Lereghe é bôr bevoo ngang

1. Amu dzé boan be-bôr ba dzing naa be lere be ngang ? (Minkana 22:1).

YE WA dzing naa be lere wô ngang ? Bebela a ne naa ôwé. Bia besese, ane boan be-bôr, bia dzing bia wôrane naa ba kang bia. Dzam té da likh naa bi bele mevakh. Ya dzam té, biaa yaghane ki éyong Biblia a dzô naa : « A bele é ngang é bôr bevoo é ne mbeng a lôr miang ya kông ! » (A lang Minkana 22:1).

2-3. Bitéñ bivé bi ne likh naa é bo bia ndzukh naa bi lere é bôr bevoo ngang ?

² É ne bo naa, déé se ki bia ébubu éyong ésese naa bi lere é bôr bevoo ngang. Ngura nfa, bii se ki saalé naa bi yen bikop é bôr be ne bia minfeng. Nfa mboo, bia ning aval metam me ne naa, bôr ba bira biane éba bevoo. Ve, bia yiène lere zelan. Amu dzé ? Amu Jehôva a kômô naa bi kang ye lere « bôr meval mesese ngang » (1 Pierre 2:17).

³ Bi ne buan éyong bia fas é dzam a ve é bôr bevoo ngang da yili, ye aval bi ne da lere (1) bôr be ye é nda-bôr dzaa, (2) bobedzang ya bekal baa be ye ékôan, ya (3) é bôr béé se ki ngap ye ékôan. Bia ye bembe ébe aval bi ne lere ngang éyong bi tele bitéñ bi ne ndzukh.

A VE É BÔR BEVOO NGANG DA YILI ZA DZAM ?

4. A ve é bôr bevoo ngang da yili za dzam ?

⁴ Ngang da yili za dzam nfa wiè ? Minkobe mizing, bifiè « ngang » ya a « kang » bi bele élat. Za aval ? « Ngang » da tare tsinane ya aval bia yen môt. Éyong bia ve é bôr bevoo ngang, bia yen naa a ne é bôr ba yiène naa bi bis bo, ya ñu be tang. Éyong ézing, a ne bo akal é mbemba mefulu meba, é mam be va wun bining bieba, nge ki, étéñ be tele. A « kang » daa da tsinan aval bia belane môt. Éyong bia kang é bôr bevoo, bia belane bo aval da ve naa, be wôrane naa be ne éban, bia dzing bo, ya naa, bia bis bo. Ôwé, nfa ye naa bi lere é bôr bevoo naa bia kang bo, da yiène bia so n’nem ôsi (Mat. 15:8).

5. Dzé é ne bia vole naa bi lere é bôr bevoo ngang ?

⁵ Jehôva a kômô naa bi lere é bôr bevoo ngang. Éfônan, a dzô bia naa bi lere « bidjié » ngang (Bero. 13:1, 7). Ve, bôr bézing be ne dzô naa : « Me ne mevakh naa ma lere bôr ngang, nté sese bôr beté ba bo é mam ma lere naa ba yiène do ». Ye ôsimane té wa yiène faa ? Ane bebo-bisèñ Jehôva, bia ñu tang naa, é ngang bia lere bôr daa yiène ki tsinibe fave ébe é mam ba bo. Da yiène bele tsîn ébe é dzam éfe da dang édoa : Édzing daa akal Jehôva ya nkôman bi bele naa bia ve ñe n’nem mbeng (Jos. 4:14 ; 1 Pierre 3:15).

6. Ye bi ne lere môr ngang éyong môr té a ne kaa bia lere ngang ? Vakh ayilgha. (A daghe fe é ne atarga).

⁶ Bôr bézing be ne sili naa, “Ye é ne faa bo bebela naa me lere ngang ébe é môr a ne kaa ma lere ngang ?” Ôwé ! N’yeneghane bifônane bizing. Kéza Saúl a nga lere é ndôma dzèñ Jonatán ôsoan a bôr té (1 Sam. 20:30-34). Ve, amben aval té, ya ngang, Jonatán a nga sukh ésaa así aluman, ya ke kuiñ é môs Saúl a nga wu (Akô. 20:12 ; 2 Sam. 1:23). É fara n’nen Elí, a nga bôrô Ana naa a nga fiène meyokh (1 Sam. 1:12-14). Atoo naa, Israel ngura a nga yem naa Elí aa nga songhane ki mbia be-boan bèñ, amben a nga yiène de bo amu a mbe ésaa wôba, a mbe fe é fara n’nen. Ve, Ana a nga yalane ñe ya ngang (1 Sam. 1:15-18 ; 2:22-24). Befam be ye Atenas be nga ta ntôô Pablo, bé luè ñe naa « nfôfop » (Bisè mintôl 17:18). Ve, amben dzam té, Pablo a nga kobe bo ya ngang (Bisè mintôl 17:22). Dzam té da tugha lere naa édoa édzing bi bele do Jehôva, ya wong naa biaa kômô ki ñe ve n’nem abé, é ne bia tsini naa bi lere é bôr bevoo ngang, se fave éyong é ne ébubu ve, ya fe, éyong é ne bia ndzukh a bo do. N’yeneghan éndagha, beza ba yiène naa bi ve be ngang, amu dzé ki.

LEREGHE BÔR BE YE É NDA-BÔR DUÈ NGANG

7. Dzé é ne likh naa é bo bia ndzukh naa bi lere bôr be ye é nda-bôr dzaa ngang ?

⁷ Ndzukh bia tubane wô. Amu bia lôr abuiñ tam ya é nda-bôr dzaa, asughlan é ne naa, bia yem minfa be ne ngu’u ya minfa be bele ôfes. Bevoo bézing be ne bele ôkoan wa likh naa é bo bia ndzukh naa bi kale bo, nge ki faa naa, ba dzukh amu naa ba bira yep n’nem. Éba bevoo be ne bia dzô, nge ki a bo é mam ma dzughu bia. Bia yiène wôrane mvoa, éyong bi too ya é mvong-bôr dzaa. Éyong bôr be ye nda-bôr baa lerane ki ngang bevoo ya éba bevoo, dzam té da likh naa be woghane abé bevoo ya éba bevoo. Asughlan, mvong daa ye ki wulu mbeng, kaa ki tobe élat. Bi ne vaghane mvong-bôr ya ñuu. Ôkoan wa ve naa, ñuu é taa wulu mbeng. Aval té daa-daa, nge bôr be ye nda-bôr baa lerane ki ngang bevoo ya éba bevoo, dzam té da ye likh naa, be taa bo ésèñ nsama. Ve, aval ane be ne sèñ abuiñ akôan, mvong-bôr daa fe, é ne yeghe a lerane ngang bevoo ya éba bevoo.

8. Amu dzé é ne éban naa, bi lere bôr be ye é mvong bôr dzaa ngang ? (1 Timothée 5:4, 8).

⁸ Amu dzé bia yiène lere ngang ? (A lang 1 Timothée 5:4, 8). É kalare ôsua a nga tsili Timoteo, Pablo a nga kobe aval bôr be ye nda-bôr ba yiène kale ya dzale minkôman bevoo ya éba bevoo. A nga lere naa akalgha ôsua bia yiène kang bôr be ye é nda-bôr dzaa, déé se ki fave amu bia yiène de bo, ve amu naa bia « ko Nzame wong ». Bifiè bité bia yili naa, bia ve Nzame ékang é ne sôsôe ya sèhane ñe. Jehôva émién éñe a nga tele ntaane mam ô ne a mvong-bôr été (Beéph. 3:14, 15). Ya dzam té, éyong bia kang bôr be ye é mvong-bôr dzaa, é môr émién bia kang a ne Tsîn ye nda-bôr ése, Jehôva (1 Timothée 5:4). Abaalé môra akalgha bi bele naa bi lere bôr ye é nda-bôr dzaa ngang !

9. Aval avé ngal ya n’nôm be ne lerane ngang mboo ya éñi mboo ? (A daghe fe bivaghle).

⁹ Aval bi ne lere ngang. N’nôm a kang ngal a lere ñe naa a ne éban akal dèñ, a bo naa be ne étam, nge ki a bôr été (Mink. 31:28 ; 1 Pierre 3:7). Aa vaghle ki ñe bimi môs ézing, a lere ñe ôsoan, nge ki, a ve ñe naa a wôrane naa éé se ki éban. Ariel a, éñi a ning Argentina, a dzô naa : « Amu ôkoan ngal wom, biyong bizing a dzô ma é mam ma dzughu ma. Éyong da boban, ma simane mamién naa, bifiè a dzô ma, biaa lere ki é dzam ébién a wôran. Éyong metam me ne ndzukh, ma simane nten 1 Becorinthien 13:5, éwi wa tsini me naa me kobe ñe ya ngang, kaa naa ma kobe ñe mé wokh abé » (Mink. 19:11). Minenga a lere naa a kang n’nôm éyong a kobe ñe mbeng ébe é bôr bevoo (Beéph. 5:33). Aa bo ki ñe é fiang da dzughu ñe, aa pogho ki ñe, nge ki a ve ñe ôsoan, kaa ki ñe yô biyôla bia sili ñe ôsi. A wokh naa, a bo mam meté, da ye dzughu alukh deba (Mink. 14:1). Kal dzaa ézing é too Italia, éñi n’nôm a bira yep a n’nem a dzô naa : « Biyong bizing, ma wôrane naa meyep n’nôm wom me ne élôlôran. Melu ô mvus, bifiè biam ya aval me mbe mé daghe ñe, é mbe dé lere naa, ma biane ñe. Ve, ma yen naa, amu ma lôr abuiñ tam ya é bôr ba kobe é bôr bevoo ya ngang, maa, ma wôrane fe naa, ma yiène tsini naa ma lere n’nôm wom ngang. »

10. Aval avé bitong bi-bôr be ne lere bebyèñ beba ngang ?

¹⁰ A bitong bi-bôt, boghane mewokh ébe metsing bebyèñ benan ba ve mina (Beéph. 6:1-3). Kobeghane bebyèñ benan ya ngang (Akô. 21:17). Nté ba ke beñabôrô, lereghane bebyèñ benan ngang mi ve bo avole ba yi. Vahane mengu’u mesese menan naa mi kale be. N’tamane yen éfônane María, éñi ésaa aa se ki moan Bengaa Jehôva. Éyong ésaa a nga sum naa a koan, éé dzi ki ve naa é bo María ébubu a kale ñe. María a simane naa : « Me nga yaghlane se fave naa me bele ésaa wom ngang, ve ya fe naa, me kuiñ naa me lere ñe do. Me nga fas naa, nge Jehôva a dzaa me naa me kang bebyèñ bam, da yili naa, a ne fe ma ve ngu’u naa me bo do. Ya tam, me wokh-yang naa, ésaa wom aa yiène ki tsen é fulu dzèñ nfa ye naa me lere ñe ngang. » Éyong bia kang bôr be ye é nda-bôr dzaa kaa bis bikop bieba, bia lere naa bi bele ngang akal ntaane mam Jehôva.

LEREGHE BOBEÑONG YA BEKAL BUÈ BE YE ÉKÔAN NGANG

11. Amu dzé é ne bo ndzukh naa bi lere bobedzang ya bekal baa be ye ékôan ngang ?

¹¹ Ndzukh bia tubane wô. Bobedzang ya bekal baa be ye ékôan ba ve mengu’u mesese meba naa be wulu ya metsing me ya Biblia. Vedaa, biyong bizing, bevoo bézing be ne belane bia ya abé n’nem, a kikh bia ékoar-koat nsang, nge ki faa, a ve bia naa bi wokh abé. Nge moadzang ézing a ve bia « akalgha naa bi ka ya ñe », é ne bia bo ndzukh naa bi tsini naa bia belane ñe ya ngang (Becol. 3:13). Dzé é ne bia vole naa bi yem dang aval étéñ té ?

12. Amu dzé é ne éban naa bi lere bobedzang ya bekal baa be ye ékôan ngang ? (2 Pierre 2:9-12).

¹² Amu dzé bia yiène lere ngang ? (A lang 2 Pierre 2:9-12). É kalare bèè wèñ été, Pedro a nga tu bekristen bézing be ye ntet mimbu ôsua be mbe bé kobe « é bôr be bele duma » kaa ngang, da yili naa bemvene be ne bekristen. Za aval besôsôe bangele be nga yalan éyong be nga yen é dzam é nga boban alé ? Ya é ngang be mbe be bele Jehôva, béé dzi ki dzô éfiè ézing é mbe abé akal bebo-abé beté. Tamane simane dzam té ! Besôsôe bangele be nga tep naa béé se ki kobe bingung bi-bôr beté ya nget. Ndaane de, be nga likh naa Jehôva émién, éñe a kikh be nsang, ya ve be akira (Bero. 14:10-12 ; a vaghane ya Jude 9). Bangele beté béé dzi ki biane amben é bôr ba tebe Jehôva é ngam ayat. Ya dzam té, bia, bia dang bele mekalgha ma ve naa, bi taa biane bobedzang ya bekal baa ba dzing Jehôva. Zelan, bia, bia yiène « tebe ôsu » nfa ye a lere naa bia kang bo (Bero. 12:10). Éyong bia bo do, bia lere naa bia ve Jehôva ngang.

13-14. Aval avé bi ne lere bobedzang baa be ye ékôan ngang ? Vakh bifônan. (A daghe fe bivaghle).

¹³ Aval bi ne lere ngang. A bemvene, vahane mengu’u naa ya édzing, mi yeghle é bôr bevoo (Philm. 8, 9). Nge mia yiène lep môr, boghane do ya mbemba n’nem see ki éyong mia wokh abé. A bekal baa, mi ne bo abuiñ nfa ye naa mi fuiñ, ya kame é ngang é ne ékôan été, éyong mia tep a bo minsuakh, nge ki a kobe bôr abé (Tite 2:3-5). Bia besese, bi ne lere bemvene be ye ékôan daa ngang. Bi ne de bo éyong bia sèñ nsama ya bo. Bi ne ba ve akiba akal ndzukh ésèñ ba bo, naa be wulu a bisulan, be tebe ôsu nfa minkanghle, ye naa be vole fe é bôr ba ñong « étéñ abo é ne évus » (Begal. 6:1 ; 1 Tim. 5:17).

¹⁴ Kal dzaa ézing é too éyôla naa Rocío, a nga yen ndzukh a lere é mvene ézing a nga ve ñe melepgha ngang. A dzô naa : « Me nga wôrane naa, a nga bo nget ya ma. A nda, me nga kobe ñe abé. Amben me nga ve mengu’u naa me taa da lere, n’nem wom été, me mbe me bele bisô ye amu dzé a nga kobe ma. Éde fe me nga bo kaa bèè melepgha mèñ. » Dzé é nga vole Rocío ? A kane naa : « N’langhane Biblia wom été, me nga lang 1 Bethessalonicien 5:12, 13. Niène me nga wokh naa méé mbe ki mé lere ndôm dzam té ngang, éde ôbualé wom ô nga sum naa wa ndaghle ma. Me nga yaghlane Jehôva ye bo mindzeng mebakh maa été, nfa é dzam é mbe ma vole naa me tsen é fulu dzam. Ya tam, me nga wokh naa, se ki é ndôm dzam éde é mbe é bele étom, ve, éngung dzam. Éndagha, ma wokh naa ma yiène bo ésili ñuu nfa ye naa me lere é bôr bevoo ngang. Me ngen ma ve mengu’u naa me songhane. Ve, nté sese ma lere é bôr bevoo ngang, ma wôrane naa bia Jehôva bi ne mvoa. »

LEREGHE É BÔR BÉÉ SE KI ÉKÔAN ÉTÉ NGANG

15. Amu dzé é ne bia bo ndzukh naa bi lere é bôr béé se ki ékôan été ngang ?

¹⁵ Ndzukh bia tubane wô. Abuiñ biyong, éyong bi ne minkanghle, bia tuban é bôr baa dzing ki bebebela be ne a Biblia été (Beéph. 4:18). Bevoo bézing ba tep a wokh é fuèñ bia kanghle, amu é mam be nga yeghle be éyong be mbe bong. É bôr bézing bia be-be bi ne a sikôlô, nge ki ésèñ, be ne belane bia ya mbia n’nem. Tam ézing, bi ne bele é masa nge ki n’yeghle a ne kaa vaghle dzing ésèñ bia bo. Ya tam, bi ne sum naa bia dzimle é ngang bi bele akal bôr beté, ye belane bo ya mbia n’nem.

16. Amu dzé é ne éban naa bi lere é bôr baa be ki sum naa ba sèhane Jehôva ngang ? (1 Pierre 2:12 ; 3:15).

¹⁶ Amu dzé bia yiène lere ngang ? A simane naa, Jehôva a daghe aval bia belane é bôr baa be ki sum naa ba sèhane ñe. Ntôô Pedro a nga simane bekristen naa, é mbemba fulu wôba a ne tsini bôr bézing naa, be « ve Nzame duma ». Amu akalgha té, a nga bame be naa, be kame mebun meba « ya évuvuèñ ya fe édoa ngang » (a lang 1 Pierre 2:12 ; 3:15). A bo naa be nga kikh be nsang akal mebun meba, nge ki naa, be nga kame é mam be mbe bé bunu, bekristen be nga yiène belan é bôr béé mbe ki ngap ye ékôan, ane Nzame émién éñe a mbe a tele be ôsu. Aval ése é ne bo, Jehôva a yen ye bèè é mam bia dzô, ya aval bia dzô mo. Abaalé môra akalgha bi bele naa bi belan é bôr béé se ki ngap ye ékôan, ya ngang !

17. Aval avé bi ne lere é bôr béé se ngap ye ékôan ngang ?

¹⁷ Aval bi ne lere ngang. Éyong bi ne minkanghle, biaa yiène ki vaghle lere naa bia biane é bôr baa bele ki n’yeman wa so a Biblia été. Ndaane de, bia kômô lere é bôr bevoo naa, be ne éban asu Nzame, ya fe naa, ba dang bia (Aggée 2:7 ; Beph. 2:3). Nge bôr ba ta wa akal é mam wa bunu, ô taa yalane bo abé. Éfônan, biaa kômô ki dzô bôr é mam ma lere naa bia bi ne min’yeman, ve ébe be ne mindziman (1 Pierre 2:23). Nge wa dzôban é dzam ézing ô va dzô, dzaaghe bidjiiya étéñ té ébién. Aval avé ô ne lere ngang éyong ô ne ésèñ ? Boghe mbemba mbo-ésèñ, wé dzeng fe naa ô bele mbemba fulu nfa é bôr mina be-be mia sèñ, ya fe nfa bemasa buè (Tite 2:9, 10). Éyong ô ne mbo-ésèñ a ne kaa wup, éñi a sèñ ngu’u, ô ne ve, nge ki, a bo kaa ve boan be-bôr n’nem mbeng éyong ésese, ve asughlan, wa ye bira ve Nzame n’nem mbeng (Becol. 3:22, 23).

18. Amu dzé é ne mbeng naa bi tsini naa bia ve ye lere é bôr bevoo ngang ?

¹⁸ Abaalé mbemba mekalgha bi bele naa, bi ve, ye lere é bôr bevoo ngang ! Bi va yen naa, éyong bia lere bôr be ye é nda-bôr dzaa ngang, bia lere naa bia kang Nlô ye menda me-bôr mesese, Jehôva. Aval té daa-daa, éyong bia lere bobedzang ya bekal baa be ye ékôan ngang, bia lere naa bia kang Ésaa waa a ne a dzôp été. Ya fe naa, éyong bia lere é bôr béé se ki ngap ye ékôan ngang, bia ve naa, é bo be ébubu naa be ve é Nzame waa duma, ya fe naa, be kang ñe. Amben boan be-bôr bézing baa lere ki bia ngang môs ézing, bia yiène tsini naa bia ve ye lere be ngang. Amu dzé ? Amu naa Jehôva a ye borane bia. A kiagh naa : « Maa, ma ye kang é bôr ba kang ma » (1 Sam. 2:30).