Οι Νεαροί Ρωτούν . . .
Οι Γονείς μου Πήραν Διαζύγιο—Πώς θα Μπορέσω να το Ξεπεράσω;
«Θυμάμαι τότε που μας εγκατέλειψε ο μπαμπάς μου. Πραγματικά τα ’χαμε χαμένα. Η μαμά έπρεπε να δουλεύει κι εμείς ήμασταν διαρκώς μόνα μας. Μερικές φορές στηνόμασταν στο παράθυρο κι ανησυχούσαμε μήπως μας εγκαταλείψει κι εκείνη. . . . »—Ένα κορίτσι, του οποίου οι γονείς έχουν πάρει διαζύγιο.
ΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ σε κάνει να νιώθεις σαν να έχει έρθει το τέλος του κόσμου· σου φαίνεται σωστή συμφορά, και πιστεύεις ότι θα μπορούσε να κρατήσει για πάντα η δυστυχία που έχει φέρει. Παρ’ όλα αυτά, αν το διαζύγιο έχει αναστατώσει την οικογένειά σου, μην απελπίζεσαι. Μπορείς να το ξεπεράσεις.
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα θα ξαναγίνουν όπως ήταν πριν. Δυστυχώς, το διαζύγιο είναι συνήθως τελεσίδικο. Όμως, η στενοχώρια, ο θυμός, το αίσθημα ότι σ’ έχουν προδώσει κι ο φόβος που νιώθεις ότι οι γονείς σου δεν σ’ αγαπούν πια—όλα αυτά τα καταστροφικά συναισθήματα—μπορούν να διαλυθούν και η ζωή σου να ξαναβρεί το ρυθμό της. Όπως λέει η Αγία Γραφή, υπάρχει «καιρός δια θεραπείαν».—Εκκλησιαστής 3:3, ΛΧ.
Η Θεραπευτική Επίδραση του Χρόνου
Βέβαια η θεραπεία χρειάζεται χρόνο. Άλλωστε, το κατά γράμμα τραύμα, όπως ένα σπασμένο κόκαλο, μπορεί να πάρει βδομάδες ακόμα και μήνες μέχρι να θεραπευτεί τελείως. Δεν θα ’πρεπε να περιμένεις να συμβεί κάτι παρόμοιο και με τα συναισθηματικά τραύματα; Αλλά, πόσος καιρός θα χρειαστεί για να αρχίσεις να νιώθεις και πάλι φυσιολογικά, όσο αυτό είναι δυνατό;
Οι ερευνήτριες Γουόλερσταϊν και Κέλι, που μελέτησαν διάφορα παιδιά των οποίων οι γονείς είχαν πάρει διαζύγιο, διαπίστωσαν ότι δυο μόνο χρόνια μετά το διαζύγιο «οι γενικοί φόβοι, η θλίψη, η δυσπιστία που οφειλόταν στον κλονισμό . . . είχαν εξασθενήσει ή είχαν εξαλειφτεί τελείως». Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι ακόμα και τα χειρότερα επακόλουθα του διαζυγίου εξαφανίζονται μέσα σε τρία χρόνια. Αυτό το διάστημα ίσως σου φαίνεται σαν αιωνιότητα, ωστόσο υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να συμβούν μέχρις ότου σταθεροποιηθεί η ζωή σου.
Πρώτα απ’ όλα, η καθημερινή σας ζωή στο σπίτι—που αποδιοργανώθηκε εξαιτίας του διαζυγίου—θα χρειαστεί να μπει και πάλι στον κανονικό της ρυθμό. Για παράδειγμα, μπορεί να περάσουν ολόκληροι μήνες, ώσπου τα γεύματα και η μπουγάδα να γίνουν τόσο καλά όσο και πριν, ιδιαίτερα αν η μητέρα σου έχει πιάσει δουλειά για να καταφέρνει να τα βγάζει πέρα με τα έξοδα. Εξάλλου, θα περάσει καιρός μέχρις ότου οι γονείς σου καταφέρουν να σταθούν στα πόδια τους συναισθηματικά. Και πιθανόν, τότε μονάχα να είναι ικανοί να σου προσφέρουν την ενίσχυση που χρειάζεσαι.
Καθώς η ζωή σου φαίνεται ότι κατά κάποιο τρόπο ξαναπαίρνει τον κανονικό της ρυθμό, αρχίζεις κι εσύ να νιώθεις πάλι φυσιολογικά. Ο χρόνος που περνάει είναι από τα καλύτερα φάρμακα για τη θεραπεία των τραυμάτων που προξενεί το διαζύγιο. Αλλά, υπάρχουν κι άλλα πράγματα που μπορείς να κάνεις εκτός από το να αφήσεις το χρόνο να κυλήσει.
Να Αποφεύγεις να Σκέφτεσαι Διαρκώς το Παρελθόν
Ο 12χρονος Τζόζεφ λέει: «Πριν από το διαζύγιο, το σπίτι μας ήταν γεμάτο φασαρία. Πηγαίναμε σε αγώνες μπέιζμπολ, καταπιανόμασταν με τη συναρμολόγηση διάφορων μοντέλων, βλέπαμε τηλεόραση. Τώρα, ησυχία και πλήξη· δεν έχουμε τίποτα να κάνουμε ούτε πηγαίνουμε πια σε αγώνες μπέιζμπολ». Ένας σίγουρος τρόπος για να παρατείνεις τον πόνο είναι να σκέφτεσαι συνέχεια το παρελθόν. Ο Σολομών προειδοποιεί: «Μη είπης, Τις η αιτία, δια την οποίαν αι παρελθούσαι ημέραι ήσαν καλήτεραι παρά ταύτας; διότι δεν ερωτάς φρονίμως περί τούτου». (Εκκλησιαστής 7:10) Ζώντας με τις αναμνήσεις, δεν καταφέρνεις τίποτα άλλο από το να σε πιάνει μεγαλύτερη κατάθλιψη.
Επίσης, με το να σκέφτεσαι διαρκώς το παρελθόν δεν μπορείς να δεις το παρόν. Για παράδειγμα, πώς ήταν η κατάσταση της οικογένειάς σου πριν από το διαζύγιο; «Συνέχεια είχαμε καβγάδες—φωνές και βρισιές», παραδέχεται η Ανέτ. Μήπως λοιπόν, τώρα απολαμβάνεις κάτι που έλειπε πριν από την οικογένειά σου—ειρήνη και ηρεμία;
‘Εγώ Μπορώ να τους Ξανασμίξω’
Το βιβλίο Stress, Coping, and Development in Children (Η Ανάπτυξη του Άγχους στα Παιδιά και η Αντιμετώπισή του) ανέφερε: «Για πάρα πολλά παιδιά, μεγαλύτερης ηλικίας, ήταν επίσης δύσκολο να δεχτούν πως το διαζύγιο ήταν γεγονός, και η δυσκολία τους αυτή φαινόταν στη συμπεριφορά τους». Μερικά παιδιά τρέφουν όνειρα για το ότι θα μπορέσουν να ξανασμίξουν τους γονείς τους, κι ίσως μάλιστα μένουν προσκολλημένα σ’ αυτή τη φαντασίωση ακόμα κι όταν οι γονείς τους ξαναπαντρεύονται!
Ωστόσο, με το να αρνιέσαι το διαζύγιο δεν αλλάζει τίποτα. Όσο και αν κλάψεις, όσο κι αν ικετέψεις, όσα τεχνάσματα κι αν σκαρφιστείς, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα καταφέρεις να ξανασμίξεις τους δικούς σου. Γιατί λοιπόν να βασανίζεις τον εαυτό σου με το να σκέφτεσαι διαρκώς αυτές τις άπιαστες ελπίδες; «Η ελπίς αναβαλλομένη ατονίζει την καρδίαν», λέει η Αγία Γραφή. (Παροιμίαι 13:12) Και δεν είναι μόνο αυτό· αυτού του είδους η τακτική σε εμποδίζει από το να κάνεις αξιόλογα πράγματα με τη δική σου ζωή. Ο Σολομών είπε ότι υπάρχει ‘καιρός να παραιτηθείς γιατί [κάτι] χάθηκε’. (Εκκλησιαστής 3:6, ΜΝΚ) Έτσι λοιπόν πρέπει να δεχτείς ότι το διαζύγιο είναι γεγονός πραγματικό και οριστικό· έτσι θα έχεις κάνει ένα μεγάλο βήμα για να το ξεπεράσεις.
Να Συμφιλιωθείς με τους Γονείς σου
Αυτό μπορεί να είναι από τα δυσκολότερα πράγματα που θα έχεις κάνει στη ζωή σου. Δικαιολογημένα μπορεί να τους έχεις θυμώσει που σου αναστάτωσαν τη ζωή. Όπως είπε με πίκρα ένας νεαρός: «Οι γονείς μου ήταν εγωιστές. Στην πραγματικότητα δεν μας σκέφτηκαν καθόλου ούτε νοιάστηκαν για το πώς θα μας επηρέαζε αυτό που έκαναν. Απλώς προχώρησαν στο να καταστρώσουν τα σχέδιά τους». Ένας άλλος νεαρός είπε: «Ο μπαμπάς έφερε στον κόσμο δυο ζωές και δεν νοιάζεται γι’ αυτές όσο νοιάζεται για το καινούριο του αμάξι». Όλ’ αυτά μπορεί να είναι αλήθεια. Αλλά γίνεται να ζήσεις την υπόλοιπη ζωή σου κουβαλώντας τόσο θυμό και τόση πίκρα, χωρίς να βλάψεις τον εαυτό σου; Η ερευνήτρια σε θέματα διαζυγίου Τζούντιθ Γουόλερσταϊν λέει: «Τέτοιου είδους θυμός όχι μόνο αποξένωνε το παιδί από τους γονείς του, αλλά συχνά οδηγούσε το παιδί . . . σε ανάρμοστη . . . συμπεριφορά, η οποία είχε σκοπό να στενοχωρήσει και να τιμωρήσει τον γονέα που εκείνο θεωρούσε υπαίτιο για το διαζύγιο».
Η Αγία Γραφή συμβουλεύει: «Διώξτε μακριά σας κάθε δυσαρέσκεια, θυμό, οργή . . . Να φέρεστε μεταξύ σας με καλοσύνη κι ευσπλαχνία, και να συγχωράτε ο ένας τον άλλο». (Εφεσίους 4:31, 32, ΝΔΜ) Αλλά πώς μπορείς να συγχωρέσεις κάποιον που σ’ έχει πικράνει τόσο πολύ; Προσπάθησε να δεις τους γονείς σου αντικειμενικά—ως ανθρώπους ατελείς, που πέφτουν σε σφάλματα και μπορεί να έχουν κάθε είδους αδυναμία. Ναι, ακόμα κι οι γονείς ‘αμαρτάνουν και στερούνται τη δόξα του Θεού’. (Ρωμαίους 3:23) Αν το συνειδητοποιήσεις αυτό, θα βοηθηθείς να συμφιλιωθείς με τους γονείς σου. Ένας νεαρός, παρά το ότι αισθάνεται ακόμα πληγωμένος από το διαζύγιο που πήραν οι γονείς του, λέει γι’ αυτούς: «Παρ’ όλα όσα έγιναν, εγώ πίστευα και πιστεύω πως είναι καλοί άνθρωποι. Απλώς νομίζω πως δεν ήξεραν να διαλέξουν τον κατάλληλο γαμήλιο σύντροφο».
Αν κρίνεις ψύχραιμα και αντικειμενικά τους γονείς σου θα βοηθηθείς επίσης να δεις την αποτυχία του γάμου τους, σαν δικό τους πρόβλημα και όχι σαν προσωπική προσβολή εναντίον σου, σαν ένδειξη ότι απορρίπτουν εσένα.
Να Εκφράζεις τα Συναισθήματά Σου
«Στην πραγματικότητα δεν συζήτησα ποτέ το πώς ένιωθα για το διαζύγιο των γονέων μου», είπε ένας νεαρός όταν έδωσε συνέντευξη στο Ξύπνα! Αν και ο νεαρός ήταν απαθής στην αρχή, άρχισε μετά να εκφράζεται με περισσότερη συγκίνηση—μέχρι που έφτασε στο σημείο να κλάψει—καθώς μιλούσε για το διαζύγιο των γονέων του. Βγήκαν στην επιφάνεια συναισθήματα που ήταν θαμμένα για πολύ καιρό. Ένιωσε έκπληξη γι’ αυτό και είπε: «Πραγματικά με βοήθησε πολύ το ότι μίλησα».
Μπορεί κι εσύ να βοηθηθείς αν προτιμήσεις να εμπιστευτείς κάποιον, παρά να απομονώσεις τον εαυτό σου. Πες στους γονείς σου πώς νιώθεις, ποιοι είναι οι φόβοι σου και ποιες οι ανησυχίες σου. (Παράβαλε Παροιμίαι 23:26.) Απ’ ό,τι δείχνει η έρευνα, τα παιδιά που καταφέρνουν να ξεπεράσουν το διαζύγιο έχουν «την ικανότητα να πλησιάζουν εύκολα τον κόσμο γύρω τους, τους θετούς γονείς, τους δασκάλους, τους γονείς των φίλων και τους παππούδες τους». Και οι ώριμοι Χριστιανοί μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Για παράδειγμα, ο Κιθ είχε ελάχιστη βοήθεια—σχεδόν καθόλου—από την οικογένειά του που είχε διαλυθεί με το διαζύγιο. Όμως λέει, «Η Χριστιανική εκκλησία έγινε η οικογένειά μου».
Εκείνος που θα σ’ ακούσει πιο πρόθυμα απ’ όλους είναι ο ουράνιος Πατέρας σου, ο «Ακούων προσευχήν». (Ψαλμός 65:2) «Ανοίγετε . . . ενώπιον αυτού τας καρδίας σας». (Ψαλμός 62:8) Ένας νεαρός ονόματι Πολ θυμάται τι ήταν αυτό που τον βοήθησε να ξεπεράσει το ότι οι γονείς του είχαν πάρει διαζύγιο: «Προσευχόμουν συνέχεια κι ένιωθα πάντα ότι ο Ιεχωβά είναι αληθινό πρόσωπο».
Συνέχισε τη Ζωή σου
Ας δεχτούμε ότι μετά το διαζύγιο, τα πράγματα ποτέ δεν θα είναι όπως πρώτα. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι η ζωή σου δεν μπορεί να είναι παραγωγική κι ευτυχισμένη. Η Αγία Γραφή συμβουλεύει: ‘Μη χασομεράτε στην εργασία σας’. (Ρωμαίους 12:11, ΜΝΚ) Ναι, αντί να επιτρέψεις στη θλίψη, στον πόνο και στο θυμό να σε νεκρώσουν, συνέχισε τη ζωή σου! Ασχολήσου με τη σχολική σου εργασία. Ασχολήσου μ’ ένα χόμπι. Να ‘έχεις πολλά να κάνεις στο έργο του Κυρίου’.—1 Κορινθίους 15:58, ΜΝΚ.
Δεν είναι εύκολο πράγμα να ξεπεράσεις το διαζύγιο. Χρειάζεται δουλειά, αποφασιστικότητα και χρόνος. Τελικά όμως, ο χωρισμός των γονέων σου θα πάψει να είναι το κυριότερο πράγμα στη ζωή σου.
[Εικόνα στη σελίδα 23]
Ζώντας με τις αναμνήσεις, το μόνο που καταφέρνεις είναι να νιώθεις κατάθλιψη