Θα Κάνετε Εσείς Τέτοιες Εξετάσεις;
Η Εταιρία Σκοπιά δεν κάνει συστάσεις σε άτομα ούτε παίρνει αποφάσεις αντί για αυτά σχετικά με ιατρικές και διαγνωστικές μεθόδους. Όμως, αν σε κάποιες συγκεκριμένες μεθόδους υπάρχουν πτυχές που είναι αμφισβητήσιμες στο φως των αρχών της Αγίας Γραφής, μπορεί να δοθεί προσοχή σε αυτές. Κατόπιν, το κάθε άτομο είναι σε θέση να σταθμίσει τι περιλαμβάνεται και να αποφασίσει τι να κάνει.
Αγαπητοί Αδελφοί: Θα ήθελα τη γνώμη σας. Μια [συγκεκριμένη θεραπεύτρια] φαίνεται να τα καταφέρνει καλά, αλλά κάποια μέθοδος που χρησιμοποιεί μου δημιουργεί υποψίες. . . . Μέσω εξέτασης προσδιορίζει το πρόβλημα. Κατόπιν, για να διαπιστώσει ποιο είδος φαρμάκου ή πόσο από αυτό πρέπει να χρησιμοποιήσει, τοποθετεί ένα μπουκάλι με φάρμακο δίπλα στο δέρμα και κοντά σε κάποιον αδένα ή κάποιο όργανο. Προσπαθεί να τραβήξει προς τα κάτω το σηκωμένο βραχίονα του ασθενούς. Το είδος του φαρμάκου ή η ποσότητά του καθορίζεται από τη δύναμη που χρειάζεται εκείνη για να τραβήξει το βραχίονα προς τα κάτω. Η θεωρία είναι ότι τα ηλεκτρόνια, όπως το ρεύμα, ταξιδεύουν από το φάρμακο μέσα από το μεταλλικό καπάκι του μπουκαλιού προς ένα μέρος του σώματος, ενισχύοντάς το. Μήπως μοιάζει αυτό με την υδροσκοπία;
ΑΥΤΗ η επιστολή από το Όρεγκον των Ηνωμένων Πολιτειών αφορά μια μέθοδο την οποία χρησιμοποιούν μερικοί για να καθορίζουν τις διατροφικές ανάγκες, για να σταθμίζουν τα συναισθηματικά ζητήματα, για να αξιολογούν τις αναμνήσεις και για να επιλύουν προβλήματα που αφορούν την καθημερινή ζωή. Ανεξάρτητα από το πόσο διαδεδομένη είναι η μέθοδος, δικαιολογούνται οι υποψίες του ατόμου που έγραψε την επιστολή;
Υγεία—Με Ποιο Τίμημα;
Από τους αρχαίους καιρούς, οι άνθρωποι προσπαθούσαν να κατανοήσουν γιατί αρρώσταιναν και πώς θα μπορούσαν να γίνουν καλά. Οι Ισραηλίτες πλεονεκτούσαν διότι ήξεραν ότι ήταν αμαρτωλοί, και είχαν νόμους από τον Θεό οι οποίοι τους βοηθούσαν να αποφεύγουν να προσβάλλονται από πολλές αρρώστιες ή να τις μεταδίδουν. (Λευιτικόν 5:2· 11:39, 40· 13:1-4· 15:4-12· Δευτερονόμιον 23:12-14) Παρ’ όλα αυτά, και τα μέλη του λαού του Θεού ζητούσαν τη βοήθεια των γιατρών της εποχής τους οι οποίοι είχαν τα κατάλληλα προσόντα.—Ησαΐας 1:6· 38:21· Μάρκος 2:17· 5:25, 26· Λουκάς 10:34· Κολοσσαείς 4:14.
Τι αντίθεση υπήρχε με τους ανθρώπους που ζούσαν στην αρχαία Βαβυλώνα και στην Αίγυπτο! Οι δικοί τους «γιατροί» είχαν κάποια φάρμακα που βασίζονταν σε φυσικά συστατικά, ωστόσο πολλές από τις «θεραπείες» τους θα αποκαλούνταν τώρα κομπογιαννιτισμός. Ένα αιγυπτιακό κείμενο στα ιερογλυφικά αναφέρεται σε κάποιο γιατρό ο οποίος έκανε θεραπεία για την τύφλωση χρησιμοποιώντας ένα αηδιαστικό μείγμα από μάτια χοίρου, αντιμόνιο, κόκκινη ώχρα και μέλι. Αυτό το παρασκεύασμα το έχυνε στο αφτί του ασθενούς! Μια αρχαία γραπτή δήλωση ισχυρίζεται ότι αυτή η θεραπεία ήταν «πραγματικά εξαιρετική». Το γεγονός ότι ήταν αλλόκοτη ή μυστηριώδης μπορεί μάλιστα να την έκανε πιο ελκυστική.
Οι Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι συχνά επικαλούνταν διάφορες αποκρυφιστικές δυνάμεις.a Ένας ιερέας/γιατρός μπορούσε να ζητήσει από κάποιον ασθενή να φυσήξει μέσα στα ρουθούνια ενός προβάτου, πιστεύοντας ότι κάποια δύναμη ή ενέργεια μπορούσε να μεταπηδήσει από τον ασθενή σε ένα άλλο πλάσμα και να παραγάγει κάποιο αποτέλεσμα. Το πρόβατο θανατωνόταν, και το συκώτι του υποτίθεται ότι μπορούσε να αποκαλύψει την ασθένεια ή το μέλλον του ασθενούς.—Ησαΐας 47:1, 9-13· Ιεζεκιήλ 21:21.
Φυσικά, ένας θεοφοβούμενος γιατρός στον αρχαίο Ισραήλ δεν θα χρησιμοποιούσε πνευματιστικές μεθόδους. Ο Θεός πρόσταζε σοφά: ‘Δεν θέλει ευρεθή εις σε ουδείς . . . μαντευόμενος μαντείαν ή προγνώστης των καιρών ή οιωνοσκόπος ή μάγος . . . Διότι πας ο πράττων ταύτα είναι βδέλυγμα εις τον Ιεχωβά’. (Δευτερονόμιον 18:10-12· Λευιτικόν 19:26· 20:27) Το ίδιο ισχύει για τους Χριστιανούς υπηρέτες του Θεού σήμερα. Απαιτείται προσοχή.
Στα πρόσφατα χρόνια, πολλοί άνθρωποι έχουν στραφεί σε «εναλλακτικές» μεθόδους διάγνωσης και θεραπείες. Βασικά αυτό είναι κάτι που το αποφασίζει ο καθένας προσωπικά. (Ματθαίος 7:1· παράβαλε Ρωμαίους 14:3, 4). Φυσικά, θα ήταν θλιβερό αν οποιοσδήποτε Χριστιανός απορροφιόταν τόσο πολύ από αμφιλεγόμενα ζητήματα υγείας ώστε αυτά να επισκιάζουν τη διακονία, η οποία είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να σωθούν ζωές. (1 Τιμόθεο 4:16) Η Αγία Γραφή δεν λέει ότι στο νέο κόσμο θα θεραπευτούν οι αρρώστιες και θα επιτευχθεί τέλεια υγεία με ιατρικές μεθόδους, βότανα, δίαιτες ή ολιστικές θεραπευτικές αγωγές. Στην πραγματικότητα, πλήρης θεραπεία θα υπάρξει μόνο μέσω της συγχώρησης της αμαρτίας με βάση τη λυτρωτική θυσία του Ιησού.—Ησαΐας 33:24, ΜΝΚ· Αποκάλυψη 22:1, 2.
Ποιες Δυνάμεις Περιλαμβάνονται;
Τι θα μπορούσε να εξετάσει ένας Χριστιανός για να πάρει τη δική του απόφαση αναφορικά με τη μέθοδο της μυϊκής εξέτασης που αναφέρθηκε στην εναρκτήρια επιστολή;
Ορισμένες μέθοδοι εξέτασης της δύναμης ή της ανταπόκρισης των μυών αποτελούν μέρος της συμβατικής ιατρικής, και λίγοι είναι εκείνοι που θα αμφισβητούσαν την εγκυρότητά τους. Για παράδειγμα, η πολιομυελίτιδα μπορεί να εξασθενίσει τους μυς, και η θεραπεία για αυτήν ίσως να περιλαμβάνει αυτό που αποκαλείται κινησιολογία—«τη μελέτη των μυών και των μυϊκών κινήσεων». Τέτοιου είδους κινησιολογία χρησιμοποιείται επίσης στη θεραπεία αποκατάστασης ατόμων που έχουν υποστεί εγκεφαλικό. Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη λογική μιας τέτοιας θεραπείας.
Τι θα πούμε όμως για τη μυϊκή εξέταση η οποία περιγράφεται στην επιστολή που βρίσκεται στην αρχή αυτού του άρθρου; Αυτό το είδος «κινησιολογίας» χρησιμοποιείται σε μια προσπάθεια να διαπιστωθεί αν ορισμένες τροφές, βότανα ή βιταμίνες θα μπορούσαν να βοηθήσουν ή να βλάψουν ένα άτομο. Σύμφωνα με τη συνηθισμένη πρακτική, το άτομο εκτείνει το βραχίονά του, και ένας θεραπευτής τον πιέζει προς τα κάτω για να εξετάσει τη μυϊκή δύναμη. Κατόπιν, ο ασθενής βάζει κάποια θρεπτική ή άλλη ουσία στο στόμα του, πάνω στην κοιλιά του ή στο χέρι του. Στη συνέχεια, οι μύες του βραχίονα επανεξετάζονται. Υποστηρίζεται ότι, αν το άτομο χρειάζεται αυτή τη θρεπτική ουσία, ο βραχίονάς του θα φανεί ισχυρότερος κατά την εξέταση· αν η ουσία το βλάπτει, οι μύες θα είναι πιο αδύναμοι.b
Μερικοί που το έχουν δοκιμάσει αυτό πιστεύουν ότι αποδίδει και ότι το αποτέλεσμα βασίζεται σε δυνάμεις που υπάρχουν μέσα στο σώμα. Αυτοί υποστηρίζουν ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που η σύγχρονη επιστήμη δεν μπορεί να εξηγήσει, αλλά τα οποία συμβαίνουν ή μπορούν να παρατηρηθούν. Έτσι, ισχυρίζονται ότι ίσως να υπάρχουν αγωγοί ενέργειας ή αλληλεπίδρασης ανάμεσα στις δυνάμεις και στις ουσίες, αν και οι γιατροί μπορεί να μην έχουν ακόμη ανακαλύψει ή αποδεχτεί αυτούς τους αγωγούς.
Από την άλλη μεριά, το βιβλίο Εφαρμοσμένη Κινησιολογία (Applied Kinesiology) δηλώνει: «Μερικές φορές [τα βιβλία] διδάσκουν ότι διάφορες χημικές ουσίες, όπως είναι οι θρεπτικές ουσίες, αξιολογούνται με το να κρατήσει κάποιος την ουσία στο χέρι του και να εξεταστεί ο μυς του. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι αυτή η μορφή εξέτασης είναι κατά κάποιον τρόπο αξιόπιστη. . . . Η φιλοσοφική στάση μπορεί να είναι τόσο ισχυρή, ώστε η προκατάληψη εκείνου που πραγματοποιεί την εξέταση να παρεμποδίζει την απόκτηση ακριβούς γνώσης σχετικά με τη διαδικασία της εξέτασης». «Ένας εξεταστής ο οποίος είναι έμπειρος στη μυϊκή εξέταση που γίνεται με το χέρι μπορεί εύκολα να κάνει το μυ ενός ασθενούς να φαίνεται αδύναμος ή ισχυρός, κατά την κρίση του, απλώς αλλάζοντας την . . . εξέταση πολύ ανεπαίσθητα».
Να Προσέχετε!
Ωστόσο, μερικές μυϊκές εξετάσεις προχωρούν πέρα από αυτά. Εξετάστε αυτό που αποκαλείται «υποκατάστατη εξέταση». Αυτή μπορεί να εφαρμοστεί στην περίπτωση κάποιου ηλικιωμένου ή ενός μωρού, δηλαδή σε άτομα πολύ αδύναμα για να εξεταστούν. Καθώς ο υποκατάστατος αγγίζει το μωρό, ο θεραπευτής εξετάζει το βραχίονα του υποκατάστατου. Αυτό έχει εφαρμοστεί ακόμη και σε κατοικίδια ζώα· ο βραχίονας του υποκατάστατου εξετάζεται καθώς το χέρι του είναι ακουμπισμένο πάνω σε ένα σκύλο κόλεϊ, ένα γερμανικό ποιμενικό σκύλο ή κάποιο άλλο άρρωστο κατοικίδιο ζώο.
Δεν εναπόκειται σε εμάς να κρίνουμε τέτοιες ενέργειες, αλλά θα μπορούσατε να ρωτήσετε: ‘Βρίσκονται κάποιες σωματικές δυνάμεις πίσω από αυτά τα αποτελέσματα;’ Οι επιστήμονες έχουν αποδείξει την ύπαρξη κοσμικών ακτίνων, μικροκυμάτων και διαφόρων τύπων ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Εντούτοις, έχουν μέσα τους όλα τα πλάσματα, ακόμη και τα βρέφη και τα κατοικίδια ζώα, δυνάμεις που να μπορούν να μεταπηδήσουν και να επιδράσουν σε ένα δεύτερο άτομο με τρόπο που να είναι δυνατόν να εξακριβωθεί με εξέταση; Οι Βαβυλώνιοι πίστευαν ότι διάφορες δυνάμεις μπορούσαν να μεταπηδήσουν σε ένα πρόβατο και να το επηρεάσουν. Θα μπορούσατε να ρωτήσετε τον εαυτό σας: ‘Μήπως πιστεύω εγώ ότι κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί με τους ανθρώπους ή με τα ζώα σήμερα; Ή μήπως τα αποτελέσματα αυτά έχουν κάποια άλλη εξήγηση;’
Μερικοί θεραπευτές ισχυρίζονται ότι μετρούν τις «δυνάμεις» ενός ατόμου με συσκευές όπως είναι το μεταλλικό σπείραμα και το εκκρεμές. Αυτά υποτίθεται ότι κινούνται καθώς το «ενεργειακό πεδίο» του θεραπευτή αλληλεπιδρά με εκείνο του ασθενούς. Κάποια θεραπεύτρια και συγγραφέας σε αυτόν τον τομέα, η οποία ήταν κάποτε επιστημονική ερευνήτρια, μερικές φορές κάνει διάγνωση χρησιμοποιώντας ένα εκκρεμές. Υποστηρίζει επίσης ότι αυτή μπορεί να οραματιστεί «το ανθρώπινο ενεργειακό πεδίο» ή έγχρωμη αύρα που λέγεται ότι περιβάλλει τους ανθρώπους. Η ίδια ισχυρίζεται ότι χρησιμοποιεί «εσωτερική όραση» για να βλέπει μέσα σε ένα σώμα προκειμένου να διακρίνει όγκους, αιμοσφαίρια ή μικρόβια, και επίσης για να βλέπει το παρελθόν.c
Όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, η μέτρηση δυνάμεων μέσω της ισχύος του βραχίονα έχει χρησιμοποιηθεί για την εξέταση συναισθημάτων. Ένα βιβλίο με μεγάλη κυκλοφορία ανέφερε: «Αν θέλετε να συμπεριλάβετε ταυτόχρονα μια μικρή εξέταση συναισθημάτων, ρωτήστε φωναχτά: ‘Έχεις πρόβλημα;’ και κάντε πάλι την εξέταση. Αυτό σε μερικές περιπτώσεις θα εξασθενίσει το βραχίονα αν η θρεπτική ουσία είναι ανεπαρκής». Μερικοί χρησιμοποιούν μια τέτοια εξέταση «για να προσδιορίσουν την ηλικία κατά την οποία [συνέβη] κάποιο συγκεκριμένο σωματικό, συναισθηματικό ή πνευματικό τραύμα». Αυτή χρησιμοποιείται επίσης για να πάρει κάποιος αποφάσεις που ορίζονται με ‘ένα ναι ή ένα όχι’ γύρω από καθημερινά ζητήματα.
Πιθανώς, πολλοί οι οποίοι κάνουν τέτοιες μυϊκές εξετάσεις (κινησιολογία) θα πουν ότι η μέθοδός τους διαφέρει από τα όσα μόλις περιγράφτηκαν, ότι δεν περιλαμβάνεται καθόλου πνευματισμός ή ότι αυτοί δεν κάνουν καθόλου εξετάσεις συναισθημάτων. Παρ’ όλα αυτά, μήπως αυτό που κάνουν εξακολουθεί να βασίζεται στην πεποίθηση ότι υπάρχουν δυνάμεις μέσα σε κάθε άνθρωπο τις οποίες μπορούν να εξετάσουν ή να δουν μόνο ορισμένοι άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι έχουν ειδικές δυνάμεις;
Οι Χριστιανοί δεν παίρνουν τέτοια ζητήματα στα ελαφρά. Ο Θεός συμβούλεψε τον Ισραήλ: «Τας νεομηνίας και τα σάββατα, την συγκάλεσιν των συνάξεων, δεν δύναμαι να υποφέρω, ανομίαν [αλλόκοτη δύναμη, ΜΝΚ] και πανηγυρικήν σύναξιν». (Ησαΐας 1:13) Όταν εκείνο το έθνος έγινε αποστατικό, αυτοί «μετεχειρίζοντο μαντείας και οιωνισμούς». (2 Βασιλέων 17:17· 2 Χρονικών 33:1-6) Όπως φαίνεται, οι ίδιοι ζητούσαν πληροφορίες μέσω ειδικών τελετουργιών, και κατόπιν έλεγαν ‘αλλόκοτα πράγματα’.—Ζαχαρίας 10:2, ΜΝΚ.
Μερικές μυϊκές εξετάσεις μπορεί να είναι αθώες και να πραγματοποιούνται χωρίς να επέρχεται βλάβη στον ασθενή ή στο θεραπευτή. Όμως, είναι σαφές ότι μερικές από αυτές μπορεί να έχουν απόκοσμες ή υπερφυσικές πλευρές, όπως είναι η εσωτερική όραση, οι μυστηριώδεις αύρες και η χρήση του εκκρεμούς. Οι Χριστιανοί δεν πρέπει να ασκούν αλλόκοτες δυνάμεις. Δεν θα πρέπει ούτε να πειραματίζονται με αυτές, εφόσον εκείνοι δεν τρέφουν περιέργεια για τα βαθιά πράγματα του Σατανά. (Αποκάλυψη 2:24) Απεναντίας, υπάρχει βάσιμος λόγος να δείχνουν προσοχή απέναντι σε οτιδήποτε θα μπορούσε να φαίνεται ότι συνδέεται με την άσκηση πνευματισμού, την οποία καταδικάζει ο Λόγος του Θεού.—Γαλάτες 5:19-21.
Το τι κάνει ένας θεραπευτής είναι δική του ευθύνη, και δεν είναι δική μας πρόθεση να επικρίνουμε και να καταδικάσουμε τους ισχυρισμούς ή τις διαδικασίες του καθενός. Ακόμη και αν εσείς νομίζετε ότι μερικές από αυτές τις μεθόδους όντως περιλαμβάνουν αλλόκοτη δύναμη, είναι σαφές ότι πολλοί οι οποίοι τις δοκίμασαν το έκαναν με πλήρη αθωότητα, χωρίς να σκεφτούν καθόλου την ανάμειξη στον πνευματισμό. Αυτό μπορεί να ήταν απλώς μια ένδειξη της απεγνωσμένης επιθυμίας τους για καλή υγεία. Ωστόσο, μερικοί που αναμείχτηκαν σε τέτοιες μεθόδους αποφάσισαν αργότερα ότι οποιοδήποτε ενδεχόμενο σωματικό όφελος δεν άξιζε τον πνευματικό κίνδυνο.
Και πάλι, το κάθε άτομο πρέπει να αποφασίσει τι θα κάνει σχετικά με τέτοια προσωπικά ζητήματα. Όμως, οι Χριστιανοί πρέπει να θυμούνται τη συμβουλή του Θεού: ‘Όποιος είναι άπειρος πιστεύει σε κάθε λόγο, αλλά ο διορατικός εξετάζει τα βήματά του’. (Παροιμίαι 14:15, ΜΝΚ) Αυτό εφαρμόζεται και στους ισχυρισμούς που αφορούν θέματα υγείας.
Ο Σατανάς έχει έντονη επιθυμία να αποσπάσει τους υπηρέτες του Θεού από την αληθινή λατρεία. Ο Διάβολος θα χαιρόταν αν μπορούσε να το πετύχει αυτό κάνοντας τους Χριστιανούς να ελκύονται από άλλα ενδιαφέροντα. Θα ευφραινόταν ακόμη περισσότερο αν εκείνοι ελκύονταν από πράγματα που είναι, ή φαίνονται να είναι, απόκοσμες μέθοδοι οι οποίες θα μπορούσαν να τους αναμείξουν στον πνευματισμό.—1 Πέτρου 5:8.
Αν και οι Χριστιανοί δεν είναι υπό το Μωσαϊκό Νόμο, η στάση του Ιεχωβά Θεού απέναντι στις αποκρυφιστικές μεθόδους δεν έχει αλλάξει. Όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, ο Θεός πρόσταξε τους Ισραηλίτες να μη βρεθεί ανάμεσά τους «ουδείς . . . μαντευόμενος μαντείαν ή προγνώστης των καιρών ή οιωνοσκόπος ή μάγος ή γόης». ‘Ο καθένας που κάνει αυτά τα πράγματα είναι κάτι το αποκρουστικό για τον Ιεχωβά . . . Πρέπει να αποδείξεις τον εαυτό σου άψογο απέναντι στον Ιεχωβά’.—Δευτερονόμιον 18:10, 11· 18:12, 13, ΜΝΚ.
Πόσο σοφό είναι, λοιπόν, για τους Χριστιανούς σήμερα να συνεχίσουν να φορούν «ολόκληρη την πανοπλία από τον Θεό . . . επειδή διεξάγουμε πάλη . . . ενάντια στις πονηρές πνευματικές δυνάμεις στους ουράνιους τόπους»!—Εφεσίους 6:11, 12.
[Υποσημειώσεις]
a Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να συμβουλεύονται σαμάν, μάγους-γιατρούς ή παρόμοιους θεραπευτές. Ο σαμάν είναι «ιερέας ο οποίος χρησιμοποιεί μαγεία με σκοπό να θεραπεύσει τους αρρώστους, να μαντέψει αποκρυμμένα πράγματα και να ελέγξει διάφορα γεγονότα». Ένας μάγος-γιατρός ή σαμάν μπορεί να συνδυάσει βότανα με πνευματιστικές μεθόδους (επικαλούμενος μυστηριώδεις δυνάμεις). Ο προσεκτικός, όσιος Χριστιανός δεν έχει καμιά τέτοια ανάμειξη με τον πνευματισμό, ακόμη και αν αυτή φαίνεται να προσφέρει κάποια θεραπεία.—2 Κορινθίους 2:11· Αποκάλυψη 2:24· 21:8· 22:15.
b Αυτή είναι μια γενική περιγραφή, αλλά η διαδικασία της εξέτασης μπορεί να ποικίλλει. Για παράδειγμα, ίσως να ζητηθεί από τον ασθενή να πιέσει μεταξύ τους τον αντίχειρα και το δείκτη, και κατόπιν ο θεραπευτής προσπαθεί να χωρίσει αυτά τα δυο δάχτυλα.
c Αυτή γράφει: «Πώς λαβαίνουν χώρα αυτά τα φαινομενικά θαυματουργικά γεγονότα; . . . Η διαδικασία την οποία χρησιμοποιώ αποκαλείται επίθεση των χεριών, θεραπεία μέσω πίστης ή πνευματική θεραπεία. Δεν είναι καθόλου μια μυστηριώδης διαδικασία, αλλά είναι πολύ ξεκάθαρη . . . Ο καθένας έχει ένα ενεργειακό πεδίο ή αύρα που περιβάλλει το σάρκινο σώμα και διεισδύει σε αυτό. Αυτό το ενεργειακό πεδίο συνδέεται στενά με την υγεία. . . . Η Υπεραισθητήρια Αντίληψη είναι μια μορφή ‘όρασης’ στην οποία συλλαμβάνεις μια εικόνα στο μυαλό σου χωρίς τη χρήση της φυσιολογικής σου όρασης. Αυτή δεν αποτελεί φαντασία. Μερικές φορές αναφέρεται ως τηλαισθησία».