Na Rai ni iVolatabu

Na iUkuuku ni Yago—Me Lewai Vakamatau

“NA VIA rairai vinaka e vakaseva tani na lewa matau,” a vola e dua na dauvolaivola mai Varanise. Ena veisenitiuri sa oti nida raica na veika era cakava na tamata mera rairai vinaka kina, e laurai ni sega sara ga nira lewai ira kina vakamatau. Me kena ivakaraitaki, ena nodra saga na marama ena ika19 ni senitiuri mera tolo maresa, era vakavorakitaki ira mera daramaka na isuluiloma e vakalailaitaka na ketedra, dina ga ni voleka nira sega ni cegu rawa kina. E so e kaya na lailai ni tolodra e 325 ga na milimita. Era mate sara kina e so na marama ni curu basikata yani na yatedra na sui ni sarisaridra, ni mokoti ira vakaukaua na isuluiloma era daramaka me vakalailaitaka na tolodra.

Ia nikua, e dina ni sa madra na iwalewale oya, se sega ga ni yali na via rairai vinaka me vaka ga ena gauna oya. O ira na tagane kei na yalewa era vakayagataka na iwalewale dredre qai rerevaki sara me veisautaka na kedra irairai dina. Me kena ivakaraitaki, ena dua na gauna era dau lakova ga vakalevu na vale ni samuqawe kei na cula ni veitikiniyago ena so na vanua o ira e sega ni vinaka tu na nodra itovo me daramaki kina na sau se so tale na ka vaka oya. Ena gauna oqo, e sa levu sara na kena vale e kune ena sitoa lelevu ni veivoli kei na veitikotiko ena taudaku ni korolelevu. Ena dua na yabaki wale tiko ga oqo, e tukuni kina ni samuqawe a ikaono ni bisinisi tubu totolo duadua e Mereke.

E levu tale na iukuuku ni yago duatani e laurai ni taleitaki vakalevu, vakabibi vei ira na itabagone. Sa takalevu na culai ni tikiniyago​—wili kina na matanisucu, na ucu, na yame, kei na yago tabu sara mada ga. Ia e so tale, e sega ni rauti ira me culai wale ga vaka oya na tikiniyagodra. Era sa qai cakava e so na kena mataqali e duatani sara me vaka na tavuni ni yagodra, me tavalaki,a kei na nodra todilaka na kulidra ra qai curumaka kina e dua na ka me vakalevutaka na kena qara, me laurai tale ga kina na mawena.

E iValavala Makawa

E sega ni ka vou na kena dau ukutaki se veisautaki na irairai ni yago. Ena veisenitiuri sa oti, e so na yasa i Aferika e nodra ivakarau mera qia se mera samuqawetaki me vakatakilakilataka na vuvale cava se mataqali cava era lewena. Ia ena levu na vanua oqo nikua, e laurai ni vaka me sa sega soti ni taleitaki na ivalavala oqo, sa sega tale ga ni caka vakalevu vaka e liu.

Ena gauna vakaivolatabu e dau vakayacori tale ga na samuqawe, culai ni veitikiniyago, kei na tavalaki ni yago. Ra dau vakayacora vakalevu na veimatanitu lotu butobuto ni lako vata kei na nodra vakabauta. Sa rauta me vakatabui ira nona tamata, na Jiu, o Jiova mera kua ni muria nodra ivalavala na lotu butobuto oya. (Vunau ni Soro 19:28) Me vaka nira “matanitu talei” ni Kalou na Jiu, era taqomaki kina mai na ivalavala torosobu ni lotu lasu.​—Vakarua 14:2.

Na Galala Vakarisito

Eda sega ni vauci ena Lawa i Mosese na lotu Vakarisito, ia e virikotora ga kina e so na ivakavuvuli e mai taurivaki tale ga ena ivavakoso vakarisito. (Kolosa 2:14) Era lewa gona kina na sasauni cava era via tokara, ia me rakorako. (Kalatia 5:1; 1 Timoci 2:9, 10) Ia, na galala oqo e vakaiyalayala.​—1 Pita 2:16.

A vola o Paula ena 1 Korinica 6:12: “Sa tara vei au na ka kecega, ia ka sa sega ni yaga na ka kecega.” O Paula e dua na lotu Vakarisito, e kila vinaka ni nona galala e sega ni solia vua na dodonu me cakava ga na ka e lomana, ia me veinanumi. Nona loloma gona e vakamuai koya me dau veinanumi ena ka e cakava. (Kalatia 5:13) A uqeta o koya: “Mo dou kakua ni nanuma na nomudou ka ga koi kemudou yadua, ia mo dou dui nanuma talega na nodra ka na tamata tani.” (Filipai 2:4) Nona dau veinanumi e ivakaraitaki vinaka vua na lotu Vakarisito e nanuma tiko me ukutaka na yagona.

Na iVakavuvuli Vakaivolatabu me na Dikevi

E dua na ivakaro vua na lotu Vakarisito me vunautaka na itukutuku vinaka, me vakavuvulitaka tale ga. (Maciu 28:19, 20; Filipai 2:15) Na lotu Vakarisito ena qarauna me kua ni dua na ka, wili kina na kena irairai, me vagolei ira tani na tamata mai na nodra rogoca na itukutuku oya.​—2 Korinica 4:2.

E dina ni sa takalevu tu vei ira e so na iukuuku me vaka na culai ni veitikiniyago me daramaki kina na sau se so tale na ka vaka oya se samuqawe, ena vinaka me na tarogi koya na lotu Vakarisito, ‘Ena vakacava beka na nodra rai o ira keimami vakaitikotiko vata niu na ukutaka vaka oqo na yagoqu? Au na wili vata beka kina kei ira na ilawalawa torosobu? Ke dodonu mada ga ina noqu lewaeloma meu cula na veitikiniyagoqu mera daramaki kina na sau se meu samuqawetaka, ena vakayacoka vakacava vei ira ena ivavakoso? Era na raica beka me vakadinadinataka ni tiko vei au “na yalo ni vuravura”? Ena lomatarotarotaki beka kina na noqu “[i]valavala yalomatua”?’​—1 Korinica 2:12; 10:29-32; Taito 2:12.

E rerevaki sara tale ga e so na mataqali veisau e dau caka ena tikiniyago. Na samuqawetaki e vakayagataki kina na matanicula e sega ni vakasavasavataki vinaka e vakadewa na mate na hepatitis kei na HIV. E so na gauna e rawa ni lai vakaleqa tale ga na kuliniyago na iboro e dau rokataki kina na samuqawe. Na culai ni veitikiniyago e rawa ni taura e vica na vula me qai mamaca, dau mosi sara tale ga ena levu na gauna oya. E dau vakavuna tale ga na gaga, sega ni cegu na drodro ni dra mai na mavoa, na dramate, mavoa ni ua, kei na so na mate bibi sara. Kena ikuri, e dau dredre me veisautaki tale e so na ka e caka ina kuliniyago. Me kena ivakaraitaki, me vakatau ena raraba kei na roka ni samuqawe, ke vinakati me bokoci, sa na bau vaka toka oya na isau ni kena sagai me taqusi ena misini livaliva, ena sega tale ga ni caka vakadua ga, qai mosimosi dina na kena caka. Ke culai e dua na tikiniyagoda, sa da na qai bulu vata ga kei na mawena.

Nona vakatulewataka e dua me caka vua oqori se sega, e sa na qai vakatau ga vua. Ia o koya e gadreva me vakamarautaka na Kalou e kila tiko ni bula ni lotu Vakarisito e vauci kina na nona cabori koya vakatabakidua vua na Kalou. Na yagoda na imadrali bula e cabori vua na Kalou me vakayagataki ena nona inaki. (Roma 12:1) Era sega kina ni okata na yagodra na lotu Vakarisito matua me nodra ga, mera lewa ga o ira na nodra vakamavoataka se tavalaka. Vakabibi, vei ira era lesi mera veiqaravi ena ivavakoso, e dodonu mera kilai nira dau cakava vakarauta na ka, ra yalomatua, ra qai lewai ira vakamatau.​—1 Timoci 3:2, 3, NW.

Ke ra saga na lotu Vakarisito mera teivaka ra qai cakacakataka na yalomatua e yavutaki vakaivolatabu, ena rawa vei ira mera vorata na ivalavala e cakava na vuravura oqo “sa sega ni veiriti kei na bula sa mai vua na Kalou,” oya nira sa rui cakava vakasivia na ka, ra qai taleitaka na vakararawataka na yagodra. (Efeso 4:18) Era sa vakaraitaka kina ena matadra na tamata kece ga ni rawa nira lewai ira vakamatau.​—Filipai 4:5, NW.

[iVakamacala e ra]