Ένα Εργοστάσιο Παραγωγής Ηλεκτρικού Ρεύματος Μέσα σε Βουνό

ΕΝΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος μέσα σε βουνό; Που χρησιμοποιεί περισσότερο ηλεκτρικό ρεύμα απ’ όσο παράγει; Μοιάζει σαν κάτι που βγήκε από επιστημονική φαντασία ή από κάποιο περιπετειώδες διήγημα. Τι θα μπορούσε άραγε να δικαιολογήσει την ύπαρξη ενός τέτοιου έργου;

Η απάντηση που έχει σχέση με τη φύση του ηλεκτρισμού και τον οικονομικό τομέα της βιομηχανικής χρήσης ρεύματος, αποτελεί μέρος της ιστορίας της Ηλεκτροπαραγωγικής Μονάδας με Ανακύκλωση, που βρίσκεται στο Βουνό Ρακούν, της οποίας οι εγκαταστάσεις είναι έργο της TVA (Επιτροπή της Κοιλάδας Τεννεσσή), μιας κρατικής υπηρεσίας για την ανάπτυξη των πλουτοπαραγωγικών πόρων. Αλλά πρώτα, ελάτε μαζί μας στην επίσκεψη που κάνουμε σ’ αυτό το εργοστάσιο που είναι μέσα σε βουνό.

Ένας Κόσμος Κάτω Από το Έδαφος

Καθώς ταξιδεύουμε πάνω στις δενδρόφυτες πλαγιές της ορεινής χώρας της Νοτιοανατολικής Τεννεσσή των Η.Π.Α., πολύ λίγα πράγματα προδίδουν ότι έχει εργαστεί άνθρωπος εδώ. Τα πράσινα νερά του Ποταμού Τεννεσσή, που είναι ένας από τους πιο μεγάλους ποταμούς της χώρας, κυλούν λίγο πιο κάτω από εμάς. Η πρώτη ένδειξη σύγχρονης τεχνολογίας που δημιουργεί κάποια παραφωνία στην εικόνα του δάσους αυτού, είναι μια σειρά τριών τσιμεντένιων εισόδων που βρίσκονται σε εσοχές μέσα στη βουνοπλαγιά. Έχουμε φτάσει τώρα στο Εργοστάσιο του Βουνού Ρακούν.

Μια μόνο περιστροφική κίνηση των μεγάλων αυτών εισόδων και βρισκόμαστε αμέσως τυλιγμένοι στη βαριά ατμόσφαιρα ενός υπόγειου κόσμου. Η κύρια συνδετική σήραγγα έχει το πλάτος μιας εθνικής οδού τριών λουρίδων. Στην κάθε πλευρά, απότομοι τοίχοι από βράχο υψώνονται για να σχηματίσουν έναν θόλο 8,5 μέτρα ψηλό.a Η σήραγγα μας μεταφέρει μισό χιλιόμετρο μέσα στο βουνό, σε ένα λαβύρινθο υπόγειων διαδρόμων και σε χώρους μεγάλους σαν υπόστεγα αεροπλάνων, σκαμμένους μέσα σε συμπαγή βράχο.

Η πρώτη μας στάση είναι ο θάλαμος του μετασχηματιστή. Αμέσως μένουμε κατάπληκτοι από το μέγεθος που έχουν όλα τα αντικείμενα.

«Τι είναι αυτό;» ρωτάει η κόρη μου δείχνοντας προς την κατεύθυνση ενός αντικειμένου που μοιάζει με μπουζί τρισήμισι μέτρα ψηλό.

«Α, αυτό; Είναι ένα απλό κουζινέτο γεννήτριας», απαντάει ο Τζων, ο ξεναγός μας, που είναι τόσο γενναιόδωρος ώστε πήρε από την εργασία του άδεια για όλη τη μέρα, για να μας ξεναγήσει σε μέρη και να μας δείξει πράγματα που λίγοι από εκείνους που δεν ανήκουν στον κύκλο αυτό βλέπουν.

Από το θάλαμο του μετασχηματιστή ερχόμαστε σ’ έναν εξώστη με γυάλινα τοιχώματα που δεσπόζει πάνω από την πιο μεγάλη αίθουσα του βουνού, την καρδιά της ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας. Ζωηρά κόκκινα, πράσινα, κίτρινα και βυσσινί χρώματα θαμπώνουν τα μάτια μας καθώς κοιτάμε με δέος γύρω στον απέραντο αυτόν θάλαμο, που το δάπεδό του απέχει από την οροφή 24 μέτρα. Είναι σαν να μεταφερθήκαμε ξαφνικά από μια ασπρόμαυρη τηλεόραση σε μια έγχρωμη. Ο τρόπος με τον οποίο είναι σχεδιασμένος ο θάλαμος μετατρέπει τον χώρο, από ανιαρό τόπο εργασίας που θα μπορούσε να ήταν, σε έναν καθαρό, ζωηρόχρωμο και πρακτικό τόπο.

«Τι καθαρά που είναι όλα», ψιθυρίζει κάποιος από τον όμιλο.

Το σχόλιο αυτό φαίνεται να ευχαριστεί τον Τζων, που εργάζεται εδώ ως επιθεωρητής στη συντήρηση.

«Υπάρχει συνεχώς πρόβλημα με τη σκόνη γιατί είμαστε μέσα στη γη», απαντάει. «Αλλά εργαζόμαστε σκληρά για να κρατάμε το χώρο καθαρό. Όμως, τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια είναι από τη φύση τους καθαρότερα από τα ατμοκίνητα που τροφοδοτούνται με κάρβουνο, ή, αν θέλετε, και από τα πυρηνικά εργοστάσια».

Έπειτα οδηγούμαστε στην αίθουσα ελέγχου με τους δυνατά φωτισμένους πίνακες μετρητών και κουμπιών. Εδώ συναντούμε τον προϊστάμενο του χειριστηρίου που έχει υπηρεσία την ώρα αυτή και ο οποίος απαντάει στις πολλές μας ερωτήσεις σχετικά με το παράξενο αυτό ηλεκτροπαραγωγικό εργοστάσιο, το σκοπό του καθώς και τη λειτουργία του.

Ένα Μοναδικό Πρόγραμμα

Τα περισσότερα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, μας λέει ο προϊστάμενος του χειριστηρίου, είναι εγκατεστημένα σε ποτάμι ή σε ρεύμα νερού που κυλάει με σταθερό ρυθμό από φράγμα. Το νερό κατευθύνεται προς μια τουρμπίνα, η οποία με τη σειρά της περιστρέφει μια γεννήτρια για να παραγάγει ηλεκτρικό ρεύμα.

Εδώ, στο Βουνό Ρακούν, το νερό κυλάει λόγω βαρύτητας από μια τεχνητή λίμνη 2.137 στρεμμάτων που βρίσκεται στην κορυφή του βουνού, περνώντας μέσα από το εργοστάσιο για να χυθεί τελικά στον ποταμό Τεννεσσή.b Αλλά σ’ αυτό το σημείο τελειώνει και η ομοιότητα.

Επειδή η τεχνητή λίμνη δεν αναπληρώνεται σε νερό από φυσικά ποτάμια, χρειάζεται να αντληθεί νερό από το ποτάμι που βρίσκεται πιο κάτω ώστε να ξαναγεμίσει η λίμνη και ο κύκλος να μπορεί να επαναληφθεί. Οι γεννήτριες δουλεύουν και αντίστροφα, και έτσι εργάζονται και σαν ισχυρές αντλίες επίσης. Αλλά γιατί όλη αυτή η διευθέτηση; Εξάλλου παίρνει 20 τοις εκατό περισσότερο ρεύμα για την άντληση του νερού προς την κορυφή του βουνού απ’ ό,τι παράγεται όταν το νερό κυλάει προς τα κάτω. Οικονομικά, η διευθέτηση φαίνεται ασύμφορη, αλλά όμως δεν είναι έτσι.

Ο προϊστάμενος εξηγεί: «Επειδή ο ηλεκτρισμός δεν μπορεί να αποθηκευτεί κατάλληλα, οι μεγάλες μονάδες πρέπει να έχουν βοηθητικές γεννήτριες για να αντιμετωπίσουν την πολύ αυξημένη ζήτηση ρεύματος από τους πελάτες τους που δημιουργείται μερικές φορές για σύντομα χρονικά διαστήματα, όπως, για παράδειγμα, κάποια χειμωνιάτικη μέρα με μεγάλο κρύο ή μια καλοκαιρινή μέρα με αφόρητη ζέστη. Σε στιγμές σαν κι αυτές, το κόστος παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος ανέρχεται κατακόρυφα. Σε μερικές περιπτώσεις, χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε πολύ δαπανηρές τουρμπίνες που κινούνται με πετρέλαιο ή με αέριο, ή ακόμη και να απευθυνθούμε σε γειτονικά εργοστάσια για να αγοράσουμε ρεύμα από εκεί σε πολύ υψηλές τιμές».

Εδώ είναι που αρχίζει τώρα η Ηλεκτροπαραγωγική Μονάδα με Ανακύκλωση στο Βουνό Ρακούν να είναι χρήσιμη. Το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγει σ’ αυτές τις περιόδους αυξημένης ζήτησης, κοστίζει μόνο το ένα έκτο της αξίας του ρεύματος που προέρχεται από άλλες πηγές—πολύ φτηνό πραγματικά. Και μπορεί να μπει σε λειτουργία σε χρόνο λιγότερο των 4 λεπτών—πράγμα που είναι μεγάλο πλεονέκτημα σε σύγκριση με τον χρόνο των 4-8 ωρών που απαιτείται για εργοστάσια που κινούνται με κάρβουνο. Έπειτα, όταν η ζήτηση μειωθεί, η δεξαμενή μπορεί να γεμίσει και πάλι χρησιμοποιώντας «φτηνό» ρεύμα που είναι διαθέσιμο στη διάρκεια των περιόδων χαμηλής ζήτησης. Με άλλα λόγια, το Εργοστάσιο Ρακούν «πουλάει» ρεύμα όταν οι τιμές είναι υψηλές και «αγοράζει» ρεύμα όταν οι τιμές είναι χαμηλές. Στις πολύ ψυχρές μέρες του χειμώνα του 1981-82, η TVA γλίτωνε ένα εκατομμύριο δολάρια τη μέρα σε έξοδα παραγωγής.

Όλα σε Μεγέθυνση

Φεύγοντας από την αίθουσα ελέγχου, μεταφερόμαστε στο δάπεδο του εργοστασίου. Εδώ βλέπουμε τέσσερα μεγάλα, επίπεδα στην κορυφή και κυλινδρικά περιβλήματα, βαμμένα κίτρινα και πράσινα. Καλύπτουν τις κορυφές των τεσσάρων τουρμπίνων των αντλιών.

Ο Τζων μας παρέχει συγχρόνως και τις πληροφορίες: Η κάθε μονάδα ζυγίζει πάνω από 1.600 τόννους. Είναι οι πιο ισχυρές που υπάρχουν στον κόσμο. Στη θέση παραγωγής ρεύματος, η κάθε μονάδα έχει απόδοση 382.500 κιλοβάτ. Όλες μαζί παράγουν πάνω από 1,5 εκατομμύριο κιλοβάτ, δηλαδή ισχύ που αρκεί για μια πόλη μισού εκατομμυρίου ανθρώπων. Όταν αντλούν, οι τέσσερις μονάδες μπορούν και κινούν 32.000 τόννους νερό το λεπτό μεταφέροντάς το από τον Ποταμό Τεννεσσή στη δεξαμενή που βρίσκεται πάνω από 300 μέτρα πιο ψηλά. Η συνολική τους δύναμη υπερβαίνει τη συνολική δύναμη 500 από τις πιο μεγάλες ντηζελομηχανές τρένου που είναι σε χρήση σήμερα.

Η δουλειά σ’ αυτά τα μεγαθήρια δεν είναι για τα χέρια του απλού μηχανικού. Σε κάποιο σημείο, ο ξεναγός μας μάς δείχνει ένα ράφι γεμάτο εργαλεία που μοιάζουν να είναι σχεδιασμένα για γίγαντες—ένα γαλλικό κλειδί με φάρδος πάνω από 30 εκατοστά και ένα κλειδί Άλλεν με διάμετρο σχεδόν 3,5 εκατοστά. Από γερανούς που βρίσκονται πάνω από τα κεφάλια μας κρέμονται γάντζοι που έχουν το μέγεθος μιας γυναικείας μέσης.

Πίσω στην ‘Πραγματικότητα’

Δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο για να καθαρίσει ένα μυαλό που έχει ζαλιστεί κάτω από το βάρος τέτοιων καταπληκτικών αναλογιών και οπτικών εντυπώσεων, από μια κούρσα 325 μέτρων με τον ανελκυστήρα. Όταν βγαίνουμε, βρισκόμαστε στην κορυφή του Βουνού Ρακούν, στο ελκυστικό κέντρο επισκεπτών. Από εδώ έχουμε μια πανοραμική θέα του Ποταμού Τεννεσσή από τη μια πλευρά, που συστρέφεται νωχελικά 300 μέτρα χαμηλότερα, και της τεχνητής λίμνης που απλώνεται στην άλλη πλευρά.

Πήρε σχεδόν δέκα χρόνια για να κτιστεί το Ηλεκτροπαραγωγικό Εργοστάσιο με Ανακύκλωση στο Βουνό Ρακούν, εξηγεί ο Τζων. Πάνω από 3.000 κυβικά μέτρα βράχων και χώματος σκάφτηκαν στη διάρκεια της κατασκευής.c Ένα μέρος απ’ αυτά χρησιμοποιήθηκε για να κτιστεί το ύψους 70 μέτρων φράγμα που συγκρατεί τη γαλήνια λίμνη που βλέπουμε από κάτω μας. Το υλικό του φράγματος θα μπορούσε να γίνει ένας τοίχος ύψους 1,82 μέτρων και φάρδους 0,36 μέτρων που θα έφτανε από το Σηάτλ της Ουάσινγκτον μέχρι την Πόλη της Νέας Υόρκης!

Τα πράγματα που μόλις είδαμε στην ξενάγησή μας, μάς άφησαν πολύ εντυπωσιασμένους για την ανθρώπινη εφευρετικότητα. Το σύστημα ανακύκλωσης είναι μια πραγματικά μοναδική ιδέα. Αλλά, όμως, αυτό μας βάζει να σκεφτούμε την απεριόριστα ανώτερη σοφία και δύναμη του Δημιουργού.

«Πάντες οι ποταμοί υπάγουσιν εις την θάλασσαν, και η θάλασσα ποτέ δεν γεμίζει· εις τον τόπον όθεν ρέουσιν οι ποταμοί, εκεί πάλιν επιστρέφουσι, δια να υπάγωσι», λέει το εδάφιο Εκκλησιαστής 1:7. «Η αντλία» που δημιούργησε ο Θεός για τη γη μας—ο ήλιος—τραβάει από τους ωκεανούς εκατοντάδες εκατομμύρια τόννους νερού κάθε δευτερόλεπτο. Οι δεξαμενές του για την αποθήκευση είναι τα σύννεφα, και τα αυλάκια του για να τρέχει, ολόκληρο το στερέωμα πάνω από τα κεφάλια μας. Το σύστημα «ανακύκλωσης» του Ιεχωβά είναι εκείνο που συντηρεί τη ζωή στη γη.—Από συνεργάτη μας.