ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
της Σκοπιάς
Ελληνική
  • ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
  • ΕΚΔΟΣΕΙΣ
  • ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ
  • yb97 σ. 124-207
  • Βραζιλία

Δεν υπάρχει διαθέσιμο βίντεο για αυτή την επιλογή.

Λυπούμαστε, υπήρξε κάποιο σφάλμα στη φόρτωση του βίντεο.

  • Βραζιλία
  • Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 1997
  • Υπότιτλοι
  • Αρχίζει η Πραγματική Βιβλική Εκπαίδευση
  • Καταφτάνει Περισσότερη Βοήθεια
  • Γίνεται Διαθέσιμος ο Λόγος του Θεού
  • Προσωπική Εκπαίδευση στη Βιβλική Αλήθεια
  • Επεκτείνεται Ξανά το Τυπογραφείο
  • Υπήρχαν Πολλά που Έπρεπε να Μάθουμε
  • Η Αφιέρωση της Νέας Προσθήκης του Μπέθελ
  • Διεθνής Συνέλευση «Θεία Νίκη»
  • «Πρέπει να Είστε Άγιοι»
  • Τελειώνει ο Καιρός;
  • ‘Ήταν Αδύνατον να Γλιτώσουν από τους Μάρτυρες’
  • Μια Πνευματικά Αναψυκτική Επίσκεψη
  • Έντεκα Ορφανά Γνωρίζουν την Αλήθεια
  • 100.000 Ευαγγελιζόμενοι!
  • Οι Πρώτες Αίθουσες Συνελεύσεων
  • Νέος Τρόπος Επίβλεψης
  • Οι Συνελεύσεις Παρέχουν Μεγαλύτερα Οφέλη
  • Περιορίζεται η Ελευθερία στο Κασοέριας ντε Μακάκου
  • Προετοιμασία για Περισσότερη Αύξηση
  • ‘Αυτό που Σκέφτεστε Είναι Πολύ Μικρό!’
  • Επωμιζόμαστε Επιπρόσθετες Ευθύνες
  • Διανομές με τα Φορτηγά της Εταιρίας
  • Εξάπλωση σε Απομονωμένους Τομείς
  • Γάμος—Άξιος Τιμής Ενώπιον Θεού και Ανθρώπων
  • Ειδική Εκπαίδευση για τη Διακονία
  • Ιεραπόστολοι για τη Βραζιλία
  • Ιεραπόστολοι από τη Βραζιλία σε Άλλες Χώρες
  • Πλημμύρες στο Νότο
  • Το Μεταδοτικό Πνεύμα του Σκαπανικού
  • Ταυτόχρονη Έκδοση
  • Συναθροίζονται Πρωτοφανείς Αριθμοί Τηρητών Ακεραιότητας
  • ‘Συναθροίζονται’ Παρά τις Αποστάσεις
  • Αυτοθυσιαστικοί Ποιμένες του Ποιμνίου
  • Προς τη Δύση
  • Η Περιοχή του Αμαζονίου
  • Με τα Σκάφη της Εταιρίας
  • Ινδιάνοι Βοηθιούνται να Γνωρίσουν την Αλήθεια
  • Απροσδόκητη Βοήθεια
  • 200.000 Ευαγγελιζόμενοι!
  • Βοήθεια από Διεθνείς Υπηρέτες
  • Ένας Ιερέας Γνωρίζει την Αλήθεια
  • Απαντήσεις στις Ερωτήσεις των Νεαρών
  • Η Δύναμη που Έχει η Αλήθεια να Μεταμορφώνει
  • Αντιμετώπιση Μεγάλου Πληθωρισμού
  • Μαθαίνουν να Διαβάζουν την Αγία Γραφή με Κατανόηση
  • Ειδική Διανομή Περιοδικών
  • Οι Συνελεύσεις Περιφερείας «Καθαρή Γλώσσα»
  • Επιτροπές Νοσοκομείων
  • «Ποτέ Δεν θα Ξεχάσω Εκείνη την Προσευχή»
  • Επίσκεψη στους Λόφους και στις Φτωχογειτονιές του Ρίο
  • 300.000 Ευαγγελιζόμενοι!
  • «Είστε Πράγματι Γρήγοροι»
  • Μετάδοση του Αγγέλματος Μέσω Δακτυλολογίας
  • Ξηρασία στα Βορειοανατολικά
  • «Μπράβο στους Μάρτυρες του Ιεχωβά!»
  • Μικρογραφίες Συνελεύσεων σε Απομονωμένα Μέρη
  • «Τώρα Μπορώ να Γίνω Σκαπανέας, Έτσι δεν Είναι;»
  • Κήρυγμα σε Τομείς που Καλύπτονται Σπάνια
  • Δυσπρόσιτα Συγκροτήματα Κατοικιών
  • 400.000 Ευαγγελιζόμενοι και Έπεται Συνέχεια!
  • Το Έργο Φέρνει Χαρά!
Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 1997
yb97 σ. 124-207

Βραζιλία

Το έτος 1500, ο Πέρο Βαζ ντε Καμίνγια έγραψε στο βασιλιά της Πορτογαλίας για τη Βραζιλία, στην οποία είχαν μόλις αποβιβαστεί Πορτογάλοι εξερευνητές. Ανέφερε τα εξής: «Ο καλύτερος καρπός που μπορούμε να αποκομίσουμε από αυτήν . . . θα είναι η σωτηρία του λαού της [των Ινδιάνων]». Αυτά τα λόγια αποκαλύπτουν έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι Πορτογάλοι επεκτάθηκαν στην άλλη πλευρά του ωκεανού κατά τη διάρκεια του 15ου και του 16ου αιώνα. Ήταν η διάδοση των θρησκευτικών διδασκαλιών του Χριστιανικού κόσμου σε άλλες χώρες.

Ωστόσο, πέρασε πολύς καιρός προτού γίνει διαθέσιμος ο Λόγος του Θεού, η Αγία Γραφή, στους κατοίκους της Βραζιλίας, ώστε να μπορούν να δουν μόνοι τους αυτά που διδάσκει. Ολόκληρη η Αγία Γραφή στην πορτογαλική έγινε διαθέσιμη (κατά μέρος στην Ευρώπη και κατά μέρος στη Νότια Ινδία) το 1751. Πέρασαν άλλα 125 χρόνια πριν τυπωθεί κάποιο τμήμα της στην πορτογαλική της Βραζιλίας. Μάλιστα, είχε προχωρήσει αρκετά ο 20ός αιώνας πριν εκδοθεί οποιοδήποτε τμήμα της Αγίας Γραφής σε κάποια γλώσσα των ινδιάνικων φυλών της Βραζιλίας.

Η Βραζιλία είναι μια από τις λιγοστές χώρες της Νότιας Αμερικής όπου η επικρατούσα γλώσσα δεν είναι η ισπανική—είναι η πορτογαλική. Καθώς καταλαμβάνει περίπου τη μισή Νότια Αμερική και συνορεύει με όλες τις νοτιοαμερικανικές χώρες εκτός από τη Χιλή και τον Ισημερινό, η Βραζιλία είναι χώρα μεγάλης ποικιλίας. Ο λαός της είναι ενθουσιώδης και φιλικός και ενδιαφέρεται για πνευματικά ζητήματα. Η πλειονότητα των ανθρώπων (το 85 τοις εκατό των 161 εκατομμυρίων κατοίκων) είναι καθ’ ομολογία Καθολικοί, και ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς ασχολούνται με τον πνευματισμό. Τα πρόσφατα χρόνια, αυξήθηκε αξιοσημείωτα και ο αριθμός εκείνων που προσχώρησαν σε ευαγγελικές θρησκείες.

Αρχίζει η Πραγματική Βιβλική Εκπαίδευση

Το θέλημα του Θεού είναι «να σωθούν κάθε είδους άνθρωποι και να έρθουν σε ακριβή γνώση της αλήθειας». (1 Τιμ. 2:3, 4) Αυτού του είδους η γνώση άρχισε να διαδίδεται στη Βραζιλία προς το τέλος του 19ου αιώνα. Ήταν το 1899 όταν η Σάρα Μπελόνε Φέργκιουσον από το Σάο Πάολο έλαβε για πρώτη φορά μερικά έντυπα της Εταιρίας Σκοπιά ταχυδρομικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Καθώς μάθαινε τις πολύτιμες αλήθειες της Αγίας Γραφής, έκανε ό,τι μπορούσε για να τις μεταδώσει σε άλλους. Όταν δόθηκε η ευκαιρία ύστερα από 25 χρόνια περίπου, βαφτίστηκε.

Στο μεταξύ, οχτώ νεαροί Βραζιλιάνοι ναυτικοί που είχαν κατέβει με άδεια από το πλοίο τους στην Πόλη της Νέας Υόρκης ελκύστηκαν από τις συναθροίσεις των Σπουδαστών της Γραφής (όπως ήταν τότε γνωστοί οι Μάρτυρες του Ιεχωβά). Εκεί πήραν μια Αγία Γραφή στην πορτογαλική. Βοηθήθηκαν επίσης να την καταλάβουν. Όταν επέστρεψαν στη Βραζιλία το Μάρτιο του 1920, ύστερα από αρκετούς μήνες συναναστροφής με τους Σπουδαστές της Γραφής στη Νέα Υόρκη, συνέχισαν να συναθροίζονται και να μιλούν σε άλλους για αυτά που έμαθαν. Αρχικά, χρησιμοποιούσαν τα έντυπα της Σκοπιάς στην ισπανική ως βοηθήματα μελέτης, επειδή δεν υπήρχε τίποτα διαθέσιμο στην πορτογαλική. Ωστόσο, μερικά χρόνια αργότερα, στάλθηκε στη Βραζιλία ο Τζορτζ Γιανγκ, και έγιναν διευθετήσεις να μεταφραστούν έντυπα στην πορτογαλική και να εκδοθούν. Το 1923 ιδρύθηκε ένα τμήμα της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά στο Ρίο ντε Τζανέιρο με σκοπό την προώθηση της Βιβλικής εκπαίδευσης σε αυτή την αχανή χώρα.

Καταφτάνει Περισσότερη Βοήθεια

Παρά την καλή αυτή αρχή, η πρόοδος ήταν αργή. Έτσι, κατόπιν πρόσκλησης του Ι. Φ. Ρόδερφορντ, ο οποίος ήταν τότε πρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά, έφτασε στη Βραζιλία το 1936 ο Άλστον Γιούλι για να βοηθήσει τους ντόπιους Μάρτυρες να ωφεληθούν πληρέστερα από τις πνευματικές προμήθειες που έκανε ο Ιεχωβά μέσω της ορατής του οργάνωσης. Μαζί του ήρθε η σύζυγός του Μοντ καθώς και ο Αντόνιο Πίρες ντε Αντράντε, ένας συνεργάτης ο οποίος, τουλάχιστον στην αρχή, τον εξυπηρέτησε και ως διερμηνέας. Τρία χρόνια αργότερα, στάλθηκαν από την Ευρώπη ο Ότο Έστελμαν και ο Έριχ Κάτνερ για να υπηρετήσουν ως σκαπανείς, αφιερώνοντας τον εαυτό τους στο να επισκέπτονται τα σπίτια των ανθρώπων για να τους δείξουν πώς μπορούσε να τους ωφελήσει η Βιβλική αλήθεια. Κατόπιν, το 1945 ήρθαν δύο ιεραπόστολοι από την πρώτη τάξη της Σχολής Γαλαάδ: ο Τσαρλς Ντ. Λίθκο και ο Χάρι Μπλακ.

Ο Ιεχωβά ευλόγησε το έργο αυτών και πολλών άλλων ζηλωτών διαγγελέων της Βασιλείας, και το 1948 υπήρχαν 1.000 Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Βραζιλία οι οποίοι μετέδιδαν σε άλλους τις πολύτιμες αλήθειες του Λόγου του Θεού. Η ομάδα αυξήθηκε γοργά: 10.000 το 1957 και 50.000 το 1968. Στο μεταξύ, ο Οίκος Μπέθελ και το εργοστάσιο χρειάζονταν επέκταση, και το 1968 το γραφείο τμήματος μεταφέρθηκε από το Ρίο ντε Τζανέιρο σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις στο Σάο Πάολο. (Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο στη Βραζιλία από το 1920 ως το 1972, βλέπε το Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 1973, σελίδες 33-88 [στην αγγλική].)

Γίνεται Διαθέσιμος ο Λόγος του Θεού

Πριν από 50 χρόνια περίπου, ο μέσος Ρωμαιοκαθολικός στη Βραζιλία παρακολουθούσε ανελλιπώς τη Θεία Λειτουργία, προσευχόταν ανελλιπώς στη Μαρία, υπάκουε ανελλιπώς στον ιερέα και δεν διάβαζε ποτέ την Αγία Γραφή. Γιατί; Ένας λόγος ήταν ότι οι ιερείς απαγόρευαν στα μέλη του ποιμνίου τους να έχουν στην κατοχή τους κάποιο αντίτυπο της Αγίας Γραφής το οποίο δεν έφερε τη σφραγίδα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Συγχρόνως, όλες αυτές οι εγκεκριμένες από την Εκκλησία Γραφές ήταν πολύ ακριβές—οι τιμές τους ήταν απλησίαστες για το μέσο εκκλησιαζόμενο. Δεν είναι λοιπόν άξιο απορίας το γεγονός ότι οι Μάρτυρες εκείνης της εποχής πολλές φορές συναντούσαν Καθολικούς οι οποίοι ποτέ δεν είχαν δει Αγία Γραφή!

«Συνήθιζα να διαβάζω την Κυριακή Προσευχή σε τέτοιους ανθρώπους», αναπολεί η Φερν, μια παλαίμαχη ιεραπόστολος. «Οι Καθολικοί γνώριζαν αυτή την προσευχή απέξω, αλλά εκπλήσσονταν όταν την έβλεπαν στην Αγία Γραφή». Σε πολλές περιπτώσεις, η έκπληξη οδηγούσε σε ενδιαφέρον και το ενδιαφέρον στην ερώτηση: «Θα μπορούσατε να μου φέρετε μια Αγία Γραφή;» Οι Μάρτυρες προμηθεύονταν ευχαρίστως ένα αντίτυπο σε προσιτή τιμή από τη Βιβλική Εταιρία της Βραζιλίας.

Οι δέκα ιεραπόστολοι οι οποίοι βρίσκονταν τότε στο Σάο Πάολο ήταν τακτικοί επισκέπτες στο κατάστημα της Βιβλικής Εταιρίας που υπήρχε στην πόλη. Οι Προτεστάντες πωλητές του καταστήματος, όμως, δεν χαίρονταν ιδιαίτερα να βλέπουν όλο το απόθεμα της Μετάφρασης Μπραζιλέιρα (Tradução Brasileira)—μια απόδοση που περιέχει το όνομα Ιεχωβά—να φεύγει από τα ράφια τους και να μπαίνει στις τσάντες των ιεραποστόλων. Κάποια ημέρα μια πωλήτρια είπε στους ιεραποστόλους ότι δεν μπορούσε να τους δώσει άλλες Γραφές. Λίγο αργότερα, διακόπηκε η έκδοση της Μετάφρασης Μπραζιλέιρα. Δεν προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί Μάρτυρες αποζητούσαν μια αλλαγή. Το 1963, υπήρχαν 57 εκπρόσωποι από τη Βραζιλία στις διεθνείς συνελεύσεις των Ηνωμένων Πολιτειών όταν η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών κυκλοφόρησε στην πορτογαλική. Τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν έγινε διαθέσιμη ολόκληρη η Μετάφραση Νέου Κόσμου στην πορτογαλική, έπαψε επιτέλους να διανέμεται η Αγία Γραφή με το σταγονόμετρο.

Στις περασμένες τρεις δεκαετίες, εκατομμύρια αντίτυπα της Μετάφρασης Νέου Κόσμου έχουν κυκλοφορήσει ευρέως στη χώρα καθώς παράγονται από τα τυπογραφεία της Εταιρίας και έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού. Το 1987, το Βέτζα (Veja), το μεγαλύτερης κυκλοφορίας εβδομαδιαίο περιοδικό της Βραζιλίας, περιέγραψε τη Μετάφραση Νέου Κόσμου των Αγίων Γραφών—Με Υποσημειώσεις ως «την πληρέστερη απόδοση των Γραφών» που υπάρχει στη χώρα. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Βραζιλία (τώρα είναι περισσότεροι από 430.000) συμφωνούν και χαίρονται που, ως αποτέλεσμα της εκστρατείας τους σε σχέση με τη διανομή της Γραφής, πολλοί Βραζιλιάνοι σε πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά επιτέλους ξεφυλλίζουν τώρα με ευγνωμοσύνη το προσωπικό τους αντίτυπο του Λόγου του Θεού.

Προσωπική Εκπαίδευση στη Βιβλική Αλήθεια

Άλλο είναι να διαβάζει κάποιος την Αγία Γραφή και άλλο να κατανοεί αυτά που διαβάζει καθώς και πώς να την εφαρμόζει. Αυτό απαιτεί ένα πρόγραμμα προσωπικής Βιβλικής εκπαίδευσης. Το 1968—ένα έτος αφότου κυκλοφόρησε ολόκληρη η Μετάφραση Νέου Κόσμου στην πορτογαλική—οι 50.000 Μάρτυρες της Βραζιλίας έλαβαν το βιβλίο Η Αλήθεια που Οδηγεί στην Αιώνιο Ζωή το οποίο θα τους βοηθούσε να μελετήσουν την Αγία Γραφή.

Όταν διάβασε το βιβλίο, μια έμπειρη σκαπάνισσα αναφώνησε: «Αυτό το βιβλίο θα βοηθήσει εκατομμύρια άτομα να γνωρίσουν την αλήθεια!» Είχε δίκιο. Ο αριθμός των βιβλίων που δόθηκαν εκείνο το έτος υπερτριπλασιάστηκε. Οι Γραφικές μελέτες αυξήθηκαν θεαματικά. Η Ρούτι, από τη νότια Βραζιλία, εκφράζει με τα εξής λόγια την άποψη πολλών που μελέτησαν αυτό το βιβλίο: «Όταν μελέτησα το βιβλίο Αλήθεια, ένιωσα και ευγνωμοσύνη και οργή. Ευγνωμοσύνη διότι γνώρισα την αλήθεια για την κατάσταση των νεκρών και την ελπίδα του Παραδείσου, και οργή για το γεγονός ότι η Καθολική Εκκλησία με παροδηγούσε όλη μου τη ζωή».

Κατόπιν, το 1983, οι Μάρτυρες υποδέχτηκαν ένα νέο βοήθημα Βιβλικής εκπαίδευσης—την πορτογαλική έκδοση του βιβλίου Μπορείτε να Ζείτε για Πάντα στον Παράδεισο στη Γη. Αυτό το βιβλίο έχει αγγίξει την καρδιά πολλών ακόμη ανθρώπων από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Στις αρχές του 1996, πάνω από 500.000 άτομα ωφελούνταν από τη Βιβλική εκπαίδευση, τα περισσότερα μέσω μελετών που βασίζονταν σε αυτό το αποτελεσματικό διδακτικό μέσο.

Αν και τα περιεχόμενα του βιβλίου Ζείτε για Πάντα εντυπωσίασαν το αναγνωστικό κοινό της Βραζιλίας, οι εικόνες του ειδικού βιβλιαρίου Απολαύστε Ζωή στη Γη για Πάντα! δίδαξαν Βιβλικές αλήθειες σε πολλούς από τους 28 εκατομμύρια Βραζιλιάνους που δεν γνώριζαν ανάγνωση. Τα τελευταία 13 χρόνια έχουν τυπωθεί έξι εκατομμύρια και πλέον από αυτά τα ειδικά βιβλιάρια στην πορτογαλική. Κατανοούν οι άνθρωποι που είναι αναλφάβητοι τις διδασκαλίες της Αγίας Γραφής; Και βέβαια! Εξετάστε την περίπτωση της Μαρίας, μιας ηλικιωμένης γυναίκας. Με τη βοήθεια του ειδικού βιβλιαρίου, έμαθε ότι το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά, όχι Σινιόρ, ακριβώς όπως το δικό της όνομα είναι Μαρία, όχι Σινιόρα. Μολονότι δεν είχε ξανακούσει ποτέ το όνομα του Θεού, δέχτηκε με ευγνωμοσύνη αυτή τη νέα αλήθεια στη διάρκεια της πρώτης Γραφικής μελέτης που έκανε. Όταν η αδελφή που τη δίδασκε έφευγε, η Μαρία τής φώναζε: «Ο Ιεχωβά μαζί σου!» Η ειλικρινής ευχή της Μαρίας σίγουρα έχει βγει αληθινή. Με την ευλογία του Ιεχωβά, η Βιβλική εκπαίδευση στη Βραζιλία προοδεύει συνεχώς.

Επεκτείνεται Ξανά το Τυπογραφείο

Το 1971, τρία χρόνια αφότου μεταφέρθηκε το γραφείο τμήματος στο Σάο Πάολο, ο αριθμός των δραστήριων Μαρτύρων ξεπέρασε τους 70.000. Εκείνο το έτος, υπήρχαν 1.202 εκκλησίες σε όλη τη χώρα· οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αφιέρωσαν 11.000.000 ώρες στη δημόσια διακονία τους και διεξήγαν, κατά μέσο όρο, 58.902 οικιακές Γραφικές μελέτες. Για την παροχή της αναγκαίας κατεύθυνσης και του απαιτούμενου εξοπλισμού για αυτό το πρόγραμμα εκπαίδευσης, ήταν φανερό ότι οι εγκαταστάσεις του τμήματος θα έπρεπε να επεκταθούν ξανά. Αποβλέποντας στον Ιεχωβά για κατεύθυνση, οι αδελφοί έδωσαν προσοχή σε αυτή την ανάγκη.

Επί πολλά χρόνια η πορτογαλική έκδοση της Σκοπιάς τυπωνόταν στη Βραζιλία σε ένα παλιό επίπεδο πιεστήριο. Αλλά το 1957, λόγω αυξημένης ζήτησης, προβλημάτων με το πιεστήριο (το οποίο είχε κατασκευαστεί το 1918) και έλλειψης χαρτιού, την εκτύπωση την ανέλαβαν οι αδελφοί στη Νέα Υόρκη. Τώρα που είχαν λυθεί τα προβλήματα όσον αφορά το πιεστήριο και το χαρτί, οι αδελφοί μπορούσαν να αρχίσουν ξανά την εκτύπωση στη Βραζιλία.

Προκειμένου να εξασφαλιστεί ο απαιτούμενος χώρος για την εκτύπωση, ξεκίνησαν οι εργασίες για να γίνει μια προσθήκη στις εγκαταστάσεις του τμήματος. Συγχρόνως, έγιναν διευθετήσεις για την εισαγωγή ενός περιστροφικού ταχυπιεστηρίου. Λόγω της εκπαιδευτικής φύσης των περιοδικών μας, καταβλήθηκαν προσπάθειες να εξασφαλιστεί ατέλεια από εισαγωγικούς δασμούς για το πιεστήριο. Αλλά, μερικές φορές, ορισμένες θρησκευτικές οργανώσεις στις οποίες είχε χορηγηθεί ατέλεια αργότερα πούλησαν αυτά τα είδη και αποκόμισαν μεγάλο κέρδος. Εύλογα, λοιπόν, μερικοί από τους ιθύνοντες δεν ήθελαν να χορηγηθούν περαιτέρω ατέλειες σε θρησκευτικές ομάδες. Η βοήθεια ήρθε, ωστόσο, από μια απρόσμενη πηγή—από έναν κυβερνητικό αξιωματούχο ο οποίος ήταν αγνωστικιστής. Θέλοντας να προωθηθεί η αίτησή μας για ατέλεια, μας υπέδειξε πώς να προχωρήσουμε. Το Νοέμβριο του 1972, ύστερα από τέσσερις μόνο μήνες, η πολυπόθητη ατέλεια χορηγήθηκε. Ο Ανγκούστο Μεσάντου, ο οποίος εργαζόταν στο γραφείο της Εταιρίας, αναπόλησε: «Ξεκινήσαμε από το μηδέν, εφόσον δεν γνωρίζαμε σχεδόν τίποτα για όλα αυτά· αλλά με εμπιστοσύνη στον Ιεχωβά, και αφού κάναμε την ανάλογη προεργασία, πήραμε ό,τι χρειαζόμασταν. Ο Ιεχωβά πράγματι κατευθύνει τους υπηρέτες του».

Υπήρχαν Πολλά που Έπρεπε να Μάθουμε

Η προοπτική της εκτύπωσης σε περιστροφικό πιεστήριο παρουσίαζε νέες δυσκολίες. Το εντελώς αποσυναρμολογημένο πιεστήριο έφτασε το Δεκέμβριο του 1972, συσκευασμένο σε 47 μεγάλα ξυλοκιβώτια, μερικά από τα οποία ζύγιζαν μέχρι και έξι τόνους. Για να εξασφαλιστεί η σωστή εγκατάσταση, στάλθηκε ο Μιλάν Μίλερ από τα παγκόσμια κεντρικά γραφεία. Αυτός συντόνισε τις εργασίες στις οποίες συμμετείχε μια ομάδα εννιά αδελφών προκειμένου να στηθεί το πιεστήριο, και στη συνέχεια τους έδειξε πώς λειτουργεί. Η συμμετοχή αυτών των αδελφών στην εγκατάσταση του πιεστηρίου τούς βοήθησε να καταλάβουν πώς έπρεπε να το φροντίζουν. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν νεαροί αδελφοί οι οποίοι, μέχρι τότε, είχαν ελάχιστη ή καθόλου πείρα στην εκτύπωση. Ο Καρλ Ριτς, ο οποίος συμμετείχε σε εκείνο το έργο εγκατάστασης, ήταν ο επίσκοπος εργοστασίου, και εξακολουθεί να υπηρετεί με αυτή την ιδιότητα μέχρι σήμερα.

Περίπου τον ίδιο καιρό, έγινε η εισαγωγή του χαρτιού που θα χρησιμοποιούνταν για την εκτύπωση των περιοδικών. «Το πρώτο φορτίο ήταν 150 τόνοι», θυμάται ο Γιουκλίντις Τζουστίνο, ο οποίος στάλθηκε από το Μπέθελ στο λιμάνι για την παραλαβή. «Κανονίσαμε να μεταφέρουμε το χαρτί με φορτηγά από το λιμάνι του Σάντος στο Μπέθελ του Σάο Πάολο. Αλλά δεν είχαμε αντιληφθεί ότι, εφόσον το κλαρκ στο λιμάνι απλώς ανέβαζε τους ρόλους του χαρτιού στα φορτηγά, θα χρειαζόμασταν δυνατούς άντρες για να τακτοποιήσουν αυτούς τους βαρείς ρόλους μέσα στα φορτηγά. Έτσι ο αδελφός Μεσάντου και εγώ σκαρφαλώσαμε σε ένα από τα φορτηγά και αρχίσαμε να γυρίζουμε στο πλάι τους ρόλους—που ο καθένας τους ζύγιζε 400 κιλά—και να τους κυλάμε για να μπουν στη θέση τους. Οι λιμενεργάτες γέλασαν με την καρδιά τους βλέποντας δυο άντρες με γραβάτα να προσπαθούν να φέρουν βόλτα τους ρόλους. Ευτυχώς, πλησίαζε η ώρα για το μεσημεριανό φαγητό, και έτσι τα παρατήσαμε γρήγορα. Κατά τη διάρκεια του φαγητού, προσλάβαμε εργάτες για να αποτελειώσουν τη δουλειά». Ωστόσο, οι αδελφοί μάθαιναν σταδιακά μερικές από τις εργασίες που περιλαμβάνονται στην εκτύπωση με περιστροφικό πιεστήριο.

Το 1973 έφτασε το δεύτερο περιστροφικό πιεστήριο, με δυνατότητα εκτύπωσης παρόμοια με το πρώτο: 12.500 περιοδικά την ώρα. Έκτοτε, έχουν εγκατασταθεί περισσότερα πιεστήρια—με δυνατότητα για τετράχρωμη εκτύπωση. Έτσι, στα χρόνια που πέρασαν, καταφέραμε να αντεπεξέλθουμε στη ζήτηση για Βιβλικά έντυπα.

Η Αφιέρωση της Νέας Προσθήκης του Μπέθελ

Περίπου τέσσερις μήνες προτού φτάσει το δεύτερο πιεστήριο, είχε προγραμματιστεί να γίνει η αφιέρωση της νέας προσθήκης του Μπέθελ. Μερικοί εξέφρασαν τις αμφιβολίες τους για το αν θα ολοκληρωνόταν το έργο οικοδόμησης έγκαιρα. Αλλά η απάντηση του Φρεντ Γουίλσον, του επισκόπου τμήματος, ήταν: «Δεν τους ξέρετε καλά τους αδελφούς μας». Εκείνοι εργάστηκαν με όλη τους την καρδιά, μένοντας μέχρι αργά τα βράδια, καθώς επίσης και τα σαββατοκύριακα. Στις 17 Μαρτίου 1973, την ημέρα της αφιέρωσης, ασχολούνταν ακόμη με τις τελικές λεπτομέρειες. Το μεσημέρι, ήταν όλα έτοιμα! Την ώρα που το τελευταίο φορτηγό με σκουπίδια έφευγε από την πίσω πύλη, οι επισκέπτες άρχισαν να μπαίνουν στο χώρο της υποδοχής!

Ο Νάθαν Ο. Νορ, ο τότε πρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά, και ο Μαξ Λάρσον, ο επίσκοπος εργοστασίου του Μπρούκλιν, ήταν παρόντες για αυτή την περίσταση. Ο αδελφός Νορ εκφώνησε την ομιλία αφιέρωσης. Την επομένη, διεξάχθηκε ένα ειδικό τρίωρο πρόγραμμα, στο οποίο παρευρέθηκε ένα πλήθος 28.000 και πλέον ατόμων που γέμισαν ασφυκτικά το Στάδιο Ιμπιραπουέρα. Σε εκείνη την περίσταση, αφού μίλησε για τη σπουδαιότητα της τακτικής εξέτασης του εδαφίου της ημέρας, ο αδελφός Νορ ανακοίνωσε την κυκλοφορία του Βιβλίου Έτους 1973, το οποίο εκδόθηκε για πρώτη φορά στην πορτογαλική. (Προηγουμένως, η ύλη που χρησιμοποιούνταν ως βάση για την εξέταση του εδαφίου της ημέρας στην πορτογαλική εμφανιζόταν στη Σκοπιά.) Αυτή η καθημερινή ανάγνωση και εξέταση ενός τμήματος του Λόγου του Θεού είναι σημαντική στη ζωή του λαού του Ιεχωβά, σε αρμονία με αυτά που είπε ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός: «Ο άνθρωπος πρέπει να ζει, όχι μόνο με ψωμί, αλλά με κάθε λόγο που βγαίνει από το στόμα του Ιεχωβά».—Ματθ. 4:4.

Διεθνής Συνέλευση «Θεία Νίκη»

Το έτος 1973 ολοκληρώθηκε με τη μεγαλύτερη συνέλευση που διεξήγαγε ποτέ ο λαός του Ιεχωβά στη Βραζιλία, στο Στάδιο Πακαέμπου του Σάο Πάολο, στις 26-30 Δεκεμβρίου. Ένα τεράστιο αερόστατο που πρόβαλλε το θέμα «Θεία Νίκη» αιωρούνταν πάνω από το στάδιο. Το πρόγραμμα ενίσχυσε την πεποίθηση που είχαν οι παρόντες ότι η θεία νίκη μέσω της Βασιλείας του Θεού θα φέρει πράγματι τις μεγαλύτερες ευλογίες για το ανθρώπινο γένος. Κατά τη διάρκεια της ίδιας της συνέλευσης, είδαν αποδείξεις που πιστοποιούσαν ότι η εκπαίδευση γύρω από το θέλημα του Θεού, όπως αυτό καταγράφεται στην Αγία Γραφή, είχε ήδη μεταμορφώσει τη ζωή δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στη Βραζιλία. Είκοσι οχτώ χρόνια νωρίτερα, ο αδελφός Νορ είχε μιλήσει σε ένα ακροατήριο 765 ατόμων σε κάποιο γυμναστήριο εκεί κοντά. Σε εκείνη την περίπτωση, καθώς περιεργαζόταν το τεράστιο στάδιο, αναρωτήθηκε δυνατά αν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Βραζιλία θα γέμιζαν ποτέ αυτές τις εγκαταστάσεις. Εκείνη η σκέψη έγινε πραγματικότητα το 1973, όταν ο αδελφός Νορ μίλησε σε ένα ακροατήριο 94.586 ατόμων, το οποίο κατέκλυσε το ίδιο εκείνο στάδιο! Την προηγουμένη, 3.187 νέοι διάκονοι είχαν βαφτιστεί. Εκείνη η πενθήμερη συνέλευση αποτελούσε αυτή καθαυτή απόδειξη θείας νίκης!

Είχαν έρθει εκπρόσωποι από όλα τα μέρη της χώρας. Από την πόλη Μανάους, πρωτεύουσα της πολιτείας της Αμαζονίας—περίπου 4.000 χιλιόμετρα μακριά—ήρθαν τρία πούλμαν και τέσσερα αυτοκίνητα με εκπροσώπους, και αυτή ήταν η πρώτη ομάδα που ταξίδεψε ποτέ στην επικίνδυνη Διαμαζόνιο Λεωφόρο. Άλλη μια ομάδα ταξίδεψε πάνω από 3.000 χιλιόμετρα, από την πόλη Μπελέμ, στη βόρεια ακτή, και ένα ναυλωμένο τρένο καθώς και 180 και πλέον πούλμαν έφεραν χαρωπούς εκπροσώπους από το Ρίο ντε Τζανέιρο. Δόθηκε τόσο μεγάλη δημοσιότητα ώστε ο κυβερνήτης της πολιτείας του Σάο Πάολο καθώς και ο δήμαρχος της πόλης επισκέφτηκαν το χώρο της συνέλευσης.

Η εξασφάλιση δωματίων για τους χιλιάδες εκπροσώπους ήταν δύσκολη υπόθεση, εφόσον πολλοί από αυτούς δεν είχαν τα μέσα να πληρώσουν για κατάλυμα σε ξενοδοχείο. Διεκπεραιώθηκαν περίπου 21.000 αιτήσεις δωματίων από το Τμήμα Καταλυμάτων. Σε αρμονία με τη συμβουλή της Αγίας Γραφής που λέει «να ακολουθείτε την πορεία της φιλοξενίας», Μάρτυρες και άλλα άτομα διέθεσαν δωμάτια των σπιτιών τους. (Ρωμ. 12:13) Περισσότεροι από 6.000 εκπρόσωποι βρήκαν κατάλυμα σε Αίθουσες Βασιλείας. Οι εκπρόσωποι από την Αμαζονία στεγάστηκαν όλοι σε ένα εργοστάσιο το οποίο πρόσφερε ο σύζυγος μιας αδελφής. Μάρτυρες και ενδιαφερόμενα άτομα διέθεσαν στρώματα.

Δύο μήνες αργότερα το ίδιο πρόγραμμα συνέλευσης επαναλήφθηκε στο Σαλβαντόρ της Μπάια, με 32.348 παρόντες.

«Πρέπει να Είστε Άγιοι»

Μολονότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αποδοκίμαζαν τη χρήση καπνού, η σοβαρότητα του ζητήματος δεν είχε κατανοηθεί πλήρως μέχρι το 1973. Έτσι, μερικοί Μάρτυρες, αν και ήταν βαφτισμένοι, συνέχιζαν να καπνίζουν. Ωστόσο, στον κατάλληλο καιρό του, ο Ιεχωβά βοήθησε τους υπηρέτες του να διακρίνουν Γραφικές αρχές οι οποίες θα πρέπει να επηρεάζουν την άποψη που έχουν για αυτή τη συνήθεια. (2 Κορ. 7:1· Γαλ. 5:19-21, υποσημείωση στη ΜΝΚ) Η Σκοπιά 1 Δεκεμβρίου 1973 (στην πορτογαλική) ξεκαθάρισε ότι, στο εξής, όλοι όσοι ήθελαν να βαφτιστούν θα έπρεπε να έχουν απαλλαχτεί από τη χρήση καπνού. Σε εκείνους που ήταν ήδη βαφτισμένοι και οι οποίοι εξακολουθούσαν να καπνίζουν δόθηκε διορία έξι μηνών για να κόψουν αυτή τη συνήθεια, αν ήθελαν να παραμείνουν μέλη της εκκλησίας.

Επειδή η πλειονότητα των αδελφών είχαν σωστά κίνητρα, κατάφεραν να απελευθερωθούν από αυτή τη βρωμερή συνήθεια. Ένας αδελφός που εξακολουθούσε να καπνίζει μέχρι τότε, αν και είχε βαφτιστεί το 1964, συλλογίστηκε ότι, αν άλλοι κατάφερναν να κόψουν το τσιγάρο για λόγους υγείας, πόσο μάλλον θα μπορούσε εκείνος να το κόψει προκειμένου να συνεχίσει να υπηρετεί τον Ιεχωβά. Είναι αλήθεια ότι μερικοί αποκόπηκαν, αλλά πολλοί από αυτούς τελικά άλλαξαν γνώμη και διάθεση καρδιάς, έκοψαν το τσιγάρο και επανεντάχθηκαν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο λαός του Ιεχωβά συνέχισε να συμμορφώνεται με τους υψηλούς κανόνες του Θεού περί αγιότητας.—Λευιτ. 19:2· 1 Πέτρ. 1:16.

Τελειώνει ο Καιρός;

Στη δεκαετία του 1970 διανεμήθηκαν εκτενώς τα φυλλάδια Νέα της Βασιλείας, με σκοπό να βοηθηθούν οι άνθρωποι να διακρίνουν ότι ήταν επιτακτική ανάγκη να ταχθούν υπέρ του Ιεχωβά σε σχέση με το ζήτημα της κυριαρχίας. Τελειώνει ο Καιρός για το Ανθρώπινο Γένος; ήταν ο τίτλος του φυλλαδίου Νέα της Βασιλείας Αρ. 16. Ο Αμάρου Σάντος, ο οποίος υπηρετεί στο Μπέθελ εδώ και 25 χρόνια, εξήγησε: «Η Εταιρία έστειλε σε κάθε εκκλησία μια αναλογία 100 φυλλαδίων ανά ευαγγελιζόμενο, για να διανεμηθούν δωρεάν μέσα σε δέκα μόνο ημέρες, από τις 22 ως τις 31 Μαρτίου 1974. Αυτό το φυλλάδιο είχε τυπωθεί με ελκυστικό τρόπο που τραβούσε την προσοχή ακόμη και εκείνων οι οποίοι συνήθως αδιαφορούσαν για το άγγελμα της Βασιλείας. Περισσότεροι από 7.000 καινούριοι ευαγγελιζόμενοι ενώθηκαν με τους Μάρτυρες στη διανομή οχτώ εκατομμυρίων φυλλαδίων».

Μερικοί οι οποίοι έλαβαν το φυλλάδιο ενήργησαν αμέσως σε αρμονία με αυτά που έμαθαν. Αυτό συνέβη με κάποιον 22χρονο φοιτητή στο Σάο Πάολο. Εντυπωσιασμένος από την επιτακτικότητα της κατάστασης, δέχτηκε να μελετήσει την Αγία Γραφή με τη βοήθεια του βιβλίου Η Αλήθεια που Οδηγεί στην Αιώνιο Ζωή. Σύντομα άρχισε να μιλάει σε άλλους στη σχολή του γύρω από αυτά που μάθαινε, και τρεις μήνες αργότερα συμμετείχε στην ειδική διανομή ενός άλλου φυλλαδίου.

Καταβλήθηκαν ευσυνείδητες προσπάθειες να βρεθούν ακόμη και τα άτομα που έμεναν σε απομακρυσμένες περιοχές. Οι νεαροί ευαγγελιζόμενοι συμμετείχαν με χαρά σε αυτό το έργο. Σχετικά με το τι έκαναν δυο νεαρά άτομα στην πολιτεία Ρίο Γκράντε ντου Σουλ, ο Μπελαρμίνου Κόλα, ο οποίος ήταν τότε 15 ετών, έγραψε: «Φύγαμε από το σπίτι στις 6:00 π.μ., και επειδή τα σπίτια ήταν διασκορπισμένα, δεν συναντήσαμε κανέναν μέχρι τις 10:00 π.μ. Μερικές φορές, χρειάστηκε να προχωρήσουμε με τα πόδια επειδή ήταν αδύνατον να περάσουμε με άλογο τα μονοπάτια. Κάναμε έργο μέχρι τις 8:30 μ.μ. και διανυκτερεύσαμε στο σπίτι κάποιου ενδιαφερομένου. Στις εφτά η ώρα το επόμενο πρωί, αρχίσαμε ξανά, κάναμε έργο μέχρι τις 3:00 μ.μ., και κατόπιν ξεκινήσαμε για το σπίτι όπου φτάσαμε τα μεσάνυχτα. Μέσα σε αυτές τις δυο ημέρες, περπατήσαμε 90 χιλιόμετρα και δώσαμε μόνο 30 φυλλάδια». Αυτοί οι διαγγελείς της Βασιλείας αναγνώριζαν ότι το άγγελμα που μετέδιδαν έδινε στους ανθρώπους μια ευκαιρία η οποία θα μπορούσε να σημαίνει αιώνια ζωή, και ότι εκατομμύρια άτομα στη Βραζιλία χρειαζόταν να επωφεληθούν από αυτήν. Ένιωθαν το επείγον των καιρών που υποδήλωνε ο τίτλος του φυλλαδίου Αρ. 16.

‘Ήταν Αδύνατον να Γλιτώσουν από τους Μάρτυρες’

Το 1974, ο Εντιβάλντο Τζιλ ντα Σίλβα και η σύζυγός του Μάρλι, οι οποίοι ήταν τότε ειδικοί σκαπανείς, διευθέτησαν να μελετούν την Αγία Γραφή δυο φορές το μήνα με κάποια κυρία η οποία ζούσε σε ένα απομακρυσμένο αγρόκτημα κοντά στο Ριμπεϊράο Πρέτο, στην πολιτεία του Σάο Πάολο. Για να φτάσουν εκεί, έφευγαν στις 4:00 π.μ. με ένα φορτηγό που έκανε διανομή γάλακτος και κατόπιν περπατούσαν άλλα 10 χιλιόμετρα. Η μελέτη προχωρούσε καλά για μερικούς μήνες μέχρι που ο σύζυγος άρχισε να εναντιώνεται. Μάλιστα, ανάγκασε την οικογένεια να μετακομίσει χωρίς να αφήσουν σε κανέναν τη νέα τους διεύθυνση.

Σε μια συνέλευση περιφερείας οχτώ χρόνια αργότερα, ένα αντρόγυνο πλησίασε τον Εντιβάλντο και τη Μάρλι και τους ρώτησε: «Μας θυμάστε; Είμαστε το αντρόγυνο που επισκεπτόσασταν στο αγρόκτημα». Ο σύζυγος εξήγησε ότι μετακόμισε για να γλιτώσουν από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ωστόσο, μόλις έφτασαν στο νέο τους σπίτι και πριν ακόμη αρχίσουν να ξεφορτώνουν τα έπιπλά τους από το φορτηγό, εμφανίστηκαν δύο Μάρτυρες και τους μίλησαν για το σκοπό που έχει ο Θεός για το ανθρώπινο γένος. Αυτό έβαλε τον άντρα σε σκέψεις. Δέχτηκε να κάνει Γραφική μελέτη και σημείωσε καλή πρόοδο· μερικούς μήνες αργότερα τόσο αυτός όσο και η σύζυγός του βαφτίστηκαν.

Μια Πνευματικά Αναψυκτική Επίσκεψη

Το Σεπτέμβριο του 1974 οι αδελφοί στο Σάο Πάολο απόλαυσαν κάτι το ιδιαίτερο. Τι ήταν αυτό; Μια επίσκεψη του Φρέντερικ Γ. Φρανς, του τότε προέδρου της Εταιρίας Σκοπιά. Αυτή δεν ήταν η πρώτη του επίσκεψη στη Βραζιλία. Μαζί με τον αδελφό Νορ, είχε υπηρετήσει στο πρόγραμμα της συνέλευσης του Σάο Πάολο το 1945. Αυτή τη φορά, όμως, τον συνόδευε ο Καρλ Κλάιν, ο οποίος λίγο αργότερα άρχισε να υπηρετεί μαζί του στο Κυβερνών Σώμα των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Είχαν έρθει να περάσουν τρεις ημέρες διακοπών στο Σάο Πάολο, αλλά είχαν επίσης την ευχαρίστηση να μεταδώσουν «κάποιο πνευματικό δώρο» στους Χριστιανούς αδελφούς τους. (Ρωμ. 1:11, 12) Τι θα μπορούσε να είναι πιο απολαυστικό από την εξέταση πνευματικών ζητημάτων; Έγιναν αμέσως διευθετήσεις για μια ειδική συνάθροιση σε κάποιο θέατρο. Παρευρέθηκαν συνολικά 2.000 άτομα.

Ο Μασασούε Κικούτα, ο οποίος είναι μέλος του προσωπικού τού τμήματος από το 1967, θυμάται: «Ο αδελφός Φρανς εξέπληξε τους πάντες καθώς εκφώνησε την ομιλία του με ευχέρεια στην πορτογαλική. Χωρίς να χρησιμοποιήσει κάποια Γραφή ή οποιεσδήποτε σημειώσεις (η όρασή του είχε ήδη αρχίσει να χειροτερεύει), παρέθεσε και εξήγησε ολόκληρο τον 91ο Ψαλμό, εδάφιο προς εδάφιο, επί δύο και πλέον ώρες, παρά το γεγονός ότι ήταν 80 ετών». Αργότερα μαθεύτηκε ότι έκανε ακριβώς το ίδιο στην ισπανική για τους αδελφούς της Παραγουάης!

Έντεκα Ορφανά Γνωρίζουν την Αλήθεια

Περίπου την ίδια εποχή, μια οικογένεια από την πολιτεία Γκοϊάς είχε άμεση ανάγκη βοήθειας προκειμένου να κατανοήσει ποια ήταν η αιτία για τα ανθρώπινα παθήματα και ποιος ήταν ο πραγματικός σκοπός της ζωής. Ο πατέρας τους, καταθλιμμένος από σοβαρά οικονομικά προβλήματα, είχε αυτοκτονήσει, και μερικούς μήνες αργότερα, η μητέρα τους πέθανε από καρδιακή προσβολή. Τα επιζώντα μέλη της οικογένειας Βίνχαλ ήταν ορφανά—συνολικά 11 παιδιά. Όταν η συμφορά έπληξε την οικογένειά τους με αυτόν τον τρόπο το 1974, το μεγαλύτερο παιδί ήταν 17 χρονών και το μικρότερο μόνο 40 ημερών. Με αποφασιστικότητα και σκληρή εργασία, κατάφεραν να μείνουν μαζί τα πέντε παιδιά, όμως τα έξι μικρότερα στάλθηκαν να ζήσουν με συγγενείς. Προσπαθώντας να τους παρηγορήσουν, μερικοί τους έλεγαν ότι η τραγωδία που ζούσαν ήταν θέλημα Θεού. Αυτό, βέβαια, απλώς τους έκανε να νιώθουν μεγαλύτερη συντριβή.

Το μεγαλύτερο παιδί, η Μαρία Λουτσία, είχε σοβαρά ερωτήματα γύρω από τον Θεό και την Καθολική Εκκλησία. Όταν άκουσε μια Μάρτυρα του Ιεχωβά να προσφέρει δωρεάν Γραφική μελέτη σε κάποια συνάδελφό της, κεντρίστηκε το ενδιαφέρον της. Παρατηρώντας το ενδιαφέρον της, η συνάδελφος τής δώρισε το βιβλίο Η Αλήθεια που Οδηγεί στην Αιώνιο Ζωή. Όταν η Μαρία Λουτσία ξαναείδε την αδελφή ύστερα από μερικές ημέρες, της ζήτησε με ζωηρό ενδιαφέρον την ίδια δωρεάν σειρά Γραφικών μαθημάτων που είχε προσφέρει και στη συνάδελφό της. Η υπόσχεση της ανάστασης, σύμφωνα με τα λόγια του Ιησού που καταγράφονται στα εδάφια Ιωάννης 5:28, 29, τη γέμισε ελπίδα. Καθώς έμαθε τι λέει η Αγία Γραφή σχετικά με το γιατί επιτρέπει ο Θεός το κακό, βοηθήθηκε να καταλάβει ότι Εκείνος δεν τους είχε ξεχάσει. Με τον καιρό, όλοι εκτός από το μικρότερο παιδί ξανάσμιξαν για να ζήσουν μαζί ως οικογένεια. Ενθάρρυναν ο ένας τον άλλον πνευματικά. Και τα 11 παιδιά μελέτησαν την Αγία Γραφή και βαφτίστηκαν. Έμαθαν από την Αγία Γραφή αρχές γύρω από τη Χριστιανική διαγωγή. Με πνευματική έννοια, δεν ήταν πια ορφανά· απέκτησαν εκατονταπλάσιους «αδελφούς και αδελφές και μητέρες». (Μάρκ. 10:29, 30) Σήμερα, μια από τις αδελφές είναι ειδική σκαπάνισσα, άλλη μια είναι ιεραπόστολος στην Παραγουάη και ο Πάολο υπηρετεί μαζί με τη σύζυγό του στο Μπέθελ της Βραζιλίας.

100.000 Ευαγγελιζόμενοι!

Στα χρόνια που πέρασαν, σημειώθηκε σταθερή αύξηση στον αριθμό των ευαγγελιζομένων της Βασιλείας. Το υπηρεσιακό έτος 1959 είχαμε μια αύξηση 23 τοις εκατό σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Την επόμενη δεκαετία, το ποσοστό της αύξησης μειώθηκε καθώς κυμαινόταν από 9 ως 14 τοις εκατό. Κατόπιν το 1975, ο αριθμός εκείνων που βαφτίστηκαν ανήλθε σε 16.789, και για πρώτη φορά, ο αριθμός των ευαγγελιζομένων ξεπέρασε τους 100.000, μια αύξηση 17 τοις εκατό σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Για πρώτη φορά επίσης, ο αριθμός των ειδικών σκαπανέων στον αγρό ξεπέρασε τους 1.000, καθώς δινόταν μεγαλύτερη έμφαση στο έργο σε απομονωμένους τομείς και σε τομείς που καλύπτονταν σπάνια. Αν και το ποσοστό της αύξησης μειώθηκε την επόμενη δεκαετία, το έργο κηρύγματος εξακολουθούσε να προοδεύει. Θα ακολουθούσαν και άλλες αυξήσεις.

Εκείνον τον καιρό, η Βραζιλία είχε 100 εκατομμύρια και πλέον κατοίκους, και στο 20 τοις εκατό από αυτούς δεν κηρύττονταν τακτικά τα καλά νέα. Πολλά τέτοια άτομα ζούσαν σε μικρές κωμοπόλεις μακριά από τις μεγάλες πόλεις. Προκειμένου να έρθουμε σε επαφή με αυτούς τους ανθρώπους και να διευθετηθεί η διεξαγωγή συναθροίσεων εκεί όπου υπήρχε αρκετό ενδιαφέρον, το Κυβερνών Σώμα ενέκρινε το διορισμό προσωρινών ειδικών σκαπανέων εκτός από τα 1.000 άτομα που ήδη υπηρετούσαν ως ειδικοί σκαπανείς. Στην αρχή, μερικοί διορίστηκαν για τρεις μήνες· αργότερα, επεκτάθηκε το χρονικό διάστημα. Οι πρώτοι προσωρινοί ειδικοί σκαπανείς διορίστηκαν το Νοέμβριο του 1985, όταν στάλθηκαν 128 άτομα σε 113 διαφορετικές κωμοπόλεις. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ ενθαρρυντικά.

Σε μια πόλη της Γκοϊάς, όταν οι σκαπανείς έκαναν επανεπίσκεψη σε κάποια κυρία που είχε ζητήσει ένα αντίτυπο της Μετάφρασης Νέου Κόσμου, τη βρήκαν να κλαίει. Γιατί; Της είχαν πει ότι δεν θα έπρεπε να διαβάζει αυτή τη Γραφή επειδή περιείχε ένα διαφορετικό όνομα για τον Θεό—Ιεχωβά. Αλλά όταν βοηθήθηκε να ερευνήσει το ζήτημα, τόσο εκείνη όσο και οι φίλες της έμαθαν ότι το όνομα Ιεχωβά εμφανιζόταν επίσης σε ορισμένα σημεία της δικής τους Γραφής. Έγινε έξω φρενών με τον ιερέα της εκκλησίας της. Ως αποτέλεσμα, ξεκίνησαν 45 νέες Γραφικές μελέτες!

Στην πολιτεία Πιαουί, οι σκαπανείς βρήκαν έναν άνθρωπο που διψούσε για τα νερά της αλήθειας. Πριν έρθουν σε επαφή μαζί του, είχε διαβάσει μέρη του βιβλίου Μπορείτε να Ζείτε για Πάντα στον Παράδεισο στη Γη, το οποίο είχε δανειστεί. Ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με αυτά που διάβασε ώστε αποφάσισε να αντιγράψει το βιβλίο με το χέρι. Όταν ήρθαν σε επαφή μαζί του οι σκαπανείς, είχε ήδη αντιγράψει 21 κεφάλαια. Πόσο χάρηκε όταν έλαβε το δικό του βιβλίο και άρχισε τακτική Γραφική μελέτη από αυτό!

Δυο σκαπάνισσες που υπηρετούσαν στην πολιτεία Σερζίπε αντιμετώπισαν μεγάλη εναντίωση από έναν ιεροδιάκονο ο οποίος υπηρετούσε ως αντικαταστάτης του ιερέα. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Ο διάκονος ανακοίνωσε από το μεγάφωνο ότι Ιεχωβά δεν είναι το όνομα του Θεού αλλά είναι επινόημα κάποιας αμερικανικής αίρεσης. Αυτό απλώς κέντρισε το ενδιαφέρον πολλών μελών της εκκλησίας, και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα οι σκαπανείς διεξήγαν 67 οικιακές Γραφικές μελέτες!

Στο Ρίο Γκράντε ντου Νόρτε, οι σκαπανείς άρχισαν να μελετούν με μια κυρία η οποία απόλαυσε τόσο πολύ την πρώτη της μελέτη ώστε κάλεσε τους γείτονές της να παρευρεθούν στην επόμενη. Καθώς έκανε προετοιμασίες, δανείστηκε πέντε πάγκους από το σχολείο. Παρευρέθηκαν τριάντα άτομα, αλλά ήθελαν να έρθουν και άλλοι, και έτσι οι μελέτες συνεχίστηκαν στην αυλή του σχολείου.

Σε μια μικρή κωμόπολη της πολιτείας Μάτο Γκρόσο ντου Σουλ, ένας γιατρός και η σύζυγός του μελέτησαν τη Γραφή και, με την πάροδο του χρόνου, άρχισαν να συμμετέχουν στη διακονία αγρού. Το γεγονός ότι ο γιατρός πήγαινε από σπίτι σε σπίτι προκειμένου να μιλήσει για τη Γραφή δημιούργησε μεγάλο σάλο σε αυτή την κωμόπολη. Όταν οι σκαπανείς οι οποίοι μελέτησαν με αυτό το αντρόγυνο θεώρησαν ότι ήταν απαραίτητο να φύγουν, ο γιατρός και η σύζυγός του ήταν οι μόνοι δραστήριοι Μάρτυρες που απέμειναν εκεί. Εκείνοι υπηρέτησαν ως βοηθητικοί σκαπανείς και αργότερα ως τακτικοί σκαπανείς. Στην αρχή έκαναν τις συναθροίσεις ολομόναχοι, όμως αργότερα σχηματίστηκε μια εκκλησία δέκα ευαγγελιζομένων. Αυτό το αντρόγυνο υπηρετεί τώρα στο Μπέθελ της Βραζιλίας.

Οι Πρώτες Αίθουσες Συνελεύσεων

Καθώς αυξανόταν ο αριθμός των Μαρτύρων του Ιεχωβά σε όλη τη χώρα, γινόταν ολοένα και πιο δύσκολο να βρούμε κατάλληλους χώρους για τη διεξαγωγή συνελεύσεων. Η πρώτη προσπάθεια για να αποκτήσουμε δικό μας χώρο έγινε στο Σαλβαντόρ της Μπάια, όπου επικρατεί ήπιο, τροπικό κλίμα όλο το χρόνο. Το 1975 κατασκευάστηκε στην πλαγιά μιας κοιλάδας ένα αμφιθέατρο με ημισκεπαστές τσιμεντένιες κερκίδες για 4.000 άτομα. Ονομάστηκε Πάρκο Συνελεύσεων. Αργότερα τον ίδιο χρόνο, άρχισε η οικοδόμηση μιας Αίθουσας Συνελεύσεων σε κάποια υπέροχη δασώδη έκταση στο Ριμπεϊράο Πίρες του Σάο Πάολο, περίπου 40 χιλιόμετρα από την πόλη του Σάο Πάολο. Χρόνια αργότερα, κατασκευάστηκε άλλη μια αίθουσα πλάι στην πρώτη και αυτές συνδέθηκαν με κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης. Οι δυο αίθουσες έχουν συνολική χωρητικότητα 3.300 ατόμων. Το 1979, ξεκίνησε η οικοδόμηση μιας δεύτερης Αίθουσας Συνελεύσεων στο Ντούκε ντε Κάξιας, κοντά στο Ρίο ντε Τζανέιρο.

Όσοι εργάστηκαν στην οικοδόμηση αυτών των Αιθουσών Συνελεύσεων εκδήλωσαν ενθουσιώδες πνεύμα. Αυτό το θαυμάσιο πνεύμα αναπλήρωσε τις τυχόν ελλείψεις σε πείρα, καθώς και την έλλειψη κατάλληλων μηχανημάτων και εξοπλισμού. Για παράδειγμα, στο Ριμπεϊράο Πίρες χρειαζόταν να γίνουν εκσκαφές σε βάθος 7 μέτρων προκειμένου να βρεθεί σταθερό έδαφος για τη βάση των θεμελίων. Χρησιμοποιήσαμε κάποιο απλό μηχάνημα εκσκαφής, αλλά με αυτό καταφέραμε να σκάψουμε μόνο το μισό από το απαιτούμενο βάθος. Το υπόλοιπο σκάψιμο χρειάστηκε να γίνει με κασμά και φτυάρι. Χρειάστηκε να σκαφτούν πάνω από 20 τέτοιοι λάκκοι.

Τι έγινε με την προετοιμασία και το ρίξιμο του μπετόν; Δεν υπήρχαν εργοστάσια σκυροδέματος ούτε διαθέσιμες μπετονιέρες για το οικοδομικό έργο στο Ριμπεϊράο Πίρες. Ο Νατάλ Μπατουλεβεζίνς, ένα μέλος της οικογένειας Μπέθελ, θυμάται: «Το μπετόν το ανακατεύαμε σε δυο παλιές, χειροκίνητες μπετονιέρες και το μεταφέραμε με καροτσάκια στο σημείο που χρειαζόταν. Υπήρχαν σειρές από 20 ως 30 εθελοντές που έσπρωχναν τα καροτσάκια. Στα ψηλά και δυσπρόσιτα σημεία, βοηθούσε και δεύτερο άτομο τραβώντας τα καροτσάκια με γάντζους. Για το ρίξιμο του μπετόν σε πατώματα, όλοι οι εθελοντές—περιλαμβανομένων και εκείνων που υπηρετούσαν σε διοικητικές υπηρεσίες—συμμετείχαν στην εργασία, η οποία συνεχιζόταν όλο το εικοσιτετράωρο μερικές φορές».

Νέος Τρόπος Επίβλεψης

Για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά σε όλο τον κόσμο, το έτος 1976 σήμανε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στην οργανωτική διάρθρωση των γραφείων τμήματος. Την 1η Φεβρουαρίου εκείνου του έτους, τέθηκε σε λειτουργία η διευθέτηση των Επιτροπών Τμήματος. Αντί για έναν επίσκοπο, διορίστηκε μια επιτροπή πνευματικά ώριμων αδελφών για να εκπροσωπεί το Κυβερνών Σώμα επιβλέποντας το έργο σε κάθε χώρα. Όλοι αυτοί είναι πρεσβύτεροι από πνευματική άποψη, ποιμένες του ποιμνίου του Θεού.

Στη Βραζιλία, η επιτροπή αποτελούνταν αρχικά από εφτά μέλη: τους Μασασούε Κικούτα, Τζον Κούσνιρ, Ανγκούστο Μεσάντου, Καρλ Ριτς, Αμάρου Σάντος, Χάινριχ Σέλμπερτ και Φρεντ Γουίλσον. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο αδελφός Σέλμπερτ χρειάστηκε να φύγει από τη Βραζιλία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων, και ο αδελφός Κούσνιρ πέθανε το 1988. Οι υπόλοιποι εξακολουθούν να υπηρετούν στην επιτροπή, και το 1995, ο Όστεν Γκούσταβσον διορίστηκε ως έκτο μέλος της επιτροπής. Προς το τέλος του 1976, μερικά μέλη της Επιτροπής του Τμήματος της Βραζιλίας, μαζί με άλλους εκπροσώπους τμημάτων από όλο τον κόσμο, παρευρέθηκαν σε συναθροίσεις τις οποίες διεξήγαγε το Κυβερνών Σώμα στη Νέα Υόρκη. Αυτές οι συναθροίσεις εξοικείωσαν τα μέλη των επιτροπών ακόμη περισσότερο με τις ευθύνες τους, με τα μέλη του Κυβερνώντος Σώματος και με τα παγκόσμια κεντρικά γραφεία.

Οι Συνελεύσεις Παρέχουν Μεγαλύτερα Οφέλη

Το 1976 άρχισε να δίνεται επίσης προσοχή στην ανάγκη για βελτίωση των ηχητικών εγκαταστάσεων στις συνελεύσεις. Προηγουμένως χρησιμοποιούνταν ενισχυτές και διάφορα μεγάφωνα σχεδιασμένα για μικρούς χώρους. Κατά καιρούς χρησιμοποιούνταν πολλά και διάφορα είδη συγχρόνως—μερικά από αυτά πολύ απαρχαιωμένα. Το αποτέλεσμα; Ελαττωματική αναπαραγωγή ήχου και συχνές παρεμβολές στο πρόγραμμα.

Απαιτήθηκαν χρόνια εργασίας και πολλά νέα μηχανήματα για να βελτιωθεί αυτή η κατάσταση. Τώρα, στις περισσότερες συνελεύσεις, όλοι οι παρόντες μπορούν να ακούν καθαρά και να απολαμβάνουν το πνευματικό πρόγραμμα. Αυτό είναι σημαντικό αν σκεφτούμε ότι το 1995 διεξάχθηκαν 158 συνελεύσεις περιφερείας σε 82 διαφορετικές πόλεις, και ότι οι 724.849 παρόντες διέθεσαν χρόνο, δυνάμεις και χρήματα για να παρευρεθούν. Άξιζε να υπάρχει για αυτούς ο καλύτερος δυνατός ήχος ώστε να αποκομίσουν πλήρη οφέλη από το πρόγραμμα. Ικανοποιημένος με τα αποτελέσματα, ένας επίσκοπος περιοχής από το Ρίο Γκράντε ντου Νόρτε έγραψε το 1994: «Έχω τη χαρά να σας πληροφορήσω ότι στη συνέλευσή μας ο ήχος ήταν υπέροχος, και ως αποτέλεσμα, οι αδελφοί έδωσαν μεγάλη προσοχή στο πρόγραμμα και κράτησαν πολλές σημειώσεις».

Τι θα πούμε για την ποιότητα του ήχου στις Αίθουσες Βασιλείας σε όλη τη χώρα; Το 1993, πάνω από 100 ειδικά προγράμματα διεξάχθηκαν σε ολόκληρη τη Βραζιλία για να δοθούν πρακτικές εισηγήσεις σχετικά με το πώς μπορούσε να βελτιωθεί η ποιότητα του ήχου στις εκκλησιαστικές συναθροίσεις. Πάνω από 9.000 αδελφοί παρευρέθηκαν σε αυτές τις ομιλίες, και ένας εκπαιδευτής αφηγήθηκε: «Η ομιλία στο Φλοριάνο της πολιτείας Πιαουί διεξάχθηκε σε περίοδο μεγάλης ξηρασίας, και οι αδελφοί βρίσκονταν σε δύσκολη θέση από οικονομική άποψη. Παρ’ όλα αυτά, όλοι οι προσκεκλημένοι παρευρέθηκαν! Μερικοί είχαν ταξιδέψει πάνω από 12 ώρες προκειμένου να παρευρεθούν».

Περιορίζεται η Ελευθερία στο Κασοέριας ντε Μακάκου

Μερικές φορές προέκυψαν εμπόδια επειδή ορισμένοι αξιωματούχοι μάς παρεξήγησαν. Την Κυριακή 13 Ιουνίου 1976, η αστυνομία σφράγισε την Αίθουσα Βασιλείας στο Κασοέριας ντε Μακάκου, στην πολιτεία του Ρίο ντε Τζανέιρο, ως αποτέλεσμα μιας εντολής που εξέδωσε κάποιος τοπικός δικαστής. Απαγορεύτηκε επίσης εντελώς το κήρυγμα της Βασιλείας σε αυτόν το δήμο. Για ποιο λόγο;

Δυο ημέρες νωρίτερα, ένας 17χρονος είχε τραυματιστεί κατά λάθος με όπλο. Διακομίστηκε στο νοσοκομείο έχοντας εσωτερική αιμορραγία και οξεία αναιμία. Ο πατέρας του ζήτησε από το γιατρό να κάνει ό,τι μπορεί για να σώσει το γιο του, χωρίς όμως να καταφύγει σε μεταγγίσεις αίματος. Δυστυχώς, ο νεαρός πέθανε στη διάρκεια της εγχείρησης παρά το γεγονός ότι του είχε γίνει μετάγγιση, σε αντίθεση με την επιθυμία που είχε εκφράσει ο πατέρας του. Έγινε δικαστική έρευνα για να καθοριστεί ποιος ήταν ο υπαίτιος. Διαστρεβλωμένες ειδήσεις επηρέασαν την απόφαση και, ως αποτέλεσμα, εκδόθηκε η εντολή να σφραγιστεί η Αίθουσα Βασιλείας. Με τη βοήθεια τεσσάρων δικηγόρων, ο Λάντισλαβ Λέκι, ο τοπικός επίσκοπος εκκλησίας, υπέβαλε αίτηση για προσωρινά μέτρα. Τελικά το αίτημά μας εκδικάστηκε στις 26 Οκτωβρίου. Με την ευκαιρία αυτή, ο αδελφός Ορλάντου ντο Ν. Πάουλα, ένας από τους δικηγόρους, έκανε μια σύντομη αγόρευση παρουσιάζοντας την υπόθεση. Οι δικαστές ενέκριναν ομόφωνα την αίτηση, ακυρώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αρχική εντολή και παρέχοντας τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί ξανά η Αίθουσα Βασιλείας και να συνεχιστεί το έργο κηρύγματος της Βασιλείας. Η ανεξιθρησκεία είχε επιβεβαιωθεί!

Στις Συνελεύσεις Περιφερείας «Χαρωποί Εργάτες» τον επόμενο χρόνο, εκφωνήθηκε μια ομιλία η οποία έδωσε και πάλι έμφαση στην απαίτηση που έχει ο Ιεχωβά να χρησιμοποιούμε το αίμα ως κάτι το ιερό. (Λευιτ. 17:10, 11· Πράξ. 15:28, 29) Σε εκείνη την περίσταση κυκλοφόρησε το βιβλιάριο Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και το Ζήτημα του Αίματος, και κατά τη διάρκεια των μηνών Απριλίου και Μαΐου του 1978, πραγματοποιήθηκε μια εκστρατεία προκειμένου να φτάσει αυτό το βιβλιάριο στα χέρια δικαστών, δικηγόρων, γιατρών, νοσοκόμων και του διοικητικού προσωπικού των νοσοκομείων ώστε να τους βοηθήσει να καταλάβουν και να σεβαστούν τη θέση που παίρνουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Οι αδελφοί ενθαρρύνθηκαν να δώσουν ένα αντίτυπο του βιβλιαρίου στον οικογενειακό τους γιατρό. Πέρα από αυτό, όμως, διορίστηκαν μερικοί αδελφοί για να δώσουν το βιβλιάριο μαζί με μια συνοδευτική επιστολή σε γιατρούς και άλλους επαγγελματίες με τους οποίους μπορεί να μην έρχονταν σε επαφή οι υπόλοιποι ευαγγελιζόμενοι. Υπήρχαν πάνω από 70.000 γιατροί στη Βραζιλία. Ήταν ένα τεράστιο εγχείρημα, και ολοκληρώθηκε με επιτυχία· αλλά έπρεπε να γίνουν ακόμη περισσότερα. Αργότερα, θα αναφερθούμε ξανά σε αυτό το ζήτημα.

Προετοιμασία για Περισσότερη Αύξηση

Προβλεπόταν περαιτέρω αύξηση στον αριθμό των διαγγελέων της Βασιλείας καθώς και στην έκταση του έργου μαρτυρίας τους, και έπρεπε να γίνουν προετοιμασίες για αυτά. (Παράβαλε Ησαΐας 54:1-3.) Για την παραγωγή των απαιτούμενων εντύπων, ήταν απαραίτητο να αντικατασταθεί ο εξοπλισμός του περιστροφικού πιεστηρίου με πιο σύγχρονα και ταχύτερα πιεστήρια όφσετ. Χρειαζόταν περισσότερος χώρος εργασίας. Σε μια προσπάθεια προσωρινής επίλυσης αυτής της ανάγκης, το 1975 κατασκευάστηκε μια προσθήκη στην Αίθουσα Συνελεύσεων του Ριμπεϊράο Πίρες. Αυτή προμήθευσε αποθηκευτικό χώρο για ένα μέρος της ποσότητας του χαρτιού που είχαμε. Ωστόσο, ήταν προφανές ότι χρειαζόταν να βρούμε κάποιο οικόπεδο για να επεκτείνουμε τον Οίκο Μπέθελ καθώς και το γραφείο τμήματος και το τυπογραφείο.

Εξετάστηκε η πιθανότητα αγοράς ενός επιπρόσθετου οικοπέδου κοντά στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις στο Σάο Πάολο, αλλά οι πολεοδομικοί νόμοι και το υψηλό κόστος των οικοπέδων το κατέστησαν αυτό ανέφικτο. Η εναλλακτική λύση ήταν να μεταφερθεί το τμήμα σε έναν εντελώς νέο χώρο. Το Κυβερνών Σώμα μάς πρότεινε να ψάξουμε να βρούμε κάποιο κτήμα έξω από την πόλη του Σάο Πάολο. Αφού εξετάσαμε διάφορες πιθανότητες, αγοράσαμε ένα κτήμα 1.150 στρεμμάτων τον Αύγουστο του 1977 στο δήμο του Σεζάριο Λάνζε, περίπου 150 χιλιόμετρα από την πόλη του Σάο Πάολο.

‘Αυτό που Σκέφτεστε Είναι Πολύ Μικρό!’

Μόλις αγοράσαμε το κτήμα, απευθύναμε μια πρόσκληση για εθελοντές προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για την οικοδόμηση. Υποβάλαμε επίσης τα προτεινόμενα σχέδια οικοδόμησης στο Κυβερνών Σώμα. Πιστεύαμε ότι τα σχέδιά μας περιλάμβαναν επαρκή χώρο για την κάλυψη των αναγκών που θα προέκυπταν λόγω των αυξήσεων για πολύ καιρό στο μέλλον. Μάλιστα, αναρωτηθήκαμε μήπως είχαμε σχεδιάσει κάτι πολύ μεγάλο. Ωστόσο, η απάντηση από το Κυβερνών Σώμα μάς εξέπληξε όλους: ‘Αυτό που σκέφτεστε είναι πολύ μικρό! Θα πρέπει να χτίσετε εγκαταστάσεις δυο φορές μεγαλύτερες από αυτές που σχεδιάσατε!’

Το αποτέλεσμα ήταν να γίνουν σχέδια για εγκαταστάσεις κατοικιών, εργοστασίου και γραφείων πέντε φορές μεγαλύτερες από αυτές που είχαμε στο Σάο Πάολο. Τις χρειαζόμασταν; Το γεγονός είναι ότι, από το 1977, ο αριθμός των Μαρτύρων στη Βραζιλία έχει τετραπλασιαστεί, και οι ώρες που αφιερώνονται κάθε χρόνο στη διακονία είναι περίπου έξι φορές περισσότερες από ό,τι ήταν τότε.

Έγιναν διευθετήσεις ώστε να αναλάβει μια τεχνική εταιρία την οικοδόμηση των νέων εγκαταστάσεων τμήματος. Αλλά και οι αδελφοί μας βοήθησαν σε ορισμένες απαραίτητες πτυχές του οικοδομικού έργου. Ο Πάουλο Τινόκο Καρνέιρο, ένας Μάρτυρας που είναι έμπειρος πολιτικός μηχανικός, μετακόμισε με την οικογένειά του από την πόλη Σαλβαντόρ κάπου κοντά στο εργοτάξιο. Περίπου 150 ακόμη Μάρτυρες, περιλαμβανομένων και μερικών μελών της οικογένειας Μπέθελ, παρείχαν βοηθητικές υπηρεσίες, όπως είναι η κατασκευή αλουμινένιων πλαισίων για τα παράθυρα και η προετοιμασία των γευμάτων για τους εργάτες, καθώς και η συντήρηση και η καθαριότητα. Στην πιο πολυάσχολη περίοδο της οικοδόμησης, σερβίρονταν τρία γεύματα την ημέρα σε 1.000 και πλέον εργάτες. Καθόλου ευκαταφρόνητο έργο!

Ο μεγάλος αριθμός των αντρών που εργάζονταν υπό την επίβλεψη της τεχνικής εταιρίας αποτελούσε έξοχο τομέα για το έργο κηρύγματος τα βράδια και τα σαββατοκύριακα. Μέσα σε ένα μήνα κάποιος αδελφός διέθεσε περισσότερα από 80 αντίτυπα του Βιβλίου Μου με τις Βιβλικές Ιστορίες στους εργάτες. Ορισμένοι ξεκίνησαν Γραφική μελέτη, και έξι εργάτες προόδευσαν μέχρι του σημείου να βαφτιστούν. Ένας από αυτούς τώρα υπηρετεί ως μέλος της οικογένειας Μπέθελ της Βραζιλίας.

Επωμιζόμαστε Επιπρόσθετες Ευθύνες

Η οικοδόμηση νέων εγκαταστάσεων τμήματος έφερε επιπρόσθετη ευθύνη. Ο Μαξ Λάρσον, από τα παγκόσμια κεντρικά γραφεία, μίλησε για αυτό κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Βραζιλία το 1980. Σε μια ζωηρή ομιλία που εκφώνησε στο Στάδιο Πακαέμπου του Σάο Πάολο, τόνισε ότι οι αδελφοί κάθε χώρας είναι ανάγκη να υποστηρίζουν οικονομικά το έργο κηρύγματος και την οικοδόμηση τυπογραφείων και οίκων Μπέθελ στους αντίστοιχους τομείς τους. Θα ήταν δυνατόν να αναλάβουν αυτή την ευθύνη οι αδελφοί της Βραζιλίας; Η χώρα αντιμετώπιζε σοβαρή οικονομική κρίση, με υψηλά ποσοστά πληθωρισμού και ανεργίας. Παρ’ όλα αυτά, η ανταπόκριση ήταν έξοχη. Εκκλησίες και άτομα συνεισέφεραν προαιρετικά σε τακτική βάση, και έτσι αποπερατώθηκε η οικοδόμηση και έγινε η εγκατάσταση του απαιτούμενου εξοπλισμού. Η γενναιοδωρία των αδελφών θύμιζε το πνεύμα που εκδηλώθηκε στον αρχαίο Ισραήλ όταν γίνονταν τα σχέδια για την οικοδόμηση του ναού της Ιερουσαλήμ τον καιρό του Βασιλιά Δαβίδ.—1 Χρον. 29:3-9.

Η μεταφορά των 225 μελών της οικογένειας Μπέθελ και όλου του τυπογραφικού εξοπλισμού από το Σάο Πάολο στο Σεζάριο Λάνζε άρχισε τον Αύγουστο του 1980. Για τη μετακόμιση, τα φορτηγά χρειάστηκε να κάνουν πάνω από 160 διαδρομές. Στη συνέχεια, ακολούθησε η εγκατάσταση του εξοπλισμού και η περίοδος προσαρμογής στο νέο περιβάλλον.

Το πρόγραμμα της αφιέρωσης διεξάχθηκε στις 21 Μαρτίου 1981. Ο Λόιντ Μπάρι, μέλος του Κυβερνώντος Σώματος, είχε έρθει για να εκφωνήσει την ομιλία αφιέρωσης. Παραθέτοντας τα υπέροχα λόγια που είπε ο Βασιλιάς Σολομών στα εγκαίνια του ναού της Ιερουσαλήμ, ο αδελφός Μπάρι κατέστησε σαφές ότι όλη η τιμή και η δόξα για τα θαυμάσια κτίρια του Μπέθελ ανήκουν στον Ιεχωβά Θεό. Κατόπιν, ολοκλήρωσε λέγοντας: ‘Αυτά τα κτίρια οικοδομήθηκαν λόγω της αύξησης του έργου κηρύγματος. Επομένως, το έργο κηρύγματος αξίζει την αμέριστη προσοχή όλων σας’.

Στους μήνες που ακολούθησαν, ομάδες Μαρτύρων από όλα τα μέρη της χώρας ήρθαν να επισκεφτούν το Μπέθελ. Σε μία μόνο αργία, ήρθαν 12.000 επισκέπτες, με 300 πούλμαν και δεκάδες αυτοκίνητα.

Εκείνοι διέκριναν ότι δεν μεταφέρθηκε απλώς το τμήμα σε νέες εγκαταστάσεις. Είχαν γίνει σημαντικά βήματα προόδου σε ό,τι αφορά την εκτύπωση Βιβλικών εντύπων. Το 1981 άρχισαν να τυπώνονται στη Βραζιλία οι ισπανικές εκδόσεις της Σκοπιάς και του Ξύπνα! για αποστολή σε γειτονικές ισπανόφωνες χώρες—Βολιβία, Ουρουγουάη και Παραγουάη. Εκτός από την εκτύπωση περιοδικών, το τμήμα της Βραζιλίας άρχισε επίσης να τυπώνει και να δένει βιβλία για μελέτη της Γραφής. Για αυτόν το σκοπό απαιτήθηκαν πολλά νέα μηχανήματα και χρειάστηκε να μάθουν οι αδελφοί νέες εργασίες. Το 1981 άρχισε να λειτουργεί η νέα γραμμή βιβλιοδεσίας στο εργοστάσιο, και το πρώτο είδος που τυπώθηκε ήταν το Βιβλίο Έτους για το 1982 στην πορτογαλική. Λίγο αργότερα, τυπώθηκαν και δέθηκαν οι πρώτοι τέσσερις τόμοι του Βοηθήματος για Κατανόηση της Βίβλου (Aid to Bible Understanding). Και το 1987, βγήκε από αυτό το βιβλιοδετείο το πιο σημαντικό βιβλίο από όλα—η Αγία Γραφή, η πορτογαλική έκδοση της Μετάφρασης Νέου Κόσμου των Αγίων Γραφών.

Διανομές με τα Φορτηγά της Εταιρίας

Με σκοπό τη μείωση του κόστους της αποστολής των εντύπων και τη διασφάλιση της άφιξής τους στις εκκλησίες, το 1982 βελτιώθηκε το σύστημα της αποστολής χρησιμοποιώντας τα οχήματα της Εταιρίας. Αυτή η διευθέτηση λειτουργούσε από το 1974, αλλά τώρα επρόκειτο να συμπεριλάβει τις εκκλησίες του βορειοανατολικού τμήματος της χώρας—μερικές από τις οποίες απείχαν 3.000 χιλιόμετρα.

Σήμερα, τα φορτηγά της Εταιρίας κάνουν 463 διανομές κάθε τρεις εβδομάδες, καλύπτοντας πάνω από 32.000 χιλιόμετρα. Με αυτή τη διευθέτηση εξυπηρετούνται σε τακτική βάση περισσότερες από 4.600 εκκλησίες. Τα φορτηγά κάνουν 12 δρομολόγια, το μεγαλύτερο από τα οποία διαρκεί 15 ημέρες και καλύπτει 7.000 και πλέον χιλιόμετρα. Οι οδηγοί είναι μέλη της οικογένειας Μπέθελ. Οι Μάρτυρες σε διάφορες εκκλησίες καθ’ οδόν φιλοξενούν τους οδηγούς στα σπίτια τους, και οι οδηγοί παρακολουθούν τις εκκλησιαστικές συναθροίσεις μαζί με τους τοπικούς αδελφούς στους οποίους διανυκτερεύουν.

Εξάπλωση σε Απομονωμένους Τομείς

Το κήρυγμα των καλών νέων εξακολούθησε να εξαπλώνεται σε περιοχές όπου είχε δοθεί ελάχιστη ή καθόλου μαρτυρία. Το 1976, ο Φρανσίσκου Αλμπουκέρκι και η σύζυγός του υπηρετούσαν ως ειδικοί σκαπανείς στο Τεφέ, στην περιοχή του Αμαζονίου. Επωφελούνταν από διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις για να κηρύξουν σε ανθρώπους που έρχονταν στην πόλη με πλοία. Μια ημέρα ο Φρανσίσκου έδωσε ένα αντίτυπο του βιβλίου Η Αλήθεια που Οδηγεί στην Αιώνιο Ζωή σε κάποιο νεαρό πλανόδιο πωλητή και του εξήγησε πώς μπορούσε να το μελετήσει. Όταν ξανασυναντήθηκαν τελικά ύστερα από δύο χρόνια, ο Φρανσίσκου είδε ότι ο νεαρός είχε μελετήσει το βιβλίο και είχε υπογραμμίσει τις σωστές απαντήσεις. Ξεκίνησε μαζί του μια εβδομαδιαία Γραφική μελέτη. Εφόσον ο νεαρός έμενε δύο ώρες μακριά με το πλοίο, ο Φρανσίσκου πήγαινε δύο φορές στο σπίτι του και, κατόπιν, τις επόμενες δύο εβδομάδες ο νεαρός ερχόταν στο σπίτι του Φρανσίσκου. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, ο νεαρός και τέσσερις άλλοι άντρες βαφτίστηκαν. Ο νεαρός μετέτρεψε ένα δωμάτιο του σπιτιού του σε Αίθουσα Βασιλείας, και λίγο αργότερα σχηματίστηκε μια εκκλησία.

Το 1977 μερικοί ειδικοί σκαπανείς που έδιναν μαρτυρία σε μικρές πόλεις και αγροτικές περιοχές στο κέντρο της χώρας χρησιμοποιούσαν ένα τροχόσπιτο για κατάλυμα. Ένας από εκείνους τους σκαπανείς, ο Τζαΐρ Παΐβα Φερέιρα, ο οποίος είναι τώρα μέλος της οικογένειάς μας Μπέθελ, αφηγήθηκε: «Αφήναμε το τροχόσπιτο σε κάποια μεγαλύτερη, πιο πολυσύχναστη κωμόπολη και ταξιδεύαμε από εκεί με το αυτοκίνητο για να δώσουμε μαρτυρία. Σηκωνόμασταν νωρίς το πρωί, και ύστερα από ένα καλό πρόγευμα, βρισκόμασταν στον τομέα στις 8:00 π.μ. Αφού κάναμε έργο όλη την ημέρα, βρίσκαμε κάποιο σημείο κοντά σε ένα ποτάμι, κάναμε μπάνιο και τρώγαμε το βραδινό μας. Κοιμόμασταν στο αυτοκίνητο, και το μόνο που διέκοπτε τον ύπνο μας ήταν ο ήχος του αέρα και των γρύλων. Ήταν πολύ ευχάριστο να ξυπνάμε και να βλέπουμε παπαγάλους και μακάο να πετάνε τριγύρω. Όσο για τους ανθρώπους στον τομέα, ήταν συγκινητικό να παρατηρούμε τη δίψα που είχαν για την αλήθεια. Μερικοί έπαιρναν ένα αντίτυπο από το κάθε βιβλίο που είχαμε μαζί μας. Μέσα σε μία ημέρα έδωσα 48 βιβλία, και μέσα σε ένα μήνα έκανα 109 επανεπισκέψεις, και πάλι δεν κατάφερα να έρθω σε επαφή με όλα τα ενδιαφερόμενα άτομα ξανά. Ξεκινήσαμε πολλές μελέτες, και μολονότι πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονταν να διαβάσουν, αρκετοί από αυτούς γνώρισαν την αλήθεια».

Γάμος—Άξιος Τιμής Ενώπιον Θεού και Ανθρώπων

Εκτός από την έλλειψη βασικής εκπαίδευσης στην ανάγνωση και στη γραφή, ένα άλλο πρόβλημα που εμπόδιζε πολλούς να κάνουν την αλήθεια κτήμα τους ήταν η οικογενειακή τους κατάσταση. Μερικοί δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν τόσο για πολιτικό γάμο όσο και για θρησκευτικό· έτσι, διάλεγαν το δεύτερο, και αυτή η τελετή δεν είχε νομική ισχύ. Βέβαια, όταν τέτοια άτομα μελετούν την Αγία Γραφή, μαθαίνουν ότι χρειάζεται να νομιμοποιήσουν το γαμήλιο δεσμό τους.—Εβρ. 13:4, 18.

Σε αυτή την κατάσταση βρισκόταν μια γυναίκα που ζούσε στην Ουμπερλάντια της πολιτείας Μίνας Ζεράις. Είχε «παντρευτεί» με Καθολική τελετή εφτά χρόνια νωρίτερα, και ο σύντροφός της δεν θεωρούσε ότι ήταν ανάγκη να νομιμοποιήσουν το δεσμό τους. Τι θα έκανε εκείνη; Καθώς προόδευε στην κατανόηση της Αγίας Γραφής, του είπε ότι, αν δεν νομιμοποιούσε το δεσμό τους, θα χρειαζόταν να τον αφήσει, αν και δεν επιθυμούσε κάτι τέτοιο. Αντιλαμβανόμενος ότι εκείνη είχε πάρει στα σοβαρά το ζήτημα, τελικά συμφώνησε. Μετά το γάμο τους, η γυναίκα βαφτίστηκε αμέσως.

Μέχρι το 1977, δεν υπήρχε καμιά πρόβλεψη για διαζύγιο στη Βραζιλία. Έτσι, αν κάποιο παντρεμένο άτομο άφηνε το σύντροφό του και σύναπτε σχέσεις με άλλον, δεν υπήρχε κανένας τρόπος για να νομιμοποιήσει τον παρόντα δεσμό. Μερικοί, μάλιστα, είχαν φτάσει στο σημείο να αποκτήσουν εγγόνια από το δεύτερο δεσμό τους. Σε αρμονία με το παράδειγμα του ίδιου του Ιεχωβά ο οποίος συγχωρεί αμαρτίες που είχαν γίνει στο παρελθόν λόγω άγνοιας, το Κυβερνών Σώμα έκανε μια παραχώρηση όσον αφορά τα άτομα που μελετούσαν την Αγία Γραφή και βρίσκονταν σε αυτή την κατάσταση· μπορούσαν να βαφτιστούν αν υπέγραφαν μια δήλωση στην οποία θα υπόσχονταν πιστότητα στο σύντροφό τους καθώς και ότι θα νομιμοποιούσαν το δεσμό τους μόλις αυτό θα ήταν εφικτό. (Πράξ. 17:30· Ρωμ. 3:25) Κάποτε, υπήρχαν πολλές τέτοιες δηλώσεις στα αρχεία της Εταιρίας.

Κάποια περίπτωση είχε σχέση με μια μητέρα 13 παιδιών. Αυτή μελετούσε την Αγία Γραφή οχτώ χρόνια, αλλά δεν είχε καταφέρει να νομιμοποιήσει την οικογενειακή της κατάσταση. Κατόπιν υπέγραψε μια δήλωση και έγινε δεκτή για βάφτισμα. Όταν τα παιδιά της έμαθαν τι είχε κάνει προκειμένου να αποκτήσει τα προσόντα για βάφτισμα, οχτώ από αυτά μελέτησαν επίσης την Αγία Γραφή, και αργότερα, τα πέντε βαφτίστηκαν και τα άλλα άρχισαν να παρακολουθούν τις συναθροίσεις.

Τελικά, ψηφίστηκε ένας νόμος που επέτρεπε το διαζύγιο και, μολονότι πρόβλεπε αναμονή τριών ετών από το νομικό χωρισμό μέχρι την έκδοση του διαζυγίου, υπήρξε η δυνατότητα να τακτοποιηθούν οι περισσότερες υποθέσεις εκείνων που είχαν υπογράψει δηλώσεις. Το 1988 η κυβέρνηση μείωσε την περίοδο αναμονής σε ένα έτος.

Ειδική Εκπαίδευση για τη Διακονία

Το 1978 δόθηκε περισσότερη προσοχή στην εκπαίδευση των πρεσβυτέρων εκκλησίας. Από το 1959 και έπειτα, η Σχολή Διακονίας της Βασιλείας είχε παράσχει ειδική εκπαίδευση για όσους ήταν διορισμένοι επίσκοποι. Ωστόσο, το 1978, όλοι οι πρεσβύτεροι στη Βραζιλία, είτε είχαν παρακολουθήσει τη σχολή προηγουμένως είτε όχι, προσκλήθηκαν να ωφεληθούν από ένα ειδικό διήμερο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, εξέτασαν από την Αγία Γραφή πώς μπορούν να βελτιωθούν ως ποιμένες και δάσκαλοι του ποιμνίου, τρόπους με τους οποίους μπορούν να αναλάβουν την ηγεσία στο ευαγγελιστικό έργο, πώς μπορούν να κρατήσουν τις εκκλησίες πνευματικά και ηθικά καθαρές, καθώς και πώς να συνεργάζονται καλύτερα ως πρεσβυτέρια. Σχεδόν 7.000 πρεσβύτεροι παρευρέθηκαν. Από τότε, έχουν διεξαχθεί κατά περιόδους και άλλες σειρές ενημερωτικών μαθημάτων της Σχολής Διακονίας της Βασιλείας.

Δεν παραβλέψαμε τους διακονικούς υπηρέτες. Διοργανώθηκαν τάξεις της Σχολής Διακονίας της Βασιλείας και για αυτούς στη Βραζιλία, αρχίζοντας από το 1985. Από το 1988 και ύστερα, καταστάθηκε δυνατόν να χρησιμοποιούνται, εκτός των Αιθουσών Βασιλείας, και Αίθουσες Συνελεύσεων για τη διεξαγωγή της σχολής, επιτρέποντας έτσι σε μεγάλους αριθμούς πρεσβυτέρων και διακονικών υπηρετών να παρακολουθήσουν τη σειρά μαθημάτων μαζί. Την πιο πρόσφατη σειρά μαθημάτων του 1995 την παρακολούθησαν 22.092 πρεσβύτεροι και 27.544 διακονικοί υπηρέτες. Αυτοί αποτελούν μια θαυμάσια ομάδα ανθρώπων που είναι πρόθυμοι και οι οποίοι έχουν τα Γραφικά προσόντα προκειμένου να τους ανατεθεί ευθύνη στις εκκλησίες!

Μια ακόμη σχολή άρχισε να λειτουργεί στη Βραζιλία το 1978—η Σχολή Υπηρεσίας Σκαπανέα. Η πρώτη τάξη, διάρκειας δύο εβδομάδων, έλαβε χώρα στη Φορταλέζα της Σεαρά. Στόχος αυτής της σχολής είναι να ενισχύσει τη σχέση που έχουν οι σκαπανείς με τον Ιεχωβά, να τους βοηθήσει να περπατούν πιο πιστά στα αχνάρια του Ιησού Χριστού και να βελτιώσει την αποτελεσματικότητά τους στη διακονία.

Τα στοιχεία της Εταιρίας δείχνουν ότι, στα τελευταία 18 χρόνια, έχουν διεξαχθεί 1.650 τάξεις στη Βραζιλία, και 39.649 τακτικοί σκαπανείς έχουν ωφεληθεί από αυτή τη θαυμάσια διευθέτηση. Το 1994 και μόνο, σε μια προσπάθεια υποβοήθησης των σκαπανέων σε όλη τη χώρα, διεξάχθηκαν 187 τάξεις σε 107 διαφορετικές πόλεις και κωμοπόλεις.

Είναι αξιοσημείωτη η προσπάθεια που κατέβαλαν μερικοί σκαπανείς προκειμένου να παρακολουθήσουν τη σχολή. Κάποια αδελφή με μη ομόπιστο σύζυγο σηκωνόταν κάθε ημέρα στις 5:00 π.μ. για να φροντίσει για τις δουλειές του σπιτιού πριν πάει στο μάθημα, και στο τέλος έφευγε αμέσως μετά το μάθημα για να πάρει τα παιδιά της από το σχολείο. Μια άλλη αδελφή ήθελε να αλλάξει τις ημερομηνίες της άδειάς της για να παρακολουθήσει τη σχολή. Ο εργοδότης της δεν συμφωνούσε με αυτό, αλλά εκείνη συνέχισε τις προσπάθειες προκειμένου να τον πείσει. Η απάντηση ήταν πάντα η ίδια: «Αδύνατον!» Τελικά, αφού προσευχήθηκε στον Ιεχωβά, είπε στον εργοδότη της ότι θα παραιτούνταν από την εργασία της. Γιατί; Ήταν αποφασισμένη να παρακολουθήσει τη σχολή. Εντυπωσιασμένος από την ειλικρίνειά της, εκείνος τελικά δέχτηκε να αλλάξει τις ημερομηνίες της άδειάς της.

Ο Πάουλο Αζεβέντο, εκπαιδευτής της πρώτης τάξης, ανέφερε σε μια συνέντευξη: «Η Σχολή Υπηρεσίας Σκαπανέα βοηθάει τους σκαπανείς να δουν τον τομέα τους από νέα οπτική γωνία καθώς τους τονίζει ότι είναι ανάγκη να δείχνουν προσωπικό ενδιαφέρον για τους οικοδεσπότες, να λαβαίνουν υπόψη τα προβλήματα, τις περιστάσεις, τις αντιλήψεις και το πιστεύω τους. Οι σκαπανείς που τα θυμούνται όλα αυτά συμφωνούν ότι είναι σαν να τους έχει δοθεί ένας καινούριος τομέας για να καλύψουν».

Ιεραπόστολοι για τη Βραζιλία

Οι ιεραπόστολοι έχουν προσφέρει ανεκτίμητη υπηρεσία εδραιώνοντας μια σταθερή οργανωτική διάρθρωση. Οι πρώτοι δύο ιεραπόστολοι, απόφοιτοι της πρώτης τάξης της Σχολής Γαλαάδ, έφτασαν στη Βραζιλία το 1945. Το 1967 ο αριθμός των αποφοίτων της Γαλαάδ είχε αυξηθεί σε 76, και έφτασε σε έναν ανώτατο αριθμό 117 ατόμων το 1974. Μερικοί, όπως ο Ρίτσαρντ και η Ρουθ Βούτκε και ο Έρικ και η Κριστίνα Μπρίτεν, υπηρέτησαν επί δεκαετίες στο έργο περιοχής και περιφερείας. Στα χρόνια που πέρασαν, έχουν υπηρετήσει εδώ περίπου 250 ιεραπόστολοι από 11 χώρες.

Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι στη Βραζιλία δείχνουν σεβασμό για τους ξένους. Ωστόσο, η προσαρμογή σε μια νέα χώρα με διαφορετικό κλίμα, φαγητό, γλώσσα και έθιμα απαιτεί αποφασιστικότητα και καλή αίσθηση του χιούμορ. Η Σίλβια Γκούσταβσον, μια ιεραπόστολος από τη Σουηδία, αφηγήθηκε: «Η πρώτη επανεπίσκεψη που έκανα μαζί με το σύζυγό μου, τον Όστεν, στη Βραζιλία ήταν σε κάποιο αντρόγυνο στο Μπέλο Οριζόντε της πολιτείας Μίνας Ζεράις. Αφού μιλήσαμε μαζί τους γύρω στη μία ώρα, τους είπαμε ότι έπρεπε να φύγουμε. ‘Νωρίς είναι. Καθήστε λίγο ακόμη!’ μας απάντησαν. Νομίζοντας ότι αυτό ήθελαν, εμείς ξανακαθήσαμε και συνεχίσαμε την επίσκεψη. Μισή ώρα αργότερα, επαναλάβαμε ότι έπρεπε να φύγουμε. ‘Νωρίς είναι. Καθήστε λίγο ακόμη!’ επανέλαβαν εκείνοι. Αυτό συνέβη τρεις φορές, και τελικά καταλήξαμε να φύγουμε γύρω στα μεσάνυχτα! Αυτή η κατάσταση επαναλήφθηκε σε επόμενες επανεπισκέψεις, μέχρι που μάθαμε ότι η έκφραση ‘Νωρίς είναι. Καθήστε λίγο ακόμη!’ είναι απλώς ένας ευγενικός τρόπος με τον οποίο εκφράζουν την εκτίμησή τους για την επίσκεψη, χωρίς να σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι θα πρέπει κάποιος να μείνει και άλλο. Το ευτύχημα είναι ότι το ενδιαφέρον του αντρογύνου ήταν γνήσιο!»

Ιεραπόστολοι από τη Βραζιλία σε Άλλες Χώρες

Έχοντας υπόψη την έξοχη βοήθεια την οποία λάβαμε από τους ιεραποστόλους που είχαν έρθει στη Βραζιλία, πόσο χαρήκαμε το 1982 όταν μάθαμε πως αδελφοί από τη Βραζιλία θα προσκαλούνταν να υπηρετήσουν ως ιεραπόστολοι σε άλλες χώρες! Ως το τέλος εκείνου του έτους, τρία αντρόγυνα είχαν διοριστεί να υπηρετήσουν στη Βολιβία, και από τότε και ύστερα, 90 Βραζιλιάνοι αδελφοί και αδελφές έχουν προσκληθεί να υπηρετήσουν ως ιεραπόστολοι στην Ανγκόλα, στη Βολιβία, στη Μοζαμβίκη και στην Παραγουάη.

Μερικοί από αυτούς τους Βραζιλιάνους ιεραποστόλους είχαν βοηθηθεί οι ίδιοι να γνωρίσουν την αλήθεια από άλλους ιεραποστόλους. Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Ατίλα Καρνέιρο από την Μπελέμ. Αυτός είχε απογοητευτεί με τη θρησκεία. Όταν τον συνάντησε η ιεραπόστολος Ντελφίνα Μουνγκουία, εκείνος έδειξε ενδιαφέρον για την αλήθεια και άρχισε να λαβαίνει τακτικά τα περιοδικά από αυτήν. Ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα, εκείνη έκανε διευθετήσεις για να μελετάει ο Ατίλα την Αγία Γραφή μαζί με κάποιον ιεραπόστολο τρεις φορές την εβδομάδα. Μετά τη δεύτερη μελέτη του, εκείνος άρχισε να μιλάει σε άλλους για αυτά που μάθαινε, και προτού ακόμη βαφτιστεί, διεξήγε τρεις Γραφικές μελέτες! Αφού βαφτίστηκε, υπηρέτησε ως τακτικός σκαπανέας και κατόπιν ως ειδικός σκαπανέας. Τώρα, αυτός και η σύζυγός του είναι ιεραπόστολοι στη Μοζαμβίκη.

Ο Μπενζαμίν Σίλβα και η σύζυγός του, η Γιολάντα, είναι και αυτοί μεταξύ των Βραζιλιάνων ιεραποστόλων που υπηρετούν στη Μοζαμβίκη. Επί πολλά χρόνια ήταν σκαπανείς στη βόρεια Βραζιλία. Κατάφεραν να αντεπεξέλθουν συγχρόνως σε δυο μεγάλες ευθύνες—την υπηρεσία τους ως σκαπανείς και την ανατροφή ενός παιδιού. Όταν η κόρη τους, η Μάρτα, παντρεύτηκε, οι γονείς διέθεσαν τον εαυτό τους για να υπηρετήσουν ως ιεραπόστολοι. Η Μάρτα εξακολουθεί να κάνει σκαπανικό, και η ευλογία του Ιεχωβά είναι φανερή και στους τρεις.

Πλημμύρες στο Νότο

Από τον πρώτο αιώνα, οι Χριστιανοί παρέχουν υλική βοήθεια στους αδελφούς τους σε καιρούς μεγάλων δυσχερειών. (Πράξ. 11:29, 30) Το 1983, οι νότιες πολιτείες Παρανά, Σάντα Καταρίνα και Ρίο Γκράντε ντου Σουλ ερημώθηκαν από καταστροφικές πλημμύρες. Στο Μπλουμενάου της Σάντα Καταρίνα, τα νερά του ποταμού Ιταχαΐ-Ασού ανέβηκαν 16 μέτρα πάνω από το κανονικό, κατακλύζοντας σχεδόν όλη την πόλη. Σε αρμονία με το παράδειγμα που έθεσαν οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα, οι Μάρτυρες από άλλα μέρη πρόσφεραν υλική βοήθεια—43 τόνους τρόφιμα και 41 τόνους ρουχισμό.

Η επιθυμία για προσφορά βοήθειας φάνηκε παραστατικά από την περίπτωση του Ζουάου Βισεντέν Καράιρ, ενός πρεσβυτέρου από το Κάμπο Γκράντε της πολιτείας Μάτο Γκρόσο ντου Σουλ, 1.400 χιλιόμετρα μακριά. Όταν έμαθε για την πλημμύρα από τις ειδήσεις στην τηλεόραση, τηλεφώνησε στο γραφείο της Εταιρίας και ρώτησε πώς μπορούσε να βοηθήσει. Μαζί με άλλους πρεσβυτέρους, συγκέντρωσε τρεις τόνους τρόφιμα, ρουχισμό, παπούτσια και φάρμακα που πρόσφεραν οι εκκλησίες της πόλης εκείνης. Την ίδια ημέρα, ο ίδιος και ο γιος του βρίσκονταν καθ’ οδόν για το Μπλουμενάου μαζί με τις προμήθειες.

Ο Λουίζ Μπόγκναρ, ένας πρεσβύτερος από το Μπλουμενάου ο οποίος συμμετείχε στη διανομή των πραγμάτων που τους στάλθηκαν, έγραψε: «Με τη βοήθεια των αδελφών, τροποποιήσαμε μια βάρκα προσθέτοντάς της τιμόνι ώστε να μπορεί να ταξιδεύει στο νερό ή πάνω από μικρές προεξοχές που υπήρχαν στο ποτάμι. Κατόπιν αρχίσαμε να ψάχνουμε για τους απομονωμένους αδελφούς. Εξαιτίας του ύψους των νερών, σε μερικά μέρη χρειάστηκε να κόψουμε τα καλώδια του ηλεκτρικού για να περάσουμε. Οι δυο γιοι μου, ηλικίας 10 και 12 ετών, ήρθαν μαζί μου. Ήταν καλοί κολυμβητές. Γνώριζα, επίσης, ότι τις βάρκες στις οποίες υπήρχαν παιδιά τις σέβονταν περισσότερο από τις άλλες».

Σε ένα από τα σπίτια, βρήκαν 16 άτομα που είχαν ξεμείνει εκεί δέκα ημέρες και τους είχαν τελειώσει τα αποθέματα τροφίμων. Λίγο πριν φτάσει η βάρκα, καθώς εξέταζαν το εδάφιο της ημέρας, ένας από τους αδελφούς είχε σχολιάσει ότι ο Ιεχωβά θα προμήθευε ό,τι χρειάζονταν στον κατάλληλο καιρό Του. Και αυτό ακριβώς συνέβη. Σε κάποιο άλλο σπίτι, 22 άτομα έμειναν κλεισμένα στον πάνω όροφο και στη σοφίτα για μια εβδομάδα. Όταν άκουσαν το θόρυβο της βάρκας που πλησίαζε, στην αρχή σκέφτηκαν ότι μπορεί να ήταν κλέφτες· αλλά τότε άκουσαν κάποιον να φωνάζει: «Αδελφέ Βάλτερ Τζέρμερ!» Ήταν οι αδελφοί που έφερναν βοήθεια. «Αυτό αποτέλεσε καλή μαρτυρία για τους γείτονες οι οποίοι δεν ήταν Μάρτυρες», θυμάται η Τζάνις Ντούβε, ένα από τα άτομα που ήταν μέσα στο σπίτι και τώρα είναι μέλος της οικογένειας Μπέθελ στη Βραζιλία. Αυτά που παρασχέθηκαν ήταν πολύ περισσότερα από όσα χρειάζονταν για μια-δυο ημέρες. «Πέρασαν αρκετοί μήνες προτού χρειαστεί να αγοράσουμε διατηρημένα τρόφιμα», είπε η ίδια.

Το Μεταδοτικό Πνεύμα του Σκαπανικού

Αν και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά βοηθούν ο ένας τον άλλον υλικά όταν προκύπτουν επείγουσες καταστάσεις, η κύρια δραστηριότητά τους είναι το κήρυγμα των καλών νέων της Βασιλείας του Θεού. Γνωρίζουν ότι μόνο αυτή θα λύσει για πάντα τα αμέτρητα προβλήματα του ανθρωπίνου γένους. Με σκοπό να τονίσει αυτό το έργο, το 1984 το γραφείο της Εταιρίας έστειλε μια επιστολή σε κάθε βαφτισμένο ευαγγελιζόμενο στη Βραζιλία. Αυτή άρχιζε ως εξής: «Σας γράφουμε τώρα για να σας προσκαλέσουμε να συμμετάσχετε στο έργο βοηθητικού σκαπανέα τον Απρίλιο». Αυτό σήμαινε να αφιερώσουν τουλάχιστον 60 ώρες κατά τη διάρκεια του μήνα μεταδίδοντας τη Βιβλική αλήθεια στους πλησίον τους. Δέχτηκαν την πρόσκληση; Ο προηγούμενος ανώτατος αριθμός βοηθητικών σκαπανέων ήταν 8.000 τον Απρίλιο του 1983, αλλά ύστερα από αυτή την πρόσκληση, ανταποκρίθηκαν πάνω από 33.000—το 21 τοις εκατό του συνολικού αριθμού των ευαγγελιζομένων! Τι ευτυχισμένος μήνας θεοκρατικής υπηρεσίας ήταν αυτός!

Απαιτήθηκε επιμελημένη προσπάθεια. Ένας Μάρτυρας που ήταν οδηγός φορτηγού και κάποιος άλλος ο οποίος ήταν χτίστης κανόνισαν να βγαίνουν στην υπηρεσία αγρού τακτικά από τις 6:30 μ.μ. ως τις 8:30 μ.μ., αφού τελείωναν την κοσμική τους εργασία. Μια αδελφή που εργαζόταν ως μοδίστρα στο σπίτι σηκωνόταν νωρίς για να φροντίσει τα της εργασίας της πριν πάει στην υπηρεσία αγρού. Μια μητέρα οχτώ παιδιών—το μεγαλύτερο ήταν 12 χρονών και το μικρότερο 5 μηνών—έλαβε βοήθεια από την οικογένειά της· τα μεγαλύτερα παιδιά φρόντιζαν τα μικρότερα, και ο σύζυγός της τη βοηθούσε στην προετοιμασία του φαγητού. Από τους 12 ευαγγελιζομένους σε κάποια εκκλησία, οι 5 υπηρέτησαν ως βοηθητικοί σκαπανείς. Ανάμεσά τους ήταν δύο οικογενειάρχες, ο ένας με 10 παιδιά και ο άλλος με 14. Και οι δυο ζούσαν περίπου 15 χιλιόμετρα από την πόλη. Ταξίδευαν στην πόλη δυο φορές την εβδομάδα για να συμμετάσχουν στην υπηρεσία αγρού εννιά ώρες την ημέρα. Μια ακόμη αδελφή, η οποία δεν μπορούσε να περπατήσει, καθόταν σε ένα καροτσάκι στο πεζοδρόμιο μπροστά στο σπίτι της, όπου ερχόταν σε επαφή με τους περαστικούς.

Αφού δοκίμασαν τη χαρά αυτής της υπηρεσίας, πολλά άτομα που υπηρέτησαν ως βοηθητικοί σκαπανείς εκείνον το μήνα έκαναν αίτηση για τακτικό σκαπανικό. (Ψαλμ. 34:8) Τον Απρίλιο του 1984, υπήρχαν 3.500 τακτικοί σκαπανείς στον κατάλογο. Έξι μήνες αργότερα υπήρχαν 4.200, και ένα χρόνο αργότερα ο αριθμός ανήλθε στους 5.400. Τώρα υπάρχουν πάνω από 22.500 τακτικοί σκαπανείς στη χώρα. Και τι χαρά απολαμβάνουν καθώς συμμετέχουν με τόσο πλήρη τρόπο στο πιο σημαντικό έργο που επιτελείται σήμερα στη γη!

Ταυτόχρονη Έκδοση

Πριν από το 1984, η ύλη των πορτογαλικών περιοδικών δεν δημοσιευόταν παρά μόνο έξι μήνες αφότου εμφανιζόταν στην αγγλική. Ωστόσο, εκείνο το έτος, εγκαταστάθηκαν στη Βραζιλία δύο περιστροφικά πιεστήρια όφσετ καθώς και το MEPS (Πολυγλωσσικό Ηλεκτρονικό Φωτοστοιχειοθετικό Σύστημα, το οποίο κατασκεύασαν οι αδελφοί στα παγκόσμια κεντρικά γραφεία στη Νέα Υόρκη). Η εισαγωγή της μεταφρασμένης ύλης γινόταν απευθείας στον κομπιούτερ, και τα προγράμματα MEPS επιτάχυναν σε μεγάλο βαθμό τη διαδικασία της στοιχειοθέτησης των σελίδων. Οι Πολ Μπάουερ, Έριχ Κάτνερ και Φρανς Σρεντλ έλαβαν εκπαίδευση στη Νέα Υόρκη γύρω από τη λειτουργία και τη συντήρηση του MEPS. Έτσι, το 1984 η ύλη η οποία δημοσιευόταν στην αγγλική άρχισε να τυπώνεται ταυτόχρονα και στην πορτογαλική.

Τα περιστροφικά πιεστήρια όφσετ, το καθένα από τα οποία είχε τη δυνατότητα να τυπώνει 32.000 περιοδικά την ώρα, ήταν προσφορά των αδελφών από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Χάρι Τζόνσον, από την οικογένεια Μπέθελ του Μπρούκλιν, επέβλεψε την εγκατάσταση. Πρώτα άρχισε η ταυτόχρονη έκδοση. Λίγο αργότερα, η εκτύπωση γινόταν τετράχρωμη και σε χαρτί καλύτερης ποιότητας. Τα αποτελέσματα ήταν άριστα! Ποτέ προηγουμένως δεν είχαμε λάβει τόσες συνδρομές για τα περιοδικά μέσα σε ένα μήνα—50.000 τον Ιούνιο του 1987. Οι συνδρομές αυξήθηκαν σταθερά, φτάνοντας σε έναν ανώτατο αριθμό 87.238 τον Απρίλιο του 1994. Τώρα, τυπώνουμε κάθε μήνα ένα μέσο όρο 3.500.000 περιοδικών στην πορτογαλική και στην ισπανική.

Συναθροίζονται Πρωτοφανείς Αριθμοί Τηρητών Ακεραιότητας

Ένα άλλο εξέχον γεγονός που έλαβε χώρα το 1985 ήταν η ταυτόχρονη χρήση των δυο μεγαλύτερων σταδίων της Βραζιλίας—του Σταδίου Μορούμπι στο Σάο Πάολο και του Σταδίου Μαρακανά στο Ρίο ντε Τζανέιρο—για τις Συνελεύσεις μας Περιφερείας «Διακράτηση Ακεραιότητας». Σε αυτές τις συνελεύσεις, που διεξάχθηκαν στις 23-25 Αυγούστου 1985, παρευρέθηκαν εκπρόσωποι από 11 χώρες. Δύο μέλη του Κυβερνώντος Σώματος, ο Τζον Μπαρ και ο Λάιμαν Σουίνγκλ, ήταν επίσης παρόντα.

Η δημόσια διάλεξη, «Οι Καιροί και οι Εποχές του Θεού—Τι Δείχνουν;», παρουσιάστηκε από τον Τζον Κούσνιρ σε ένα ακροατήριο 162.941 ατόμων στο Σάο Πάολο και από τον Ανγκούστο Μεσάντου σε 86.410 άτομα στο Ρίο ντε Τζανέιρο—συνολικά σε 250.000 άτομα σχεδόν! Περίπου τόσοι ήταν παρόντες στη Νέα Υόρκη το 1958 όταν συγκεντρώθηκαν συγχρόνως εκπρόσωποι από 123 χώρες σε δυο στάδια. Ωστόσο, αυτές δεν ήταν οι μόνες συνελεύσεις που έλαβαν χώρα στη Βραζιλία το 1985.

Εκτός από αυτές τις δυο διεθνείς συνελεύσεις, διεξάχθηκαν άλλες 23 σε διάφορα μέρη της χώρας, τις οποίες παρακολούθησαν συνολικά 144.000 άτομα και βαφτίστηκαν 1.192. Μεταξύ εκείνων που βαφτίστηκαν ήταν μια κυρία από το Σάο Λεπόλντου της πολιτείας Ρίο Γκράντε ντου Σουλ, η οποία είχε χάσει πρόσφατα ένα παιδί της σε δυστύχημα και, ως αποτέλεσμα, στράφηκε στον πνευματισμό. Ωστόσο, διάβασε το ειδικό βιβλιάριο Αόρατα Πνεύματα—Μας Βοηθούν; Ή μας Βλάπτουν; (Unseen Spirits—Do They Help Us? Or Do They Harm Us?) και εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από αυτά που διάβασε ώστε έψαξε να βρει την τοπική Αίθουσα Βασιλείας. Εκεί δέχτηκε τη Γραφική μελέτη που της πρόσφεραν και προόδευσε γοργά ως το σημείο του βαφτίσματος. Σήμερα, αυτή, ο άντρας της και μια εγγονή τους υπηρετούν τον Ιεχωβά.

‘Συναθροίζονται’ Παρά τις Αποστάσεις

Οι Χριστιανοί αδελφοί και αδελφές μας στη Βραζιλία εκτιμούν αληθινά τη συμβουλή της Αγίας Γραφής να μην παύουν να συναθροίζονται, τόσο περισσότερο όσο βλέπουν την ημέρα του Ιεχωβά να πλησιάζει. (Εβρ. 10:24, 25) Μερικές φορές απαιτείται να καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες. Ένας αδελφός στην εκκλησία της Φαζέντα Τακουάρι στην Μπάια, μολονότι είναι κουτσός και 70 ετών, περπατάει 8 χιλιόμετρα για να φτάσει στην Αίθουσα Βασιλείας. Οι αδελφοί στην Εκκλησία Ολιντίνα της Μπάια περπατούν 16 χιλιόμετρα κρατώντας μια πλαστική τσάντα με ρούχα για να μπορέσουν να αλλάξουν επειδή βρέχονται καθώς διασχίζουν ένα ποτάμι. Στην Παρά, αρκετές οικογένειες περπατούν 6 χιλιόμετρα μέσα από ένα δάσος όπου βλέπουν πολλές φορές πατημασιές από τζάγκουαρ. Επίσης, στην Εκκλησία Ρεπούζου ντου Αματάρε, στην Αμαζονία, δυο οικογένειες, οι οποίες αποτελούνται από 15 άτομα, περπατούν μέσα από τη ζούγκλα, βάζοντας κάποιον ενήλικο να προχωράει μπροστά για να χτυπάει τα δέντρα και το έδαφος με ένα ξύλο ώστε να διώχνει τα φίδια.

Μια έγκυος αδελφή, με παιδί στην αγκαλιά, περπατούσε 16 χιλιόμετρα μέχρι την Αίθουσα Βασιλείας στη μικρή κωμόπολη Ασισά, στην πολιτεία Τοκάντινς, στην περίπτωση που δεν έβρισκε κάποιον να τη μεταφέρει με φορτηγό. Προκειμένου να παίρνει τα μικρά της παιδιά στην Αίθουσα Βασιλείας, μια αδελφή από την Μπάια τα βάζει μέσα σε δυο μεγάλα καλάθια, τα οποία φορτώνει στο γαϊδουράκι της, ένα από κάθε πλευρά, και κατόπιν πηγαίνει με αυτό στην αίθουσα.

Σε μια συνέλευση περιοχής στο Κρουζέιρου ντου Σουλ, στην πολιτεία Άκρε, ήταν παρόντα 37 άτομα από την εκκλησία του Ρίο Μπαντέζου της Αμαζονίας, μολονότι στην εκκλησία ανέφεραν έργο μόνο 9 ευαγγελιζόμενοι. Εκείνη η ομάδα περπατούσε οχτώ ώρες για να παρευρεθεί. Ανάμεσά τους ήταν μια αδελφή με οχτώ παιδιά, το μικρότερο από τα οποία ήταν πέντε ετών. Επίσης, δέκα αδελφοί ταξίδεψαν 100 χιλιόμετρα με ποδήλατο για να παρευρεθούν στη συνέλευσή τους στο Φλοριάνο, στην πολιτεία Πιαουί. Αυτοί είναι αληθινά ευγνώμονες για τις πνευματικές προμήθειες που κάνει ο Ιεχωβά.

Αυτοθυσιαστικοί Ποιμένες του Ποιμνίου

Η γοργή αύξηση στον αριθμό των ευαγγελιζομένων δημιούργησε την ανάγκη για περισσότερους πνευματικούς ποιμένες οι οποίοι να φροντίζουν το ποίμνιο του Θεού. (Πράξ. 20:28· 1 Πέτρ. 5:2) Υπάρχει ανάγκη, όχι μόνο για πρεσβυτέρους οι οποίοι να φροντίζουν την καθεμιά εκκλησία, αλλά και για επισκόπους οι οποίοι να έχουν τα κατάλληλα προσόντα και να είναι σε θέση να περιοδεύουν προκειμένου να παρέχουν στοργική επίβλεψη σε περιοχές και περιφέρειες. Πολλοί αδελφοί προσφέρουν τις δυνάμεις τους ως περιοδεύοντες επίσκοποι επί 30 και πλέον χρόνια. Κατά μέσο όρο σχηματίζονται 12 νέες περιοχές κάθε χρόνο, και τώρα υπάρχουν 326 επίσκοποι περιοχής και 21 επίσκοποι περιφερείας στον αγρό της Βραζιλίας. Αυτοί οι αδελφοί εκδηλώνουν θαυμάσιο πνεύμα καθώς είναι πρόθυμοι να υπηρετήσουν οπουδήποτε, ανεξάρτητα από τις συνθήκες που υπάρχουν.

Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει αυτό; Μερικοί άφησαν πίσω τους άνετα σπίτια, και τώρα δέχονται με ευχαρίστηση καταλύματα στις ποικίλες συνθήκες υπό τις οποίες ζουν οι αδελφοί μας. Επειδή το κλίμα είναι τροπικό, έχουν να αντιμετωπίσουν κουνούπια και άλλα έντομα. Εξαιτίας της ζέστης, μερικοί κοιμούνται σε αιώρες αντί για κρεβάτια. Υπάρχουν σπίτια τα οποία έχουν σκεπή αλλά δεν έχουν τοίχους. Σε απομακρυσμένες περιοχές, οι μετακινήσεις μπορεί να γίνονται με πλοίο, με άλογο, με σαραβαλιασμένα λεωφορεία ή απλώς με τα πόδια.

Ο Ζοζέ Βερτεμάτι, ο οποίος υπηρέτησε ως επίσκοπος περιοχής τη δεκαετία του 1970 στη πολιτεία Μαρανιάουν, έγραψε: «Για να πάμε στις εκκλησίες Σίτιο Σεαρά και Γκιμεράις, η σύζυγός μου, η Μαζολίνα, και εγώ έπρεπε να ταξιδέψουμε δυο ώρες με πλοίο και, στη συνέχεια, να περιμένουμε όποιο μεταφορικό μέσο εμφανιζόταν, εφόσον δεν υπήρχε λεωφορείο. Πολλές φορές πηγαίναμε με φορτηγό, η Μαζολίνα στην καμπίνα του οδηγού και εγώ στην καρότσα, πάνω από τα εμπορεύματα, τα οποία περιλάμβαναν γουρούνια, κότες και κατσίκες ή σακιά με αλεύρι, ρύζι και φασόλια. Όταν το φορτηγό κολλούσε στη λάσπη, έπρεπε να βγούμε και να σπρώξουμε. Αν όλα πήγαιναν καλά, αυτό το μέρος του ταξιδιού διαρκούσε περίπου πέντε ώρες. Κατόπιν περπατούσαμε άλλες τέσσερις ώρες για να φτάσουμε στην Αίθουσα Βασιλείας». Οι ντόπιοι Μάρτυρες εκτιμούσαν αυτές τις επισκέψεις πάρα πολύ.

Για να παρευρεθούν στις συναθροίσεις στην Αίθουσα Βασιλείας του Γκιμεράις, μερικοί αδελφοί χρειαζόταν να περπατήσουν περίπου 30 χιλιόμετρα την εβδομάδα, πράγμα το οποίο τους έπαιρνε πέντε με έξι ώρες. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του επισκόπου περιοχής, συνήθιζαν να μένουν στην πόλη όλη την εβδομάδα προκειμένου να ωφεληθούν πλήρως από την επίσκεψή του.

Υπάρχουν περιοχές που καλύπτουν τεράστιες, αραιοκατοικημένες εκτάσεις. Στη δεκαετία του 1980, για παράδειγμα, μια περιοχή περιλάμβανε τις πολιτείες Άκρε, Ρουντούνια και μέρος του Μάτο Γκρόσο και της Αμαζονίας, έκταση ίση με εκείνη της Ισπανίας. Όταν υπηρετούσε σε αυτή την περιοχή, ο Αντενίρ Αλμέιντα επισκέφτηκε την εκκλησία της Λάμπρεα, στην Αμαζονία, μια κωμόπολη όπου πολλοί άνθρωποι υπέφεραν από τη νόσο Χάνσεν, δηλαδή τη λέπρα. Για να φτάσει εκεί, ο επίσκοπος ταξίδεψε τέσσερις ώρες με το λεωφορείο, διανυκτέρευσε σε μια πανσιόν, και ξεκίνησε το πρωί, μαζί με άλλους οχτώ επιβάτες, στην καρότσα ενός φορτηγού το οποίο μετέφερε εμφιαλωμένα αλκοολούχα ποτά. Ύστερα από πολλές ώρες ταξιδιού μέσα στη ζέστη, όλοι διψούσαν πολύ. Το μόνο πόσιμο υγρό που είχαν στη διάθεσή τους βρισκόταν μέσα σε εκείνα τα μπουκάλια. Ο αδελφός Αλμέιντα παραδέχεται ότι, υπό εκείνες τις περιστάσεις, ήταν δύσκολο να αντισταθεί στον πειρασμό όταν οι άλλοι του πρόσφεραν να πιει από τα μπουκάλια που έκλεψαν από το φορτίο. Έπειτα από δέκα ώρες ταξιδιού στον καυτό ήλιο, με μπόλικη σκόνη και κατόπιν βροχή, έφτασαν επιτέλους στη Λάμπρεα. Εκεί, είχε συγκεντρωθεί όλη η εκκλησία για να τον προϋπαντήσει—δυο ειδικοί σκαπανείς και δυο αβάφτιστοι ευαγγελιζόμενοι! Την Κυριακή, είχε τη χαρά να βαφτίσει τους δυο ευαγγελιζομένους.

Για τον Βλαντιμίρ Αλεξάντρουκ, έναν άγαμο αδελφό ο οποίος υπηρετεί ως περιοδεύων επίσκοπος σχεδόν 30 χρόνια, τα καταλύματα περιλάμβαναν και την τοπική φυλακή. Ήταν το 1972, και επισκεπτόταν μια απομονωμένη ευαγγελιζόμενη της οποίας ο σύζυγος δεν ήταν ομόπιστος. Η κωμόπολη ήταν μικρή και δεν υπήρχε ξενοδοχείο, έτσι ο επίσκοπος περιοχής κανόνισε να κοιμηθεί στη φυλακή. Θυμάται γελώντας: «Όλοι με πέρασαν για τον καινούριο διευθυντή της αστυνομίας καθώς με έβλεπαν να μπαινοβγαίνω στη φυλακή κατά βούληση, και μάλιστα φορώντας κουστούμι και γραβάτα. Αρχικά, ήμουν ο μόνος τρόφιμος, αλλά τη δεύτερη ημέρα μού έκανε παρέα κάποιος άντρας που είχε κλέψει ένα γουρούνι. Έτσι, μπόρεσα να του δώσω μαρτυρία».

Αυτοί οι αυτοθυσιαστικοί επίσκοποι ομολογούν πρόθυμα ότι οποιαδήποτε έλλειψη ανέσεων ή ιδιωτικής ζωής αντισταθμίζεται με το παραπάνω από τη θερμή αγάπη και το γνήσιο ζήλο που δείχνουν οι αδελφοί.

Προς τη Δύση

Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, πολλές οικογένειες από το νότο ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση: «Εμπρός για τη δύση, νεαρέ!» Πήγαν και εγκαταστάθηκαν στη δυτική Βραζιλία, κυρίως στη Ρουντούνια, ψάχνοντας για κατάλληλη καλλιεργήσιμη γη. Η κυβέρνηση πρόσφερε τη γη δωρεάν. Χαράχτηκαν μέσα στο δάσος δρόμοι περίπου 35 χιλιομέτρων, οι οποίοι ονομάστηκαν γραμμές, και η γη κατά μήκος αυτών των «γραμμών» διατέθηκε στους εποίκους. Έτσι προσφερόταν έξοχος τομέας για μαρτυρία!

Στην Πιμέντα Μπουένο της Ρουντούνια, κάποιος κουρέας ο οποίος ήταν Ευαγγελικός έχτισε μια εκκλησία. Ωστόσο, στενοχωριόταν καθώς έβλεπε τους πάστορες της θρησκείας του να λογομαχούν επειδή ο καθένας από αυτούς ήθελε να πάει στην εκκλησία η οποία θα συγκέντρωνε περισσότερα χρήματα. Ο κουρέας δεν είχε ακούσει ποτέ τους Μάρτυρες. Μια ημέρα, όμως, καθώς παρατηρούσε τους ειδικούς σκαπανείς, οι οποίοι φαίνονταν πολύ χαρούμενοι, να κάνουν έργο κατά μήκος του δρόμου, αναρωτήθηκε: ‘Αν έχω την αλήθεια, γιατί είμαι τόσο στενοχωρημένος; Και αν εκείνοι είναι «ψευδοπροφήτες», γιατί είναι τόσο ευτυχισμένοι;’ Επισκέφτηκε τους σκαπανείς—τη νύχτα, για να μην τον δουν οι άλλοι—και δέχτηκε να κάνει Γραφική μελέτη. Εντυπωσιασμένος από αυτά που μάθαινε, κάλεσε τους σκαπανείς, τους Τζόνας και Ρόμπσον Μπαρμπόσα ντε Σόζα, να κηρύξουν στα 30 μέλη της εκκλησίας του. Πολλοί από αυτούς δέχτηκαν την αλήθεια, και, με την πάροδο του χρόνου, η Ευαγγελική εκκλησία έκλεισε. Λίγο αργότερα και η Καθολική εκκλησία της περιοχής εγκαταλείφτηκε, εφόσον ο άνθρωπος που έκανε τη λειτουργία καθώς και η οικογένειά του έγιναν και αυτοί Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Όταν πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίσκεψη επισκόπου περιοχής σε αυτή την εκκλησία, υπήρχαν ήδη 49 ευαγγελιζόμενοι, και 280 άτομα παρακολούθησαν τη δημόσια διάλεξη. Ο τομέας ήταν μικρός, και σε σύντομο χρονικό διάστημα, όλοι οι κάτοικοι ήταν Μάρτυρες ή μελετούσαν μαζί τους. Έτσι, οι ευαγγελιζόμενοι έπρεπε να πηγαίνουν με φορτηγό σε γειτονικούς οικισμούς προκειμένου να κηρύξουν. Χρησιμοποιούσαν επίσης το φορτηγό (του οποίου η καρότσα ήταν καλυμμένη με λινάτσα) για να ταξιδεύουν στις συνελεύσεις που διεξάγονταν στην κοντινότερη πόλη, το Πόρτο Βέλιο, 600 χιλιόμετρα μακριά.

Η Περιοχή του Αμαζονίου

Η επίδοση μαρτυρίας στην περιοχή του Αμαζονίου παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες, αλλά οι πνευματικές ανάγκες των ανθρώπων που ζουν εκεί δεν παραμελούνται. Πρόκειται για μια έκταση μεγαλύτερη από τη Δυτική Ευρώπη. Το βραζιλιάνικο τμήμα αυτού του δάσους καταλαμβάνει σχεδόν τη μισή χώρα, αλλά έχει μόνο 9.000.000 κατοίκους—περίπου το 6 τοις εκατό του πληθυσμού της Βραζιλίας. Μερικά τμήματα των ποταμών σε αυτή την περιοχή μοιάζουν στην πραγματικότητα με θάλασσες. Για παράδειγμα, ο ποταμός Νέγκρο, ένας από τους κύριους παραπόταμους του Αμαζονίου, έχει πλάτος 18 χιλιόμετρα κοντά στο Μανάους, την πρωτεύουσα της πολιτείας, και στις εκβολές της κύριας κοίτης στο δέλτα του Αμαζονίου το πλάτος είναι 50 χιλιόμετρα. Ο Αμαζόνιος θεωρείται από τις περισσότερες απόψεις βασιλιάς σε σχέση με τους άλλους ποταμούς στον κόσμο.

Σε αυτή την περιοχή δεν είναι ασυνήθιστο να ταξιδεύει κάποιος αρκετές ημέρες με πλοίο για να πάει από τη μια πόλη στην άλλη. Δυο ειδικοί σκαπανείς διορισμένοι στο Ερουνεπέ της Αμαζονίας, μια πόλη 20.000 κατοίκων, έγραψαν: «Το ταξίδι προς το διορισμό μας διήρκεσε 13 ημέρες με το πλοίο. Θεωρήσαμε το πλοίο μέρος του τομέα μας. Στη διάρκεια του ταξιδιού, δώσαμε αρκετά έντυπα και αρχίσαμε οχτώ Γραφικές μελέτες, τις οποίες διεξήγαμε δυο φορές την ημέρα». Στην Αμαζονία, υπάρχουν 213 ειδικοί σκαπανείς οι οποίοι ασχολούνται εντατικά με την υποβοήθηση ανθρώπων προκειμένου να ωφεληθούν από το Λόγο του Θεού.

Με τα Σκάφη της Εταιρίας

Από το 1991 και ύστερα μερικοί από τους ειδικούς σκαπανείς μας χρησιμοποιούν σκάφη ως μέρος του τακτικού τους εξοπλισμού στη διακονία. Εκείνο το έτος, η Εταιρία προμήθευσε δυο σκάφη για τέτοια χρήση. Το ένα είναι το Μπόας Νόβας (Καλά Νέα), το οποίο ταξιδεύει στους ποταμούς Νέγκρο, Πουρούς, Μαντέιρα και Σολιμόνες. Το Προκλαμαντόρ ντας Μπόας Νόβας (Διαγγελέας των Καλών Νέων) κινείται γύρω από το νησί Μαραζό—το οποίο έχει το μέγεθος της Ολλανδίας—στις εκβολές του Αμαζονίου.

Έχουν διοριστεί πέντε ειδικοί σκαπανείς σε κάθε σκάφος. Ενώ δύο ζευγάρια βρίσκονται στην υπηρεσία, ένας σκαπανέας μένει πίσω για να προετοιμάσει το γεύμα και να ασχοληθεί με την καθαριότητα, καθώς και για να φυλάει το σκάφος από πιθανή πειρατεία. Ο κύριος στόχος των σκαπανέων είναι να έρθουν σε επαφή με τους κατοίκους των μικρών χωριών στις όχθες των ποταμών, καθώς και με άλλους που ζουν σε καλύβες κατασκευασμένες πάνω σε στύλους ή σε πλεούμενα σπίτια.

«Έντρεϊ!» (Περάστε!) είναι το καλωσόρισμα που ακούν οι σκαπανείς σχεδόν σε κάθε πόρτα που πλησιάζουν. Στη συνέχεια, δίνουν μαρτυρία επί 40 λεπτά ή περισσότερο. Οι σκαπανείς κάθονται σχεδόν δυο μήνες στους μεγαλύτερους οικισμούς, διεξάγοντας Γραφικές μελέτες με ενδιαφερομένους, οι οποίες συχνά γίνονται πολλές φορές την εβδομάδα. Οι δημόσιες ομιλίες και η Μελέτη Σκοπιάς συνήθως διεξάγονται σε κάποιο σχολείο ή ιδιωτικό σπίτι. Οι άλλες συναθροίσεις γίνονται στο σκάφος. Αν οι άνθρωποι εκδηλώσουν γνήσια επιθυμία να υπηρετήσουν τον Ιεχωβά, οι ειδικοί σκαπανείς διορίζονται να παραμείνουν εκεί για να καλλιεργήσουν το ενδιαφέρον.

Περίπου τρεις ώρες με το πλοίο από το Μανάους, κοντά στη Ζαναουακά, υπάρχει μια μοναδική Αίθουσα Συνελεύσεων την οποία κατασκεύασαν οι ντόπιοι αδελφοί. Εδώ δεν υπάρχει πρόβλημα καταλυμάτων για όσους έρχονται στις συνελεύσεις από μακριά. Πολλοί ζουν σε πλεούμενα σπίτια, έτσι το μόνο που χρειάζεται είναι να ρυμουλκήσουν το σπίτι με βάρκα ως την Αίθουσα Συνελεύσεων, η οποία είναι χτισμένη πάνω σε ένα νησί, να «παρκάρουν» το σπίτι τους και να αποβιβαστούν για τη συνέλευση. Μολονότι οι εκκλησίες εκεί κοντά έχουν λιγότερους από 100 ευαγγελιζομένους, οι παρόντες στις συνελεύσεις ανέρχονται σχεδόν στους 250.

Ινδιάνοι Βοηθιούνται να Γνωρίσουν την Αλήθεια

Οι Ινδιάνοι, στους οποίους οι άνθρωποι γενικά φέρονται πολύ συχνά με ελάχιστο σεβασμό, εντυπωσιάζονται όταν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά τούς φέρονται πραγματικά με σεβασμό. Πολλοί από αυτούς έχουν προοδεύσει πνευματικά ως το σημείο του βαφτίσματος.—Πράξ. 10:34, 35.

Ο Χάμιλτον Βιέιρα, ο οποίος υπηρέτησε ως επίσκοπος περιοχής σε ένα μέρος όπου ζουν Ινδιάνοι, θυμάται κάποια εμπειρία που είχε μαζί τους. Σε μια ομιλία, παρέθεσε τα εδάφια Λουκάς 21:34-36, τα οποία προειδοποιούν εναντίον του ‘υπερβολικού φαγητού και του υπερβολικού ποτού’. Πρώτα εξέτασε το θέμα του ‘υπερβολικού φαγητού’. Επειδή το ακροατήριό του δυσκολεύτηκε να συλλάβει το νόημα, εκείνος έκανε διευκρινιστικά σχόλια. Οι Ινδιάνοι έμειναν έκπληκτοι και κατόπιν άρχισαν να γελάνε. Η ιδέα του υπερβολικού φαγητού ήταν εντελώς παράλογη για αυτούς. Οι Ινδιάνοι συνηθίζουν να περικυκλώνουν τα ψάρια κοντά στην όχθη του ποταμού, αλλά στη συνέχεια πιάνουν μόνο όσα χρειάζονται για την ικανοποίηση των άμεσων αναγκών τους, και όχι περισσότερα. Τι γίνεται, όμως, με το «υπερβολικό ποτό»;

Δυστυχώς, η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών είναι κάτι το συνηθισμένο μεταξύ των Ινδιάνων. Η κατάχρηση οινοπνευματωδών ενθαρρύνεται από ορισμένους οι οποίοι αγοράζουν ποτά στους Ινδιάνους και το θεωρούν διασκέδαση να παρακολουθούν τη γελοία συμπεριφορά τους όταν μεθούν. Ο αδελφός Βιέιρα κατάφερε να εξηγήσει ότι, όπως είναι ανόητο να τρώει κάποιος πάρα πολύ, έτσι είναι εξίσου παράλογο να πίνει πάρα πολύ.

Σε αυτά τα μέρη, χρειάζεται μερικές φορές να βαδίζει ο επισκέπτης σε στενά μονοπάτια μέσα στο δάσος και να μαθαίνει να ισορροπεί περπατώντας πάνω σε κορμούς δέντρων που χρησιμοποιούνται σαν γέφυρες σε μικρά ποταμάκια. Αυτοί οι κορμοί είναι συνήθως υγροί και γλιστεροί. «Δεν ήταν εύκολο για εμένα να περπατάω πάνω σε αυτούς», θυμάται ο αδελφός Βιέιρα. «Οι ντόπιοι αδελφοί δεν είχαν κανένα πρόβλημα, ούτε και οι αδελφές, οι οποίες κρατούσαν ακόμη και παιδιά στην αγκαλιά και, προς μεγάλη μου ντροπή, μετέφεραν τις αποσκευές μου καθώς εγώ αγωνιζόμουν να κρατήσω την ισορροπία μου».

Απροσδόκητη Βοήθεια

Στη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980, οι δημόσιες ομιλίες με προβολή διαφανειών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο κήρυγμα των καλών νέων. Στην Παταΐμπα, της Μπάια, υπήρχαν μόνο 1.500 κάτοικοι και μια μικρή εκκλησία, αλλά οι παρόντες για την προβολή διαφανειών ήταν 1.572. Πώς συνέβη αυτό; Ο Μοασίρ Σοάρες, ο επίσκοπος περιοχής, εξήγησε: «Εφόσον η Αίθουσα Βασιλείας ήταν μικρή, πρότεινα στους πρεσβυτέρους να ζητήσουν άδεια από τον πρόεδρο να χρησιμοποιήσουμε το χώρο της αγοράς στην κεντρική πλατεία, απέναντι από την Καθολική εκκλησία. Με την άδειά του, αφαιρέσαμε τους πάγκους των μικροπωλητών και προετοιμάσαμε το χώρο. Ήταν ‘Μεγάλη Εβδομάδα’, και είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει μια μεγάλη πομπή από την εκκλησία στις 6:00 μ.μ., την ώρα που θα άρχιζε η δημόσια ομιλία μας. Είχαν προσκληθεί οι άνθρωποι από τα κοντινά χωριά, και εφόσον δεν υπήρχε ιερέας στην κωμόπολη, θα ερχόταν κάποιος από αλλού για να οδηγήσει την πομπή. Ωστόσο, το αυτοκίνητο του ιερέα έπαθε λάστιχο, και δεν έφτασε έγκαιρα. Ως αποτέλεσμα, το μεγαλύτερο μέρος εκείνων που ήρθαν για την πομπή παρακολούθησαν την ομιλία μας. Κατάλληλα, ο τίτλος της ομιλίας ήταν ‘Φέρνοντας Πολλούς στη Δικαιοσύνη στον Καιρό του Τέλους’».

200.000 Ευαγγελιζόμενοι!

Τον Ιανουάριο του 1987 ο αριθμός των ευαγγελιζομένων της Βασιλείας ξεπέρασε τους 200.000 στη Βραζιλία, και η αύξηση συνεχιζόταν με ταχύ ρυθμό. Κατά τη διάρκεια του 1988, σχηματίστηκαν 367 νέες εκκλησίες· το 1989, 370 περισσότερες—κατά μέσο όρο παραπάνω από μία την ημέρα! Περισσότεροι εργάτες—περισσότερα έντυπα! Έτσι, λάβαμε ένα τρίτο περιστροφικό πιεστήριο, το οποίο είχε τη δυνατότητα να τυπώνει 38.000 περιοδικά την ώρα, με σκοπό να μας βοηθήσει. Ήταν επίσης αναγκαίο να εκσυγχρονιστεί το Τμήμα Αποστολής ώστε να μπορεί να χειρίζεται τις χιλιάδες παραγγελίες εντύπων από τις εκκλησίες.

Έγιναν σχέδια για μια προσθήκη στο υπάρχον εργοστάσιο, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τον εργασιακό χώρο από 27.000 τετραγωνικά μέτρα σε 42.000 τετραγωνικά μέτρα. Η οικοδόμηση ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 1988 και την ανέλαβε μια ομάδα οικοδόμησης από το Μπέθελ υπό την επιδέξια κατεύθυνση αρκετών διεθνών υπηρετών—όλοι εθελοντές.

Βοήθεια από Διεθνείς Υπηρέτες

Χαρήκαμε που είχαμε μαζί μας 35 ειδικευμένους αδελφούς από άλλες χώρες, οι οποίοι βοήθησαν σε αυτό το έργο επέκτασης του εργοστασίου και, αργότερα, υπηρέτησαν στην οικοδόμηση περισσότερων κατοικιών. Μερικοί αδελφοί και αδελφές υπηρέτησαν αρκετές εβδομάδες, άλλοι επί μήνες, και μερικοί έξι και πλέον χρόνια. Η παρουσία τους ήταν ενθαρρυντική και εποικοδομητική, και η επιδεξιότητά τους οδήγησε σε πολύ καλά αποτελέσματα.

Μερικοί από αυτούς τους διεθνείς υπηρέτες ήταν νέοι· άλλοι ήταν παππούδες. Ο Κιθ Κόλγουελ και η σύζυγός του, η Ρέι Έτα, ήταν οι πρώτοι που ήρθαν, το Μάρτιο του 1989, και ανήκουν στην τελευταία κατηγορία. Ήταν πάνω από 50 ετών. Ο Κιθ λέει: «Δεν ήταν εύκολο να ζούμε μακριά από τις δυο μας κόρες και τους γαμπρούς μας, τα τέσσερα εγγόνια μας και τους γονείς μου. Μερικές φορές σκεφτήκαμε να γυρίσουμε στο σπίτι και να ζήσουμε απλώς σαν ‘παππούδες’, αλλά όσο είμαστε χρήσιμοι και έχουμε τη δύναμη, θα χαιρόμαστε να λέμε: ‘Εδώ είμαι εγώ! Στείλε με’.—Ησαΐας 6:8, ΜΝΚ».

Ο Ντάργουιν Χάρλεϊ και η σύζυγός του, η Σέρλεϊ, υπηρέτησαν και αυτοί στη Βραζιλία σχεδόν έξι χρόνια. Και αυτοί αναπολούσαν με νοσταλγία τα τέσσερα παιδιά τους και τα οχτώ εγγόνια τους. Εντούτοις, ήταν αποφασισμένοι να βάζουν τον Ιεχωβά στην πρώτη θέση στη ζωή τους και να συνεχίσουν να δίνουν το παράδειγμα σε αυτόν τον τομέα στα παιδιά τους. Έτσι, όταν το τελευταίο από αυτά παντρεύτηκε, ο Ντάργουιν και η Σέρλεϊ δεν είχαν καμιά αμφιβολία για το τι έπρεπε να κάνουν. Υπέβαλαν αιτήσεις για να υπηρετούν μόνιμα ως διεθνείς υπηρέτες. Τώρα, αν και είναι πάνω από 60 ετών, λένε με θέρμη: «Είμαστε ευγνώμονες στο Κυβερνών Σώμα για την ευκαιρία που έχουμε να υπηρετούμε τον Ιεχωβά με αυτόν τον ειδικό τρόπο». Πολλά μάτια βούρκωσαν όταν η οικογένεια Μπέθελ της Βραζιλίας χρειάστηκε να αποχαιρετήσει όλους αυτούς τους πιστούς υπηρέτες από άλλες χώρες. Μερικοί από αυτούς επέστρεψαν στην πατρίδα τους, ενώ άλλοι έφυγαν για νέους διορισμούς.

Ένας Ιερέας Γνωρίζει την Αλήθεια

Ένα από τα ξεχωριστά και μεγαλειώδη πράγματα που έχει κάνει ο Ιεχωβά στη Βραζιλία είναι η απελευθέρωση ανθρώπων οι οποίοι ήταν βαθιά αναμειγμένοι στην ψεύτικη θρησκεία. Μια ημέρα στο λεωφορείο, ένας Μάρτυρας του Ιεχωβά κάθησε δίπλα στον Αντεμίρ ντε Ολιβέιρα, ο οποίος επί δέκα χρόνια ήταν ιερέας της Καθολικής Εκκλησίας της Βραζιλίας. Έπιασαν συζήτηση όσον αφορά το νόημα της λέξης «κόλαση». Αργότερα, ο Αντεμίρ έκανε στοχασμούς γύρω από εκείνη τη συζήτηση, και όταν διάβασε τα περιοδικά μας, η αλήθεια ήταν πλέον ξεκάθαρη στο μυαλό του.

Άρχισε να διδάσκει στην εκκλησία του ότι ο Θεός είναι ο Ιεχωβά και ότι η χρήση εικόνων είναι εσφαλμένη. Αντιλήφθηκε, όμως, ότι δεν ενεργούσε σύμφωνα με αυτά που κήρυττε—σε τελική ανάλυση, η εκκλησία εξακολουθούσε να έχει εικόνες. Στο μεταξύ, όταν πέθανε ο πατέρας του και η μητέρα του μέσα σε δέκα μόνο μήνες, άρχισε να νιώθει ότι ο Θεός τον τιμωρούσε επειδή σκεφτόταν να εγκαταλείψει την Καθολική Εκκλησία. Ωστόσο, στην κηδεία της μητέρας του, κατάλαβε ότι ο Ιεχωβά ήταν Εκείνος που μπορούσε να την εγείρει ξανά σε ζωή. Το 1989 πήγε στην πρώτη του συνάθροιση στην Αίθουσα Βασιλείας, και έκτοτε παρακολουθεί τις συναθροίσεις τακτικά. Εγκατέλειψε την Καθολική Εκκλησία, και τον πρώτο μήνα που ήταν ευαγγελιζόμενος της Βασιλείας, ανέφερε 60 ώρες και έδωσε 12 αντίτυπα του βιβλίου Μπορείτε να Ζείτε για Πάντα στον Παράδεισο στη Γη. Αφού βαφτίστηκε, έγινε τακτικός σκαπανέας, και τώρα υπηρετεί επίσης ως πρεσβύτερος στο Ζουντιέ του Σάο Πάολο.

Απαντήσεις στις Ερωτήσεις των Νεαρών

Οι νεαροί χρειάζονται βοήθεια για να υπηρετούν τον Ιεχωβά με αποδεκτό τρόπο. (Εκκλ. 12:1) Η σειρά των Συνελεύσεων Περιφερείας «Θεοσεβής Αφοσίωση», που διεξάχθηκε το 1989, ήταν ένα χρήσιμο μέσο για αυτόν το σκοπό. Μια 15χρονη έγραψε: «Στην αρχή του προγράμματος, ανακοινώθηκε ότι όλοι οι νεαροί από 10 ως 19 ετών θα έπρεπε να καθήσουν μαζί στο μπροστινό μέρος της αίθουσας. Όλοι ήμασταν πολύ ανήσυχοι· αναρωτιόμασταν τι επρόκειτο να συμβεί. Στο τέλος του προγράμματος, ύστερα από μια ενθουσιώδη ομιλία, ο ομιλητής ανακοίνωσε πως κάθε νεαρός θα λάβαινε ως δώρο το βιβλίο Οι Νεαροί Ρωτούν—Αποτελεσματικές Απαντήσεις. Ήταν πολύ, μα πάρα πολύ συγκινητικό! Ήθελα να κλάψω, ήμουν τόσο ευτυχισμένη. Ήταν ό,τι ακριβώς χρειαζόμουν. Από τότε και ύστερα, ανατρέχω συχνά σε αυτό το βιβλίο για συμβουλές. Με αυτό το πολύτιμο δώρο από τον Ιεχωβά, είμαστε καλά εξαρτισμένοι να αντιμετωπίσουμε τις πιέσεις αυτού του συστήματος». Διανεμήθηκαν πάνω από 70.000 βιβλία στους νεαρούς αδελφούς και αδελφές στις 108 συνελεύσεις που διεξάχθηκαν στη χώρα.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 35 τοις εκατό εκείνων που παρακολουθούν τις εκκλησιαστικές συναθροίσεις στη Βραζιλία είναι νεαροί. Νεαροί που αγωνίζονται καθημερινά ενάντια στην εξαχρειωτική επιρροή αυτού του υλιστικού, ανήθικου κόσμου. Αντιμετωπίζουν την πρόκληση του να αποκτήσουν επαρκή κοσμική εκπαίδευση, ώστε να προετοιμαστούν για τη ζωή μετά την ενηλικίωση, ενώ πρέπει να αποκτήσουν ζωτική εκπαίδευση από το Λόγο του Θεού, η οποία μπορεί να τους προετοιμάσει για επιβίωση στο νέο κόσμο της δικαιοσύνης. Η πλειονότητα από αυτούς αντεπεξέρχονται σε αυτή την πρόκληση. Πολλοί υπηρετούν ως βοηθητικοί σκαπανείς ακόμη και όταν πηγαίνουν στο σχολείο, και κατόπιν εγγράφονται ως τακτικοί σκαπανείς μόλις αποφοιτήσουν. Άλλοι θεωρούν ότι το σχολείο είναι ο προσωπικός τους τομέας και επωφελούνται από όλες τις ευκαιρίες για να δώσουν μαρτυρία εκεί.

Όταν ένας Μάρτυρας στην πολιτεία Μίνας Ζεράις επισκέφτηκε κάποιο σχολείο και μίλησε σε μια δασκάλα, εκείνη εξήγησε: «Είχα δυο κορίτσια στην τάξη μου, 9 και 11 ετών. Πρόσεξα ότι διέφεραν από όλους τους άλλους μαθητές. Παρατήρησα ότι στη διάρκεια της προσευχής στέκονταν ήσυχα μαζί με τους άλλους, αλλά δεν επαναλάμβαναν τις προσευχές. Όταν τις ρώτησα μήπως δεν ήξεραν πώς να προσευχηθούν ή μήπως ένιωθαν άβολα κάνοντας προσευχή, μου είπαν ότι ο Ιεχωβά Θεός δεν εισακούει επαναλαμβανόμενες προσευχές και πως, όταν εμείς κάναμε προσευχή, εκείνες προσεύχονταν σιωπηλά. Τις ρώτησα: ‘Πώς προσεύχεστε;’ Η μεγαλύτερη μου είπε: ‘Σκύψτε παρακαλώ το κεφάλι σας’, και κατόπιν προσευχήθηκε. Ευχαρίστησε τον Ιεχωβά για τους γονείς τους, για την τροφή που λαβαίνουν, για τη δασκάλα τους, και ακόμη προσευχήθηκε για την υγεία της μητέρας τους, η οποία τους είχε διδάξει την αλήθεια της Αγίας Γραφής. Δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου και χρειάστηκε να φύγω τρέχοντας προς την τουαλέτα για να κλάψω». Στην επανεπίσκεψη, ο ευαγγελιζόμενος έμαθε ότι η οικογένεια των κοριτσιών μετακόμισε επειδή δεν υπήρχε Αίθουσα Βασιλείας στην πόλη όπου δίδασκε η δασκάλα. «Μου λείπουν πάρα πολύ», ολοκλήρωσε εκείνη.

Η Δύναμη που Έχει η Αλήθεια να Μεταμορφώνει

Ο Λόγος του Θεού μπορεί να έχει ισχυρή, μεταμορφωτική επίδραση στη ζωή των ανθρώπων. Λόγου χάρη, απελευθερώνονται άτομα που ήταν υποδουλωμένα στους δαίμονες. Αυτό συνέβη σε κάποιον νεαρό από το Σάο Πάολο, του οποίου η οικογένεια ασκούσε πνευματισμό. Από 13 ετών, φρόντιζε ένα πνευματιστικό (μακούμπα) κέντρο, στο οποίο κατέφευγαν πολλοί για να επιλύσουν κάθε είδους προβλήματα, όπως αυτά που έχουν σχέση με την οικογένεια, την υγεία, την εργασία και τη στενή γνωριμία πριν από το γάμο. Εκτός από τη χρήση αρωματικών φυτών, οι τελετουργίες περιλάμβαναν θυσίες ζώων—βατράχων, πουλερικών και κατσικιών—σε νεκροταφεία αργά το βράδυ. Κατά καιρούς χρησιμοποιούνταν ανθρώπινα οστά τα οποία είχαν κλαπεί από νεκροταφεία. Το 1990, όταν ήταν 19 ετών, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Όταν αντιλήφθηκε ότι τα όσα μάθαινε από αυτούς ήταν η αλήθεια, συγκάλεσε τα 11 μέντιουμ που εργάζονταν υπό την επίβλεψή του και τους εξήγησε πως η Αγία Γραφή αποδοκίμαζε τις πνευματιστικές πράξεις. Για να απελευθερωθεί από τις δαιμονικές επιθέσεις, έκαψε όλα τα πνευματιστικά αντικείμενα που είχε. Ύστερα από πέντε μήνες Γραφικής μελέτης, έγινε ευαγγελιζόμενος, και κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα κηρύγματος, ανέφερε 12 Γραφικές μελέτες. (Πράξ. 19:19, 20) Η πλειονότητα από αυτές ήταν με ανθρώπους της περιοχής του στους οποίους ήταν γνωστός ως μακουμπέιρο (ειδικός στη μακούμπα). Μετά το βάφτισμά του υπηρέτησε ως βοηθητικός σκαπανέας, κατόπιν ως τακτικός σκαπανέας, και αργότερα, ως μέλος της οικογένειας Μπέθελ της Βραζιλίας.

Επηρεάστηκε βαθιά και η ζωή κάποιου άντρα που συμμετείχε ενεργά στο καρναβάλι επί 20 χρόνια. Αυτός είχε κερδίσει βραβεία για τη συμμετοχή του στους γνωστούς χορούς του καρναβαλιού στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Ο τρόπος ζωής του περιλάμβανε υπερβολικό ποτό, τυχερά παιχνίδια και επαφή με ανθρώπους που εντρυφούσαν σε κάθε μορφής ανηθικότητα. Όταν γνώρισε την αλήθεια, άλλαξε εντελώς τον τρόπο ζωής του. Τώρα είναι διακονικός υπηρέτης και χρησιμοποιεί τα ταλέντα του για τη διακόσμηση της εξέδρας στις συνελεύσεις.

Ένας άλλος νεαρός από το Ρίο ντε Τζανέιρο είχε πάθος με το ποδόσφαιρο. Ήταν μέλος μιας ομάδας που ανήκε σε έναν οργανωμένο σύνδεσμο οπαδών και συμμετείχε σε βίαιες συμπλοκές με τα μέλη αντίπαλων ομάδων. Συνήθιζε να πηγαίνει στο γήπεδο οπλισμένος με περίστροφο ή αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Ύστερα από σχεδόν κάθε αγώνα, μπλεκόταν σε συγκρούσεις με την αντίπαλη ομάδα καθώς και με την αστυνομία. Ωστόσο, κάποιος πρώην συμμαθητής του, ο οποίος είναι Μάρτυρας, άρχισε Γραφική μελέτη μαζί του. Έφτασε στο σημείο να καταλάβει ποιοι ήταν οι πραγματικοί φίλοι του και ποιος ήταν ο μεγαλύτερος εχθρός του. Άφησε την αλήθεια της Αγίας Γραφής να μεταμορφώσει την προσωπικότητά του και κατόπιν βαφτίστηκε.

Ο Πέντρο, ένας νεαρός που κατοικεί στο Σάο Πάολο, ζούσε και αυτός ένα βίαιο τρόπο ζωής. Λάβαινε μέρος σε ένα είδος πολεμικών τεχνών που ονομάζεται καποέιρα (μια τεχνική βίαιης επίθεσης) και του άρεσε να οπλοφορεί. Καθώς έχει ύψος πάνω από δυο μέτρα και έξοχη σωματική διάπλαση, μπλεκόταν συνεχώς σε καβγάδες. Κάποια ημέρα, όμως, δέχτηκε να κάνει Γραφική μελέτη. Όταν άκουσε μια Βιβλική διάλεξη στην Αίθουσα Βασιλείας, κατάλαβε ότι θα χρειαζόταν να κάνει μεγάλες αλλαγές στη ζωή του. Κατέστρεψε τα όπλα του και προόδευσε μέχρι το σημείο του βαφτίσματος. Από τότε, έχει βοηθήσει δέκα μέλη της οικογένειάς του να ενωθούν μαζί του υπηρετώντας τον Ιεχωβά.

Μπορεί η αλήθεια να βοηθήσει κάποιον να υπερνικήσει την ντροπαλότητα; Αυτό συνέβη στην περίπτωση μιας κυρίας από το Σάο Πάολο. Όταν πρωτοάκουσε το άγγελμα της Αγίας Γραφής, ένιωσε θαυμασμό για αυτά που μάθαινε. Ωστόσο, η παρακολούθηση των συναθροίσεων και η συμμετοχή στο δημόσιο έργο κηρύγματος των καλών νέων αποτελούσαν τεράστια εμπόδια για αυτήν. Γιατί; Εξαιτίας της ντροπαλής της φύσης και του φόβου μήπως αντιταχθεί στο σύζυγό της. Αλλά έλαβε σοβαρά υπόψη της εδάφια όπως το Ματθαίος 10:37 και τελικά βρήκε το θάρρος να συμμετάσχει στην υπηρεσία αγρού. Ήθελε να ευαρεστεί τον Ιεχωβά, όμως πολλές φορές έβαζε τα κλάματα καθώς προσπαθούσε να καταπολεμήσει την παρόρμηση να τα παρατήσει και να γυρίσει σπίτι. Τελικά, όμως, η επίδοση μαρτυρίας έγινε ευκολότερη και μάλιστα απολαυστική για αυτήν. Ως αποτέλεσμα της υπομονής της, η μητέρα της, πέντε αδέλφια της και ο σύζυγός της γνώρισαν όλοι την αλήθεια.

Αντιμετώπιση Μεγάλου Πληθωρισμού

Ένα από τα κύρια προβλήματα στη δεκαετία του 1980 ήταν ο πολύ μεγάλος πληθωρισμός. Παρά τα διάφορα οικονομικά προγράμματα, ο πληθωρισμός εξακολουθούσε να αυξάνει μέχρι που έφτασε 6.584 τοις εκατό για την περίοδο από το Μάιο του 1989 μέχρι και τον Απρίλιο του 1990. Κατά τη διάρκεια ορισμένων μηνών, οι τιμές αυξάνονταν μέχρι και 3 τοις εκατό την ημέρα! Μέχρι το τέλος του μήνα, ένα άτομο χρειαζόταν σχεδόν τα διπλά χρήματα από αυτά που χρειαζόταν στην αρχή του μήνα για να αγοράσει το ίδιο είδος. Σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης, η κυβέρνηση πάγωσε όλους τους τραπεζικούς λογαριασμούς επί 18 μήνες, αρχίζοντας από το Μάρτιο του 1990. Αρκετές φορές, η κυβέρνηση χρειάστηκε επίσης να αφαιρέσει πολλά μηδενικά από τα χαρτονομίσματα και να εκδώσει καινούρια.

Το πρόβλημα του πληθωρισμού, βέβαια, δεν ήταν καινούριο, αλλά αυτό που συνέβη το 1990 ήταν πρωτοφανές. Το ευτύχημα ήταν ότι είχαμε στο τμήμα επαρκές απόθεμα χαρτιού και άλλων ειδών που χρειάζονταν για την εκτύπωση. Κάναμε μόνο τις αγορές που ήταν εντελώς απαραίτητες και ματαιώσαμε τις υπόλοιπες. Τα 800 μέλη της οικογένειας Μπέθελ συμφώνησαν να μη λάβουν τη μηνιαία τους ενίσχυση για κάποιο διάστημα. Ήταν επίσης ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η Εταιρία λάβαινε τηλεφωνήματα και επιστολές από αδελφούς οι οποίοι πρόσφεραν δωρεές και δάνεια προκειμένου να συνεχιστεί η λειτουργία του τμήματος. Ύστερα από μερικούς μήνες, η κυβέρνηση επέτρεψε σε οργανισμούς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, όπως είναι ο δικός μας, να επαναλειτουργήσουν κανονικά. Για την Εταιρία, η κρίση είχε παρέλθει.

Κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου, οι Μάρτυρες εξακολουθούσαν να είναι δραστήριοι στη διακονία. Χρησιμοποιούσαν το χρόνο, τα χρήματα και τις δυνάμεις τους σοφά. Πολλοί εκδήλωσαν πραγματική εκτίμηση για τη θεοσεβή συμβουλή να επιζητούν πρώτα τη Βασιλεία. (Ματθ. 6:33) Ως αποτέλεσμα, το 1990 υπήρχαν νέοι ανώτατοι αριθμοί στους ευαγγελιζομένους, στους σκαπανείς και στα έντυπα που δόθηκαν. Έκτοτε, η αύξηση στον αριθμό των ευαγγελιζομένων που σημειώθηκε εκείνον το χρόνο, 11 τοις εκατό, δεν έχει ξεπεραστεί.

Όταν η κυβέρνηση πάγωσε τους τραπεζικούς λογαριασμούς, η Εκκλησία Φλορέστα στο Χοϊνβίλε της Σάντα Καταρίνα είχε σε λογαριασμό καταθέσεων ένα ποσό που ισοδυναμούσε με 100.000 δολάρια (περ. 23.000.000 δρχ.) για την κατασκευή μιας Αίθουσας Βασιλείας. Οι αδελφοί ανέβαλαν το οικοδομικό έργο, αλλά έλαβαν τόσες συνεισφορές ώστε ήταν δυνατόν να ανεγερθεί η καινούρια αίθουσα χωρίς να αποσύρουν χρήματα από την τράπεζα. Όταν τελικά απελευθερώθηκαν οι λογαριασμοί, η εκκλησία μπόρεσε να αγοράσει το οικόπεδο δίπλα στην Αίθουσα Βασιλείας ως χώρο στάθμευσης και να βοηθήσει κάποια άλλη εκκλησία να οικοδομήσει Αίθουσα Βασιλείας.

Μαθαίνουν να Διαβάζουν την Αγία Γραφή με Κατανόηση

Περιγράφοντας τον ευτυχισμένο άνθρωπο, ο ψαλμωδός είπε: ‘Η ευχαρίστησή του είναι στο νόμο του Ιεχωβά και μέσα από το νόμο του διαβάζει χαμηλόφωνα ημέρα και νύχτα’. (Ψαλμ. 1:2, ΜΝΚ) Υπάρχουν, όμως, πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να πάνε στο σχολείο και να μάθουν να διαβάζουν. Θα μπορούσαν άραγε να λάβουν βοήθεια για να νιώσουν τη χαρά στην οποία αναφέρθηκε ο ψαλμωδός; Το 1958 άρχισαν να διεξάγονται ειδικά μαθήματα στις Αίθουσες Βασιλείας για να βοηθηθούν εκείνοι που δεν γνώριζαν ανάγνωση και γραφή. Το 1970 έγινε ένα ακόμη βήμα σε αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα όταν κυκλοφόρησε το βιβλιάριο Μάθετε να Διαβάζετε και να Γράφετε (Learn to Read and Write) στην πορτογαλική. Μέχρι στιγμής, πάνω από 20.000 άτομα, περιλαμβανομένων και πολλών που δεν είναι Μάρτυρες, έχουν λάβει βοήθεια για να μάθουν να διαβάζουν.

Ακόμη και μερικοί οι οποίοι δεν είναι Μάρτυρες του Ιεχωβά παρατήρησαν τα οφέλη που απορρέουν από αυτά τα μαθήματα και τα εκτίμησαν. Στο Σάο Πάολο κάποιος μη ομόπιστος σύζυγος ευχαρίστησε την τοπική εκκλησία για τις προσπάθειες που είχαν καταβληθεί προκειμένου να μάθει η σύζυγός του να διαβάζει. Ο διευθυντής της αστυνομίας στο Φέρος της πολιτείας Μίνας Ζεράις έστειλε μια επαινετική επιστολή στην Εταιρία για το έργο που επιτελέστηκε σε σχέση με τη διδασκαλία κρατουμένων στην τοπική φυλακή, λέγοντας: «Τόσο από πνευματική άποψη όσο και από υλική, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά συνεργάστηκαν με τον υποφαινόμενο διευθυντή της αστυνομίας διδάσκοντας τους κρατουμένους να διαβάζουν. Σαν την ψιλή βροχή που πέφτει σιωπηλά αλλά μπορεί να κάνει τους ποταμούς να ξεχειλίσουν, έτσι και αυτοί έχουν κάνει πολλά συμβάλλοντας στην ένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία».

Βέβαια, η ανάγνωση έχει μεγαλύτερη αξία όταν κάποιος βρίσκει ευχαρίστηση στο Λόγο του Θεού και τον μεταδίδει σε άλλους. Μια 74χρονη αδελφή από το Ρίο ντε Τζανέιρο, η οποία ωφελήθηκε από τα μαθήματα ανάγνωσης και γραφής, κάνει αυτό ακριβώς, και τώρα είναι σε θέση να διδάσκει την αλήθεια σε πολλούς ανθρώπους της περιοχής της.

Όταν κυκλοφόρησε το βιβλιάριο Μάθετε να Διαβάζετε και να Γράφετε, οι ευαγγελιζόμενοι ενθαρρύνθηκαν να το χρησιμοποιήσουν για τη διεξαγωγή μελετών με ενδιαφερόμενα άτομα που χρειάζονταν τέτοια βοήθεια. Μια ημέρα, η Σόνια Σπρινγκέιτ, που υπηρετούσε ως ιεραπόστολος στην Κουριτίμπα του Παρανά, ζήτησε από μια κυρία στην οποία έδινε μαρτυρία να διαβάσει το εδάφιο Αποκάλυψη 21:4. Η γυναίκα δίστασε και κατόπιν είπε: «Όχι, διάβασέ το εσύ». Όταν επανεπισκέφτηκε αυτό το άτομο, η Σόνια διαπίστωσε ότι η γυναίκα δεν ήξερε να διαβάζει. Αν και ήταν πολυάσχολη καθώς είχε να φροντίσει τέσσερα παιδιά, αυτή ξεκίνησε μελέτη με τη βοήθεια του βιβλιαρίου Μάθετε να Διαβάζετε και να Γράφετε. Στην αρχή ένιωθε αποθαρρημένη, αλλά με την κατάλληλη ενθάρρυνση ενέμεινε και, μέσα σε ένα χρόνο, έμαθε να διαβάζει. Σήμερα, τόσο αυτή όσο και ο σύζυγός της είναι βαφτισμένοι Μάρτυρες και τα παιδιά τους προοδεύουν στην αλήθεια.

Μερικοί που ήξεραν να διαβάζουν χρειάζονταν βοήθεια προκειμένου να βελτιώσουν την κατανόησή τους. Γι’ αυτόν το λόγο, το 1990 σχηματίστηκαν σε μερικές εκκλησίες ομάδες ατόμων που χρειάζονταν προχωρημένη βοήθεια στην ανάγνωση και στη συζήτηση. Τέτοια βοήθεια παρέχεται τώρα σε σχεδόν 6.000 Μάρτυρες και τα αποτελέσματα είναι πολύ ευχάριστα. Όταν ξεκίνησε αυτή τη σειρά μαθημάτων, μια αδελφή στο Ρίο ντε Τζανέιρο χρειαζόταν περίπου δυο ώρες για να διαβάσει και να κατανοήσει την ύλη της Μελέτης Βιβλίου Εκκλησίας. Αφού είχε παρακολουθήσει τα μαθήματα επί δυο μήνες, μπορούσε να προετοιμάζεται μέσα σε 20 λεπτά.

Ειδική Διανομή Περιοδικών

Ιδιαίτερα σημαντική αναγνωστική ύλη για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά αποτελεί το περιοδικό Η Σκοπιά, η οποία έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει εκείνους που αγαπούν την αλήθεια να κατανοήσουν την Αγία Γραφή. Εξυψώνει τον Ιεχωβά Θεό ως τον Υπέρτατο Κυρίαρχο του σύμπαντος και δείχνει πώς η Βασιλεία του Θεού θα λύσει τα προβλήματα του ανθρωπίνου γένους. Το συνοδευτικό της περιοδικό, το Ξύπνα!, επισημαίνει το πραγματικό νόημα που υπάρχει πίσω από τα τρέχοντα γεγονότα και οικοδομεί την εμπιστοσύνη στην υπόσχεση του Δημιουργού για έναν ειρηνικό και ασφαλή νέο κόσμο. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι πρόθυμοι να μεταδίδουν αυτές τις πολύτιμες πληροφορίες σε άλλους. Προκειμένου να αυξηθεί η κυκλοφορία αυτών των περιοδικών και να ενθαρρυνθούν τα καινούρια άτομα που έχουν τα προσόντα να συμμετάσχουν στη διακονία, προγραμματίστηκε να γίνει ειδική διανομή περιοδικών την 1η Μαΐου 1990, η οποία ήταν αργία. Δόθηκε στις εκκλησίες η προτροπή να κάνουν διευθετήσεις για υπηρεσία αγρού το πρωί, το απόγευμα και το βράδυ, και να συμμετάσχουν ολόκληρες οικογένειες στην υπηρεσία εκείνη την ημέρα.

Η ανταπόκριση ήταν έξοχη! Για παράδειγμα, σε μια εκκλησία 125 ευαγγελιζομένων του Ρίο ντε Τζανέιρο, 121 άτομα βγήκαν στην υπηρεσία το πρωί και 118 το απόγευμα. Σημειώθηκε ένας νέος ανώτατος αριθμός 288.107 ευαγγελιζομένων στη χώρα εκείνον το μήνα, και αναφέρθηκε ότι διανεμήθηκαν πάνω από 500.000 περιοδικά εκείνη την ημέρα. Έκτοτε, έχουν διευθετηθεί και άλλες ειδικές ημέρες περιοδικού οι οποίες είχαν επιτυχία.

Οι Συνελεύσεις Περιφερείας «Καθαρή Γλώσσα»

Οι συνελεύσεις αποτελούν ορόσημα στη ζωή των Μαρτύρων του Ιεχωβά, και μερικές από αυτές τις θυμούνται επί χρόνια εκείνοι που παρευρέθηκαν. Μια τέτοια συνέλευση διεξάχθηκε στο Σάο Πάολο τον Αύγουστο του 1990. Την τελευταία ημέρα, πάνω από 134.000 άτομα—86.186 στο Στάδιο Μορούμπι και 48.220 στο Στάδιο Πακαέμπου—άκουσαν τη δημόσια διάλεξη η οποία εκφωνήθηκε ταυτόχρονα από δυο ομιλητές στη Συνέλευση Περιφερείας «Καθαρή Γλώσσα». Παρευρέθηκαν οι Κ. Γ. Μπάρμπερ και Α. Ντ. Σρόντερ, μέλη του Κυβερνώντος Σώματος, καθώς και 2.350 ξένοι εκπρόσωποι από 14 χώρες.

Μετά τη λήξη της τελικής ομιλίας και στα δυο στάδια, οι εκπρόσωποι άρχισαν να κουνάνε μαντίλια. Βαθιά συγκινημένοι από όσα έβλεπαν, πολλών τα μάτια γέμισαν δάκρυα χαράς. Πόσο ευγνώμονες ήταν οι Βραζιλιάνοι Μάρτυρες για το γεγονός ότι Χριστιανοί αδελφοί και αδελφές τους είχαν έρθει από άλλες χώρες για να ενωθούν μαζί τους σε αυτή τη μεγαλειώδη περίσταση!

Η ξεχωριστή αγάπη που εκδηλώνουν οι υπηρέτες του Ιεχωβά είναι ένας σημαντικός παράγοντας ο οποίος βοηθάει τους ειλικρινείς ανθρώπους να αναγνωρίσουν την αλήθεια. (Ιωάν. 13:35) Αυτό συνέβη στην περίπτωση ενός νεαρού και της αδελφής του, οι οποίοι είχαν εναντιωθεί στη χήρα μητέρα τους όταν μελετούσε την Αγία Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ένας πρεσβύτερος επισκέφτηκε την οικογένεια και τους κάλεσε να παρακολουθήσουν εκείνη τη συνέλευση στο Σάο Πάολο την Κυριακή το απόγευμα. Πέρασε να τους πάρει από νωρίς, επειδή έπρεπε να φροντίσει για ορισμένες ευθύνες που είχε ως εθελοντής στο στάδιο. Τα δυο αυτά άτομα εντυπωσιάστηκαν βαθιά. Έκαναν σχόλια γύρω από την τάξη και την καθαριότητα που επικρατούσαν στο στάδιο, τον τρόπο με τον οποίο ήταν οργανωμένο το καθετί, και την άφθονη αγάπη που εκδηλώθηκε προς τους επισκέπτες εκπροσώπους στο τέλος του προγράμματος. Δέχτηκαν να κάνουν Γραφική μελέτη, σημείωσαν καλή πρόοδο και βαφτίστηκαν μαζί με τη μητέρα τους. Σήμερα, εκείνος ο νεαρός είναι διακονικός υπηρέτης.

Επιτροπές Νοσοκομείων

Όλοι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, είτε είναι νεοβαφτισμένοι είτε πιο έμπειροι, γνωρίζουν ότι η αποχή από αίμα κάθε είδους αποτελεί σημαντική Χριστιανική απαίτηση. (Γέν. 9:3, 4· Πράξ. 21:25) Το 1984 σχηματίστηκαν αρκετές επιτροπές έμπειρων πρεσβυτέρων για να πλησιάσουν γιατρούς και να καταρτίσουν έναν κατάλογο με εκείνους που θα σέβονταν την απόφαση του ασθενούς να αρνηθεί μετάγγιση αίματος. Αυτή η διευθέτηση ενισχύθηκε το 1991 όταν έλαβε χώρα ένα διεθνές σεμινάριο των Επιτροπών Νοσοκομείων στο Σάο Πάολο. Ήταν παρών ο Γιουτζίν Ρόζαμ και ο Φρεντ Ρασκ από τις Υπηρεσίες Πληροφοριών για Νοσοκομεία που στεγάζονται στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης των Η.Π.Α. Στο σεμινάριο παρευρέθηκαν επίσης 700 και πλέον άλλοι αδελφοί, περιλαμβανομένων και ορισμένων που είναι δικηγόροι ή γιατροί, καθώς και μέλη των Επιτροπών Νοσοκομείων.

Το σεμινάριο έδειξε ότι υπήρχε πολλή εργασία που έπρεπε να γίνει. Οι επιτροπές επρόκειτο να αναδιοργανωθούν, και τα μέλη τους θα άρχιζαν να κάνουν παρουσιάσεις σε γιατρούς και σε ιατρικές ομάδες, διευκρινίζοντας τη θέση μας όσον αφορά τη χρήση αίματος και προσφέροντάς τους επιστημονικά άρθρα σχετικά με την αναίμακτη θεραπεία. Ο στόχος που τέθηκε ενώπιον των μελών των επιτροπών όσον αφορά τη σχέση τους με τους γιατρούς ήταν «επικοινωνία και συνεργασία, όχι αντιπαράθεση». Ύστερα από αυτή την αναδιοργάνωση, ο αριθμός των επιτροπών μειώθηκε από 200 που ήταν με 1.200 μέλη σε 64 με περίπου 350 μέλη. Ως αποτέλεσμα, υπήρχαν λιγότερες αλλά καλύτερα καταρτισμένες επιτροπές σε πόλεις με μεγάλα θεραπευτικά κέντρα.

Τον Οκτώβριο του 1992, δόθηκε η ευκαιρία να γίνει μια παρουσίαση ενώπιον 1.300 γιατρών από 100 και πλέον χώρες στο ΚΒ΄ Διεθνές Συνέδριο για Μεταγγίσεις Αίματος, στο Σάο Πάολο. Οι διοργανωτές της εκδήλωσης δέχτηκαν να παρουσιάσει η αδελφή Ζελίτα ντα Σίλβα Σόζα, που είναι αιματολόγος, μια αφίσα στην οποία καταγράφονταν 65 εναλλακτικές ιατρικές λύσεις αντί της μετάγγισης αίματος. Ο Πέδρου Κατάρντου και ο Σέρζιο Αντάου, από το Μπέθελ, ανέφεραν: «Στην αρχή, ήμασταν κάπως σκεπτικοί όσον αφορά την αντίδραση που θα συναντούσαμε, αλλά η ανταπόκριση των 500 και πλέον γιατρών με τους οποίους ήρθαμε σε προσωπική επαφή ήταν πολύ ευνοϊκή. Ένας από τους βασικούς ομιλητές του συνεδρίου εξέτασε προσεκτικά την αφίσα καθώς και τον κατάλογο των συναφών άρθρων. Αργότερα, σε μια ομιλία του στην κύρια αίθουσα, εξέφρασε το θαυμασμό του για τις πολύτιμες πληροφορίες που παρουσιάστηκαν ‘από μια απροσδόκητη πηγή—τους Μάρτυρες του Ιεχωβά’».

Τους επόμενους μήνες έγιναν παρουσιάσεις σε 20 Περιφερειακά Ιατρικά Συμβούλια, και πολλά από αυτά σύστησαν στους γιατρούς να έρχονται σε επαφή με την τοπική Επιτροπή Νοσοκομείων όταν εγείρονται προβλήματα σε σχέση με το αίμα. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν γίνει πάνω από 600 τέτοιες παρουσιάσεις, και τώρα στον κατάλογο υπάρχουν πάνω από 1.900 συνεργατικοί γιατροί.

Είναι ενδιαφέρον ότι πολλοί γιατροί που εκτιμούν τα πλεονεκτήματα της εναλλακτικής, αναίμακτης θεραπείας έχουν προωθήσει διάφορα σεμινάρια στη Βραζιλία προκειμένου να συζητήσουν το ζήτημα με άλλους που ασχολούνται με την ιατρική. Μερικοί αδελφοί μας που είναι γιατροί ή που υπηρετούν σε Επιτροπές Νοσοκομείων έχουν επίσης προσκληθεί. Ένα τέτοιο σεμινάριο διεξάχθηκε πρώτη φορά στο Ρίο ντε Τζανέιρο και κατόπιν σε άλλες πόλεις. Αργότερα, το Περιφερειακό Ιατρικό Συμβούλιο του Ρίο ντε Τζανέιρο έκανε μια δήλωση με την οποία ενθάρρυνε τη χρήση εναλλακτικών τρόπων θεραπείας.

«Ποτέ Δεν θα Ξεχάσω Εκείνη την Προσευχή»

Οι Επιτροπές Νοσοκομείων έχουν δώσει μεγάλη υποστήριξη σε άρρωστους αδελφούς και στις οικογένειές τους. Η Αλαΐντε Ντεφέντι, μια ειδική σκαπάνισσα, θυμάται: «Η αδελφή μου τραυματίστηκε σε τροχαίο δυστύχημα στην Κουριτίμπα του Παρανά, το Φεβρουάριο του 1992. Ο γιατρός είπε ότι η ζωή της εξαρτιόταν από το αν θα δεχόταν μετάγγιση αίματος. Τηλεφώνησα στην Επιτροπή Νοσοκομείων και, μέσα σε 15 λεπτά, τρεις αδελφοί, ντυμένοι με κουστούμια και γραβάτες και με τσάντες στο χέρι, κατέφτασαν στο νοσοκομείο και έδειξαν τις κάρτες τους στο γιατρό».

Έγιναν διευθετήσεις να μεταφερθεί η ασθενής σε κάποιο άλλο νοσοκομείο 40 χιλιόμετρα μακριά. Ένα προϊόν το οποίο δέχονται μερικοί που αρνούνται μετάγγιση αίματος είναι η ερυθροποιητίνη, μια συνθετική ορμόνη η οποία ωθεί το μυελό των οστών να αυξήσει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, αλλά ο γιατρός είπε ότι αυτός ο τρόπος θεραπείας δεν ήταν διαθέσιμος στη Βραζιλία. Ωστόσο, οι αδελφοί ήρθαν σε επαφή με ένα μέλος της Επιτροπής Νοσοκομείων στο Σάο Πάολο ο οποίος έστειλε την ερυθροποιητίνη αεροπορικώς την ίδια ημέρα. Η αδελφή Ντεφέντι ολοκλήρωσε, λέγοντας: «Όταν η κατάσταση της αδελφής μου ήταν σοβαρή, ένα μέλος της Επιτροπής Νοσοκομείων έμεινε στο νοσοκομείο όλη την ημέρα, και σε μια κρίσιμη στιγμή, με πήρε στην άκρη και μου είπε: ‘Ας κάνουμε μια προσευχή στον Ιεχωβά’. Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνη την προσευχή».

Επίσκεψη στους Λόφους και στις Φτωχογειτονιές του Ρίο

Η φήμη την οποία έχουν ως άνθρωποι αληθινά αφοσιωμένοι στον Θεό έχει βοηθήσει τους Μάρτυρες που ζουν σε περιοχές του Ρίο ντε Τζανέιρο οι οποίες βρίθουν από ναρκωτικά να συνεχίσουν τη διακονία τους σε αυτά τα μέρη. Υπάρχουν πολλές εκκλησίες σε τέτοιες περιοχές, και όπως εξήγησε ένας πρεσβύτερος, όσο περισσότερο κηρύττουν οι αδελφοί τόσο το καλύτερο. Εκείνοι που διακινούν ναρκωτικά γνωρίζουν τους αδελφούς και δεν τους παρενοχλούν. Υπάρχουν λόφοι με πάνω από 200.000 κατοίκους, ανθρώπους οι οποίοι ζουν σε σπίτια που μοιάζουν με τρώγλες. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των ανθρώπων δεν έχουν σχέση με ναρκωτικά, αλλά η οικονομική τους κατάσταση δεν τους επιτρέπει να ζήσουν αλλού.

Ένας πρεσβύτερος από κάποιο άλλο μέρος της πόλης πήγε με το αυτοκίνητό του σε μια τέτοια φτωχογειτονιά για να κάνει δημόσια ομιλία σε κάποια εκκλησία. Όταν παρκάρισε το αυτοκίνητό του μπροστά στην Αίθουσα Βασιλείας, εμφανίστηκαν δυο οπλισμένοι νεαροί και τον ρώτησαν ποιος είναι. Όταν είπε ότι είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά και ότι είχε έρθει για να εκφωνήσει μια δημόσια ομιλία Γραφικού περιεχομένου, οι νεαροί τού είπαν να φύγει και να μην ανησυχεί για το αυτοκίνητό του γιατί δεν θα το πείραζε κανείς.

«Σε μια περίπτωση», αφηγήθηκε ο Φρανσίσκου Ντουάρτε, ένας επίσκοπος περιοχής, «κάποιοι που διακινούν ναρκωτικά ήρθαν στην Αίθουσα Βασιλείας στο τέλος της συνάθροισης για να προειδοποιήσουν τους αδελφούς ότι θα γινόταν ανταλλαγή πυρών. Η σύζυγός μου και εγώ φοβηθήκαμε κάπως, αλλά οι ευαγγελιζόμενοι συνέχισαν να συζητούν φυσιολογικά, παρά τον ήχο των πυροβολισμών. Ύστερα από λίγο, ‘τα βαποράκια’ επέστρεψαν για να πουν ότι μπορούσαμε να φύγουμε, αφού τελείωσαν οι πυροβολισμοί».

Άτομα που μένουν σε άλλες περιοχές δεν είναι σοφό να κυκλοφορούν με τα πόδια χωρίς τη συνοδεία κάποιου ντόπιου. Είναι επίσης απαραίτητο να ντύνεται κάποιος με τρόπο που να μην προσελκύει τους κλέφτες. Τον αδελφό Ντουάρτε, αν και τον συνόδευε ένας ντόπιος ευαγγελιζόμενος, τον σταμάτησε κάποιος και του ζήτησε το ρολόι του. «Στην αρχή νόμιζα ότι ήταν ληστής», αφηγείται ο αδελφός Ντουάρτε, «αλλά ο άνθρωπος συνέχισε με τα εξής λόγια: ‘Ξέρω πως είσαι ο καινούριος επίσκοπος περιοχής, αλλά αν συνεχίσεις να φοράς αυτό το επιχρυσωμένο ρολόι, κάποιος θα το κλέψει νομίζοντας ότι είναι χρυσό. Χρησιμοποίησε το δικό μου ρολόι και βάλε το δικό σου στην τσέπη σου’. Ήταν αδελφός. Ύστερα από αυτή την εμπειρία, έμαθα να είμαι πιο προσεκτικός».

Ένας νεαρός ο οποίος ανήκε σε μια συμμορία που διακινούσε ναρκωτικά άρχισε να μελετάει την Αγία Γραφή και διέκρινε ότι θα χρειαζόταν να αλλάξει απασχόληση. Αλλά πώς θα το έκανε αυτό; Γνώριζε ότι αν κάποιος αποχωρούσε από μια συμμορία, συνήθως τον σκότωναν τα άλλα μέλη της για λόγους ασφάλειας—ώστε να μην αποκαλυφτούν τα μυστικά της συμμορίας σε άλλους. Παρ’ όλα αυτά, ο νεαρός βρήκε το θάρρος, προσευχήθηκε στον Ιεχωβά και πήγε να μιλήσει στον αρχηγό της συμμορίας. Ο νεαρός εξήγησε ότι μελετούσε την Αγία Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, διάβασε ορισμένα Γραφικά εδάφια και εξήγησε πως δεν μπορούσε να συνεχίσει να είναι μέλος της συμμορίας. Έμαθε ότι και ο αρχηγός της συμμορίας είχε μελετήσει την Αγία Γραφή στο παρελθόν. Επιτράπηκε στο νεαρό να φύγει χωρίς αντίποινα, και τώρα είναι δραστήριος ευαγγελιζόμενος στην εκκλησία.

300.000 Ευαγγελιζόμενοι!

Καθώς έρχονταν καινούρια άτομα στις εκκλησίες, απαιτούνταν περισσότερα έντυπα για το πρόγραμμα Βιβλικής εκπαίδευσης. Το τυπογραφείο μας είχε ήδη επεκταθεί, αλλά χρειαζόμασταν περισσότερο χώρο για να στεγαστεί η οικογένεια Μπέθελ, δηλαδή οι εθελοντές που υπηρετούν στο τμήμα. Μερικοί νεαροί αδελφοί έμεναν σε κοιτώνες με πάνω από 20 κρεβάτια. Έτσι, το 1990 αρχίσαμε τις εργασίες για ένα κτίριο βοηθητικών υπηρεσιών και για οχτώ επιπλέον τμήματα κατοικιών με ένα σύνολο 384 δωματίων. Επεκτάθηκε επίσης η τραπεζαρία ώστε να εξυπηρετεί 1.500 άτομα.

Για αυτό το οικοδομικό έργο ήρθαν πάνω από 1.000 εθελοντές από όλα τα διαμερίσματα της χώρας. Ορισμένοι ήρθαν για μερικές εβδομάδες· άλλοι για μήνες. Πολλοί ήταν επαγγελματίες στο είδος τους. (Περίπου 130 από αυτούς αργότερα έγιναν μόνιμα μέλη της οικογένειας Μπέθελ.) Από τη Φέιρα ντε Σαντάνα της Μπάια—πάνω από 2.000 χιλιόμετρα μακριά—ήρθε μια ομάδα 23 αδελφών από 12 διαφορετικές εκκλησίες. Νοίκιασαν ένα πούλμαν και ταξίδεψαν 40 ώρες για να βοηθήσουν στο οικοδομικό έργο μια εβδομάδα. Τριάντα πέντε έμπειροι αδελφοί από άλλες χώρες ήρθαν για να βοηθήσουν και αυτοί στο οικοδομικό έργο. Ανεκτίμητης αξίας ήταν και η βοήθεια εκατοντάδων αδελφών, αντρών και γυναικών, από τις εκκλησίες κοντά στο Μπέθελ, οι οποίοι βοηθούσαν τα σαββατοκύριακα.

Το 1991 ο αριθμός των ευαγγελιζομένων ξεπέρασε τους 300.000. Εκατό χιλιάδες περισσότεροι σε τέσσερα μόνο χρόνια! Οι διευρυμένες εγκαταστάσεις ήταν πραγματικά απαραίτητες για το Μπέθελ.

«Είστε Πράγματι Γρήγοροι»

Η πρόοδος του έργου μαθήτευσης απαιτούσε επίσης περισσότερους τόπους λατρείας. Τα προηγούμενα έτη, είχαν κατασκευαστεί Αίθουσες Συνελεύσεων στο Σαλβαντόρ της Μπάια, στο Ντούκε ντε Κάξιας του Ρίο ντε Τζανέιρο, στο Ριμπεϊράο Πίρες, στην Κοσμόπολη και στο Σερταοζίνιο του Σάο Πάολο, καθώς και στο Μπετίμ του Μίνας Ζεράις. Η μεγαλύτερη Αίθουσα Συνελεύσεων της χώρας βρίσκεται κοντά στο Βάργκεμ Γκράντε Παουλίστα του Σάο Πάολο· η κατασκευή της αποπερατώθηκε τον Οκτώβριο του 1992. Λίγο αργότερα, μια ακόμη αίθουσα, χωρητικότητας 4.000 ατόμων, ολοκληρώθηκε στο Καμάδος του Ρίο ντε Τζανέιρο. Το Σεπτέμβριο του 1993, έγινε ταυτόχρονα η αφιέρωση πέντε ακόμη Αιθουσών Συνελεύσεων στη Φορταλέζα της Σεαρά, στο Ιταμποράι του Ρίο ντε Τζανέιρο, στο Κουάτρο Μπάρας του Παρανά, στη Ρεσίφε του Περναμπούκου και στη Σαπουσάια ντου Σουλ του Ρίο Γκράντε ντου Σουλ. Τώρα χρησιμοποιούνται 16 Αίθουσες Συνελεύσεων και άλλες 5 βρίσκονται στα σχέδια.

Σε αρμονία με την εντολή της Αγίας Γραφής να μην παύουμε να συναθροιζόμαστε, χρειαζόμαστε επίσης περισσότερες Αίθουσες Βασιλείας για την παροχή φροντίδας στο μεγάλο πλήθος των προβατοειδών ατόμων που συνάγεται. (Εβρ. 10:23-25) Μόνο το ένα τρίτο των εκκλησιών στη Βραζιλία έχουν ιδιόκτητο χώρο συναθροίσεων, και η ταχύτητα με την οποία σχηματίζονται καινούριες εκκλησίες είναι πολύ μεγαλύτερη από την ταχύτητα με την οποία κατασκευάζονται αίθουσες. Εξάλλου, κατά μέσο όρο απαιτούνταν τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί μια νέα Αίθουσα Βασιλείας. Έτσι, το 1987 αρχίσαμε να σχηματίζουμε Περιφερειακές Επιτροπές Οικοδόμησης, αποτελούμενες από πρεσβυτέρους οι οποίοι είχαν πείρα στην οικοδόμηση και μπορούσαν να δώσουν βοήθεια στα πρεσβυτέρια των εκκλησιών. Το Τεχνικό Τμήμα του Μπέθελ έκανε και αυτό πρακτικές εισηγήσεις.

Ένα άλλο σημαντικό βήμα έγινε το 1992 όταν εγκαινιάστηκε το πρόγραμμα ταχείας ανέγερσης Αιθουσών Βασιλείας σε αυτή τη χώρα. Η πρώτη κατασκευή έγινε στο Αγκούδους του Σάο Πάολο, από 200 εθελοντές και μια ομάδα 25 Μπεθελιτών. Το οικοδομικό έργο διήρκεσε τρεις εβδομάδες· έκτοτε, όμως, ο χρόνος που απαιτείται για μια τέτοια οικοδομή έχει μειωθεί στις 16 ημέρες. Το υπηρεσιακό έτος 1995, ολοκληρώθηκαν συνολικά 129 νέες Αίθουσες Βασιλείας οι οποίες αφιερώθηκαν στην υπηρεσία του Ιεχωβά.

Οι παρατηρητές πάντοτε μένουν έκπληκτοι βλέποντας την ταχύτητα με την οποία γίνεται η κατασκευή. Στο τέλος της πρώτης εβδομάδας της κατασκευής κάποιας Αίθουσας Βασιλείας, ένας υπάλληλος από την εταιρία που θα προμήθευε τα τζάμια των παραθύρων εξεπλάγη όταν οι αδελφοί επέμεναν να ξανάρθει την επόμενη Τετάρτη για να περάσει τα τζάμια. «Πρέπει να κάνετε λάθος», τους είπε. «Την ερχόμενη εβδομάδα δεν θα έχετε χτίσει ακόμη τους τοίχους, πόσο μάλλον να είστε έτοιμοι για τα τζάμια των παραθύρων». Ξανάρθε την επόμενη Τετάρτη αλλά χωρίς τα τζάμια. Μόλις είδε τους σοβατισμένους τοίχους με τα πλαίσια των παραθύρων τοποθετημένα στη θέση τους, καθώς και τη σκεπή—όλα αυτά σε λιγότερο από μια εβδομάδα—έκανε γύρω στα πέντε λεπτά να κατέβει από το φορτηγό του. Παραδέχτηκε: «Είστε πράγματι γρήγοροι!» Κατόπιν έφυγε για να φέρει τα τζάμια των παραθύρων.

Ένας άνθρωπος που ζούσε κοντά στον τόπο όπου χτιζόταν μια Αίθουσα Βασιλείας, έκπληκτος από την ταχύτητα της κατασκευής, ρώτησε: «Τι πρέπει να κάνω για να σας βοηθήσω;» «Πρώτα χρειάζεται να μελετήσεις την Αγία Γραφή μαζί μας», ήταν η απάντηση. Άρχισε Γραφική μελέτη από την επόμενη κιόλας ημέρα.

Μετάδοση του Αγγέλματος Μέσω Δακτυλολογίας

Η γοργή αύξηση δεν οδήγησε σε έλλειψη ενδιαφέροντος για εκείνους που είναι κουφοί ή τυφλοί. Δόθηκε προσοχή στις ανάγκες τους και τα αποτελέσματα είναι άριστα. Το 1992 εκδόθηκε στην πορτογαλική το βιβλίο 336 σελίδων με τίτλο Δακτυλολογία (Sign Language), για τη διδασκαλία της δακτυλολογίας σε κουφούς. Το βιβλίο βοήθησε να υπάρχει ενιαίος τρόπος σε σχέση με τη χρήση των νευμάτων που χρησιμοποιούν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Βραζιλία, και προσπάθησε επίσης να καταργήσει τα νεύματα που βασίζονται σε Βαβυλωνιακές αντιλήψεις. Ένα από αυτά ήταν μια κίνηση του χεριού που μιμείται το ράντισμα—η οποία, βέβαια, δεν μεταδίδει τη σωστή ιδέα του Χριστιανικού βαφτίσματος.

Η πρώτη εκκλησία για κουφούς και βαρήκοους σχηματίστηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1982. Τώρα υπάρχουν έξι τέτοιες εκκλησίες και 50 μικρότεροι όμιλοι σε διάφορες πόλεις. Το 1994 έγιναν 18 συνελεύσεις με ομίλους δακτυλολογίας. Σε μερικές από αυτές, οι διερμηνείς αναπαριστούσαν τους συμμετέχοντες στα δράματα. Το 1996 οι Βραζιλιάνοι Μάρτυρες που είναι κουφοί δέχτηκαν με πλατιά χαμόγελα και δάκρυα χαράς μια βιντεοταινία της Εταιρίας η οποία παρουσιάζει ολόκληρο το ειδικό βιβλιάριο Τι Απαιτεί ο Θεός από Εμάς; σε δακτυλολογία. Πόσο ωφέλιμο είναι αυτό, επειδή πολλοί που είναι κουφοί δεν μπορούν να διαβάσουν αλλά καταλαβαίνουν τη δακτυλολογία!

Είναι αξιέπαινη η προθυμία που δείχνουν οι αδελφοί οι οποίοι υπηρετούν ως πρεσβύτεροι, διακονικοί υπηρέτες και σκαπανείς σε αυτές τις εκκλησίες. Απαιτείται χρόνος, προσπάθεια και υπομονή για να μάθει κάποιος δακτυλολογία, αλλά τα αποτελέσματα είναι ανταμειφτικά.

«Με ενθάρρυνε χωρίς να με βλέπει, να με ακούει ή να μου μιλάει». Αυτά λένε συνήθως εκείνοι που γνωρίζουν τη Ρόζμαρι Βαρίλα, μια τυφλή και κουφή αδελφή η οποία υπηρετεί ως βοηθητική σκαπάνισσα τα τελευταία τρία χρόνια. Γεννήθηκε κουφή και έτσι δεν έμαθε να μιλάει. Σταδιακά έχασε το φως της και τώρα είναι ουσιαστικά τυφλή. Εκφράζεται μέσω δακτυλολογίας και διακρίνει τα νεύματα των άλλων ψηλαφώντας τα χέρια τους.

Η Ρόζμαρι είχε χάσει την όρασή της πριν γνωρίσει την αλήθεια, και αυτό επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την επικοινωνία με το σύζυγό της. Ήταν τόσο καταθλιμμένη που σκεφτόταν την αυτοκτονία. Εκείνον τον καιρό, ήρθε σε επαφή μαζί της η Νίλζα Καρβάλιο, μια νεαρή σκαπάνισσα η οποία γνώριζε δακτυλολογία. Όταν η Ρόζμαρι έμαθε για την υπόσχεση του Θεού να θεραπεύσει τους ανθρώπους που είχαν κάθε είδους αναπηρίες, δέχτηκε να κάνει Γραφική μελέτη. (Ησ. 35:5) Σύντομα άρχισε να παρακολουθεί τις συναθροίσεις για κουφούς στο Σάο Πάολο. Έγιναν διευθετήσεις να κάθεται ένας διερμηνέας δίπλα της στις συναθροίσεις για να της μεταφέρει με δακτυλολογία μέσω αφής όσα λέγονταν στο βήμα. Αργότερα δέχτηκε να μελετήσει και ο σύζυγός της· αυτός έκοψε το κάπνισμα, και βαφτίστηκαν και οι δυο τους το Φεβρουάριο του 1992. Λίγο καιρό μετά το βάφτισμά τους, έγιναν βοηθητικοί σκαπανείς σε τακτική βάση. Η Ρόζμαρι διεξάγει ως και 20 Γραφικές μελέτες με άλλους κουφούς, καθώς φροντίζει συγχρόνως για τα καθήκοντά της στο σπίτι.

Για να βοηθηθούν τα άτομα με προβλήματα όρασης, το 1980 η Εταιρία άρχισε να παράγει έντυπα στην πορτογαλική Μπράιγ. Σήμερα, πολλά από τα έντυπα της Εταιρίας, περιλαμβανομένης και της Αγίας Γραφής και της Σκοπιάς, είναι διαθέσιμα σε Μπράιγ. Ολόκληρη η πορτογαλική Γραφή σε Μπράιγ συμπληρώνει 84 τόμους—όχι ακριβώς έκδοση τσέπης! Έχει ετοιμαστεί επίσης ένα εγχειρίδιο για όσους θα ήθελαν να μάθουν Μπράιγ. Οι στατιστικές δείχνουν ότι υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι στη Βραζιλία με προβλήματα όρασης.

Ξηρασία στα Βορειοανατολικά

Αν και η ξηρασία είναι χρόνιο πρόβλημα στα βορειοανατολικά διαμερίσματα της Βραζιλίας, η κατάσταση οξύνθηκε ιδιαίτερα το 1993. Σε μερικές περιοχές είχε δυο χρόνια να βρέξει. Εκείνοι που επηρεάστηκαν πιο σοβαρά ήταν οι άνθρωποι οι οποίοι ζουν σε αγροτικές περιοχές, οι οποίοι εξαρτώνται από τις σοδειές τους. Στο Μουμπάμπε της Σεαρά, οι άνθρωποι περίμεναν στη σειρά μέρα-νύχτα για να πάρουν νερό από τη μόνη πηγή που είχε απομείνει. Ως αποτέλεσμα της ξηρασίας, λεηλατήθηκαν αγορές και σούπερ μάρκετ σε πολλές πόλεις. Για να βοηθήσουν τους αδελφούς σε αυτή την περιοχή, οι εκκλησίες του Σάο Πάολο, του Ρίο ντε Τζανέιρο και της Κουριτίμπα, δείχνοντας γενναιοδωρία σαν και εκείνη των Χριστιανών αδελφών τους στους Φιλίππους τον πρώτο αιώνα, έστειλαν τέσσερα μεγάλα φορτηγά με 80 τόνους τρόφιμα, είδη ρουχισμού και παπούτσια. Συνολικά, έλαβαν βοήθεια αδελφοί σε 65 πόλεις πέντε πολιτειών.—Φιλιπ. 4:14-17.

Σε ένα σημείο ελέγχου κάποιος φρουρός ρώτησε τον οδηγό του φορτηγού πόσα χρήματα έπαιρνε για να κάνει ένα τόσο επικίνδυνο ταξίδι. Ήταν επικίνδυνο εξαιτίας των λεηλασιών. Όταν έμαθε πως ο οδηγός είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά, ο φρουρός είπε: «Μόνο ένας Μάρτυρας του Ιεχωβά θα έκανε τέτοια δουλειά αφιλοκερδώς!» Σε κάποιο άλλο σημείο ελέγχου καθ’ οδόν, όταν ο οδηγός είπε ότι είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά, ο φρουρός ζήτησε να του δείξει την κάρτα Δήλωση για Ιατρική Περίθαλψη, τόσο τη δική του όσο και του συντρόφου του. Αφού έλεγξε τις κάρτες, είπε στον άλλο φρουρό: «Είναι πράγματι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Άφησέ τους να περάσουν».

Στην πολιτεία Παραΐμπα, όταν ένας άνθρωπος είδε τη βοήθεια που πρόσφεραν οι αδελφοί, έκανε το εξής σχόλιο: «Οι άλλες θρησκείες απλώς μιλάνε, ενώ εσείς όντως κάνετε κάτι για τον πλησίον σας». Αν και η κατάσταση ήταν δύσκολη, οι αδελφοί δεν έφτασαν σε απόγνωση, διότι πίστευαν ότι ο Ιεχωβά θα φρόντιζε για τις βασικές τους ανάγκες. Μια αδελφή έγραψε: «Δεν μπορείτε να ικανοποιήσετε τη λαχτάρα μας για βροχή ούτε να λύσετε το πρόβλημα της έλλειψης νερού, αλλά μέσω της βοήθειας που μας στείλατε ενισχύσατε πράγματι την πίστη μας και την πεποίθησή μας ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτόν τον κόσμο και ότι υπάρχουν άνθρωποι που μας σκέφτονται».—Ιακ. 2:14-17.

«Μπράβο στους Μάρτυρες του Ιεχωβά!»

Οι συνελεύσεις είναι ιδιαίτερα ευτυχείς περιστάσεις για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αλλά μπορούν να ανακύψουν απρόβλεπτα προβλήματα όταν οι συνελεύσεις διεξάγονται σε αθλητικές εγκαταστάσεις. Μια δύσκολη κατάσταση ανέκυψε το 1992, όταν θα διεξαγόταν η Συνέλευση Περιφερείας «Φορείς Φωτός» στο Στάδιο Πακαέμπου του Σάο Πάολο. Είχαμε υπογράψει συμφωνητικό για να χρησιμοποιήσουμε το στάδιο τρεις ημέρες, αλλά σε ορισμένα μέρη οι αθλητικές συναντήσεις θεωρούνται πιο σημαντικές από οτιδήποτε άλλο. Έτσι, την Πέμπτη το απόγευμα—την παραμονή της συνέλευσής μας—οι αδελφοί πληροφορήθηκαν ότι την Κυριακή, στις 6:00 μ.μ., θα λάβαινε χώρα ένας ποδοσφαιρικός αγώνας ανάμεσα στις δυο καλύτερες ομάδες της χώρας. Γι’ αυτό, θα έπρεπε να αδειάσουμε το στάδιο ως τις 4:00 μ.μ.

Ο Ζουάου Φερνάντες, ο επίσκοπος συνέλευσης, θυμάται: «Δεν μας δόθηκε καμιά επιλογή, παρ’ όλο που είχαμε υπογράψει συμφωνητικό. Την Παρασκευή το βράδυ συναντηθήκαμε με τρεις αδελφούς από κάθε τμήμα—110 αδελφούς συνολικά—για να κάνουμε διευθετήσεις όσον αφορά την αστραπιαία αποσυναρμολόγηση των όσων είχαν σχέση με τη συνέλευση. Απαιτούνταν η στενή συνεργασία όλων όσων περιλαμβάνονταν για να αποσυναρμολογηθεί ο εξοπλισμός και να μεταφερθεί, χωρίς να παρεμποδίσει την αναχώρηση 30.000 ατόμων από το στάδιο. Το βήμα και το ηχητικό σύστημα αποσυναρμολογήθηκαν μέσα σε λίγα λεπτά. Άλλα είδη εξοπλισμού μεταφέρθηκαν στο παλιό κτίριο του Μπέθελ στο Σάο Πάολο, όπου καθαρίστηκαν και αποθηκεύτηκαν. Στις 3:45 μ.μ.—λίγο παραπάνω από μια ώρα μετά το τέλος του προγράμματος—είχαν ολοκληρωθεί τα πάντα».

Την εβδομάδα της συνέλευσης, μερικοί εκφωνητές σχολίασαν στην τηλεόραση ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν θα κατάφερναν να παραδώσουν έγκαιρα το στάδιο για την προσέλευση των φιλάθλων του ποδοσφαίρου. Σε κάποια αθλητική εκπομπή την Κυριακή, ένας δημοσιογράφος που βρισκόταν σε άλλο στάδιο ρώτησε το συνάδελφό του στο Στάδιο Πακαέμπου: «Πώς πάει το στάδιο; Τήρησαν οι άνθρωποι αυτής της θρησκείας την υπόσχεσή τους και άδειασαν το στάδιο έγκαιρα;» Η απάντηση ήταν: «Ναι, πράγματι! Όχι μόνο παρέδωσαν το στάδιο έγκαιρα, αλλά άφησαν τα πάντα καθαρά. Με ευχαρίστηση είδαμε, όχι μόνο τις τουαλέτες καθαρές, αλλά και τις κερκίδες σκουπισμένες. Μπράβο στους Μάρτυρες του Ιεχωβά!»

Μικρογραφίες Συνελεύσεων σε Απομονωμένα Μέρη

Στην περιοχή του Αμαζονίου, υπάρχουν μερικοί απομονωμένοι όμιλοι και οικογένειες που ζουν πολύ μακριά από πόλεις συνελεύσεων. Τα μόνα διαθέσιμα μέσα μεταφοράς είναι το αεροπλάνο, το οποίο είναι πανάκριβο, ή το πλοίο που είναι πολύ αργό. Έτσι, αυτοί οι ευαγγελιζόμενοι συνήθως δεν κατάφερναν να παρευρίσκονται στις συνελεύσεις περιφερείας και περιοχής. Αυτό αλήθευε για τους αδελφούς στο Ταμπατίνγκα της Αμαζονίας, που ζουν περίπου 1.600 χιλιόμετρα από την κοντινότερη πόλη συνέλευσης, το Μανάους.

Έχοντας υπόψη αυτό το πρόβλημα, το 1990 έγιναν διευθετήσεις να παρουσιαστούν συντμημένα μέρη του προγράμματος της συνέλευσης περιφερείας κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του επισκόπου περιοχής. Αυτή η διευθέτηση εξακολουθεί να ισχύει για τους αδελφούς σε πέντε κωμοπόλεις τριών διαφορετικών περιοχών. Όμιλοι με περίπου 50 μέχρι 180 άτομα συγκεντρώνονται στην Αίθουσα Βασιλείας, αν υπάρχει, ή σε κάποιον άλλο χώρο.

«Τώρα Μπορώ να Γίνω Σκαπανέας, Έτσι δεν Είναι;»

Η εκτίμηση για πνευματικά πράγματα που εκδηλώνουν μερικοί οι οποίοι παρουσιάζονται για βάφτισμα είναι αληθινά συγκινητική. Το 1993 σε μια μικρή συνέλευση στο Τεφέ, στην περιοχή του Αμαζονίου, ο Πούμπλιο Καβαλκάντε, ο επίσκοπος περιοχής, πρόσεξε ότι ένας από εκείνους που κάθονταν στις θέσεις των υποψηφίων για βάφτισμα ήταν κάποιος νεαρός που δεν τον είχε ξαναδεί. Επειδή υπάρχουν πολύ λίγοι αδελφοί σε αυτή την περιοχή, ο επίσκοπος περιοχής συνήθως τους γνωρίζει όλους προσωπικά. Ρώτησε τους πρεσβυτέρους μήπως ο νεαρός είχε καθήσει εκεί κατά λάθος. Εκείνοι εξήγησαν: ‘Όχι. Μένει περίπου 35 ως 40 ώρες από εδώ με το πλοίο. Γνώρισε την αλήθεια μέσω αλληλογραφίας. Κάθε έξι μήνες τον επισκεπτόταν ένας ειδικός σκαπανέας—στη Ζουρουά—και καθόταν εκεί περίπου ένα μήνα’.

Ο επίσκοπος περιοχής πήγε αργότερα να μιλήσει με το νεαρό και κατά τη διάρκεια της συζήτησης τον ρώτησε αν είχε ποτέ διεξαγάγει Γραφικές μελέτες. ‘Ναι, έχω 11 μελέτες. Να ένα από τα άτομα με τα οποία μελετώ την Αγία Γραφή’, απάντησε, δείχνοντας έναν άλλο νεαρό που καθόταν στο ακροατήριο. Καθώς συνεχίστηκε η συζήτηση, έδειξε δυο άλλους νεαρούς με τους οποίους μελετούσε. Οι σπουδαστές είχαν πληρώσει οι ίδιοι τα εισιτήριά τους και ταξίδεψαν πάνω από 35 ώρες για να παρακολουθήσουν τη συνέλευση και να είναι παρόντες στο βάφτισμα του φίλου τους. Μετά το βάφτισμά του εκείνη την ημέρα, ο νεαρός ρώτησε τον ειδικό σκαπανέα: «Τώρα μπορώ να γίνω σκαπανέας, έτσι δεν είναι;» Μέχρι στιγμής, δεν διεξάγονται συναθροίσεις σε εκείνη την περιοχή, αλλά τώρα που βαφτίστηκε αυτός ο ευαγγελιζόμενος, ο ειδικός σκαπανέας σκοπεύει να τον εκπαιδεύσει για να διεξάγει συναθροίσεις.

Κήρυγμα σε Τομείς που Καλύπτονται Σπάνια

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν πιστεύουν ότι το μόνο που χρειάζεται είναι να έχουν απλώς κάποια συμμετοχή στην υπηρεσία αγρού. Αντιλαμβάνονται ότι όλοι χρειάζονται κάποια ευκαιρία για να ακούσουν τα καλά νέα. Υπάρχουν πολλές κωμοπόλεις στη Βραζιλία οι οποίες δεν έχουν ανατεθεί σε κάποια εκκλησία και άλλες που καλύπτονται σπάνια. Συνήθως, αυτές είναι μικρές, απομονωμένες ή δυσπρόσιτες κωμοπόλεις. Μια έρευνα που έγινε το 1990 έδειξε ότι 4.000.000 άτομα ζούσαν σε μη ανατεθειμένους τομείς και 9.000.000 ζούσαν σε τομείς που καλύπτονταν σπάνια. Εκείνο το έτος πραγματοποιήθηκε μια ειδική εκστρατεία προκειμένου να πλησιάσουμε μερικά από αυτά τα άτομα. Συμμετείχαν 2.000 και πλέον ευαγγελιζόμενοι, οι οποίοι έκαναν έργο σε 177 κωμοπόλεις που ήταν προηγουμένως μη ανατεθειμένες. Αργότερα, περίπου 30 οικογένειες πήγαν και εγκαταστάθηκαν σε αυτές τις κωμοπόλεις σχηματίζοντας τον πυρήνα νέων εκκλησιών.

Οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι δεν είναι αξεπέραστο εμπόδιο για τους Μάρτυρες όταν πρόκειται για τη συμμετοχή σε αυτό το έργο. Οι πρεσβύτεροι των τεσσάρων εκκλησιών στο Σομπράλ της Σεαρά, μια από τις πιο άνυδρες και πιο φτωχές περιοχές της Βραζιλίας, συναντήθηκαν το Σεπτέμβριο του 1993 για να αποφασίσουν πώς να κάνουν έργο σε ορισμένες κωμοπόλεις σε τακτική βάση. Τους είχαν ανατεθεί δέκα κωμοπόλεις στις οποίες, μέχρι τότε, είχε γίνει έργο μόνο σποραδικά. Τα δρομολόγια των λεωφορείων σε αυτά τα μέρη καθιστούσαν τα ταξίδια σχεδόν ανέφικτα για τους ευαγγελιζομένους.

Οι κωμοπόλεις βρίσκονταν σε ακτίνα περίπου 130 χιλιομέτρων από το Σομπράλ, και έτσι οι πρεσβύτεροι αποφάσισαν να αγοράσουν ένα μεταχειρισμένο φορτηγάκι για τη μετακίνηση των ευαγγελιζομένων στον τομέα κάθε ημέρα. Μπορούσαν να φεύγουν το πρωί και να επιστρέφουν το βράδυ. Όταν οι εκκλησίες πληροφορήθηκαν αυτή την απόφαση, έστειλαν προαιρετικές συνεισφορές για το φορτηγάκι. «Η αγορά του οχήματος δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας μεγάλης τοπικής συνεισφοράς, αλλά έγινε μέσω συλλογικής προσπάθειας», έγραψε ο Βίλσον Π. Ντίας, ένας από τους πρεσβυτέρους που περιλαμβάνονταν. Κάποιος άλλος αδελφός έγραψε: «Οι εκκλησίες συνεισέφεραν περίπου 460.000 δρχ., ένας αδελφός από την Αγγλία πρόσφερε το ίδιο ποσό, και το υπόλοιπο εξοφλήθηκε με δόσεις».

Πενήντα και πλέον ευαγγελιζόμενοι και σκαπανείς συμμετέχουν σε αυτή τη διευθέτηση· ο καθένας από αυτούς ταξιδεύει κάποια συγκεκριμένη ημέρα της εβδομάδας. Με αυτόν τον τρόπο έρχονται σε επαφή με περίπου 110.000 άτομα. Κατάφεραν να βοηθήσουν πολλούς να γίνουν διαγγελείς της Βασιλείας και άλλους να δραστηριοποιηθούν ξανά. Τώρα διεξάγονται τακτικά οι συναθροίσεις σε τέσσερις από αυτές τις κωμοπόλεις.

Στις αρχές του 1995, μια ακόμη διευθέτηση, την οποία συντόνισε το γραφείο τμήματος της Βραζιλίας, προτάθηκε με σκοπό να έρθουμε σε επαφή με ανθρώπους που ζουν σε μη ανατεθειμένους ή απομακρυσμένους τομείς και να φροντίσουμε για αυτούς. Ορισμένες εκκλησίες κανόνισαν να καλύψουν τα έξοδα των τακτικών σκαπανέων οι οποίοι θα προθυμοποιούνταν να υπηρετήσουν σε τέτοιες περιοχές επί έξι μήνες. Περισσότερες εκκλησίες ακολούθησαν αυτό το παράδειγμα, και τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Μέχρι στιγμής, πάνω από 340 τακτικοί σκαπανείς έχουν διοριστεί να υπηρετήσουν σε 350 κωμοπόλεις, όπου έχουν ήδη βοηθήσει 300 και πλέον άτομα να γίνουν ευαγγελιζόμενοι.

Συγχρόνως, γίνεται πολύ καλό έργο από τους 1.400 μόνιμους και προσωρινούς ειδικούς σκαπανείς. Πολλοί από αυτούς έχουν διοριστεί σε εκκλησίες όπου υπάρχει έλλειψη έμπειρων αδελφών. Για παράδειγμα, στο Ρίο Μπράνκο της Άκρε, μια εκκλησία έχει μόνο έναν ντόπιο πρεσβύτερο, εκτός από τον ειδικό σκαπανέα, για να φροντίζει για τις ανάγκες των 90 ευαγγελιζομένων. Η πλειονότητα των ειδικών σκαπανέων, ωστόσο, υπηρετούν σε μικρές κωμοπόλεις όπου δεν υπάρχουν εκκλησίες, και είναι ευχάριστο να βλέπει κανείς το θαυμάσιο έργο που επιτελούν.

Οι αδελφοί από μεγαλύτερες πόλεις κάνουν επίσης το μέρος τους εργαζόμενοι σε απομακρυσμένους τομείς, καθώς και σε τομείς που καλύπτονται σπάνια. Επί εννιά συνεχή χρόνια, οι αδελφοί του Ρίο ντε Τζανέιρο οργανώνουν ομάδες ευαγγελιζομένων για να κάνουν έργο σε τέτοιους τομείς επί μερικές εβδομάδες. Πρόσφατα, μια ομάδα από 68 αδελφούς και αδελφές έκαναν έργο σε 20 πόλεις του Παρανά, ταξιδεύοντας πάνω από 2.500 χιλιόμετρα κατά τη διάρκεια της 17ήμερης περιοδείας. Το μόνο πράγμα για το οποίο μετάνιωσαν, λέει ο Ζορζ Κάζι, ένας από τους διοργανωτές της ομάδας, είναι που δεν ξεκίνησαν αυτές τις εκστρατείες μαρτυρίας νωρίτερα.

Δυσπρόσιτα Συγκροτήματα Κατοικιών

Οι άνθρωποι που ζουν σε μη ανατεθειμένους τομείς δεν είναι οι μόνοι τους οποίους είναι δύσκολο να πλησιάσουμε. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε μεγαλύτερες πόλεις οι οποίοι προτιμούν να ζουν σε δυσπρόσιτες περιοχές, σε συγκροτήματα κατοικιών, καθώς και σε πολυκατοικίες οι οποίες παρέχουν ασφάλεια από το έγκλημα. Η πρόσβαση σε αυτούς τους ανθρώπους είναι δύσκολη, αλλά όχι αδύνατη. Ένα αντρόγυνο που ήταν στην ολοχρόνια υπηρεσία στη δεκαετία του 1980 μετακόμισε σε κάποιο τέτοιο συγκρότημα κατοικιών κοντά στο Σάο Πάολο. Το θεώρησαν προσωπικό τους τομέα. «Όταν πήγαινα για ψώνια ή στην τράπεζα ή όταν πήγαινα να πάρω τα παιδιά από το σχολείο», θυμάται η μητέρα, «πήγαινα πάντοτε προετοιμασμένη για να πλησιάσω τους γείτονές μας». Αργότερα, έκανε με προσοχή συστηματικές επισκέψεις σε αυτά τα άτομα.

Σε μια συνάντηση γονέων και κηδεμόνων, μια μητέρα είπε στην αδελφή μας ότι ο γιος της δυσκολευόταν να συγκεντρωθεί. Η αδελφή τής πήγε ένα αντίγραφο κάποιου άρθρου από το περιοδικό Ξύπνα! που ασχολούνταν με το συγκεκριμένο πρόβλημα, και αυτό οδήγησε σε Γραφική μελέτη. Τελικά, η κυρία μαζί με τις δυο κόρες της βαφτίστηκαν. Μια άλλη γειτόνισσα ρώτησε την αδελφή μας αν θα ήθελε να συνεργαστεί μαζί της συγκεντρώνοντας τρόφιμα για τους φτωχούς. Η αδελφή τής είπε ότι ήδη βοηθούσε ανθρώπους στη γειτονιά και εξήγησε τη διευθέτηση που υπάρχει για οικιακές Γραφικές μελέτες. Αυτή η κυρία, ο σύζυγός της και ο 18χρονος γιος τους άρχισαν να μελετούν και τελικά βαφτίστηκαν.

Μια άλλη κυρία και οι τρεις νεαρές κόρες της δέχτηκαν Γραφική μελέτη. Ο σύζυγος έφερνε αντιρρήσεις, αν και θεωρούσε τον εαυτό του θρησκευόμενο άτομο. Μια από τις κόρες του τού πρότεινε να παρακολουθήσει κάποια συνάθροιση για να ερευνήσει το θέμα μόνος του, και εκείνος δέχτηκε. Μερικές ημέρες αργότερα, η αδελφή μας κάλεσε την οικογένεια για μεσημεριανό φαγητό στο σπίτι της, και πήγαν. Προς έκπληξη όλων, ο σύζυγος έκανε σχόλια γύρω από τη συνάθροιση που παρακολούθησε. Αργότερα, δέχτηκε να κάνει Γραφική μελέτη. Σήμερα, όλα τα μέλη εκείνης της οικογένειας υπηρετούν τον Ιεχωβά.

Και άλλοι μελέτησαν επίσης. Ως αποτέλεσμα, το Νοέμβριο του 1991 σχηματίστηκε μια εκκλησία αποτελούμενη αποκλειστικά από άτομα που ζούσαν σε εκείνο το συγκρότημα κατοικιών. Έχει 46 ευαγγελιζομένους, και το 1995 παρακολούθησαν 80 άτομα την Ανάμνηση. Έτσι η αλήθεια του Λόγου του Θεού μπορεί να διεισδύσει ακόμη και σε μέρη που είναι δυσπρόσιτα.

400.000 Ευαγγελιζόμενοι και Έπεται Συνέχεια!

Πριν από έναν αιώνα σχεδόν, έφτασαν οι πρώτοι σπόροι της Βιβλικής αλήθειας στη Βραζιλία μέσω αλληλογραφίας. Ύστερα από 25 χρόνια περίπου, έγιναν διευθετήσεις για να μεταφράζονται τα έντυπα της Εταιρίας Σκοπιά στην πορτογαλική σε τακτική βάση στη Βραζιλία και να τυπώνονται στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Τα επόμενα 25 χρόνια, περίπου 1.000 άτομα στη Βραζιλία έγιναν Μάρτυρες του Ιεχωβά και άρχισαν να έχουν τακτική συμμετοχή στη διάδοση των καλών νέων της Βασιλείας του Θεού σε άλλους. Αλλά τον Απρίλιο του 1995, αυτός ο αριθμός είχε ήδη αυξηθεί σε 400.000 και πλέον ευαγγελιζομένους της Βασιλείας! Υπήρχαν και άλλα που έπρεπε να γίνουν;

Ο Ιησούς Χριστός προείπε ότι το άγγελμα της Βασιλείας επρόκειτο να κηρυχτεί «σε όλη την κατοικημένη γη» πριν έρθει το τέλος. (Ματθ. 24:14) Σε ποιο βαθμό έχει επιτελεστεί αυτό στη Βραζιλία; Οι πρώτες συναθροίσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Βραζιλία (τότε γνωστοί ως Σπουδαστές της Γραφής) περιλάμβαναν εκείνες που διεξάγονταν στο Σάο Πάολο και στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Σε αυτά τα μέρη υπάρχουν σήμερα πολλές εκκλησίες κατάμεστες από άτομα που αγαπούν και υπηρετούν τον Ιεχωβά. Στη μητροπολιτική περιοχή του Σάο Πάολο υπάρχουν τώρα 837 εκκλησίες· στο Ρίο ντε Τζανέιρο, 539· και το Σαλβαντόρ έχει 276. Σε όλη τη χώρα υπάρχουν πάνω από 6.650 εκκλησίες, οι οποίες απαρτίζονται από ζηλωτές Μάρτυρες του Ιεχωβά. Οι άνθρωποι σε πολλές από αυτές τις πόλεις έχουν την ευκαιρία να ακούν το άγγελμα της Βασιλείας συχνά—σε μερικές περιοχές, κάθε εβδομάδα.

Σε μικρές κωμοπόλεις και σε αγροτικές περιοχές, δεν γίνονται τόσο συχνές επισκέψεις στα άτομα. Υπάρχουν περίπου 350 μικρές κωμοπόλεις (υπολογίζεται ότι ο συνολικός τους πληθυσμός είναι 1.500.000) καθώς και εκτεταμένες αγροτικές περιοχές οι οποίες δεν έχουν ανατεθεί σε κάποια εκκλησία. Σε αυτές τις περιοχές, δεν δίνεται τακτική μαρτυρία, αν και καταβάλλονται προσπάθειες να πλησιάζουμε τους ανθρώπους περίπου μια φορά το εξάμηνο.

Θα μπορούσαν άραγε να βοηθηθούν περισσότεροι άνθρωποι—είτε σε μεγάλες πόλεις είτε σε απομακρυσμένες περιοχές—ώστε να εκτιμήσουν την αξία του αγγέλματος της Αγίας Γραφής; Σε μια προσπάθεια να αγγίξουμε την καρδιά τους, τον Απρίλιο και το Μάιο του 1995, πραγματοποιήθηκε μια ειδική εκστρατεία προκειμένου να πλησιάσουμε προσωπικά όσο το δυνατόν περισσότερους και να τους δώσουμε το φυλλάδιο Γιατί Έχει η Ζωή Τόσο Πολλά Προβλήματα; Πάνω από 34.000.000 αντίτυπα τυπώθηκαν και στάλθηκαν στις εκκλησίες για διανομή. Όταν έλαβε ένα αντίτυπο, κάποιος άντρας είπε: ‘Αυτό ακριβώς αναρωτιόμουν το πρωί και το συζήτησα με άλλους’. Μια κυρία είπε: ‘Χρόνια ολόκληρα κάνω στον εαυτό μου αυτό το ερώτημα, όμως ποτέ δεν φανταζόμουν ότι υπήρχε απάντηση’. Κάποια άλλη έγραψε στην Εταιρία, λέγοντας: «Μου άρεσε τόσο πολύ το φυλλάδιο ώστε θα ήθελα να σας ζητήσω μια Γραφική μελέτη. Ευχαριστώ πολύ».

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Βραζιλία δεν πιστεύουν ότι το έργο τους έχει ολοκληρωθεί και ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα περισσότερο καθώς υπακούν στην προφητική εντολή του Ιησού να δώσουν μαρτυρία για τη Βασιλεία. Ακόμη και σε περιοχές όπου οι Μάρτυρες κάνουν συχνές επισκέψεις, διαπιστώνουν ότι πολλοί άνθρωποι δεν βρίσκονται στα σπίτια τους. Μπορεί να εργάζονται, να πηγαίνουν για ψώνια, να κάνουν επισκέψεις ή να κοιμούνται ως αργά το πρωί για να ανανεώσουν τις δυνάμεις τους για την επόμενη εβδομάδα. Οι Μάρτυρες ενδιαφέρονται για αυτούς τους ανθρώπους. Για να αντεπεξέλθει σε αυτή την κατάσταση, ένας περιοδεύων επίσκοπος στο Πόρτο Αλέγκρε, του Ρίο Γκράντε ντου Σουλ, υιοθέτησε την εξής στρατηγική: Καταλάβαινε ότι τις ψυχρές ημέρες του χειμώνα, πολλοί άνθρωποι ήθελαν να κοιμούνται ως αργά το πρωί επειδή το κρεβάτι τους ήταν ό,τι πιο ζεστό είχαν. Ο επίσκοπος περιοχής και ο σύντροφός του έκαναν το γύρο του οικοδομικού τετραγώνου και χτυπούσαν μόνο τις πόρτες των σπιτιών στα οποία διέκριναν ότι οι άνθρωποι είχαν σηκωθεί από το κρεβάτι τους. Έκαναν το γύρο ενός τετραγώνου εννιά φορές και κάθε φορά έβρισκαν περισσότερους ανθρώπους ξύπνιους. Κατάφεραν να αφήσουν έντυπα σε κάθε σπίτι, προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος για επανεπισκέψεις.

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στη Βραζιλία που δείχνουν ενδιαφέρον για το Λόγο του Θεού, και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι πρόθυμοι να τους βοηθήσουν να τον καταλάβουν και να μάθουν πώς να τον εφαρμόζουν στην καθημερινή ζωή. Αυτή τη στιγμή, οι Μάρτυρες διεξάγουν τακτικά 500.000 και πλέον οικιακές Γραφικές μελέτες με άτομα και οικογενειακούς ομίλους. Το 1995 οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, χρησιμοποιώντας το βιβλίο Γνώση που Οδηγεί στην Αιώνια Ζωή, εγκαινίασαν ένα πρόγραμμα το οποίο έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει άτομα με δίκαιη διάθεση να μάθουν τις βασικές διδασκαλίες της Αγίας Γραφής ακόμη πιο γρήγορα από ό,τι στο παρελθόν. Εκτός από εκείνους που δέχονται αυτή τη βοήθεια, υπάρχουν και εκατομμύρια άλλοι σε όλη τη χώρα οι οποίοι δέχονται ευχαρίστως τα Βιβλικά έντυπα που διανέμουν οι Μάρτυρες, όπως καταδεικνύεται από το γεγονός ότι το υπηρεσιακό έτος 1996 δόθηκαν 2.334.630 βιβλία, 21.168.979 περιοδικά και 2.787.032 ειδικά βιβλιάρια.

Το πεδίο θεοκρατικής δράσης των Βραζιλιάνων αδελφών εκτείνεται πέρα από τα σύνορα της Βραζιλίας. Πολλοί σκαπανείς έχουν φύγει από εδώ για να υπηρετήσουν εκεί που η ανάγκη είναι μεγαλύτερη σε χώρες όπου δεν έχει δοθεί τόσο εκτενής μαρτυρία. Από το γραφείο τμήματος του Σεζάριο Λάνζε, αποστέλλονται Βιβλικά έντυπα για χρήση στο κήρυγμα των καλών νέων, όχι μόνο στη Βραζιλία, αλλά και στην Ανγκόλα, στην Αργεντινή, στη Βολιβία, στη Γερμανία, στη Μοζαμβίκη, στην Ουρουγουάη, στην Παραγουάη και στην Πορτογαλία. Ανεξάρτητα από το έργο που έχει γίνει στο παρελθόν, φαίνεται ότι ο ρυθμός εξακολουθεί να επιταχύνεται τον ένα χρόνο μετά τον άλλον.

Το Έργο Φέρνει Χαρά!

Πράγματι, έχει γίνει πολύ έργο προκειμένου να δοθεί μαρτυρία σε όλη τη Βραζιλία. Και αυτό είναι ένα έργο που φέρνει χαρά! Είναι αλήθεια ότι εκτός από τις καλές στιγμές υπήρξαν και δύσκολες στιγμές. Ωστόσο, είναι συγκινητικό να βλέπουμε με τα ίδια μας τα μάτια τις αποδείξεις της ευλογίας του Ιεχωβά στη δράση των όσιων υπηρετών του.

Ο Έριχ Κάτνερ θυμάται ακόμη ότι το 1939 και το 1940, καθώς έδινε μαρτυρία σε αγροτικές περιοχές της Βραζιλίας, πολλές φορές κοιμόταν στο ύπαιθρο με μαξιλάρι την τσάντα που είχε για τα έντυπα. Τότε υπήρχαν μόνο μερικές εκατοντάδες Μάρτυρες σε όλη τη χώρα. Πολύ λίγοι από τους οικοδεσπότες που επισκεπτόταν είχαν την Αγία Γραφή. Προκειμένου να βρει Γραφές για να δώσει στους ενδιαφερομένους, πήγαινε στο τοπικό βιβλιοπωλείο της Βιβλικής Εταιρίας, αλλά ύστερα από κάποιο διάστημα εκείνοι δεν του πουλούσαν άλλες Γραφές. Ο αδελφός, όμως, αναφέρει: «Είχα τη χαρά και το προνόμιο να παρευρεθώ στη Συνέλευση ‘Αιώνιον Ευαγγέλιον’ στην Πόλη της Νέας Υόρκης το 1963 όταν κυκλοφόρησε η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών σε έξι γλώσσες, περιλαμβανομένης και της πορτογαλικής. Ήμουν ιδιαίτερα ευγνώμων στον Ιεχωβά που την έλαβα στην πορτογαλική, εφόσον θα μπορούσα να τη χρησιμοποιήσω στο διορισμό μου στη Βραζιλία». Από το 1967 είναι διαθέσιμη στην πορτογαλική ολόκληρη η Μετάφραση Νέου Κόσμου, από τη Γένεση ως την Αποκάλυψη. Τι εξαιρετικό εφόδιο είναι αυτό για το έργο της Βιβλικής εκπαίδευσης στη Βραζιλία! Ο αριθμός των δραστήριων υμνητών του Ιεχωβά στη Βραζιλία έχει αυξηθεί από 30.118 το 1963 σε 436.000 και πλέον το 1996.

Ο Ανγκούστο Μεσάντου είναι ευγνώμων για τη βοήθεια την οποία έλαβε από μία από τις πρώτες ιεραποστόλους που στάλθηκαν στη Βραζιλία. Θυμάται επίσης την πρώτη συνέλευση των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην οποία παρευρέθηκε. Έλαβε χώρα στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Ήταν παρόντες ο Ν. Ο. Νορ και ο Μ. Τζ. Χένσελ από τη Νέα Υόρκη. Ο αριθμός των παρόντων ήταν μόλις 1.064 άτομα. Μια από τις ομιλίες είχε τον τίτλο «Η Εξοχότερη Οδός της Αγάπης». «Κατόπιν, το 1958», αναφέρει ο αδελφός Μεσάντου, «είχα το προνόμιο να βρεθώ ανάμεσα στο πλήθος των 253.922 ατόμων που παρακολούθησαν την οχταήμερη διεθνή συνέλευση στη Νέα Υόρκη. Το ίδιο πνεύμα αγάπης ήταν διάχυτο και στις δυο συνελεύσεις. . . . Επέστρεψα από τη Νέα Υόρκη με την ακλόνητη πεποίθηση ότι ο λαός του Ιεχωβά, απαλλαγμένος από φυλετικές και ρατσιστικές διαιρέσεις, κάνει ένα παγκόσμιο Βιβλικό εκπαιδευτικό έργο που δεν έχει το όμοιό του στην ιστορία».

Το 1985 αυτός είδε αδιάσειστες αποδείξεις των όσων επιτελεί αυτό το έργο Βιβλικής εκπαίδευσης στη Βραζιλία. Είχε το προνόμιο να μιλήσει σε μια διεθνή συνέλευση που διεξαγόταν ταυτόχρονα στο Σάο Πάολο και στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Ο συνολικός αριθμός των παρόντων έφτασε σχεδόν τα 250.000 άτομα, τα περισσότερα από τα οποία ήταν από τη Βραζιλία. Μια δεκαετία αργότερα, όταν οι εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά σε όλη τη Βραζιλία συνάχθηκαν για να γιορτάσουν την Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού, πάνω από 1.144.000 άτομα ήταν παρόντα.

Σήμερα, όλοι οι αφιερωμένοι υπηρέτες του Ιεχωβά έχουν πολλούς λόγους να χαίρονται παρά τους δύσκολους καιρούς στους οποίους ζούμε. Οι καρδιές μας συγκινούνται βαθιά καθώς στοχαζόμαστε αυτά που έχει ήδη κάνει ο Θεός και όσα έχει υποσχεθεί για το μέλλον. Από όλα τα έθνη, περιλαμβανομένης και της Βραζιλίας, συνάγονται ‘τα επιθυμητά πράγματα’ στον πνευματικό του οίκο λατρείας. (Αγγαίος 2:7, ΜΝΚ) Αληθινά, όπως αναφέρει το εδάφιο Ψαλμός 144:15, ΜΝΚ: ‘Ευτυχισμένος είναι ο λαός του οποίου Θεός είναι ο Ιεχωβά!’

[Χάρτης/Εικόνες στη σελίδα 167]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Αμαζόνιος Ποταμός

Μανάους

ΑΜΑΖΟΝΙΑ

ΜΑΤΟ ΓΚΡΟΣΟ

Σεζάριο Λάνζε

ΡΙΟ ΓΚΡΑΝΤΕ ΝΤΟΥ ΣΟΥΛ

Μπελέμ

Φορταλέζα

Ρεσίφε

Σαλβαντόρ

Ρίο ντε Τζανέιρο

Σάο Πάολο

[Εικόνες]

1. Παραλία της Ρεσίφε

2. Ρίο ντε Τζανέιρο

3. Βροχερό δάσος του Αμαζονίου

4. Επίδοση μαρτυρίας στον Αμαζόνιο

5. Γραφείο τμήματος στο Σεζάριο Λάνζε

[Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 124]

[Εικόνα στη σελίδα 126]

Ο Άλστον και η Μοντ Γιούλι ανέλαβαν υπηρεσία στη Βραζιλία το 1936

[Εικόνα στη σελίδα 126]

Ο Τσαρλς Λίθκο, από την πρώτη τάξη της Γαλαάδ, εξακολουθεί να υπηρετεί στο Μπέθελ στη Βραζιλία

[Εικόνες στη σελίδα 133]

Το περιστροφικό πιεστήριο που τέθηκε σε λειτουργία στο Σάο Πάολο το 1973

[Εικόνες στη σελίδα 134]

Στη Συνέλευση «Θεία Νίκη» του Σάο Πάολο, οι εκπρόσωποι είδαν τη συγκινητική καρποφορία της ενωμένης μαρτυρίας τους

[Εικόνα στη σελίδα 142]

Ένα ημισκεπαστό «Πάρκο Συνελεύσεων» στο Σαλβαντόρ

[Εικόνα στη σελίδα 145]

Η Επιτροπή του Τμήματος (από τα αριστερά προς τα δεξιά): Μασασούε Κικούτα, Καρλ Ριτς, Αμάρου Σάντος, Όστεν Γκούσταβσον, Ανγκούστο Μεσάντου, Φρεντ Γουίλσον

[Εικόνες στη σελίδα 150]

Στην αφιέρωση του τμήματος το 1981, ο Λόιντ Μπάρι παρότρυνε: ‘Δώστε στο κήρυγμα των καλών νέων την αμέριστη προσοχή σας’

[Εικόνα στη σελίδα 156]

Πάνω από 39.000 άτομα έχουν εκπαιδευτεί στη Σχολή Υπηρεσίας Σκαπανέα. Αυτή είναι μια τάξη στη Σοροκάμπα του Σάο Πάολο

[Εικόνα στη σελίδα 158]

Ιεραπόστολοι και άλλοι Γαλααδίτες στην ολοχρόνια υπηρεσία, μαζί με τις συζύγους τους, στη διάρκεια της επίσκεψης του επισκόπου ζώνης το 1996

[Εικόνα στη σελίδα 162]

Τα περιστροφικά πιεστήρια και το MEPS ήταν σπουδαία μέσα για την επίτευξη της ταυτόχρονης έκδοσης

[Εικόνα στη σελίδα 170]

Σκάφος που χρησιμοποιείται στις εκβολές του Αμαζονίου για το κήρυγμα των καλών νέων

[Εικόνα στη σελίδα 175]

Εθελοντές από άλλες χώρες βοήθησαν τους ντόπιους Μάρτυρες να οικοδομήσουν τις εγκαταστάσεις του τμήματος· εδώ φαίνεται το ζεύγος Χάρλεϊ (πάνω) και το ζεύγος Κόλγουελ

[Εικόνες στη σελίδα 176, 177]

Οι εγκαταστάσεις τμήματος που χρησιμοποιούνται τώρα για να συντονίζουν τη δράση των 430.000 και πλέον Μαρτύρων στη Βραζιλία

[Εικόνες στη σελίδα 192]

Δεκαέξι Αίθουσες Συνελεύσεων τώρα εξυπηρετούν τις ανάγκες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Βραζιλία

[Εικόνες στη σελίδα 193]

Χρειάζονται περισσότερες Αίθουσες Βασιλείας. Οι μέθοδοι ταχείας ανέγερσης βοηθούν στην κάλυψη αυτής της ανάγκης

[Εικόνα στη σελίδα 194]

Μερικές εκκλησίες παρέχουν ειδική βοήθεια στους κουφούς και στους τυφλούς

[Εικόνες στη σελίδα 205]

Ο Έριχ Κάτνερ χάρηκε όταν είδε να γίνεται διαθέσιμη η «Μετάφραση Νέου Κόσμου» στην πορτογαλική

[Εικόνα στη σελίδα 207]

Ο Ανγκούστο Μεσάντου έχει δει αδιάσειστες αποδείξεις των αποτελεσμάτων που έφερε η Βιβλική εκπαίδευση στη Βραζιλία

    Ελληνικές Εκδόσεις (1950–2025)
    Αποσύνδεση
    Σύνδεση
    • Ελληνική
    • Κοινή Χρήση
    • Προτιμήσεις
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Όροι Χρήσης
    • Πολιτική Απορρήτου
    • Ρυθμίσεις Απορρήτου
    • JW.ORG
    • Σύνδεση
    Κοινή Χρήση