Φροντίδα για τα Θύματα της Τραγωδίας στη Ρουάντα

Η ΡΟΥΑΝΤΑ, που βρίσκεται στην καρδιά της Αφρικής, έχει ονομαστεί «η Ελβετία της Αφρικής». Η πυκνή βλάστηση που βλέπουν οι άνθρωποι όταν πετούν με το αεροπλάνο πάνω από τη χώρα τούς έχει δώσει την εντύπωση ενός κήπου της Εδέμ. Δεν προκαλεί έκπληξη το ότι συνήθιζαν να περιγράφουν τη Ρουάντα ως παράδεισο.

Κάποτε, για κάθε δέντρο που κοβόταν, φύτευαν δύο άλλα. Μία μέρα το χρόνο ήταν αφιερωμένη στην αναδάσωση. Οπωροφόρα δέντρα ήταν φυτεμένα κατά μήκος των δρόμων. Κάποιος μπορούσε να ταξιδέψει στη χώρα εύκολα και χωρίς περιορισμούς. Οι κύριοι δρόμοι που συνέδεαν τις διάφορες επαρχίες με την πρωτεύουσα, το Κιγκάλι, ήταν ασφαλτοστρωμένοι. Η πρωτεύουσα γνώριζε ραγδαία ανάπτυξη. Ο μέσος εργαζόμενος έβγαζε αρκετά χρήματα ώστε να καλύπτει τα έξοδά του στο τέλος του μήνα.

Η Χριστιανική δράση των Μαρτύρων του Ιεχωβά επίσης ευημερούσε στη Ρουάντα. Νωρίτερα φέτος, πάνω από 2.600 Μάρτυρες ήταν απασχολημένοι στη μετάδοση των καλών νέων της Βασιλείας του Θεού στον πληθυσμό της χώρας που αριθμούσε οχτώ εκατομμύρια και αποτελούνταν κυρίως από Καθολικούς. (Ματθαίος 24:14) Το Μάρτιο οι Μάρτυρες διεξήγαν πάνω από 10.000 Γραφικές μελέτες στα σπίτια των ανθρώπων. Επίσης υπήρχαν 15 εκκλησίες μέσα στο Κιγκάλι και γύρω από αυτό.

Ένας περιοδεύων επίσκοπος των Μαρτύρων του Ιεχωβά παρατήρησε: «Το Νοέμβριο του 1992 υπηρετούσα 18 εκκλησίες. Αλλά ως το Μάρτιο του 1994 αυτές είχαν αυξηθεί σε 27. Ο αριθμός των σκαπανέων (ολοχρόνιων διακόνων) επίσης αυξανόταν κάθε χρόνο». Το Σάββατο 26 Μαρτίου 1994, 9.834 άτομα ήταν παρόντα στην Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού.

Κατόπιν, μέσα σε μια νύχτα, η κατάσταση άλλαξε με τραγικό τρόπο στη Ρουάντα.a

Ξαφνικά Καταλύεται η Έννομη Τάξη

Στις 6 Απριλίου 1994, περίπου στις 8:00 μ.μ., οι πρόεδροι της Ρουάντα και του Μπουρούντι, που και οι δυο ανήκαν στη φυλή Χούτου, σκοτώθηκαν όταν το αεροπλάνο τους συνετρίβη στο Κιγκάλι. Εκείνη τη νύχτα σφυρίχτρες αστυνομικών ακούγονταν σε όλη την πρωτεύουσα, και οι δρόμοι έκλεισαν. Κατόπιν, στη διάρκεια των πρώτων πρωινών ωρών, στρατιώτες και άντρες οπλισμένοι με μεγάλα μαχαίρια άρχισαν να σκοτώνουν ανθρώπους που ήταν Τούτσι. Ο Νταμπάνα Εζέν—επίσκοπος πόλης των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Κιγκάλι—η σύζυγός του, ο γιος του και η κόρη του ήταν από τους πρώτους που σφαγιάστηκαν.

Μια οικογένεια Ευρωπαίων Μαρτύρων του Ιεχωβά μελετούσε την Αγία Γραφή με μερικούς γείτονες που ήταν Τούτσι. Εννιά από αυτούς τους γείτονες κατέφυγαν στο σπίτι των Ευρωπαίων όταν οι μανιακοί δολοφόνοι πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι. Μέσα σε λίγα λεπτά, περίπου 40 άτομα που λεηλατούσαν είχαν μπει στο σπίτι, σπάζοντας πράγματα και αναποδογυρίζοντας έπιπλα. Δυστυχώς, θανάτωσαν τους γείτονες που ήταν Τούτσι. Ωστόσο, τους άλλους, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν για να σώσουν τους φίλους τους, τους άφησαν να ζήσουν.

Η σφαγή συνεχίστηκε εβδομάδες ολόκληρες. Τελικά, όπως υπολογίζεται, 500.000 ή και περισσότεροι κάτοικοι της Ρουάντα σκοτώθηκαν. Χιλιάδες έφυγαν για να σώσουν τη ζωή τους, κυρίως Τούτσι. Το γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Ζαΐρ έκανε γνωστό στους αδελφούς στη Γαλλία ότι είχαν ανάγκη από υλικά εφόδια. «Ζητήσαμε ένα εμπορευματοκιβώτιο με παλιά ρούχα», εξηγεί το τμήμα του Ζαΐρ. «Οι αδελφοί στη Γαλλία μάς έχουν στείλει πέντε εμπορευματοκιβώτια με ως επί το πλείστον καινούρια ρούχα και παπούτσια». Στις 11 Ιουνίου, στάλθηκαν κάπου 65 τόνοι ρούχα. Το τμήμα της Κένυας επίσης έστειλε στους πρόσφυγες ρούχα και φάρμακα, καθώς και περιοδικά Η Σκοπιά στην τοπική τους γλώσσα.

Μέχρι τον Ιούλιο, οι δυνάμεις που έλεγχαν οι Τούτσι, δηλαδή το Πατριωτικό Μέτωπο της Ρουάντα, είχαν νικήσει τις κυβερνητικές δυνάμεις που έλεγχαν οι Χούτου. Ύστερα από αυτό, οι Χούτου άρχισαν να εγκαταλείπουν τη χώρα κατά εκατοντάδες χιλιάδες. Χάος προέκυψε καθώς δύο εκατομμύρια ή και περισσότεροι κάτοικοι της Ρουάντα κατέφυγαν σε προχειροφτιαγμένους καταυλισμούς σε γειτονικές χώρες.

Προσπάθησαν να Βοηθήσουν ο Ένας τον Άλλον

Δύο από τα έξι άτομα που εργάζονταν στο Μεταφραστικό Γραφείο των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Κιγκάλι ήταν Τούτσι—ο Ανάνι Μπάντα και η Μουκαγκισαγκάρα Ντενίζ. Οι προσπάθειες που κατέβαλαν για να τους προστατέψουν οι αδελφοί που ανήκαν στη φυλή Χούτου ήταν επιτυχείς για λίγες εβδομάδες. Προς το τέλος του Μαΐου 1994, όμως, αυτοί οι δύο Μάρτυρες της φυλής Τούτσι θανατώθηκαν.

Διακινδυνεύοντας, ακόμη και θυσιάζοντας, την ίδια τους τη ζωή, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά προσπάθησαν να προστατέψουν τους συγχριστιανούς τους που ανήκαν σε άλλη εθνότητα. (Ιωάννης 13:34, 35· 15:13) Για παράδειγμα, η Μουκαμπαλίσα Τσαντάλ είναι Τούτσι. Όταν μέλη του Πατριωτικού Μετώπου της Ρουάντα έψαχναν να βρουν Χούτου στο στάδιο όπου έμενε, αυτή παρενέβη υπέρ των φίλων της που ήταν Χούτου. Αν και οι επαναστάτες ενοχλήθηκαν από τις προσπάθειές της, ένας από αυτούς αναφώνησε: «Εσείς οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχετε μια πραγματικά στερεή αδελφότητα. Η θρησκεία σας είναι η καλύτερη που υπάρχει!»

Είναι Απαλλαγμένοι από τα Μίση Μεταξύ Εθνοτήτων

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι εντελώς απρόσβλητοι από τα μίση μεταξύ εθνοτήτων τα οποία υπάρχουν επί εκατοντάδες χρόνια σε αυτή την περιοχή της Αφρικής. Ένας Μάρτυρας από τη Γαλλία, ο οποίος συμμετείχε στην παροχή βοήθειας, παρατήρησε: «Ακόμη και οι Χριστιανοί αδελφοί μας πρέπει να καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να αποφύγουν να μολυνθούν από το μίσος, το οποίο έχει συμβάλει σε σφαγές που είναι αδύνατον να περιγραφτούν.

»Έχουμε συναντήσει αδελφούς που είδαν τις οικογένειές τους να σφάζονται μπροστά στα μάτια τους. Παραδείγματος χάρη, μια Χριστιανή αδελφή ήταν μόλις δύο μέρες παντρεμένη όταν θανατώθηκε ο σύζυγός της. Μερικοί Μάρτυρες είδαν τα παιδιά τους και τους γονείς τους να θανατώνονται. Μια αδελφή, η οποία τώρα βρίσκεται στην Ουγκάντα, είδε να σφάζουν ολόκληρη την οικογένειά της, μαζί και το σύζυγό της. Αυτό απλώς τονίζει τα παθήματα, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά, που έχουν επηρεάσει κάθε οικογένεια των Μαρτύρων του Ιεχωβά».

Συνολικά, περίπου 400 Μάρτυρες θανατώθηκαν ως αποτέλεσμα της βίας μεταξύ των εθνοτήτων. Εντούτοις, κανένας από αυτούς δεν πέθανε από κάποιον άλλο Μάρτυρα. Όμως, οι Τούτσι και οι Χούτου που ήταν Ρωμαιοκαθολικοί και Προτεστάντες έσφαξαν χιλιάδες. Όπως είναι καλά τεκμηριωμένο, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά παγκόσμια δεν έχουν καμία απολύτως συμμετοχή στους πολέμους, στις επαναστάσεις ή σε άλλες τέτοιες συγκρούσεις αυτού του κόσμου.—Ιωάννης 17:14, 16· 18:36· Αποκάλυψη 12:9.

Απερίγραπτα Παθήματα

Το περασμένο καλοκαίρι, οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο είδαν εικόνες σχεδόν απίστευτων ανθρώπινων παθημάτων. Είδαν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες από τη Ρουάντα να συρρέουν σε γειτονικές χώρες και να ζουν εκεί κάτω από τις πλέον ανθυγιεινές συνθήκες. Ένας Μάρτυρας του Ιεχωβά που ανήκε σε μια αποστολή βοήθειας από τη Γαλλία περιέγραψε ως εξής την κατάσταση που είδε στις 30 Ιουλίου η αντιπροσωπεία στην οποία μετείχε.

«Συναντήσαμε σκηνές απόλυτου τρόμου. Επί χιλιόμετρα ολόκληρα, πτώματα ήταν πεταμένα κατά μήκος του δρόμου. Ομαδικοί τάφοι ήταν γεμάτοι με χιλιάδες πτώματα. Η δυσοσμία, καθώς περνούσαμε μέσα από την αναστατωμένη μάζα των ανθρώπων, ήταν αφόρητη, και τα παιδιά έπαιζαν δίπλα σε νεκρά σώματα. Υπήρχαν πτώματα γονέων των οποίων τα παιδιά ήταν ακόμη ζωντανά και κρατιούνταν από την πλάτη τους. Τέτοιες σκηνές, διαρκώς επαναλαμβανόμενες, αφήνουν μια βαθιά εντύπωση. Σε κυριεύει ένα αίσθημα ολοκληρωτικής εγκατάλειψης, και δεν μπορείς να μείνεις ασυγκίνητος από την έκταση του τρόμου και της ερήμωσης».

Όταν οι πρόσφυγες συνέρρεαν κατά δεκάδες χιλιάδες στο Ζαΐρ στα μέσα Ιουλίου, οι Μάρτυρες στο Ζαΐρ πήγαν στα σύνορα και κρατούσαν ψηλά τα Γραφικά έντυπά τους ώστε να μπορούν να τους αναγνωρίσουν οι Χριστιανοί αδελφοί τους και τα ενδιαφερόμενα άτομα. Οι πρόσφυγες Μάρτυρες από τη Ρουάντα συγκεντρώθηκαν κατόπιν και μεταφέρθηκαν στην Αίθουσα Βασιλείας στη γειτονική πόλη Γκόμα, όπου τους παρασχέθηκε φροντίδα. Μάρτυρες με ιατρική πείρα εργάστηκαν σκληρά για να απαλύνουν τη δύσκολη κατάσταση των αρρώστων, παρά το ότι δεν είχαν αρκετά φάρμακα και κατάλληλες εγκαταστάσεις.

Γρήγορη Ανταπόκριση στα Παθήματα

Την Παρασκευή 22 Ιουλίου, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Γαλλία έλαβαν μέσω φαξ ένα SOS από την Αφρική. Αυτό περιέγραφε τη φρικτή κατάσταση των Χριστιανών αδελφών τους που εγκατέλειψαν τη Ρουάντα. Μέσα σε πέντε ή δέκα λεπτά από τη στιγμή που έλαβαν το υπόμνημα, οι αδελφοί αποφάσισαν να γεμίσουν με υλικά εφόδια ένα αεροπλάνο μεταφοράς εμπορευμάτων. Αυτό οδήγησε σε ένα σαββατοκύριακο εντατικών προετοιμασιών, κάτι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο αν ληφτεί υπόψη η παντελής απειρία τους όσον αφορά την οργάνωση μιας τόσο τεράστιας αποστολής βοήθειας σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

Υπήρξε εντυπωσιακή ανταπόκριση στην ανάγκη για χρηματική βοήθεια. Οι Μάρτυρες μόνο στο Βέλγιο, στη Γαλλία και στην Ελβετία συνεισέφεραν πάνω από 1.600.000 δολάρια (περ. 370 εκατ. δρχ.). Αγοράστηκαν υλικά εφόδια, περιλαμβανομένων τροφίμων, φαρμάκων και εξοπλισμού για την επιβίωση, και όλα συσκευάστηκαν σε κουτιά στα οποία επικολλήθηκαν ετικέτες στις εγκαταστάσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Λουβιέ της Γαλλίας και στις Βρυξέλλες του Βελγίου. Οι Μάρτυρες εργάστηκαν μέρα νύχτα για να ετοιμάσουν το φορτίο ώστε να παραδοθεί στην Οστάνδη του Βελγίου. Στο αεροδρόμιο που βρίσκεται εκεί, την Τετάρτη 27 Ιουλίου, πάνω από 35 τόνοι φορτώθηκαν σε ένα αεροπλάνο μεταφοράς εμπορευμάτων. Την επομένη στάλθηκε ένα μικρότερο φορτίο, που κυρίως αποτελούνταν από ιατρικά εφόδια. Το Σάββατο, δύο μέρες αργότερα, μια άλλη πτήση μετέφερε περισσότερα ιατρικά εφόδια για τα θύματα.

Μάρτυρες από τη Γαλλία, μαζί με ένα γιατρό, πήγαν στην Γκόμα προτού φτάσει το μεγάλο φορτίο. Τη Δευτέρα 25 Ιουλίου, όταν ο Δρ Ανρί Ταλέ έφτασε στην Γκόμα, περίπου 20 Μάρτυρες είχαν ήδη πεθάνει από χολέρα, και άλλοι πέθαιναν καθημερινά. Επειδή το φορτίο έπρεπε να παραδοθεί μέσω της Μπουζουμπούρα, η οποία βρίσκεται στο Μπουρούντι, περίπου 250 χιλιόμετρα μακριά, τελικά έφτασε στην Γκόμα το πρωί της Παρασκευής 29 Ιουλίου.

Αντιμετώπιση των Ασθενειών

Στο μεταξύ, στο χώρο όπου βρισκόταν η μικρή Αίθουσα Βασιλείας στην Γκόμα, ήταν συνωστισμένοι περίπου 1.600 Μάρτυρες και οι φίλοι τους. Για όλους αυτούς τους ανθρώπους υπήρχε μία τουαλέτα, καθόλου νερό και ελάχιστα τρόφιμα. Τα δεκάδες άτομα που είχαν μολυνθεί από τη χολέρα είχαν γεμίσει ασφυκτικά την Αίθουσα Βασιλείας. Οι θάνατοι αυξάνονταν.

Η χολέρα αφυδατώνει εντελώς το άτομο. Τα μάτια γίνονται υαλώδη και κατόπιν γυρίζουν προς τα πάνω. Αν αρχίσει εγκαίρως θεραπεία ενυδάτωσης, το άτομο στέκεται και πάλι στα πόδια του μέσα σε δύο μέρες. Γι’ αυτό καταβλήθηκαν προσπάθειες ώστε οι αδελφοί να υποβληθούν σε θεραπεία ενυδάτωσης με τα ελάχιστα φάρμακα που ήταν διαθέσιμα.

Επιπλέον, οι αδελφοί επιχείρησαν να απομονώσουν τους αρρώστους ώστε να μη μολύνουν τους άλλους. Προσπάθησαν να μεταφέρουν τους πρόσφυγες μακριά από τις τρομερές συνθήκες της Γκόμα. Μια κατάλληλη τοποθεσία βρέθηκε κοντά στη λίμνη Κίβου, μακριά από τη σκόνη και την οσμή των πτωμάτων που βάραινε τον αέρα.

Οι αδελφοί έσκαψαν τουαλέτες, και έθεσαν αυστηρούς κανόνες υγιεινής. Αυτοί περιλάμβαναν το πλύσιμο των χεριών σε ένα δοχείο με απολυμαντικό και νερό ύστερα από κάθε χρήση της τουαλέτας. Τονίστηκε η σπουδαιότητα αυτών των μέτρων, και τα άτομα δέχτηκαν τα όσα απαιτούνταν από αυτούς. Σύντομα το θανατηφόρο κύμα της ασθένειας αναχαιτίστηκε.

Όταν έφτασε το μεγάλο φορτίο με τα υλικά εφόδια την Παρασκευή 29 Ιουλίου, οι αδελφοί οργάνωσαν ένα μικρό νοσοκομείο στην Αίθουσα Βασιλείας στην Γκόμα. Έστησαν περίπου 60 ράντσα και εγκατέστησαν ένα σύστημα καθαρισμού του νερού. Επιπλέον, μετέφεραν σκηνές στους Μάρτυρες που βρίσκονταν στις όχθες της λίμνης Κίβου. Μέσα σε μικρό διάστημα, είχαν στήσει 50 σκηνές σε εύτακτες σειρές.

Κάποια στιγμή περίπου 150 Μάρτυρες και φίλοι τους ήταν σοβαρά άρρωστοι. Ως την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, 40 και πλέον από αυτούς είχαν πεθάνει στην Γκόμα. Αλλά τα ιατρικά εφόδια και η βοήθεια έφτασαν εγκαίρως ώστε να σωθούν πολλές ζωές και να σταματήσουν πολλά παθήματα.

Ένας Ευγνώμων, Πνευματικός Λαός

Οι Μάρτυρες πρόσφυγες έδειξαν εξαιρετική ευγνωμοσύνη για όλα όσα έγιναν για αυτούς. Τους συγκίνησε η αγάπη που έδειξαν οι Χριστιανοί αδελφοί τους από άλλες χώρες και η σαφής απόδειξη του ότι αληθινά ανήκουν σε μια διεθνή αδελφότητα.

Παρά τις δυσκολίες τους, οι πρόσφυγες έχουν διατηρήσει την πνευματικότητά τους. Μάλιστα, κάποιος παρατηρητής σημείωσε ότι «δείχνουν πιο ανήσυχοι για να λάβουν πνευματική τροφή παρά υλική βοήθεια, μολονότι βρίσκονται σε απελπιστική ανάγκη όσον αφορά το καθετί». Έπειτα από αίτημα που έγινε, στάλθηκαν 5.000 αντίτυπα του βοηθήματος μελέτης της Γραφής Μπορείτε να Ζείτε για Πάντα στον Παράδεισο στη Γη στη γλώσσα κινιαρουάντα της Ρουάντα στους διάφορους προσφυγικούς καταυλισμούς.b

Οι πρόσφυγες εξέταζαν ένα Γραφικό εδάφιο κάθε μέρα, και οργάνωναν εκκλησιαστικές συναθροίσεις. Έγιναν επίσης διευθετήσεις για να διεξαχτούν σχολικά μαθήματα για τα παιδιά. Οι δάσκαλοι επωφελήθηκαν αυτών των μαθημάτων για να δώσουν οδηγίες σχετικά με κανόνες υγιεινής, τονίζοντας ότι η επιβίωση εξαρτιόταν από το αν θα τους τηρούσαν.

Είναι Απαραίτητη η Συνεχής Φροντίδα

Εκατοντάδες Μάρτυρες πρόσφυγες βρίσκονταν σε άλλα μέρη εκτός από την Γκόμα, όπως στο Ρουτσούρου. Παρόμοια βοήθεια παρασχέθηκε σε αυτούς τους αδελφούς. Στις 31 Ιουλίου μια εφταμελής αντιπροσωπεία Μαρτύρων πήγε αεροπορικώς νότια από την Γκόμα στο Μπουκάβου, όπου υπήρχαν περίπου 450 Μάρτυρες πρόσφυγες. Πολλοί από αυτούς είχαν έρθει και από το Μπουρούντι. Εκεί είχε ξεσπάσει χολέρα, και παρασχέθηκε βοήθεια σε μια προσπάθεια να προληφτούν τυχόν θάνατοι μεταξύ των αδελφών.

Την επομένη, η αντιπροσωπεία ταξίδεψε σχεδόν 150 χιλιόμετρα οδικώς στην Ουβίρα του Ζαΐρ, όπου κατά μήκος του δρόμου υπήρχαν σε εφτά τοποθεσίες περίπου 1.600 Μάρτυρες, τόσο από τη Ρουάντα όσο και από το Μπουρούντι. Δόθηκαν οδηγίες για το πώς μπορούσαν να προστατευτούν από την ασθένεια. Μια έκθεση βασισμένη στις διαπιστώσεις της αντιπροσωπείας έλεγε: «Τα όσα έχουν γίνει ως τώρα είναι μόνο η αρχή, και τα 4.700 άτομα που λαβαίνουν τώρα τη βοήθειά μας θα χρειαστούν περαιτέρω βοήθεια για πολλούς μήνες».

Εκατοντάδες Μάρτυρες αναφέρεται ότι επέστρεψαν στη Ρουάντα τον Αύγουστο. Ωστόσο ουσιαστικά όλα τα σπίτια και τα αποκτήματα είχαν λεηλατηθεί. Έτσι υπάρχει το δύσκολο έργο της ανοικοδόμησης σπιτιών και Αιθουσών Βασιλείας.

Οι υπηρέτες του Θεού συνεχίζουν να προσεύχονται ένθερμα υπέρ εκείνων που έχουν υποφέρει τόσο τρομερά στη Ρουάντα. Γνωρίζουμε ότι, καθώς πλησιάζει το τέλος αυτού του συστήματος πραγμάτων, ίσως αυξηθεί η βία. Ωστόσο, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά παγκόσμια θα συνεχίσουν να διακρατούν τη Χριστιανική τους ουδετερότητα και να δείχνουν τη γνήσια συμπόνια τους.

[Υποσημειώσεις]

[Χάρτης στη σελίδα 12]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΡΟΥΑΝΤΑ

Κιγκάλι

ΟΥΓΚΑΝΤΑ

ΖΑΪΡ

Ρουτσούρου

Γκόμα

Λίμνη Κίβου

Μπουκάβου

Ουβίρα

ΜΠΟΥΡΟΥΝΤΙ

Μπουζουμπούρα

[Εικόνες στη σελίδα 15]

Αριστερά: Ο Νταμπάνα Εζέν και η οικογένειά του σφαγιάστηκαν. Δεξιά: Η Μουκαγκισαγκάρα Ντενίζ, που ήταν Τούτσι, θανατώθηκε, παρά τις προσπάθειες τις οποίες κατέβαλαν οι αδελφοί που ανήκαν στη φυλή Χούτου για να τη σώσουν

[Εικόνες στις σελίδες 16, 17]

Επάνω: Φροντίδα για τους αρρώστους στην Αίθουσα Βασιλείας στην Γκόμα. Κάτω αριστερά: Οι Μάρτυρες ετοίμασαν πάνω από 35 τόνους υλικά εφόδια και τα έστειλαν με αεροπλάνο μεταφοράς εμπορευμάτων. Κάτω: Κοντά στη λίμνη Κίβου, όπου μεταφέρθηκαν ορισμένοι Μάρτυρες. Κάτω δεξιά: Πρόσφυγες από τη Ρουάντα σε Αίθουσα Βασιλείας στο Ζαΐρ