1, 2. Τι το μοναδικό έχει η περιοδεία που πρόκειται να κάνουν ο Βαρνάβας και ο Σαύλος, και πώς θα συμβάλει το έργο τους στην εκπλήρωση του εδαφίου Πράξεις 1:8;

ΕΙΝΑΙ μια συναρπαστική ημέρα για την εκκλησία της Αντιόχειας. Από όλους τους προφήτες και τους δασκάλους που βρίσκονται εδώ, ο Βαρνάβας και ο Σαύλος έχουν επιλεχθεί από το άγιο πνεύμα για να μεταφέρουν τα καλά νέα σε μακρινούς τόπους.a (Πράξ. 13:1, 2) Είναι αλήθεια ότι και άλλες φορές έχουν αποσταλεί άντρες με τα κατάλληλα προσόντα. Στο παρελθόν όμως, τέτοιοι ιεραπόστολοι είχαν περιοδεύσει σε περιοχές όπου η Χριστιανοσύνη είχε ήδη ριζώσει. (Πράξ. 8:14· 11:22) Αυτή τη φορά, ο Βαρνάβας και ο Σαύλος​—μαζί με τον Ιωάννη Μάρκο, ο οποίος θα υπηρετεί ως βοηθός—​πρόκειται να σταλούν σε χώρες όπου οι άνθρωποι ως επί το πλείστον δεν γνωρίζουν τα καλά νέα.

² Κάπου 14 χρόνια νωρίτερα, ο Ιησούς είχε πει στους ακολούθους του: «Θα είστε μάρτυρές μου στην Ιερουσαλήμ, σε όλη την Ιουδαία και τη Σαμάρεια, και ως το πιο απομακρυσμένο μέρος της γης». (Πράξ. 1:8) Ο διορισμός του Βαρνάβα και του Σαύλου για ιεραποστολική υπηρεσία θα δώσει ώθηση στην εκπλήρωση των προφητικών λόγων του Ιησού!b

“Ξεχωρίζονται για το Έργο” (Πράξεις 13:1-12)

3. Γιατί ήταν δύσκολα τα μεγάλα ταξίδια τον πρώτο αιώνα;

³ Σήμερα, χάρη σε εφευρέσεις όπως το αυτοκίνητο και το αεροπλάνο, οι άνθρωποι μπορούν να διανύσουν μεγάλη απόσταση μέσα σε μία ή δύο ώρες. Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. τα πράγματα ήταν αλλιώς. Εκείνον τον καιρό, οι χερσαίες μετακινήσεις γίνονταν κυρίως με τα πόδια, πολλές φορές σε τραχύ έδαφος. Το ταξίδι μιας ημέρας, κατά το οποίο ίσως διανύονταν μόνο 30 χιλιόμετρα, ήταν εξαντλητικό!c Συνεπώς, μολονότι ο Βαρνάβας και ο Σαύλος αναμφίβολα αδημονούσαν να αναλάβουν τον διορισμό τους, ασφαλώς αντιλαμβάνονταν ότι θα απαιτούνταν πολλή προσπάθεια και αυτοθυσία.​—Ματθ. 16:24.

4. (α) Τι κατηύθυνε την επιλογή του Βαρνάβα και του Σαύλου, και πώς αντέδρασαν σε αυτόν τον διορισμό οι ομόπιστοί τους; (β) Πώς μπορούμε να παρέχουμε υποστήριξη σε εκείνους που λαβαίνουν θεοκρατικούς διορισμούς;

⁴ Αλλά γιατί το άγιο πνεύμα έδωσε κατεύθυνση να “ξεχωρίσουν” συγκεκριμένα τον Βαρνάβα και τον Σαύλο «για το έργο»; (Πράξ. 13:2) Η Γραφή δεν λέει. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι το άγιο πνεύμα κατηύθυνε την επιλογή αυτών των αντρών. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι προφήτες και οι δάσκαλοι στην Αντιόχεια διαφώνησαν με αυτή την απόφαση. Απεναντίας, υποστήριξαν πλήρως τον διορισμό. Φανταστείτε πώς πρέπει να ένιωσαν ο Βαρνάβας και ο Σαύλος όταν οι πνευματικοί αδελφοί τους, χωρίς φθόνο, νήστεψαν και προσευχήθηκαν και «έθεσαν τα χέρια τους πάνω τους και τους άφησαν να φύγουν». (Πράξ. 13:3) Και εμείς επίσης πρέπει να υποστηρίζουμε εκείνους που λαβαίνουν θεοκρατικούς διορισμούς, περιλαμβανομένων και των αντρών που διορίζονται επίσκοποι στις εκκλησίες. Αντί να φθονούμε εκείνους που λαβαίνουν τέτοια προνόμια, πρέπει “να τους δείχνουμε εξαιρετικά μεγάλη εκτίμηση με αγάπη λόγω του έργου τους”.​—1 Θεσ. 5:13.

5. Περιγράψτε τι συνεπαγόταν το έργο μαρτυρίας στην Κύπρο.

⁵ Αφού περπάτησαν ως τη Σελεύκεια, ένα λιμάνι κοντά στην Αντιόχεια, ο Βαρνάβας και ο Σαύλος απέπλευσαν για την Κύπρο, διανύοντας απόσταση περίπου 200 χιλιομέτρων.d Ο Βαρνάβας, ο οποίος καταγόταν από την Κύπρο, αναμφίβολα επιθυμούσε διακαώς να φέρει τα καλά νέα στους συντοπίτες του. Μόλις έφτασαν στη Σαλαμίνα, μια πόλη στην ανατολική ακτή του νησιού, δεν έχασαν χρόνο. Αμέσως, «άρχισαν να διαγγέλλουν τον λόγο του Θεού στις συναγωγές των Ιουδαίων».e (Πράξ. 13:5) Ο Βαρνάβας και ο Σαύλος διέσχισαν την Κύπρο από άκρη σε άκρη, πιθανότατα δίνοντας καθ’ οδόν μαρτυρία στις κυριότερες πόλεις. Ανάλογα με τη διαδρομή που ακολούθησαν, αυτοί οι ιεραπόστολοι ίσως περπάτησαν γύρω στα 160 χιλιόμετρα!

6, 7. (α) Ποιος ήταν ο Σέργιος Παύλος, και γιατί επιχείρησε ο Βαρ-Ιησούς να τον απομακρύνει από τα καλά νέα; (β) Πώς εξουδετέρωσε ο Σαύλος την εναντίωση του Βαρ-Ιησού;

⁶ Η Κύπρος του πρώτου αιώνα ήταν βουτηγμένη στην ψεύτικη λατρεία. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα όταν ο Βαρνάβας και ο Σαύλος έφτασαν στην Πάφο, στη δυτική ακτή του νησιού. Εκεί, συνάντησαν κάποιον «που λεγόταν Βαρ-Ιησούς και ήταν μάγος και ψευδοπροφήτης. Αυτός ήταν μαζί με τον ανθύπατο Σέργιο Παύλο, έναν ευφυή άνθρωπο».f Τον πρώτο αιώνα, πολλοί καλλιεργημένοι Ρωμαίοι​—ακόμη και ένας “ευφυής άνθρωπος” όπως ο Σέργιος Παύλος—​προσέφευγαν συχνά σε κάποιον μάγο ή αστρολόγο όταν έπρεπε να πάρουν σημαντικές αποφάσεις. Ωστόσο, ο Σέργιος Παύλος ενδιαφέρθηκε για το άγγελμα της Βασιλείας και «ήθελε πολύ να ακούσει τον λόγο του Θεού». Αυτό κακοφάνηκε στον Βαρ-Ιησού, ο οποίος ήταν επίσης γνωστός με τον επαγγελματικό του τίτλο Ελύμας, που σημαίνει «μάγος».​—Πράξ. 13:6-8.

⁷ Ο Βαρ-Ιησούς εναντιώθηκε στο άγγελμα της Βασιλείας. Πραγματικά, ο μόνος τρόπος να προστατέψει τη θέση επιρροής που κατείχε ως σύμβουλος του Σέργιου Παύλου ήταν «να απομακρύνει τον ανθύπατο από την πίστη». (Πράξ. 13:8) Αλλά ο Σαύλος δεν σκόπευε να μείνει άπραγος αφήνοντας έναν μάγο αυλικό να αποπροσανατολίσει τον Σέργιο Παύλο. Τι έκανε λοιπόν; Η αφήγηση αναφέρει: «Ο Σαύλος, που λέγεται και Παύλος, γέμισε άγιο πνεύμα, κάρφωσε το βλέμμα πάνω [στον Βαρ-Ιησού] και είπε: “Απατεώνα και ραδιούργε του χειρίστου είδους, γιε του Διαβόλου, εχθρέ κάθε δίκαιου πράγματος, δεν θα πάψεις να διαστρέφεις τις ορθές οδούς του Ιεχωβά; Ορίστε! Το χέρι του Ιεχωβά είναι πάνω σου, και θα είσαι τυφλός και για κάποιο διάστημα δεν θα βλέπεις το φως του ήλιου”. Αμέσως έπεσε πάνω του πυκνή ομίχλη και σκοτάδι, και τριγύριζε αναζητώντας κάποιον να τον οδηγήσει από το χέρι».g Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτού του θαυματουργικού γεγονότος; «Ο ανθύπατος, όταν είδε τι είχε συμβεί, πίστεψε, επειδή έμεινε έκπληκτος από τη διδασκαλία του Ιεχωβά».​—Πράξ. 13:9-12.

8. Πώς μπορούμε να μιμούμαστε την τόλμη του Παύλου σήμερα;

⁸ Ο Παύλος δεν φοβήθηκε τον Βαρ-Ιησού. Παρόμοια, και εμείς δεν πρέπει να δειλιάζουμε όταν οι εναντιούμενοι προσπαθούν να υπονομεύσουν την πίστη εκείνων που δείχνουν ενδιαφέρον για το άγγελμα της Βασιλείας. Βέβαια, πρέπει να φροντίζουμε να είναι οι εκφράσεις μας “πάντοτε καλοσυνάτες, καρυκευμένες με αλάτι”. (Κολ. 4:6) Παράλληλα όμως, δεν είναι σωστό να διακινδυνεύουμε την πνευματική ευημερία ενός ενδιαφερόμενου ατόμου μόνο και μόνο για να αποφύγουμε τις συγκρούσεις. Ούτε πρέπει να φοβόμαστε να εκθέτουμε την ψεύτικη θρησκεία, η οποία εξακολουθεί να “διαστρέφει τις ορθές οδούς του Ιεχωβά” όπως έκανε ο Βαρ-Ιησούς. (Πράξ. 13:10) Μιμούμενοι τον Παύλο, ας διαγγέλλουμε την αλήθεια με τόλμη και ας προσπαθούμε να κινήσουμε το ενδιαφέρον των ατόμων που έχουν ειλικρινή καρδιά. Και παρότι η υποστήριξη του Θεού ίσως δεν είναι τόσο εμφανής όσο ήταν στην περίπτωση του Παύλου, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά θα χρησιμοποιήσει το άγιο πνεύμα του για να ελκύσει τους αξίους στην αλήθεια.​—Ιωάν. 6:44.

«Κάτι Ενθαρρυντικό» (Πράξεις 13:13-43)

9. Πώς έθεσαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας θαυμάσιο παράδειγμα για εκείνους που ηγούνται στην εκκλησία σήμερα;

⁹ Προφανώς, έλαβε χώρα μια αλλαγή όταν η ομάδα αυτών των αντρών έφυγε από την Πάφο και απέπλευσε για την Πέργη, στις ακτές της Μικράς Ασίας, η οποία απείχε περίπου 250 χιλιόμετρα διά θαλάσσης. Στο εδάφιο Πράξεις 13:13, η εν λόγω ομάδα προσδιορίζεται ως «ο Παύλος και οι σύντροφοί του». Η διατύπωση αυτή υποδηλώνει ότι την ηγεσία στις δραστηριότητες της ομάδας την ανέλαβε τώρα ο Παύλος. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Βαρνάβας άρχισε να φθονεί τον Παύλο. Απεναντίας, αυτοί οι δύο άντρες συνέχισαν να συνεργάζονται για την επιτέλεση του θελήματος του Θεού. Ο Παύλος και ο Βαρνάβας έθεσαν θαυμάσιο παράδειγμα για εκείνους που ηγούνται στην εκκλησία σήμερα. Αντί να ανταγωνίζονται για εξοχότητα, οι Χριστιανοί θυμούνται τα λόγια του Ιησού: «Όλοι εσείς είστε αδελφοί». Ο Ιησούς πρόσθεσε: «Όποιος εξυψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί και όποιος ταπεινώνει τον εαυτό του θα εξυψωθεί».​—Ματθ. 23:8, 12.

10. Περιγράψτε το ταξίδι από την Πέργη ως την Αντιόχεια της Πισιδίας.

¹⁰ Μόλις έφτασαν στην Πέργη, ο Ιωάννης Μάρκος άφησε τον Παύλο και τον Βαρνάβα και επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ. Ο λόγος της ξαφνικής του αναχώρησης δεν εξηγείται. Ο Παύλος και ο Βαρνάβας συνέχισαν το ταξίδι τους, μεταβαίνοντας από την Πέργη στην Αντιόχεια της Πισιδίας, μια πόλη στην επαρχία της Γαλατίας. Αυτή η διαδρομή δεν ήταν εύκολη, επειδή η Αντιόχεια της Πισιδίας βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 1.100 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τα επικίνδυνα ορεινά μονοπάτια ήταν επίσης διαβόητα για τους πολλούς ληστές που ενέδρευαν εκεί. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, είναι πιθανό ότι ο Παύλος εκείνο το διάστημα αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας.h

11, 12. Πώς κίνησε ο Παύλος το ενδιαφέρον των ακροατών του όταν μίλησε στη συναγωγή στην Αντιόχεια της Πισιδίας;

¹¹ Στην Αντιόχεια της Πισιδίας, ο Παύλος και ο Βαρνάβας μπήκαν στη συναγωγή το Σάββατο. Η αφήγηση αναφέρει: «Έπειτα από τη δημόσια ανάγνωση του Νόμου και των Προφητών, οι αρχισυνάγωγοι έστειλαν και τους είπαν: “Άντρες αδελφοί, αν έχετε να πείτε κάτι ενθαρρυντικό για τον λαό, πείτε το”». (Πράξ. 13:15) Ο Παύλος σηκώθηκε για να μιλήσει.

¹² Ο Παύλος ξεκίνησε απευθυνόμενος στους ακροατές του με τα λόγια: «Άντρες Ισραηλίτες και εσείς οι άλλοι που φοβάστε τον Θεό». (Πράξ. 13:16) Το ακροατήριο του Παύλου αποτελούνταν από Ιουδαίους και προσήλυτους. Πώς κίνησε ο Παύλος το ενδιαφέρον αυτών των ακροατών, οι οποίοι δεν αναγνώριζαν τον ρόλο του Ιησού στον σκοπό του Θεού; Πρώτα, αναφέρθηκε επιγραμματικά στην ιστορία του εβραϊκού έθνους. Εξήγησε ότι ο Ιεχωβά «εξύψωσε τον λαό ενόσω ζούσαν ως ξένοι στη γη της Αιγύπτου» και ότι μετά την απελευθέρωσή τους «τούς ανέχτηκε στην έρημο» επί 40 χρόνια. Ο Παύλος μνημόνευσε επίσης το γεγονός ότι οι Ισραηλίτες μπόρεσαν να πάρουν στην κατοχή τους την Υποσχεμένη Γη και ότι ο Ιεχωβά «τούς έδωσε τη γη τους ως κληρονομιά». (Πράξ. 13:17-19) Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο Παύλος ίσως αναφερόταν έμμεσα σε ορισμένες Βιβλικές περικοπές τις οποίες είχαν μόλις διαβάσει μεγαλόφωνα στα πλαίσια της τήρησης του Σαββάτου. Αν αυτό ισχύει, πρόκειται για ένα ακόμη παράδειγμα που δείχνει ότι ο Παύλος ήξερε να “γίνεται τα πάντα σε κάθε είδους ανθρώπους”.​—1 Κορ. 9:22.

13. Πώς μπορούμε να αγγίζουμε τις καρδιές των ακροατών μας;

¹³ Και εμείς πρέπει να προσπαθούμε να κινούμε το ενδιαφέρον εκείνων στους οποίους κηρύττουμε. Για παράδειγμα, αν γνωρίζουμε το θρησκευτικό υπόβαθρο ενός ατόμου, είναι πιο εύκολο να επιλέξουμε θέματα που θα το ενδιαφέρουν ιδιαίτερα. Επίσης, μπορούμε να παραθέσουμε περικοπές από τμήματα των Γραφών με τα οποία είναι πιθανώς εξοικειωμένο το εν λόγω άτομο. Ίσως είναι αποτελεσματικό να του ζητήσουμε να διαβάσει από το προσωπικό του αντίτυπο της Γραφής. Να αναζητάτε τρόπους για να αγγίζετε τις καρδιές των ακροατών σας.

14. (α) Πώς εισήγαγε ο Παύλος τα καλά νέα σχετικά με τον Ιησού, και ποια προειδοποίηση έδωσε; (β) Πώς αντέδρασε το πλήθος στην ομιλία του Παύλου;

¹⁴ Κατόπιν, ο Παύλος αναφέρθηκε στο πώς η γενεαλογική γραμμή των Ισραηλιτών βασιλιάδων οδήγησε σε «έναν σωτήρα, τον Ιησού», πρόδρομος του οποίου ήταν ο Ιωάννης ο Βαφτιστής. Έπειτα, ο Παύλος περιέγραψε πώς ο Ιησούς είχε θανατωθεί και είχε αναστηθεί από τους νεκρούς. (Πράξ. 13:20-37) «Να ξέρετε λοιπόν», δήλωσε ο Παύλος, «ότι μέσω αυτού σας διαγγέλλεται συγχώρηση αμαρτιών . . . Όποιος πιστεύει ανακηρύσσεται μέσω αυτού δίκαιος». Ο απόστολος έδωσε κατόπιν στους ακροατές του την εξής προειδοποίηση: «Προσέξτε να μην έρθει πάνω σας αυτό που λέγεται στους Προφήτες: “Κοιτάξτε το, καταφρονητές, και μείνετε έκπληκτοι και αφανιστείτε, επειδή εγώ κάνω ένα έργο στις ημέρες σας, έργο που δεν θα πιστέψετε ποτέ, ακόμη και αν κάποιος σας το αφηγηθεί λεπτομερώς”». Η ανταπόκριση στην ομιλία του Παύλου ήταν καταπληκτική. «Οι άνθρωποι τους παρακαλούσαν να μιλήσουν για αυτά τα ζητήματα το επόμενο Σάββατο», αναφέρει η Γραφή. Επιπρόσθετα, αφού διαλύθηκε η σύναξη της συναγωγής, «πολλοί Ιουδαίοι και προσήλυτοι που λάτρευαν τον Θεό ακολούθησαν τον Παύλο και τον Βαρνάβα».​—Πράξ. 13:38-43.

«Στρεφόμαστε στα Έθνη» (Πράξεις 13:44-52)

15. Τι συνέβη το επόμενο Σάββατο μετά την ομιλία του Παύλου;

¹⁵ Το επόμενο Σάββατο, «όλη σχεδόν η πόλη» συγκεντρώθηκε για να ακούσει τον Παύλο. Αυτό δεν άρεσε σε ορισμένους Ιουδαίους, οι οποίοι «βλασφημώντας έφερναν αντιρρήσεις σε όσα έλεγε ο Παύλος». Εκείνος και ο Βαρνάβας τούς είπαν με τόλμη: «Ήταν αναγκαίο να αναγγελθεί πρώτα σε εσάς ο λόγος του Θεού. Αφού εσείς τον απορρίπτετε και δεν κρίνετε τον εαυτό σας άξιο αιώνιας ζωής, στρεφόμαστε στα έθνη. Διότι ο Ιεχωβά μάς έχει προστάξει: “Σε διόρισα φως των εθνών για να είσαι σωτηρία μέχρι τα πέρατα της γης”».​—Πράξ. 13:44-47· Ησ. 49:6.

16. Πώς αντέδρασαν οι Ιουδαίοι στα δυναμικά λόγια των ιεραποστόλων, και τι έκαναν ο Παύλος και ο Βαρνάβας όταν αντιμετώπισαν εναντίωση;

¹⁶ Οι Εθνικοί ακροατές χάρηκαν, και «όλοι όσοι είχαν τη σωστή διάθεση για αιώνια ζωή πίστεψαν». (Πράξ. 13:48) Ο λόγος του Ιεχωβά σύντομα εξαπλώθηκε σε όλο τον τόπο. Η αντίδραση των Ιουδαίων ήταν πολύ διαφορετική. Οι ιεραπόστολοι ουσιαστικά τους είπαν ότι, αν και ο λόγος του Θεού είχε αναγγελθεί πρώτα σε εκείνους, αυτοί είχαν επιλέξει να απορρίψουν τον Μεσσία και ως εκ τούτου επρόκειτο να υποστούν τη δυσμενή κρίση του Θεού. Οι Ιουδαίοι ξεσήκωσαν τις επιφανείς γυναίκες και τους προύχοντες της πόλης «και υποκίνησαν διωγμό εναντίον του Παύλου και του Βαρνάβα και τους πέταξαν έξω από τα όριά τους». Τι έκαναν ο Παύλος και ο Βαρνάβας; «Τίναξαν τη σκόνη από τα πόδια τους εναντίον τους και πήγαν στο Ικόνιο». Μήπως αυτό σήμανε το τέλος της Χριστιανοσύνης στην Αντιόχεια της Πισιδίας; Κάθε άλλο! Οι μαθητές που έμειναν πίσω «γέμιζαν χαρά και άγιο πνεύμα».​—Πράξ. 13:50-52.

17-19. Με ποιους τρόπους μπορούμε να μιμούμαστε το θαυμάσιο παράδειγμα που έθεσαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας, και πώς θα συμβάλει αυτό στη χαρά μας;

¹⁷ Ο τρόπος με τον οποίο ενήργησαν αυτοί οι πιστοί όταν αντιμετώπισαν εναντίωση μας δίνει ένα πολύτιμο δίδαγμα. Δεν σταματάμε να κηρύττουμε ακόμη και όταν επιφανείς άνθρωποι του κόσμου προσπαθούν να μας αποτρέψουν. Προσέξτε επίσης πως, όταν οι άνθρωποι στην Αντιόχεια απέρριψαν το άγγελμά τους, ο Παύλος και ο Βαρνάβας «τίναξαν τη σκόνη από τα πόδια τους»​—πράξη που έδειχνε, όχι θυμό, αλλά αποποίηση της ευθύνης. Αυτοί οι ιεραπόστολοι αντιλαμβάνονταν ότι δεν μπορούσαν να ελέγξουν τις αντιδράσεις των άλλων. Αυτό που μπορούσαν να ελέγξουν ήταν το αν θα συνέχιζαν να κηρύττουν. Και όντως συνέχισαν το κήρυγμα προχωρώντας προς το Ικόνιο!

¹⁸ Τι έγινε με τους μαθητές που απέμειναν στην Αντιόχεια; Είναι αλήθεια ότι βρίσκονταν σε εχθρικό περιβάλλον. Αλλά η χαρά τους δεν εξαρτόταν από τη θετική ανταπόκριση των άλλων. Ο Ιησούς είπε: «Ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που ακούν τον λόγο του Θεού και τον τηρούν!» (Λουκ. 11:28) Και αυτό ακριβώς αποφάσισαν να κάνουν οι μαθητές στην Αντιόχεια της Πισιδίας.

¹⁹ Όπως ο Παύλος και ο Βαρνάβας, έτσι και εμείς ας θυμόμαστε πάντοτε ότι ευθύνη μας είναι να κηρύξουμε τα καλά νέα. Το αν οι ακροατές μας θα αποδεχτούν ή θα απορρίψουν το άγγελμα εναπόκειται αποκλειστικά σε αυτούς. Αν εκείνοι στους οποίους κηρύττουμε φαίνονται μη δεκτικοί, μπορούμε να πάρουμε ένα δίδαγμα από τους μαθητές του πρώτου αιώνα. Αν εκτιμούμε την αλήθεια και επιτρέπουμε στο άγιο πνεύμα να μας οδηγεί, μπορούμε και εμείς να είμαστε χαρούμενοι, ακόμη και παρά την εναντίωση.​—Γαλ. 5:18, 22.

1, 2. Ποια γεγονότα εκτυλίσσονται ενόσω ο Παύλος και ο Βαρνάβας βρίσκονται στα Λύστρα;

ΧΑΟΣ επικρατεί στα Λύστρα. Ένας άντρας που ήταν κουτσός εκ γενετής χοροπηδάει εδώ και εκεί χαρούμενος αφού τον θεράπευσαν δύο άγνωστοι. Οι άνθρωποι μένουν με το στόμα ανοιχτό, και ένας ιερέας του Δία φέρνει στεφάνια για τους δύο άντρες που το πλήθος θεωρεί θεούς. Ταύροι ρουθουνίζουν και μουγκρίζουν καθώς ο ιερέας ετοιμάζεται να τους σφάξει. Τότε όμως, κραυγές διαμαρτυρίας βγαίνουν από το στόμα του Παύλου και του Βαρνάβα. Οι δυο άντρες σκίζουν τα ρούχα τους, πηδούν μέσα στο πλήθος και ικετεύουν να μην τους αποδοθεί λατρεία, συγκρατώντας μόλις και μετά βίας τον όχλο που θέλει να τους προσκυνήσει.

² Τότε, καταφθάνουν Ιουδαίοι εναντιούμενοι από την Αντιόχεια της Πισιδίας και το Ικόνιο. Με φαρμακερές συκοφαντίες, δηλητηριάζουν τη διάνοια του λαού των Λύστρων. Το πλήθος που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήθελε να αποδώσει λατρεία περικυκλώνει τώρα τον Παύλο και τον λιθοβολεί ώσπου εκείνος χάνει τις αισθήσεις του. Όταν ξεθυμαίνει η οργή τους, σέρνουν το καταχτυπημένο σώμα του Παύλου έξω από τις πύλες της πόλης και τον αφήνουν νομίζοντάς τον νεκρό.

3. Ποια ερωτήματα θα εξετάσουμε σε αυτό το κεφάλαιο;

³ Τι οδήγησε σε αυτό το συνταρακτικό περιστατικό; Τι μπορούν να μάθουν οι σύγχρονοι διαγγελείς των καλών νέων από τα γεγονότα που αφορούν τον Βαρνάβα, τον Παύλο και τους αλλοπρόσαλλους κατοίκους των Λύστρων; Και πώς μπορούν οι Χριστιανοί πρεσβύτεροι να μιμούνται το παράδειγμα που έθεσαν ο Βαρνάβας και ο Παύλος καθώς εκείνοι οι πιστοί άντρες έμειναν σταθεροί στη διακονία τους, «μιλώντας θαρραλέα με την εξουσία του Ιεχωβά»;​—Πράξ. 14:3.

«Πάρα Πολλοί . . . Πίστεψαν» (Πράξεις 14:1-7)

4, 5. Γιατί ταξίδεψαν στο Ικόνιο ο Παύλος και ο Βαρνάβας, και τι συνέβη εκεί;

⁴ Μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα, στην Αντιόχεια της Πισιδίας, είχαν πετάξει τον Παύλο και τον Βαρνάβα έξω από εκείνη τη ρωμαϊκή πόλη όταν Ιουδαίοι εναντιούμενοι υποκίνησαν ταραχές εναντίον τους. Αντί όμως να αποθαρρυνθούν, οι δύο άντρες «τίναξαν τη σκόνη από τα πόδια τους» εναντίον των μη δεκτικών κατοίκων της πόλης. (Πράξ. 13:50-52· Ματθ. 10:14) Ο Παύλος και ο Βαρνάβας αναχώρησαν ειρηνικά και άφησαν εκείνους τους εναντίους να υποστούν τις συνέπειες που θα έρχονταν από τον Θεό. (Πράξ. 18:5, 6· 20:26) Με αμείωτη χαρά, οι δύο ιεραπόστολοι συνέχισαν την περιοδεία κηρύγματός τους. Οδοιπορώντας περίπου 150 χιλιόμετρα προς τα νοτιοανατολικά, έφτασαν σε ένα εύφορο οροπέδιο φωλιασμένο ανάμεσα στα όρη του Ταύρου και στην οροσειρά Σουλτάν Νταγ.

⁵ Αρχικά, ο Παύλος και ο Βαρνάβας σταμάτησαν στο Ικόνιο, έναν θύλακα ελληνικού πολιτισμού και μία από τις κυριότερες πόλεις της ρωμαϊκής επαρχίας της Γαλατίας.a Αυτή η πόλη φιλοξενούσε μια ιουδαϊκή παροικία, η οποία ασκούσε σημαντική επιρροή, καθώς και μεγάλο αριθμό μη Ιουδαίων προσηλύτων. Όπως το συνήθιζαν, ο Παύλος και ο Βαρνάβας μπήκαν στη συναγωγή και άρχισαν να κηρύττουν. (Πράξ. 13:5, 14) «Μίλησαν με τέτοιον τρόπο ώστε πάρα πολλοί Ιουδαίοι και Έλληνες πίστεψαν».​—Πράξ. 14:1.

6. Γιατί ήταν αποτελεσματικοί δάσκαλοι ο Παύλος και ο Βαρνάβας, και πώς μπορούμε εμείς να τους μιμούμαστε;

⁶ Γιατί ήταν τόσο αποτελεσματικός ο τρόπος με τον οποίο μίλησαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας; Ο Παύλος διέθετε μεγάλο απόθεμα Βιβλικής σοφίας. Συνέδεε αριστοτεχνικά αναφορές σε ιστορικά γεγονότα, σε προφητείες και στον Μωσαϊκό Νόμο για να αποδεικνύει ότι ο Ιησούς ήταν ο υποσχεμένος Μεσσίας. (Πράξ. 13:15-31· 26:22, 23) Ο Βαρνάβας απέπνεε ενδιαφέρον για τους ανθρώπους. (Πράξ. 4:36, 37· 9:27· 11:23, 24) Κανείς από τους δύο δεν στηριζόταν στη δική του κατανόηση, αλλά μιλούσαν «με την εξουσία του Ιεχωβά». Πώς μπορείτε εσείς να μιμείστε αυτούς τους ιεραποστόλους όταν κηρύττετε; Με τους εξής τρόπους: Εξοικειωθείτε πλήρως με τον Λόγο του Θεού. Να επιλέγετε Βιβλικές περικοπές που είναι πιθανότερο ότι θα ελκύσουν τους ακροατές σας. Να αναζητάτε πρακτικούς τρόπους για να παρηγορείτε αυτούς στους οποίους κηρύττετε. Και πάντα να βασίζετε τη διδασκαλία σας στην εξουσία του Λόγου του Ιεχωβά, όχι στη δική σας σοφία.

7. (α) Τι αντιδράσεις προκαλούν τα καλά νέα; (β) Αν η οικογένειά σας είναι διαιρεμένη λόγω της υπακοής σας στα καλά νέα, τι πρέπει να θυμάστε;

⁷ Ωστόσο, δεν χάρηκαν όλοι στο Ικόνιο όταν άκουσαν όσα είχαν να πουν ο Παύλος και ο Βαρνάβας. «Οι Ιουδαίοι που δεν πίστεψαν», συνέχισε ο Λουκάς, «ξεσήκωσαν και επηρέασαν άσχημα τους εθνικούς εναντίον των αδελφών». Ο Παύλος και ο Βαρνάβας διέκριναν την ανάγκη να παραμείνουν εκεί και να υπερασπιστούν τα καλά νέα, και «έμειναν αρκετό καιρό μιλώντας θαρραλέα». Ως αποτέλεσμα, «ο λαός της πόλης διχάστηκε· ορισμένοι ήταν υπέρ των Ιουδαίων, ενώ άλλοι υπέρ των αποστόλων». (Πράξ. 14:2-4) Σήμερα, τα καλά νέα προκαλούν παρόμοιες αντιδράσεις. Για μερικούς αποτελούν παράγοντα ενότητας, ενώ για άλλους αποτελούν παράγοντα διαίρεσης. (Ματθ. 10:34-36) Αν η οικογένειά σας είναι διαιρεμένη επειδή εσείς υπακούτε στα καλά νέα, να θυμάστε ότι πολλές φορές η εναντίωση πυροδοτείται από αβάσιμες φήμες ή από κατάφωρη συκοφαντία. Η καλή σας διαγωγή μπορεί να αποτελέσει αντίδοτο για αυτού του είδους το δηλητήριο, και ίσως τελικά μαλακώσει τις καρδιές εκείνων που σας εναντιώνονται.​—1 Πέτρ. 2:12· 3:1, 2.

8. Γιατί έφυγαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας από το Ικόνιο, και ποιο δίδαγμα παίρνουμε εμείς από το παράδειγμά τους;

⁸ Λίγο αργότερα, οι εναντιούμενοι στο Ικόνιο έστησαν μια σκευωρία με σκοπό να λιθοβολήσουν τον Παύλο και τον Βαρνάβα. Όταν οι δύο ιεραπόστολοι το πληροφορήθηκαν αυτό, αποφάσισαν να μετακινηθούν σε άλλον τομέα για να δώσουν μαρτυρία. (Πράξ. 14:5-7) Οι διαγγελείς της Βασιλείας ασκούν παρόμοια διάκριση σήμερα. Όταν δεχόμαστε φραστικές επιθέσεις, μιλάμε με τόλμη. (Φιλιπ. 1:7· 1 Πέτρ. 3:13-15) Αλλά όταν επαπειλείται βία, αποφεύγουμε να κάνουμε κάτι παράτολμο που θα έβαζε χωρίς λόγο σε κίνδυνο τη ζωή μας ή τη ζωή των ομοπίστων μας.​—Παρ. 22:3.

«Στραφείτε . . . στον Ζωντανό Θεό» (Πράξεις 14:8-19)

9, 10. Πού βρίσκονταν τα Λύστρα, και τι γνωρίζουμε για τους κατοίκους αυτής της πόλης;

⁹ Ο Παύλος και ο Βαρνάβας κατευθύνθηκαν προς τα Λύστρα, μια ρωμαϊκή αποικία περίπου 30 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ικονίου. Τα Λύστρα διατηρούσαν ισχυρούς δεσμούς με την Αντιόχεια της Πισιδίας αλλά, ανόμοια με εκείνη την πόλη, δεν διέθεταν μεγάλη ιουδαϊκή κοινότητα. Ενώ οι κάτοικοι πιθανότατα μιλούσαν ελληνικά, μητρική τους γλώσσα ήταν η λυκαονική. Ίσως επειδή στην πόλη δεν υπήρχε συναγωγή, ο Παύλος και ο Βαρνάβας άρχισαν να κηρύττουν σε δημόσιο χώρο. Όταν ο Πέτρος βρισκόταν στην Ιερουσαλήμ, είχε θεραπεύσει κάποιον που είχε γεννηθεί ανάπηρος. Στα Λύστρα, ο Παύλος θεράπευσε έναν άντρα που ήταν κουτσός εκ γενετής. (Πράξ. 14:8-10) Λόγω του θαύματος που είχε κάνει ο Πέτρος, πολλοί είχαν πιστέψει. (Πράξ. 3:1-10) Το θαύμα που έκανε ο Παύλος είχε εντελώς διαφορετικό αποτέλεσμα.

¹⁰ Όπως περιγράφτηκε στην αρχή αυτού του κεφαλαίου, όταν ο κουτσός στάθηκε στα πόδια του, το πλήθος των ειδωλολατρών στα Λύστρα έβγαλε αμέσως εσφαλμένο συμπέρασμα. Άρχισαν να λένε ότι ο Βαρνάβας ήταν ο Δίας, ο αρχηγός των θεών, και ότι ο Παύλος ήταν ο Ερμής, γιος του Δία και εκπρόσωπος των θεών. (Βλέπε το πλαίσιο «Τα Λύστρα και η Λατρεία του Δία και του Ερμή».) Ο Βαρνάβας και ο Παύλος όμως ήταν αποφασισμένοι να κάνουν το πλήθος να καταλάβει ότι μιλούσαν και ενεργούσαν, όχι με την εξουσία ειδωλολατρικών θεών, αλλά με την εξουσία που τους είχε δώσει ο Ιεχωβά, ο μόνος αληθινός Θεός.​—Πράξ. 14:11-14.

11-13. (α) Τι είπαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας στους κατοίκους των Λύστρων; (β) Ποιο είναι ένα δίδαγμα που μπορούμε να πάρουμε από τα λόγια του Παύλου και του Βαρνάβα;

¹¹ Παρά τη φορτισμένη ατμόσφαιρα, ο Παύλος και ο Βαρνάβας προσπάθησαν και πάλι να αγγίξουν την καρδιά των ακροατών τους με τον καλύτερο τρόπο. Με αφορμή αυτό το περιστατικό, ο Λουκάς κατέγραψε έναν αποτελεσματικό τρόπο για τη διακήρυξη των καλών νέων σε ειδωλολάτρες. Προσέξτε πώς ο Παύλος και ο Βαρνάβας έκαναν έκκληση στη λογική των ακροατών τους: «Άντρες, τι είναι αυτά που κάνετε; Και εμείς άνθρωποι είμαστε και έχουμε τις ίδιες αδυναμίες με εσάς. Και σας διακηρύττουμε τα καλά νέα για να στραφείτε από αυτά τα μάταια πράγματα στον ζωντανό Θεό, ο οποίος έκανε τον ουρανό και τη γη και τη θάλασσα και όλα όσα υπάρχουν σε αυτά. Σε περασμένες γενιές εκείνος επέτρεψε σε όλα τα έθνη να προχωρούν στις οδούς τους, αν και δεν έπαυε να αποκαλύπτει τον εαυτό του καθώς έκανε το καλό, δίνοντάς σας βροχές από τον ουρανό και καρποφόρες εποχές, χορταίνοντάς σας με τροφή και γεμίζοντας την καρδιά σας με χαρά».​—Πράξ. 14:15-17.

¹² Ποια διδάγματα μπορούμε να πάρουμε εμείς από αυτά τα λόγια που υποκινούν σε σκέψεις; Κατ’ αρχάς, ο Παύλος και ο Βαρνάβας δεν θεωρούσαν τους εαυτούς τους ανώτερους από όσους τους άκουγαν. Δεν παρίσταναν κάτι που δεν ήταν. Αντίθετα, παραδέχτηκαν ταπεινά ότι είχαν τις ίδιες αδυναμίες με τους ειδωλολάτρες ακροατές τους. Είναι αλήθεια ότι ο Παύλος και ο Βαρνάβας είχαν λάβει το άγιο πνεύμα και είχαν απελευθερωθεί από τις ψευδείς διδασκαλίες. Είχαν επίσης ευλογηθεί με την ελπίδα να συγκυβερνήσουν με τον Χριστό. Αλλά αντιλαμβάνονταν ότι και οι κάτοικοι των Λύστρων μπορούσαν να λάβουν τα ίδια ακριβώς δώρα υπακούοντας στον Χριστό.

¹³ Ποια είναι η δική μας στάση απέναντι στους ανθρώπους στους οποίους κηρύττουμε; Τους θεωρούμε ίσους με εμάς; Όταν βοηθάμε άλλους να μάθουν αλήθειες από τον Λόγο του Θεού, μιμούμαστε τον Παύλο και τον Βαρνάβα αποφεύγοντας να επιζητούμε κολακείες; Ο Κάρολος Τέηζ Ρώσσελ, ένας εξαιρετικός δάσκαλος ο οποίος ηγούνταν στο έργο κηρύγματος στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, έθεσε το παράδειγμα σε αυτόν τον τομέα. Ο ίδιος έγραψε: «Δεν επιθυμούμε καθόλου απόδοση τιμής ή λατρευτικού σεβασμού για το άτομό μας ή για τα συγγράμματά μας· ούτε επιθυμούμε να μας αποκαλούν Αιδεσιμότατο ή Ραββί». Η ταπεινή στάση του αδελφού Ρώσσελ αντανακλούσε τη στάση του Παύλου και του Βαρνάβα. Παρόμοια, ο σκοπός για τον οποίο κηρύττουμε εμείς είναι, όχι να φέρουμε δόξα στον εαυτό μας, αλλά να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να στραφούν «στον ζωντανό Θεό».

14-16. Ποιο είναι το δεύτερο και το τρίτο δίδαγμα που μπορούμε να πάρουμε από τα όσα είπαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας στους κατοίκους των Λύστρων;

¹⁴ Αναλογιστείτε ένα δεύτερο δίδαγμα που μπορούμε να πάρουμε από αυτή την ομιλία. Ο Παύλος και ο Βαρνάβας ήταν ευπροσάρμοστοι. Ανόμοια με τους Ιουδαίους και τους προσήλυτους στο Ικόνιο, οι κάτοικοι των Λύστρων είχαν ελάχιστη ή καθόλου γνώση των Γραφών και της σχέσης του Θεού με το έθνος του Ισραήλ. Εντούτοις, οι ακροατές του Παύλου και του Βαρνάβα ανήκαν σε αγροτική κοινωνία. Τα Λύστρα είχαν ευλογηθεί με εύκρατο κλίμα και εύφορους αγρούς. Εκείνοι οι άνθρωποι μπορούσαν να δουν άφθονες αποδείξεις των ιδιοτήτων του Δημιουργού, όπως για παράδειγμα αυτές που γίνονταν φανερές στις καρποφόρες εποχές, και οι ιεραπόστολοι χρησιμοποίησαν αυτή την κοινή βάση για να κάνουν έκκληση στη λογική τους.​—Ρωμ. 1:19, 20.

¹⁵ Μπορούμε εμείς να είμαστε το ίδιο ευπροσάρμοστοι; Παρότι ένας αγρότης ίσως φυτεύει το ίδιο είδος σπόρου σε αρκετά από τα χωράφια του, χρειάζεται να ποικίλλει τις μεθόδους που χρησιμοποιεί για να προετοιμάσει το χώμα. Κάποιο έδαφος μπορεί να είναι ήδη μαλακό και έτοιμο να δεχτεί τον σπόρο. Άλλο χώμα ίσως χρειάζεται περισσότερη προετοιμασία. Παρόμοια, ο σπόρος που σπέρνουμε εμείς είναι πάντα ο ίδιος​—το άγγελμα της Βασιλείας το οποίο βρίσκεται στον Λόγο του Θεού. Εντούτοις, αν είμαστε σαν τον Παύλο και τον Βαρνάβα, θα προσπαθούμε να διακρίνουμε τις περιστάσεις και το θρησκευτικό υπόβαθρο των ανθρώπων στους οποίους κηρύττουμε. Κατόπιν, θα αφήνουμε αυτή τη γνώση να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουμε το άγγελμα της Βασιλείας.​—Λουκ. 8:11, 15.

¹⁶ Μπορούμε να πάρουμε και ένα τρίτο δίδαγμα από την αφήγηση γύρω από τον Παύλο, τον Βαρνάβα και τους κατοίκους των Λύστρων. Παρά τις καλύτερες προσπάθειές μας, ο σπόρος που φυτεύουμε μερικές φορές αρπάζεται ή πέφτει σε βραχώδες έδαφος. (Ματθ. 13:18-21) Αν συμβαίνει αυτό, μην απελπίζεστε. Όπως υπενθύμισε αργότερα ο Παύλος στους μαθητές στη Ρώμη, «ο καθένας μας [περιλαμβανομένου και κάθε ατόμου με το οποίο συζητάμε για τον Λόγο του Θεού] θα δώσει λογαριασμό για τον εαυτό του στον Θεό».​—Ρωμ. 14:12.

«Τους Εμπιστεύτηκαν στον Ιεχωβά» (Πράξεις 14:20-28)

17. Αφού έφυγαν από τη Δέρβη, πού πήγαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας, και γιατί;

¹⁷ Αφού οι άνθρωποι έσυραν τον Παύλο έξω από τα Λύστρα και τον άφησαν εκεί νομίζοντάς τον νεκρό, οι μαθητές μαζεύτηκαν γύρω του και εκείνος σηκώθηκε και μπήκε στην πόλη όπου και διανυκτέρευσε. Την επομένη, ο Παύλος και ο Βαρνάβας πήραν τον δρόμο για τη Δέρβη, που βρισκόταν 100 χιλιόμετρα μακριά. Ας φανταστούμε τους πόνους που ένιωθε ο Παύλος στη διάρκεια αυτού του κοπιαστικού ταξιδιού, καθώς είχε λιθοβοληθεί λίγες ώρες νωρίτερα. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος και ο Βαρνάβας έμειναν σταθεροί, και όταν έφτασαν στη Δέρβη «έκαναν αρκετούς μαθητές». Έπειτα, αντί να ακολουθήσουν τη συντομότερη διαδρομή για να επιστρέψουν στη βάση τους, την Αντιόχεια της Συρίας, «επέστρεψαν στα Λύστρα, στο Ικόνιο και στην Αντιόχεια [της Πισιδίας]». Για ποιον σκοπό; Για να ενισχύσουν «τους μαθητές, προτρέποντάς τους να παραμείνουν στην πίστη». (Πράξ. 14:20-22) Τι παράδειγμα έθεσαν εκείνοι οι δύο άντρες! Έβαλαν τα συμφέροντα της εκκλησίας πάνω από τη δική τους άνεση. Περιοδεύοντες επίσκοποι και ιεραπόστολοι στους σύγχρονους καιρούς μιμούνται το παράδειγμά τους.

18. Τι περιλαμβάνει ο διορισμός πρεσβυτέρων;

¹⁸ Εκτός του ότι ενίσχυσαν τους μαθητές με τα λόγια και το παράδειγμά τους, ο Παύλος και ο Βαρνάβας διόρισαν «για αυτούς πρεσβυτέρους σε κάθε εκκλησία». Αν και ήταν «σταλμένοι από το άγιο πνεύμα» σε αυτή την ιεραποστολική περιοδεία, ο Παύλος και ο Βαρνάβας προσευχήθηκαν και νήστεψαν όταν «εμπιστεύτηκαν [τους πρεσβυτέρους] στον Ιεχωβά». (Πράξ. 13:1-4· 14:23) Σήμερα ακολουθείται παρόμοιο πρότυπο. Προτού γίνουν συστάσεις για διορισμούς, το τοπικό πρεσβυτέριο εξετάζει με προσευχή τα Βιβλικά προσόντα κάποιου αδελφού. (1 Τιμ. 3:1-10, 12, 13· Τίτο 1:5-9· Ιακ. 3:17, 18· 1 Πέτρ. 5:2, 3) Το πόσον καιρό είναι Χριστιανός δεν αποτελεί τον κύριο καθοριστικό παράγοντα. Απεναντίας, η ομιλία του αδελφού, η διαγωγή του και η φήμη του δείχνουν σε ποιον βαθμό επενεργεί το άγιο πνεύμα στη ζωή του. Το κατά πόσον πληροί τις προϋποθέσεις για τους επισκόπους όπως αυτές εκτίθενται στις Γραφές είναι εκείνο που καθορίζει αν έχει τα προσόντα για να υπηρετήσει ως ποιμένας του ποιμνίου. (Γαλ. 5:22, 23) Ο επίσκοπος περιοχής έχει την ευθύνη να κάνει τέτοιους διορισμούς.​—Παράβαλε 1 Τιμόθεο 5:22.

19. Για ποιο πράγμα γνωρίζουν οι πρεσβύτεροι ότι είναι υπόλογοι, και πώς μιμούνται τον Παύλο και τον Βαρνάβα;

¹⁹ Οι διορισμένοι πρεσβύτεροι γνωρίζουν ότι είναι υπόλογοι στον Θεό για τον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζονται την εκκλησία. (Εβρ. 13:17) Όπως ο Παύλος και ο Βαρνάβας, έτσι και οι πρεσβύτεροι ηγούνται στο έργο κηρύγματος. Ενισχύουν τους άλλους μαθητές με τα λόγια τους. Και είναι πρόθυμοι να βάζουν τα συμφέροντα της εκκλησίας πάνω από τη δική τους άνεση.​—Φιλιπ. 2:3, 4.

20. Πώς ωφελούμαστε διαβάζοντας εκθέσεις για το πιστό έργο των αδελφών μας;

²⁰ Όταν ο Παύλος και ο Βαρνάβας τελικά επέστρεψαν στην Αντιόχεια της Συρίας, την οποία χρησιμοποιούσαν ως βάση για το ιεραποστολικό τους έργο, αφηγήθηκαν «τα πολλά πράγματα που είχε κάνει ο Θεός μέσω αυτών και το ότι είχε ανοίξει στα έθνη την πόρτα για την πίστη». (Πράξ. 14:27) Καθώς διαβάζουμε για το πιστό έργο των Χριστιανών αδελφών μας και βλέπουμε πώς ευλόγησε ο Ιεχωβά τις προσπάθειές τους, ενθαρρυνόμαστε να συνεχίσουμε να “μιλάμε θαρραλέα με την εξουσία του Ιεχωβά”.