Η Άποψις της Βίβλου
Πρέπει οι Χριστιανοί να Τηρούν Αγρυπνίες για τους Νεκρούς;
ΑΓΡΥΠΝΙΑ ΔΙΠΛΑ στο σώμα ενός νεκρού είναι μια πολύ παλιά συνήθεια σ’ όλο τον κόσμο. Σήμερα, μολονότι σε μερικές χώρες σπάνια τηρούνται τέτοιες αγρυπνίες για τους νεκρούς, σε άλλες χώρες μορφές αυτής της αρχαίας συνήθειας είναι κάτι συνηθισμένο.
Τι βρίσκεται πίσω απ’ αυτή τη συνήθεια; Από πού προήλθε; Και πρέπει οι Χριστιανοί να τηρούν αγρυπνίες για τους νεκρούς;
Οι Βασικοί Σκοποί
Σύμφωνα μ’ ένα σχετικό βιβλίο, αυτή η συνήθεια «πιθανώς άρχισε επειδή οι άνθρωποι πίστευαν ότι το κακό πνεύμα μπορεί να έχη υπό την κατοχή του ένα άταφο σώμα αν αφήνετο μόνο.» Εν τούτοις, άλλοι ισχυρίζονται επίσης, ότι η συγκέντρωσις φίλων και γειτόνων για να αγρυπνήσουν όλη τη νύχτα δίπλα σ’ ένα νεκρό σώμα, προέρχεται από τη δεισιδαιμονική ανησυχία «να περάση κανείς τη νύχτα μόνος μ’ ένα νεκρό σώμα.»
Ρίχνοντας περισσότερο φως στο ζήτημα της τηρήσεως αγρυπνιών για τους νεκρούς, η Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία δηλώνει: «Η συνήθεια, όσον αφορά την Αγγλία, φαίνεται ότι είναι πιο παλιά από τη Χριστιανοσύνη και ότι είναι πρωτίστως ουσιαστικά Κελτική. Χωρίς αμφιβολία, έχει μια δεισιδαιμονική προέλευσι, το φόβο μήπως τα κακά πνεύματα βλάψουν ή, ακόμη, εξαφανίσουν το σώμα. . . . Με την εισαγωγή της Χριστιανοσύνης, προστέθηκε στην αγρυπνία η προσευχή. Σαν κανόνας, το σώμα, μ’ ένα πιάτο από αλάτι στο στήθος του, τοποθετείτο κάτω από το τραπέζι, πάνω στο οποίο υπήρχε ποτό για τους αγρυπνούντες. Αυτές οι ιδιωτικές αγρυπνίες σύντομα έγιναν όργια μέθης. Με τη Μεταρρύθμισι και την απορρέουσα εγκατάλειψι των προσευχών για τους νεκρούς, η συνήθεια των αγρυπνιών έγινε απηρχαιωμένη στην Αγγλία, αλλά επέζησε στην Ιρλανδία.»
Μερικές Σημερινές Συνήθειες
Οι συνήθειες που περιλαμβάνουν αγρυπνίες για τους νεκρούς διαφέρουν σημαντικά από το ένα μέρος του κόσμου στο άλλο. Σε μερικές χώρες της Λατινικής Αμερικής, αν ο αποθανών συμβαίνη να είναι παιδί, τοποθετούν τον νεκρό σε μια καρέκλα και τον ντύνουν σαν άγγελο. Οι φίλοι και οι συγγενείς πιστεύουν ότι η «αθάνατη ψυχή» του παιδιού θα πετάξη κατ’ ευθείαν στον ουρανό. Μπορεί να τηρηθή ολονυχτία, αλλά η ατμόσφαιρα φαίνεται μάλλον εορταστική επειδή μπορεί να καούν πυροτεχνήματα και να ειπωθούν χαρούμενα τραγούδια με τον ήχο ενόργανης μουσικής. Υπάρχουν τρόφιμα, καθώς και οινοπνευματώδη ποτά.
Μεταξύ των μελών των διαφόρων αποχρώσεων του Χριστιανικού κόσμου στη Δυτική Αφρική, δεν είναι ιδιαίτερα ο φόβος των πνευμάτων που υπαγορεύει την τήρησι αγρυπνιών. Γενικά, οι φίλοι και οι συγγενείς επιθυμούν να συμμερισθούν τον πόνο της άμεσης οικογενείας και ν’ αποδώσουν ένα ύστατο φόρο τιμής στον αποθανόντα. Σπάνια υπάρχει, όμως μελαγχολική διάθεσις, υπάρχει δε τροφή και ποτό. Μερικές φορές, άτομα που μόλις γνώριζαν τον νεκρό μετέχουν στην ολονυχτία που γίνεται γι’ αυτόν, κι έτσι τρώγουν και πίνουν εις βάρος κάποιου άλλου. Φυσικά, πολλοί, χωρίς αμφιβολία υποκινούνται από ευγενή ελατήρια όταν πάνε σε μια ολονυχτία, μολονότι είναι πιθανό να συνοδεύουν την περίπτωσι φασαρίες και καυγάδες.
Στη διάρκεια μερικών φυλετικών αγρυπνιών, γίνονται προσπάθειες για να επικοινωνήσουν με υπερφυσικές δυνάμεις, ασκείται μάλιστα και μαντεία. Κατά διαστήματα, ένα πιάτο που περιέχει «γιατρικό» τοποθετείται κάτω από το σώμα, και πιστεύεται ότι η χρήσις αυτού του «γιατρικού» δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να δη οράσεις. Μερικοί το έχουν χρησιμοποιήσει για να θεραπεύσουν αυτοτραυματισμούς στα χείλη τους και στα μάγουλά τους. Και ωρισμένες εκδηλώσεις που έχουν συμβή, φαίνεται ότι έχουν προξενηθή από απόκρυφες δυνάμεις.
Εκτίμησις των Ενδείξεων
Σαφώς, λοιπόν, οι αγρυπνίες για τους νεκρούς δεν έχουν Χριστιανική προέλευσι. Συχνά συνδέονται με δεισιδαιμονίες. Επομένως, αν δεισιδαιμονικές απόψεις συνδέωνται με τις ‘αγρυπνίες για τους νεκρούς,’ όπως ονομάζονται, σε μια ωρισμένη περιοχή, οι Χριστιανοί που ζουν εκεί δεν θα μπορούσαν να μετέχουν σε μια τέτοια συνήθεια. Το πνευματικό φως και η αλήθεια από τον Θεό, τους έχει ελευθερώσει από τις δεισιδαιμονίες και την ψευδή λατρεία, και δεν λαμβάνουν αυτή την ελευθερία στα ελαφρά.—Ψαλμ. 43:3· Ιωάν. 8:32.
Αν οι ‘αγρυπνίες για τους νεκρούς’ σε μια ιδιαίτερη περιοχή συνοδεύωνται από βαριά οινοποσία και φασαρίες μεθυσμένων, τα ευσεβή άτομα έχουν εύλογη αιτία ν’ απέχουν. Για τους πιστούς λάτρεις του Ιεχωβά Θεού, ο Χριστιανός απόστολος Παύλος έγραψε τα εξής: «Ας περιπατήσωμεν ευσχημόνως ως εν ημέρα, μη εις συμπόσια και μέθας.»—Ρωμ. 13:13.
Όταν οι αγρυπνίες συνοδεύωνται από μαντεία, προσπάθειες επικοινωνίας με πνεύμα, υπάρχει επιπρόσθετος λόγος για τους Χριστιανούς ν’ απέχουν. Η «φαρμακεία» ή ‘άσκησις πνευματισμού’ (ΜΝΚ) είναι ‘έργο της σαρκός’ και όσοι ασχολούνται με τον αποκρυφισμό δεν πρόκειται να κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού. (Γαλ. 5:19-21) Επίσης, είχαν λεχθή χαρακτηριστικά τα εξής στον λαό του Ιεχωβά τον αρχαίο καιρό: «Δεν θέλει ευρεθή εις σε ουδείς. . . . ανταποκριτής δαιμονίων ή τερατοσκόπος ή νεκρόμαντις.»—Δευτ. 18:10-12.
Εν τούτοις, τι θα λεχθή για τον φόβο των νεκρών, ο οποίος μπορεί να υποκινή την τήρησι αγρυπνίας για τον αποθανόντα; Αυτή η ανησυχία είναι αδικαιολόγητη, διότι οι Γραφές δείχνουν ότι ο άνθρωπος δεν έχει αθάνατη ψυχή. Αντιθέτως, μας λέγεται ότι «οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν. . . . δεν είναι πράξις ούτε λογισμός ούτε γνώσις ούτε σοφία εν τω άδη [στον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους] όπου υπάγεις.» (Εκκλησ. 9:5, 10) Αλλού, ο Λόγος του Θεού λέγει, «Η ψυχή η αμαρτάνουσα, αυτή θέλει αποθάνει.» (Ιεζ. 18:20) Ακόμη κι ένα φαινομενικά αθώο παιδί δεν αποτελεί εξαίρεσι, διότι όλοι οι άνθρωποι έχουν κληρονομήσει την αμαρτία και τον θάνατο από τον πρώτο άνθρωπο Αδάμ. (1 Βασ. 8:46· Ρωμ. 5:12) Επομένως, ένα νεκρό παιδί δεν έχει «αθάνατη ψυχή» που πετά στον ουρανό στιγμιαίως για να γίνη άγγελος. Επί πλέον, οι ουράνιοι άγγελοι δεν είναι νεκροί άνθρωποι, αλλά είναι άμεσα δημιουργήματα.—Κολ. 1:15-17· Εβρ. 1:7.
Οι Χριστιανοί, επομένως, δεν φοβούνται τους νεκρούς ούτε αισθάνονται υποχρεωμένοι να τηρήσουν αγρυπνία για τον αποθανόντα. Ούτε ‘λυπούνται καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα.’ (1 Θεσσ. 4:13) Είναι αλήθεια ότι λυπούνται όταν πεθάνη κάποιος προσφιλής τους, όπως ακριβώς και ο τέλειος άνθρωπος Ιησούς Χριστός δάκρυσε για τον θάνατο του φίλου του Λαζάρου, δίδοντας σ’ όλους τους πιστούς μια σταθερή βάσι για να ελπίζουν στην ανάστασι εκείνων που βρίσκονται στην ενθύμησι του Θεού.—Ιωάν. 11:30-44· Πράξ. 24:15.
Βοηθώντας τους Θλιμμένους
Σε περιοχές όπου η ‘αγρυπνία για τον νεκρό’ συνδέεται με αντιγραφικές πράξεις και απόψεις, οι Χριστιανοί ασφαλώς δεν μετέχουν στις τοπικές συνήθειες. Αλλά τι μπορεί να λεχθή αν ο όρος «αγρυπνία» εφαρμόζεται αόριστα στην επίσκεψι που μπορεί να κάνη κανείς στη θλιμμένη οικογένεια στο σπίτι τους ή σε μια αίθουσα κηδειών;
Ο θάνατος μπορεί να συμβή σε μια ώρα που δεν είναι δυνατόν να μετακινηθή το σώμα αμέσως. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι Χριστιανοί μπορεί να διαπιστώσουν ότι είναι πολύ επωφελές να περάσουν τη νύχτα μαζί με τους συγγενείς, έχοντας ακόμη και το σώμα του νεκρού στο σπίτι. Εφόσον δεν περιλαμβάνονται αντιγραφικές πράξεις, δεν υπάρχει Γραφική αντίρρησι στο να επισκέπτεται κανείς εκείνους που πενθούν και να τους προσφέρη βοήθεια, συλλυπητήρια και την ‘παρηγορία των γραφών.’—Ρωμ. 15:4· Ιώβ 29:25· Ιωάν. 5:28, 29.