Tugha buane nlanghane Bible wiè

1. Dzé da lere naa Mintsili mi mbe édèdèè éban akal Yésu ?

TAM simane é dzam é mbe a bèè Yésu éé yeghle. Aval a mbe éé bira tu minfufup Mintsili, kaa belane abakh ézing ! Dzam té da lereban ya aval Yésu a nga belane mintsili ôyôm tam niène a nga ñong bautismo nge ki baptême ya ôyôm tam kaa naa a wub (Deut. 8:3 ; Bya 31:5 ; Luc 4:4 ; 23:46). Éde mimbu milal ya étun ézizang mam mebèñ meté, Yésu a nga bira lang ye tu Mintsili ye ve mio ayilgha—Mat. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28 ; Luc 4:16-20.

2. Za dzam é nga vole Yésu naa, a tugha yem wokh Mintsili nté a mbe éé vem ? (A daghe fôrô ye atarga).

² Mimbu kaa naa a sum minkanghle mièñ, Yésu a nga lang ya bèè Nkobe Nzame abuiñ biyong. Kaa bisô, a nda a nga bèè María ba José nge ki Joseph béé tu Mintsili nté sese be mbe béé lèè minlangc (Deut. 6:6, 7). Bi ne tobe ndzi n’nem naa, Yésu a nga bo é ke be sinagogas kada sono ya é nda bôt dzèñ akal be Sabados nge ki Sabbat (Luc 4:16). Nté a mbe wéñ, a mbe éé tugha bèè aval be mbe béé lang Mintsili. Ya tam, Yésu émièn a nga yeghe a lang minfufup Mintsili. Asughlane ye été, Yésu éé dzi ki bo va yem Mintsili mité, a nga dzing fe mio, ye likh naa mi name mimboan mièñ. Éfônan, simghane é dzam é nga boban a templo éyong Yésu a mbe a bele fave mimbu 12. Beyeghle be nga tugha yem Atsing Moises be nga « lighi menu me yoo be, amu aval [Yésu] a mbe éé wokh mam ye yalane minsili »—Luc 2:46, 47, 52.

3. Za dzam bia ye fas ayeghle di été ?

³ Bia fe, bi ne yeghe a yem ye dzing Nkobe Nzame éyong bi ne mban a lang Mintsili. Ve, aval avé bi ne tugha buane ya nlanghane wèè ? Bi ne de bo ya é dzam Yésu a nga dzô é bôt ba tugha yem Atsing, a lang été betsili, be Fariseos nge ki pharisien ya be saduseos nge sadducéen. Betebe ôsu be ye menda menzame meté, be mbe mban a lang Mintsili, ve, béé nga buane ki ya nlanghane wôba. Yésu a nga ngône meval melal bôt beté béé dzi ki tugha buane ya nlanghane wôba. É mam a nga dzô be ma ye bia tugha songhane akeng dèè nfa (1) a wokh é dzam bia lang, (2) a dzeng mintam mi ya nsisim, ye (3) a likh naa Nkobe Nzame ô tsen bia.

LANGHE NFA YE NAA Ô WOKH

4. Za dzam nten Luc 10:25-29 da yeghle bia nfa a lang Nkobe Nzame ?

⁴ Bia kômô wokh ayilgha ye é dzam bia lang Nkobe Nzame été. Nge bi boo kaa de bo, biaa ye ki tugha buane é dzam bia lang. Éfônan, fasghe minlang Yésu a nga bele ya « é fam é mbe dé yem Atsing » (A lang Luc 10:25-29). Éyong môt a nga sili ñe é dzam a yiène bo naa a wun éning é ne mbèmbèè, Yésu a nga lôm ñe Nkobe Nzame été é sili ñe naa : « Dzé é ne ntsilan Atsing été ? Wa lang ya ? » Môt té a nga yem yalane, éé tu bifus bia lere naa, bia yiène dzing Jehôva ya dzing é môt mboo (Lév. 19:18 ; Deut. 6:5). Baghle é dzam a nga dzô ôsu vèè : « Za a ne faa é môt mboo ? » Ya nsili té, môt té a nga lere naa, éé nga yem ki ayiligha yé dzam a nga lang. Asughlane ye été, éé nga yem ki aval a yiène tugha dzale mintsili mité éning dèñ.

5. Aval avé meyaghlan ye a nlang ôtetakh é ne bia vole a tugha wokh é dzam bia lang ?

⁵ Bi ne tugha yem wokh Nkobe Nzame éyong bi bele mbemba mefulu nfa nlanghane. Naa ô bo de, é boan be-mam ma me ne wô vole. Yaghlane kaa naa ô sum lang. Bia yi avole Jehôva nfa ye naa bi tugha wokh Mintsilil, éde bia dzaa ñe é ngu’u dzèñ naa bi bembe ébe é mam bia lang. Niène wa mane de bo, éde wa sum naa wa lang ôtetakh. Dzam té da ye wô vole a tugha wokh é dzam ô va lang. A lang ôyap yôp nge ki a lang wéé bèè be audios be Biblia é ne wô vole a tugha wokh é dzam wa lang. A bèè nlanghane wa lôt audio été ya yen bifiè bité afep été, é ne vole a tugha wokh, a simane é mam wa lang ya yeghe abuiñ mam ébe é dzam wa lang Nkobe Nzame été (Jos. 1:8). Niène wa mane lang, bera yaghlane ya ve Jehôva akiba akal é das Nkobe wèñ, dzaaghe fe ñe avole nfa ye naa ô dzale é dzam ô va lang.

6. Amu dzé é ne éban naa ô sili wamièn minsili ya tsili é mam m’ézing wa kômô baghle nté wa lang ? (A daghe fe évaghle).

⁶ Mam mebèñ mefe me ne wô vole a tugha wokh é dzam wa lang a Bible été. Silighe wamièn minsili nfa é dzam wa lang. Éyong wa lang dzam ézing a Bible été, ô ne sili wamièn naa : ‘Beza be tele ôsu nlang té été ? Za a kobe ? A kobe ya za, amu dzé ki ? Ôden ya vé ba bo dzam té ?’ Aval minsili mité, mia ye wô vole a fas ya yen asimane me ne édedèè éban éfus té été. Éyong wa tsili mam m’ézing, wa bira simane mam meté. Éde da vole wô naa, ô tugha wokh é dzam wa lang. Ô ne fe baghle minsili, é mam ô va yen mindzeng, mesimane me ne éban ô va ngône, a yen aval ô ne belane mam meté, nge ki a tsili é dzam ô va wôrane éyong ô va lang me. Wa ye yen naa, a tsili mam m’ézing nté wa lang, da ye wô vole a yen Nkobe Nzame ane é fuèñ a lôm wa.

7. Za fulu bia yiène bele éyong bia lang, amu dzé ki ? (Matthieu 24:15)

⁷ Yésu a nga lere é fulu é ne édedèè éban bia yiène bele nge bia kômô tugha wokh é dzam bia lang Nkobe Nzame. Fulu té é ne mbemba n’woghane mam (A lang Matthieu 24:15). Dzé é ne fulu mbemba n’woghane mam ? A ne é fulu da ve naa, bi tugha wokh aval ôsiman ézing wa larane ya éwi voo. Aval ôsiman ézing wa selane ya éwi voo, ya wokh ôsiman ô suale a mvus. Yésu a nga lere fe naa, bia yiène bele mbemba n’woghane mam nfa ya yen é mam ma dzale nkulane adzô ya Biblia. Bia yiène fe bele mbemba fulu té nfa ye naa, bi tugha buane é mam mesese bia lang a Biblia été.

8. Aval avé bi ne lang ya fulu mbemba n’woghane mam ?

⁸ Jehôva a ve be-bo bisèñ bèñ fulu mbemba n’woghane mam. Éde wa yiène yaghlane ñe, ya dzaa ñe naa, a vole wa a bele mbemba fulu té (Mink. 2:6). Aval avé ô ne bo é dzam ô va dzaa meyaghlane été ? Tugha fas é dzam wa lang, ye bili aval avé dzam té da larane ya é mam mefe wa yem. Naa ô bele avole, ô ne fe belane bivole akal a yeghe Biblia ane, Guía de estudio para los testigos de Jehová nge ki Guide de recherche pour les Témoins de Jéhovah. Bivol bité, bia ye wô vole naa ô tugha yem wokh ayilgha ye éfus ya Biblia, ya yen aval ô ne de dzale éning duè (Behéb. 5:14). Nté sese wa ye ke wa lang ya fulu mbemba n’woghane mam, aval wa wokh Mintsili da ye tugha vem.

LANGHE NAA Ô YEN MINTAM MI YA NSISIM

9. Za bebela ye Mintsili é ne édedèè éban be Saduceos be nga biane ?

⁹ Be Saduceos be nga tugha yem mebakh metan ma tare Mintsili nkobe Hebreo, ve béé nga yebe ki be bebela be ne édedèè éban be ne mebakh meté été. Éfônan, fasghe é dzam Yésu a nga yalane be Saduceos éyong be nga sili ñe é dzam da daghe awômô bewu. A nga sili be naa : « Ye miaa be lang abakh Moises été, nlang wa tsinane élé é bele biyo, é vôm Nzame a nga dzô ñe naa : ‘Me ne é Nzame Abraham, é Nzame Isaac ya é Nzame Jacob’ ? » (Marc 12:18, 26) Amben be Saduceos be nga lang éfus té abuiñ biyong, é dzam Yésu a nga sili be, é nga lere naa, be nga vuène é bebela ye Minstili é ne édedèè éban. Bebela té é mbe ayeghle da daghe awômô bewu—Marc 12:27 ; Luc 20:38d.

10. Za dzam bia yiène bo de nkee éyong bia lang ?

¹⁰ Za ayeghle bi ne ñong ? Éyong bia lang, bia kômô tobe nkee ya é mam mesese éfus nge ki nlang ya Biblia ô ne bia yeghe. Biaa kômô ki fave a wokh é mam me ne ébubu, ve bia kômô fe yem be bebela be ne édoa ye metsin metsing méé se ki ébubu a yen.

11. Aval avé ô ne belane nten 2 Timothée 3:16, 17, naa ô yen mintam a Biblia été ?

¹¹ Aval avé ô ne yen mintam mi ya nsisim éyong wa lang Biblia ? Fasghe é dzam nten 2 Timothée 3:16, 17 wa lere (A lang). Baghle naa, « Mintsili misese mi ne [. . .] abuan » akal (1) a yeghle, (2) a bame, (3) a songhane, ye (4) a yeghle môt abo dulu é ne sôsôe. Ô ne buane mam menii meté mesese amben éyong wa lang mebakh me ya Bible wéé bele ki fulu naa wa lang. Fasghe nlang naa, ô yen é dzam wa yeghle wa nfa Jehôva, nkômane wèñ, nge ki metsin metsing Nzame. Yeneghe aval dzam té é ne éban nfa ye a bame wa. Boghe de wéé baghle bifus bia vole wa a yen ye tep bivus mefulu nfa ye naa, ô tobe sôsôe ya Jehôva. Fasghe aval ô ne belane éfus ézing ya Biblia nfa ye naa ô songhane, mbimbia n’yenane mam éyong ézing éwi ô va wokh minkanghle. Dzenghe ayeghle ésese ô ne ñong bifus ô va lang nfa ye naa, ô simane ane Jehôva. Nge ô baghle mbemba be-mam menii meté, wa ye yen mintam mi ya nsisim mi ne ve ayeghe Bible duè mbeng.

LIGHE NAA NLANGHANE BIBLE WIÈ Ô TSEN WA

12. Amu dzé Yésu a nga sili be Fariseos naa, « Ye miaa be lang ? »

¹² Yésu a nga sili fe naa ye « Ye miaa be lang ? » nfa ye naa a lere be Fariseos nge ki Pharisien naa, ôsiman wôba nfa Mintsili ô mbe évuse (Mat. 12:1-7). Tam ézing be Fariseos be nga bane naa beyeghe Yésu béé dzi ki kang sabado nge ki sabbat. Ane Yésu a nga yalane be, é tu bifônan bibèñ bi ya Biblia, ye tu éfus Oseas nge ki Osée naa a lere be Fariseos mbimbia n’woghane mam wôba nfa sabado, ye naa baa dzi ki lere fulu éngôngoo. Amu dzé bôt beté béé dzi tsen ya nlanghane ye Nkobe Nzame wôba ? Amu naa, be nga lang ya mbia étéñ n’nem ya fulu éngung. Étéñ deba té é nga likh naa, be taa wokh é dzam be nga lang—Mat. 23:23 ; Jean 5:39, 40.

13. Bia yiène lang Bible ya za étèñ n’nem, amu dzé ki ?

¹³ Bifiè Yésu bia yeghle bia naa, bia yiène lang Biblia ya mbemba étéñ n’nem. Ndaane a bo ane be Fariseos, bia yiène lang ya n’nem ôsese ye tobe nkoghane naa bia yeghe. Bia yiène « yebe ya avuèñ naa nkobe Nzame ô ñii bia a n’nem » (Jacq. 1:21). Nge bi ne é bôt be ne avuèñ, bia ye likh naa Nkobe Nzame ô tsen aval bôt bi ne. A ne fave nge bia saalé fulu minkè ya fulu éngung, éde meyeghle bia ñong a Biblia été nfa fulu éngôngoo, a wokh é bôt bevoo ya édzing da ye bia tsen.

14. Aval avé bi ne yem nge bia likh naa Biblia a tsen bia ? (A daghe fe évaghle).

¹⁴ Aval bia belane é bôt bevoo, é ne lere nge bia likh naa Nkobe Nzame ô tsen bia. Be Fariseos baa dzi ki likh naa Nkobe Nzame ô tsen min’nem mieba, éde « be nga dzime kikh bingôngoo bi-bôt nsang » (Mat. 12:7). Aval té évoo, aval bia yen ya belane é bôt bevoo da lere, nge bia likh naa Nkobe Nzame ô tsen bia. Éfônan, ye bi bele fulu ye a ngône é dzam é bôt bevoo ba bo mbeng, nge ki bia dzing bia ngône é mam ba bo abé ? Ye bi bele fulu éngôngoo, ya tobe nkoghane naa bia dzame nge ki ye bi ne minsoa, ye dzing bia baghle nzing ? Éyong bia fas bia bebién aval té, é ne lere nge bia likh naa é dzam bia lang a Biblia été é name asimane, awôran, ya mimboane miè—1 Tim. 4:12, 15 ; Behéb. 4:12.

A LANG NKOBE NZAME DA VE NAA BI TOBE MVOM

15. Za dzam Yésu a mbe é wôrane nfa minfufup Mintsili ?

¹⁵ Yésu a nga dzing minfufup Mintsili ye naa, bifiè bia yen nten Bya 40:8 bi nga lere awôrane Yésu nfa Nkobe Nzame. Bifus bité bia dzô naa : « A bo nkômane wiè, a é Nzame wom éde é ne mbeng wom, ye naa, atsing duè é ne ma a n’nem été. » Amu Yésu a nga dzing Mintsili éde a nga tobe mvom ésèñ a nga bo akal Jehôva. Bia fe bi ne tobe mvom ya yeme sèhane Jehôva nge ki a baghle Nkobe wèñ min’nem miè—Bya 1:1-3.

16. Meval mevé mi ne yeme buane nlanghane Biblia wônan ? (A daghe fe nkaalé « Bifiè Yésu bi ne wô vole a wokh é dzam wa lang »).

¹⁶ Ngalane bifiè ya éfônane Yésu, bi ne songhane nlanghane Biblia wèè nfa ye naa ô tugha bo mbeng. Bi ne tugha wokh bifiè bia lang a Biblia bii yaghlan, bii lang ôtetakh, bii bo fe bia bebién minsili, ya tsili mam m’ézing. Bi ne belane fulu mbemba n‘woghane mam naa bi tugha fa é dzam bia lang a Biblia été bii belane mebakh mèè me ne tsîn a Biblia été. Bi ne yeghe a belane Biblia amben bifus biaa belane ki bie éyong ésese, ye dzeng mintam mi ya nsisim mi ne a Biblia été. Éde, bi ne likh naa Nkobe Nzame ô tsen bia, éyong bia lang Biblia ya mbemba étéñ n’nem. Éyong bia sèñ ngu’u naa bi yem bo mam meté, bia ye tugha buane nlanghane Biblia wèè ye tugha yit Jehôva bebéñ—Bya 119:17, 18 ; Jacq. 4:8.