Ο Άνθρωπος Ελεύθερος και Υπεύθυνος

Ο ΜΕΓΑΣ Δημιουργός, ο Υπέρτατος, ο Ιεχωβά Θεός, είναι το πρώτιστο παράδειγμα ελευθερίας και ευθύνης. Όπως μας λέγει ο λόγος Του, υπήρχε καιρός που Αυτός ήταν μόνος. Εκείνο τον καιρό ήταν χωρίς καμμιά ευθύνη. Αν προτιμούσε, μπορούσε να παραμένη πάντοτε στην αφρόντιδα κατάστασί του. Αλλ’ επειδή Αυτός είναι αγάπη, έθεσε σε ενέργεια τις ιδιότητές του της σοφίας και δυνάμεως, κι έτσι έγινε ηθικά υπεύθυνος για τη ζωή, την ευημερία και την ευτυχία των πλασμάτων του. Λόγω, όμως, του μεγαλείου και της υπεροχής του, είναι, εν τούτοις, μόνο στον εαυτό του υπόλογος, όπως τονίζεται πολύ σαφώς στο βιβλίο του Ιώβ.

Όπως αναγνωρίζει ο Ιεχωβά τις ευθύνες που συνεπάγονται οι πράξεις του, αναγνωρίζει επίσης κι εκείνες που οι ίδιοι οι λόγοι του επιφέρουν. Μπορούμε, λοιπόν, να βασιζώμεθα στις υποσχέσεις του. Δεν είναι απλώς ένα κομμάτι χαρτί ή μια μάταιη πνοή, αλλ’ είναι τόσο αξιόπιστοι και μόνιμοι λόγοι όσο και ο Βράχος του Γιβραλτάρ, και περισσότερο μάλιστα, όπως Αυτός μας βεβαιώνει: «Ελάλησα, και θέλω κάμει να γείνη.» Και πάλι, «Ούτω θέλει είσθαι ο λόγος μου ο εξερχόμενος εκ του στόματος μου· δεν θέλει επιστρέψει εις εμέ κενός, αλλά θέλει εκτελέσει το θέλημά μου, και θέλει ευοδωθή εις ό,τι αυτόν αποστέλλω.»—Ησ. 46:11· 55:11.

Ο Θεός, δημιουργώντας τον άνθρωπο κατ’ εικόνα του, όχι μόνο του έδωσε μια ικανότητα νοήσεως και μια ηθική αίσθησι, ένα μέτρον της αγάπης του, της δικαιοσύνης, σοφίας και δυνάμεως, αλλ’ έδωσε στον άνθρωπο κι ένα μέτρον της ελευθερίας του και τις αντίστοιχες ευθύνες. Η ελευθερία και η ευθύνη είναι, πράγματι, σχετικά, το ένα περιλαμβάνει και υπονοεί το άλλο. Η ελευθερία συνεπιφέρει την ευθύνη της εκλογής, κι ένας που κάνει την εκλογή του αναλαμβάνει περαιτέρω ευθύνες.

Γι’ αυτό ο άνθρωπος διαφέρει πολύ από την άψυχη κτίσι. Τα σώματα του αστρικού ουρανού κινούνται σε προσδιωρισμένες τροχιές και με ωρισμένους ρυθμούς ταχύτητος, σύμφωνα με τους αναλλοιώτους νόμους του Θεού. Το ίδιο και ο άνθρωπος διαφέρει πολύ από την άλογη κτίσι που υπόκειται σε ένστικτα και στις περιπέτειες του περιβάλλοντος της. Ούτε η άψυχη κτίσις ούτε η άλογη κτίσις, λοιπόν, είναι ηθικά υπόλογη στον Δημιουργό.

Αλλ’ ο άνθρωπος είναι υπόλογος. Του εδόθη η ικανότης τού να είναι αξιόπιστος κι έτσι του ανετέθησαν ωρισμένα συμφέροντα κι έγινε υπόλογος γι’ αυτά. Συνεπής προς αυτά ο Θεός μετέδωσε στον άνθρωπο το θέλημά Του περί του εαυτού του σε μορφή εντολών και προσταγμάτων: «Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε, και γεμίσατε την γην, και κυριεύσατε αυτήν, και εξουσιάζετε» όλη την άλογη κτίσι. «Από παντός δένδρου του παραδείσου ελευθέρως θέλεις τρώγει, από δε του ξύλου της γνώσεως του καλού και του κακού, δεν θέλεις φάγει απ’ αυτού· διότι καθ’ ην ημέραν φάγης απ’ αυτού, θέλεις εξάπαντος αποθάνει.» Σ’ αυτές τις εντολές ο άνθρωπος ήταν ελεύθερος να υπακούση ή να παρακούση, θα ήταν δε υπεύθυνος, φυσικά, για τις συνέπειες της εκλογής του.—Γεν. 1:28· 2:16, 17.

Σε όλη τη ζωή του ανθρώπου η ελευθερία και η ευθύνη είναι σχετικά. Όταν ο άνθρωπος γεννάται στον κόσμο ως ένα αβοήθητο βρέφος είναι εντελώς χωρίς ελευθερία και ευθύνη. Καθ’ όσον αναπτύσσεται σε φυσική δύναμι, γνώσι και νόησι, αποκτά ένα μέτρον ελευθερίας και γίνεται ανάλογα υπεύθυνος. Όταν ενηλικιωθή, είναι ελεύθερος και υπεύθυνος να εκλέξη την πορεία της ζωής του, τη θρησκεία του, το να νυμφευθή ή όχι, και ποιον να νυμφευθή, και, αναλόγως των ικανοτήτων και του περιβάλλοντός του είναι σχετικά ελεύθερος να εκλέξη το επάγγελμά του ή τα μέσα του να κερδίζη τα προς το ζην. Στο βαθμό που ωρίμασε διανοητικά και αισθηματικά, στον ίδιο βαθμό θα νοιώθη τη χαρά της ελευθερίας αυτής και δεν θα βλέπη πίσω του με λαχτάρα στις αμέριμνες μέρες της νηπιακής του ζωής.

«Η ΦΥΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ»

Ιδιαίτερα, όμως, στα περασμένα εβδομήντα πέντε χρόνια, ωρισμένοι κατά κόσμον σοφοί άνθρωποι, αρνούμενοι το ότι ο άνθρωπος επλάσθη από τον Θεό και κατά τη νοητική του εικόνα, έκαναν το χειρότερο που μπορούσαν για να υπονομεύσουν την έννοια της ευθύνης που πρέπει να επικάθηται στον άνθρωπο λόγω της ελευθερίας του. Έχουν ιδρύσει μια φιλοσοφία της ζωής γύρω από τη Μεγάλη Δικαιολογία. Οποιοδήποτε έγκλημα κι αν διαπράξη ένας άνθρωπος, οσοδήποτε οικτρά κι αν υστερήση στην εκπλήρωσι των υποχρεώσεων του, οι κατά κόσμον σοφοί μπορούν πάντοτε να βρουν μια δικαιολογία. Δεν λαμβάνουν υπό σημείωσιν ότι υπάρχουν αναρίθμητοι άλλοι, που βρίσκονται σε παρόμοιες καταστάσεις, αλλ’ οι οποίοι δεν διαπράττουν τέτοια εγκλήματα, ούτε υστερούν τόσο πολύ. Προτιμούν, μάλλον, να δικαιολογήσουν τον κακοποιό βάσει των υποτιθεμένων κτηνωδών προγόνων του, της παιδικής του εκπαιδεύσεως ή του περιβάλλοντος του. Άνθρωποι, όπως ο Φρόυντ, θα έκαναν τον άνθρωπο ακόμη και δούλο των σεξουαλικών του ενστίκτων, σαν να ήταν ο εγκέφαλος του ένα απλό προσάρτημα των σεξουαλικών του οργάνων. Έτσι, θα ήθελαν να απομακρύνουν τον άνθρωπο από την ευθύνη να ασκή εγκράτεια από την υποχρέωσί του να κάνη το καλύτερο υπό όλες τις περιστάσεις. Θα ήθελαν ν’ αρνηθούν τη δίκαιη λογική της θείας απαιτήσεως του να μεταχειριζώμεθα τους άλλους με τον ίδιο τρόπο που θα ηθέλαμε να μας μεταχειρίζωνται αυτοί. Έτσι, αρνούνται και το ότι είναι ελεύθερος ο άνθρωπος.

Μια παρόμοια μωρία είναι η «προοδευτική εκπαίδευσις», που είναι τόσο λαοφιλής σε πολλά μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή στηρίζεται επάνω στη θεωρία ότι από ένα παιδί δεν πρέπει ν’ απαιτήται ν’ αγωνίζεται και να τίθεται σε πειθαρχία, κι έτσι η μάθησις να του γίνη ελκυστική στην άωρη διάνοιά του και στις κλίσεις του. Το παιδί προάγεται αυτομάτως στο τέλος του ωρισμένου χρόνου άσχετα με το τι έχει μάθει, κι έτσι του αφαιρούνται το ελατήριον και η ευθύνη. Διόλου παράδοξον ότι τα προϊόντα της εκπαιδεύσεως αυτής, διεπιστώθη ότι υστερούν σε αξιοθρήνητο βαθμό στον επαγγελματικόν, εμπορικόν και βιομηχανικόν τομέα, και γιατί αυτοί που τυγχάνουν τέτοιας εκπαιδεύσεως ενδιαφέρονται περισσότερο στο τι παρέχει μια εργασία από την άποψι διακοπών με αποδοχές και ευεργετήματα νοσηλείας, παρά στο τι πρόκειται να τους προσφέρη από την άποψι ενός μέλλοντος.

Η οικονομική τάσις στις Δυτικές χώρες αποβλέπει επίσης στο να ελαφρύνη τους ανθρώπους από ευθύνες. Αυτό παρατηρείται στις κρατήσεις που κάνει ο εργοδότης για φόρους, ανεργία, σύνταξι λόγω γήρατος κλπ. Επίσης, ο άνθρωπος γίνεται ολοένα λιγώτερο υπεύθυνος προσωπικά για οποιοδήποτε εκτελεσμένο προϊόν που θ’ αντανακλούσε τις ικανότητές του, τη φιλοπονία και την ακεραιότητά του. Όπως τονίζει στο βιβλίο του Ο Άνθρωπος, Αυτός ο Άγνωστος, ο Δρ Αλέξης Καρρέλ, ο κορυφαίος αυτός βιολόγος του εικοστού αιώνος, η υλική ευημερία, οι σύγχρονες εφευρέσεις και η μαζική παραγωγή, συγκλίνουν στο να απομακρύνουν τον άνθρωπο από τη συναίσθησι της ευθύνης του, από την προσωπικότητά του και από την αξιοπρέπειά του, κάνοντάς τον ολοένα περισσότερο όμοιο με «ρομπότ», ηθικά πλαδαρόν· όλα δε αυτά, κατά τον Καρρέλ, προμηνύουν κακά για το ανθρώπινο γένος.

Η σύγχρονη αυτή τάσις παρατηρείται περαιτέρω στην οικογενειακή ζωή. Οι γονείς διαφεύγουν από τις ευθύνες που εδημιούργησαν με το να φέρουν τέκνα στον κόσμο, κι αφήνουν τα τέκνα τους ν’ αναπτύτσωνται σαν τα χόρτα. Το τέκνα αρνούνται να δεχθούν οποιαδήποτε ευθύνη μέσα στο σπίτι ή σε άλλα μέλη της οικογενείας. Οι πατέρες ακολουθούν την πορεία της ελαχίστης αντιστάσεως αντί να επωμισθούν τις ευθύνες των, οι δε μητέρες πολύ συχνά αποφεύγουν τις ευθύνες, ιδίως τις δικές των, ενώ σφετερίζονται τις ευθύνες των πατέρων. Σύζυγοι, άνδρες και γυναίκες, αγνοούν τις ευθύνες που έχουν προς τη διανοητική, αισθηματική και φυσική ευημερία αλλήλων, ενώ οι ερασταί δείχνουν την ίδια διάθεσι ασχολούμενοι με ελαφρότητα με τα αισθήματα αλλήλων. Καλά το προσδιώρισε αυτό ο Λ. Α. Αλέζεν, Διδάκτωρ της Ιατρικής, ως «φυγή από την προσωπική ευθύνη».

Η πιο σοβαρή όψις αυτής της φυγής από την ευθύνη παρατηρείται στον τομέα της θρησκείας. Όπως εσημειώθη σ’ ένα δημοσίευμα εφημερίδος για την «Κατάστασι των Εκκλησιών», που εδόθη από το Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών των Ηνωμένων Πολιτειών: «Το ενδιαφέρον για τη θρησκεία φαίνεται να είναι σ’ ένα συνεχές ύφος, με μέλη εκκλησιών πάνω από 100 εκατομμύρια, αλλ’ η εγκληματικότης, η ανηθικότης και η κοινωνική σύγχυσις είναι επίσης σε υψηλά επίπεδα (Δελτίον Προόδου, Πομόνα (Καλιφορνίας), 3 Δεκεμβρίου 1957) Όπως προελέχθη προφητικά, οι άνθρωποι δείχνουν μορφήν ευσεβείας, γινόμενοι μέλη «εκκλησιών», αλλ’ απαρνούνται τις ευθύνες των με το ν’ αρνούνται την δύναμιν αυτής. Το παράδειγμα των άλλων και ο εύσχημος συλλογισμός που ορίζεται ως «λογίκευσις», χρησιμοποιούνται απ’ αυτούς ως δικαιολογία στην ανεύθυνη πορεία των.—2 Τιμ. 3:1-5.

Αυτή η φυγή από την ευθύνη μπορεί να παρατηρηθή ακόμη και σε μερικούς που αναγνωρίζουν την αληθινότητα του αγγέλματος που φέρεται σ’ αυτούς από τους μάρτυρας του Ιεχωβά. Αυτοί αρνούνται να έχουν μια Γραφική μελέτη στο σπίτι τους, διότι φοβούνται τις ευθύνες που προέρχονται από το να γίνουν μάρτυρες του Ιεχωβά. Άλλοι, πάλι, είναι σαν την πετρώδη και ακανθώδη γη, στην οποίαν ο σπόρος ευδοκιμεί για ένα χρονικό διάστημα. Αλλ’ όταν αντιμετωπίζουν ευθύνες, φεύγουν απ’ αυτές, κι έτσι αφήνουν τον σπόρο της αληθείας να πεθάνη. Πραγματικά, ακόμη και μεταξύ αφιερωμένων Χριστιανών υπάρχουν μερικοί που συστέλλονται να διεξαγάγουν οικιακές Γραφικές μελέτες με άτομα ή να δεχθούν πρόσθετα προνόμια υπηρεσίας μέσα σε μια εκκλησία, επειδή δεν θέλουν να επωμισθούν τις ευθύνες που συνεπάγονται. Εν παρόδω, θα μπορούσε να σημειωθή ότι αναμφιβόλως ένας λόγος για τον οποίον ο αθεϊστής αρνείται και ο αγνωστικιστής αμφισβητεί την ύπαρξι του Δημιουργού είναι ότι, συνειδητά ή ασυνείδητα, δεν θέλουν να δεχθούν την ευθύνη που προέρχεται από την αναγνώρισι της υπάρξεως του Δημιουργού. Το να παραδεχθούμε τον Δημιουργό σημαίνει ν’ αναγνωρίσωμε ότι οφείλομε σ’ Αυτόν ευγνωμοσύνη και υπακοή.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

Επειδή η αλήθεια ελευθερώνει ένα Χριστιανό, αυτός καθίσταται τότε πιο υπόλογος. Καθώς λέγει ο απόστολος Παύλος: «Διότι έκαστος το εαυτού φορτίον θέλει βαστάσει.» Εν τούτοις, αυτά και τα δύο είναι σχετικά, κι ένα από τα πράγματα από τα οποία εξαρτώνται είναι η γνώσις: «Εις τον όστις λοιπόν εξεύρει να κάμνη το καλόν, και δεν κάμνει, εις αυτόν είναι αμαρτία.» Και καθώς είπε ο Ιησούς για τους εχθρούς του: «Εάν δεν ήλθον και ελάλησα προς αυτούς, αμαρτίαν δεν ήθελον έχει· τώρα όμως δεν έχουσι πρόφασιν περί της αμαρτίας αυτών.»—Γαλ. 6:5· Ιάκ. 4:17· Ιωάν. 15:22.

Καθ’ όσον δε ένας ενεργεί σύμφωνα με γνώσι, καθίσταται πιο υπεύθυνος. Έτσι, ένας που αφιερώνεται στον Θεό πρέπει να εκτελέση αυτή την αφιέρωσι: «Όταν ευχηθής ευχήν εις τον Θεόν, μη βραδύνης να αποδώσης αυτήν . . . απόδος ό,τι ηυχήθης. Κάλλιον να μη ευχηθής, παρά ευχηθείς να μη αποδώσης.»—Εκκλησ. 5:4, 5.

Για να οδηγηθούμε στην απόδοσι των ευχών μας ο Θεός μάς έδωσε τον λόγο του, την Αγία Γραφή. Αυτή, όμως, δεν μας λέγει ατομικά τι να πράξωμε σε ειδικές περιπτώσεις. Αντί τούτου, εκθέτει βασικές αρχές ή κανόνες ενεργείας και κατόπιν αποτελεί ευθύνη μας να τα εφαρμόσωμε αυτά στην καθημερινή μας ζωή. Εμείς ατομικά πρέπει να σύρωμε τη γραμμή περί του ποια πράγματα ανήκουν στον Καίσαρα και ποια στον Θεό, για να δώσωμε ένα μόνο παράδειγμα.—Ματθ. 22:21.

Επιπρόσθετα, κάθε Χριστιανός έχει την ευθύνη να φέρη καρπούς, όπως ετόνισε ο Ιησούς. (Ιωάν. 15:2) Μεταξύ της καρποφορίας αυτής είναι η «αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια.» Αυτά περιλαμβάνουν το να βοηθούμε τους Χριστιανούς αδελφούς μας αναλόγως των ευκαιριών και των μέσων μας. Δεν μπορούμε να είμεθα σαν τον ιερέα και τον Λευίτη που προσεπάθησαν ν’ αγνοήσουν την ευθύνη τους προς τον ταξιδιώτη, ο οποίος επληγώθη και εληστεύθη, βαδίζοντας στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Αντιθέτως, πρέπει να είμεθα σαν τον καλό Σαμαρείτη, ο οποίος εστράφη από την πορεία του για να βοηθήση ένα δεινοπαθούντα—Γαλ. 5:22, 23· Λουκ. 10:29-37.

Εφόσον δε ο Ιησούς ήλθε στη γη ακριβώς για να ‘μαρτυρήση εις την αλήθειαν,’ η Χριστιανική καρποφορία περιλαμβάνει το κήρυγμα ‘τούτου του ευαγγελίου της βασιλείας’ στο βαθμό που έχει ένας γνώσι και ευκαιρία να το πράξη. Δεν μπορούμε να είμεθα σαν τον δούλο της μιας μνας ή του ενός ταλάντου των παραβολών του Ιησού, ο οποίος αρνήθηκε να επωμισθή ευθύνη για τ’ αγαθά του κυρίου του αλλά τα έκρυψε στη γη, ενώ μπορούσε τουλάχιστον να τα αξιοποιήση με τόκο και να πραγματοποιήση κάποια αύξησι. Τουναντίον, πρέπει να φρονούμε όπως και ο Παύλος, ο οποίος ανεφώνησε: «Ουαί δε είναι εις εμέ εάν δεν κηρύττω.» Ανεγνώριζε τις ευθύνες του και τις επωμίζετο.—Ιωάν. 18:37· 1 Κορ. 9:16.

Μια άλλη σφαίρα Χριστιανικής ευθύνης που φαίνεται καλό να τονισθή είναι αυτή που αυξάνεται από τα αμαρτήματα και τις ατέλειές μας. Πρέπει να έχωμε ευαίσθητη συνείδησι γι’ αυτά και συνεχώς να ζητούμε συγχώρησι από τον Θεό βάσει της θυσίας του Χριστού. Επί πλέον, όμως, πρέπει, επίσης, να επωμισθούμε και ηθική ευθύνη γι’ αυτά. Δεν μπορούμε να ψέξωμε τον Θεό ή τους γονείς μας ή τις περιστάσεις μας ούτε μπορούμε να ψέξωμε κάποιον άλλον, όπως έκαμε ο Αδάμ, όπως έκαμε η Εύα, και όπως, επίσης, ο Βασιλεύς Σαούλ. Το να πράξωμε τούτο, όχι μόνο αφιλάγαθο είναι και δείχνει έλλειψι ωριμότητος, αλλά και καταδεικνύει ότι δεν μετανοούμε αληθινά και επομένως δεν είμεθα άξιοι συγχωρήσεως.

Εφόσον είμεθα ελεύθεροι, πρέπει να επωμισθούμε τις ευθύνες μας. Για να το πράξωμε αυτό, απαιτείται οξεία συναίσθησις δικαιοσύνης καθώς και σοφία κι αγάπη. Καθόσον ωριμάζομε, πρέπει ν’ αυξάνεται η ευθύνη μας. Ανταποκρινόμενοι στις απαιτήσεις της, θα καταστούμε ισχυρότεροι, θα λάβωμε περισσότερη ικανοποίησι και χαρά και τέλος τη Θεία επιδοκιμασία και αμοιβή της αιωνίου ζωής στον νέο του κόσμο.