Στρες—Το «Αργό Δηλητήριο»

«Ακούμε ανθρώπους να λένε συνεχώς: “Μην αφήνεις το στρες να σε καταβάλει μέχρι του σημείου να αρρωστήσεις”. Πιθανώς δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτό έχει πράγματι βιολογική βάση».—Δρ Ντέιβιντ Φέλτεν.

Η ΤΖΙΛ, μια μεμονωμένη μητέρα με έναν έφηβο γιο, ένα συρρικνούμενο τραπεζικό λογαριασμό και μια τεταμένη σχέση με τους γονείς της, είχε ήδη αρκετούς λόγους για να αισθάνεται εξαντλημένη από το στρες. Κατόπιν, αναπάντεχα, έβγαλε στο μπράτσο της ένα έκζεμα που της προξενούσε φαγούρα και κάψιμο. Δοκίμασε αντιβιοτικά, κορτιζονούχες αλοιφές και αντιισταμινικά, αλλά τίποτα δεν τη βοήθησε. Αντίθετα, το έκζεμα απλώθηκε σε όλο το σώμα και στο πρόσωπο της Τζιλ. Το στρες στην κυριολεξία την κατέτρωγε.

Η Τζιλ πήγε σε μια δερματολογική κλινική στην οποία εξετάζεται η συναισθηματική κατάσταση των ασθενών. «Προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τι συμβαίνει στη ζωή τους», λέει ο Δρ Τόμας Γκραγκ, συνιδρυτής της κλινικής. Ο ίδιος πολλές φορές διαπιστώνει ότι, εκτός από την ιατρική περίθαλψη που χρειάζονται, οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν επίμονα δερματικά προβλήματα χρειάζονται και βοήθεια για να θέσουν υπό έλεγχο το στρες. «Θα ήταν υπεραπλουστευμένο να πούμε ότι το πώς αισθάνεστε ή το πώς ενεργείτε δημιουργεί δερματοπάθειες», παραδέχεται ο Δρ Γκραγκ. «Αλλά μπορούμε να πούμε ότι η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στις δερματικές διαταραχές, και δεν θα πρέπει να συνεχίζουμε να γράφουμε συνταγές για κάποια κορτικοστεροειδή αλοιφή χωρίς να βοηθάμε ταυτόχρονα το άτομο να αντιμετωπίσει το στρες στη ζωή του».

Η Τζιλ θεωρεί ότι με το να μάθει να θέτει υπό έλεγχο το στρες στην κυριολεξία σώθηκε το δέρμα της. «Το έκζεμά μου φουντώνει ακόμα μερικές φορές», λέει, «αλλά το δέρμα μου δεν είναι πια στην άθλια κατάσταση που ήταν». Ασυνήθιστη περίπτωση; Κάθε άλλο. Πολλοί γιατροί πιστεύουν ότι το στρες συνήθως παίζει κάποιο ρόλο σε ορισμένες δερματολογικές παθήσεις, στις οποίες περιλαμβάνεται η κνίδωση, η ψωρίαση, η ακμή και το έκζεμα. Αλλά το στρες μπορεί να επηρεάσει και άλλα πράγματα εκτός από το δέρμα σας.

Το Στρες και το Ανοσολογικό σας Σύστημα

Πρόσφατες έρευνες αποκαλύπτουν ότι το στρες μπορεί να καταστείλει το ανοσολογικό σας σύστημα, πιθανώς ανοίγοντας την πόρτα σε αρκετές μολυσματικές ασθένειες. «Δεν σας αρρωσταίνει το στρες αυτό καθαυτό», λέει ο ιολόγος Ρόναλντ Γκλάσερ. «Αλλά αυξάνει την πιθανότητα να αρρωστήσετε εξαιτίας των όσων κάνει στο ανοσολογικό σας σύστημα». Υπάρχουν ιδιαίτερα πειστικά στοιχεία που σχετίζουν το στρες με τα κρυολογήματα, τη γρίπη και τον έρπη. Αν και είμαστε συνεχώς εκτεθειμένοι σε τέτοιους ιούς, το ανοσολογικό μας σύστημα φυσιολογικά τους καταπολεμάει. Αλλά μερικοί ειδικοί λένε ότι, όταν ένα άτομο βρίσκεται κάτω από συναισθηματική πίεση, αυτή η άμυνα μπορεί να αποδυναμωθεί.

Οι βιολογικοί μηχανισμοί που περιλαμβάνονται δεν κατανοούνται ακόμα πλήρως, αλλά μερικοί υποστηρίζουν ότι οι ορμόνες οι οποίες σας ωθούν σε δράση όταν είστε κάτω από στρες μπορεί να καταστείλουν την ανοσολογική λειτουργία του οργανισμού σας καθώς ξεχύνονται στο κυκλοφορικό σας σύστημα. Συνήθως, αυτός δεν είναι λόγος ανησυχίας, εφόσον η αποστολή αυτών των ορμονών είναι προσωρινή. Παρ’ όλα αυτά, μερικοί λένε ότι αν ένα άτομο αντιμετωπίζει συνεχές και έντονο στρες, το ανοσολογικό του σύστημα μπορεί να καταβληθεί σε σημείο που να είναι το άτομο επιρρεπές στις ασθένειες.

Αυτό ίσως εξηγεί κάπως το γιατί Καναδοί γιατροί υπολογίζουν ότι γύρω στο 50 με 70 τοις εκατό των ασθενών που τους επισκέπτονται στο ιατρείο τους έχουν προβλήματα τα οποία σχετίζονται με το στρες, και συνήθως περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, αϋπνία, κόπωση και γαστρεντερικά προβλήματα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ποσοστό κυμαίνεται από 75 ως 90 τοις εκατό. Η Δρ Τζιν Κινγκ πιστεύει ότι δεν υπερβάλλει όταν λέει: «Το χρόνιο στρες μοιάζει με αργό δηλητήριο».

Ούτε η Μόνη Αιτία Ούτε η Μόνη Θεραπεία

Παρά τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι ότι το στρες από μόνο του μπορεί να επηρεάσει το ανοσολογικό σύστημα αρκετά ώστε να αλλάξει την ιατρική κατάσταση του ατόμου. Συνεπώς, δεν μπορούμε να δογματίσουμε ότι όποιος υποφέρει από στρες, ακόμα και στη χρόνια μορφή του, θα υποκύψει σε κάποια ασθένεια. Αντίστροφα, δεν μπορεί να λεχθεί ότι η απουσία του στρες εγγυάται καλή υγεία, ούτε είναι σοφό να αρνείται κάποιος την ιατρική φροντίδα έχοντας την εσφαλμένη αντίληψη ότι η αρρώστια μπορεί να εξαφανιστεί με τη δύναμη της θέλησης, αν υπάρχει αισιοδοξία και θετική σκέψη. Ο Δρ Ντάνιελ Γκόλμαν προειδοποιεί: «Η επιτηδευμένη αντίληψη σύμφωνα με την οποία “η στάση θεραπεύει τα πάντα” έχει επιφέρει εκτεταμένη σύγχυση και παρανοήσεις σε σχέση με το βαθμό στον οποίο μπορεί να επηρεάσει η διάνοια μια ασθένεια και, ίσως ακόμα χειρότερα, μερικές φορές κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ένοχοι που έχουν κάποια αρρώστια, λες και αυτό είναι ένδειξη κάποιου ηθικού παραπτώματος ή πνευματικής αναξιότητας».

Συνεπώς, πρέπει να καταλάβουμε ότι η αιτία μιας ασθένειας σπάνια μπορεί να περιοριστεί σε έναν και μόνο παράγοντα. Εντούτοις, η σχέση ανάμεσα στο στρες και στις αρρώστιες τονίζει πόσο σοφό είναι να μάθουμε πώς να αναχαιτίζουμε σε κάποιο βαθμό αυτό το «αργό δηλητήριο» όποτε είναι δυνατόν.

Προτού εξετάσουμε πώς μπορεί να γίνει αυτό, ας ρίξουμε μια πιο κοντινή ματιά στη φύση του στρες καθώς και στο πώς μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να είναι ακόμα και καλό για εσάς.

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Μερικές Ασθένειες που Έχουν Συσχετιστεί με το Στρες

• αλλεργίες

• αρθρίτιδα

• άσθμα

• αϋπνία

• γαστρεντερικά προβλήματα

• γρίπη

• δερματοπάθειες

• διάρροια

• ημικρανίες

• καρδιακά προβλήματα

• κατάθλιψη

• κρυολογήματα

• πεπτικά έλκη

• πονοκέφαλοι

• σεξουαλικά προβλήματα

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Για ένα υψηλό ποσοστό επισκέψεων στο γιατρό ευθύνεται το στρες