Kabula Dauvuka ni Waituiloa

ERA qalo ena veibaravi nukunuku kei na veiyanuyanu. E rawa nira kune ena botonisauloa, ena drano kei na uciwai ke batabata se mani katakata sara na vanua. O ira sara mada na cava oqo? Oqo e dua na mataqali ika ni wasawasa, era ika raraba vakabuina, na vai, e vaka era dauvuka!

E sega ni gadrevi mo dua na daununu, mo dua na dauqoli, se mo tiko i wai mo raica na totoka ni vuka ni vai. Me vaka e kaya o Bart, e dua e daudikeva na kabula e wasawasa, nira dau raica vakawasoma o ira era dau gade e baravi na lade ni vai.

E vica vata tu na drau na veimataqali vai, mai na kena e vica ga na sedimita na kena leleka ina kena e vica vata na mita na kena lelevu. O na raica nira tautauvata kei na qio. Na yaloka ni vai e kunekunetaki ena kete i tinana, e duatani sara mai vei ira na so na mataqali ika. Na vai e vakatokai na skate, e vakalutu qai saulaka na kena yaloka, ia e so tale na mataqali vai era saulaka ga na kedra yaloka e kete i tinadra ra qai vakasucuma mai na luvedra​—mera sa luve ni vai lalai.

E dua vei ira na vai kilai levu oya na vai e vakavotona na buina, na kena sui e malumalumu, qai vakatabana mai na uluna me yaco e vu ni buina ena tutuna ruarua. E rawa ni momokiti se vaka na ibulibuli ni daimani na mataqali vai oqo, se vaka beka na irairai ni dua na kaite e vakabuina. E vakarawarawataka na nodra tasiri e loma ni wai na yagodra raraba. Na yavala tale ga ni tabadra e vaka e solia vei ira na igu mera qalo voli ena loma ni wasawasa me vaka sara ga era vuka tiko. Ia ni sa robo koto, era buluti ira tu ena veinuku e boto ni wasawasa.

E tiko na mata ni vai oqo e uluna, qai tiko e rukuna na gusuna. Ni kaukaua na batina kei na galegalena, e rawa mada ga ni vorolaka na vivili. Oya na vuna era na sega ni taleitaki kina mai vei ira na civa, baleta ni kedra kakana talei na vivili. E dau laukana na vai oqo qai vakayagataki tale ga ena so na kakana vakarautaki me isosomi ni lewe ni vivili na scallops.

E balavu na bui ni vai oqo qai tiko e dela ni buina na votona gagata qai varovaroa na tutuna ruarua e dauveilauti. E gaga na votona oqori. Ke dua e butuka, vaqitora, se vakasaga, sa na kalouca dina ni na raboti koya na buina, ni tiko kina na gaga. E dau vakawasoma me ramusu na votona ni lauta e dua, qai dau dredre me leuti tani mai, e rawa ni bibi sara na mavoa kevaka e sega ni qarauni vinaka. Ke mani raboti iko ena dua na gauna, savata vinaka sara na mavoa ena wai droka se waitui kevaka e rawa. Kena totolo duadua, tonia na mavoa ena wai katakata, na kena katakata duadua o rawa ni vosota. Na wai katakata e kauta laivi na gaga qai vakamalumutaka na mosi. Oti oya mo raici vuniwai sara vakatotolo.

E dina ni na vakarerei iko beka ni vakavotona tu na buidra, ia era sega ni dau vakayagataka tu vakaveitalia vakavo ga ke ra vakasasataki. O Bart, se cavuti mai liu, e dikeva nira sega ni rerevaki sara na vai ni rau a lai qaqalo tu vakaveiwatini kei ira ena vanua ni vakana vai manoa ena Cayman Islands. E kaya: “Keirau tekiduru tu ena nuku e botoniwai, e rauta ni lima na mita na kena titobu. Gauna keirau tekivu vakani ira kina, sa ra qai roboti keirau mai na vai! E rairai 30 se 40 beka na vai qai duidui na kedra lelevu era mai wavokiti keirau. Nira qalo wavoki toka vakamalua ena vaqara kakana, era tekivu mai duru i keirau, era lako cake i mata i keirau, e daku i keirau, e ulu i keirau sara, ra qai biligi keirau vakamalua toka nira vinakata e dua mada ga na tiki ni kakana. E vakasakiti dina na nodra vakavulici rawarawa na kabula totoka oqo. Keirau masia rawa na ketedra nira sivia na ulu i keirau.” Nira sa rui manoa, e kaya kina o Bart nira sega vakadua ni bau vakavuleqa na vai vei ira ena veiyabaki kece era dau mai qaqalo voli vata kina.

Vei keda na sega ni daununu, e rawa nida raici ira na vai ena wai vovodea se ena vanua era dau maroroi kina me ka ni sarasara na kabula ni wasawasa ena veiyasa i vuravura. E levu na vanua vaka oqo era tiko kina e so na tobu era tu kina na vai e rawa nida tarai ira, ia sa kau laivi na votodra de ra vakavuleqa. E kaya o Ron Hardy, na itaukei ni Gulf World se, na vanua ni gagade era maroroi ra qai dau saravi kina na kabula e wasawasa me vaka na babale, na sea lions, kei na vai mai na koroturaga o Panama, e Florida: “E dua vei ira na ivakaraitaki vinaka mera kilai kina na kabula ni wasawasa oya na neitou tobu era tu kina na vai eda rawa ni tarai ira. E levu era dau rerevaka tu na vai​—ia o na raica na veisau ni nodra vakasama nira sa qai kila na dina ni ka keimami kaya tiko! Nira tara oti e dua na vai, era tekivu qoroya sara ga na kena totoka kei na nodra ivukivuki. E so era dau calata na nodra soli ivukivuki na babale e caka tarava, nira vinakata ga mera saravi ira na vai.”

O koya gona ni o sa vulica oqo e so na ka me baleti ira na vai, o sa na rairai douvaki ira. Mo nanuma tiko nira dau buluti ira tu ena veinuku ena vanua vovodea qai katakata. O koya gona ni o kosova e so na vanua vaka oqo, yarataka tiko na yavamu, kua ni laveta. Ni o cakava oqo, era na kila na vai ni o sa lako tiko yani, o na sega kina ni butuka se vakila na irabo ni kabula dauvuka totoka oqo ni waituiloa.

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Vai

[iYaloyalo ena tabana e 18]

E levu era dau rerevaka na vai, ia e veisau nodra vakasama nira kila na ka dina baleti ira

[iYaloyalo ena tabana e 19]

Vevewai

[Credit Line]

© Francois Gohier/Photo Researchers