Lagokata Dau Kanaloto—Tiko na Kena Yaga
E DUATANI qai vaka e vakarerevaki na irairai ni lago oqo na ichneumon. Ia na cava e vakatokai kina me dau kanaloto? Ni dau lai biuta na nona yaloka ena nodra yaloka na manumanu lalai tale e so se na viritalawalawa.
E sivia e 3,000 na veimataqali lago na ichneumon ena vualiku kei Amerika. O ira na lago oqo era tiki tale ni vuvale levu ni veimataqali lagokata era dau kanaloto. Era cakacakataka na saenitisi ni sivia e 40,000 na manumanu lailai era tiki ni vuvale levu ni lagokata.
E duidui tu na kedra levu na mataqali lago oqo na ichneumon, e so e rauta ni 0.3 na sedimita na kedra lalai, e so tale e rauta ni 5 na sedimita. Na maresa kei na lolove ni ketedra e balavu mai na uludra. E duatani na ichneumon mai na lagokata tale e so baleta ni balavu sara na lawedra.
E kilai tani na lago oqo ena icula momoto e koto ena mua ni ketena, e yacana na ovipositor ni dau vakalutu yaloka kina. E balavu cake na icula oqo mai na yagona. E tiko kina e tolu na wa e mamare mai na drauniulu ni ose, ia eratou cakacaka vata ena kena biligi sobu na yaloka.
Ena kila vakacava na lago na ichneumon na vanua era tu kina na yaloka ni manumanu tale e so? E dikevi ni vakayagataka na lawena na lagokata yalewa na megarhyssa, me tavitavia tiko kina na kulinikau me rawa ni kila na vanua e buluti tiko kina na yaloka ena loma ni kau. Ena gauna sa vakila kina ni sa tiko e dua yaloka, sa qai tavitavi ga vakaukaua. Oti oya sa qai dikeva na kulinikau ena nona icula, ni kelia sobu na kulinikau.
Era raica rawa na dauvakadidike: “Na gauna e tara kina na icula na yaloka, ena vakalutuka sobu e dua na yaloka me lai koto ena yasa ni yaloka e sa tu rawa mai.” Ni sa diridiri ga na yaloka e sa tu rawa, na yaloka ni lagokata ena kanaloto mai na uro kei na wai ni yaloka oya. Ena talia e dua na nona iovi siliva, qai tubu tiko kina me yacova ni sa matua. Ni sa lako mai cake, ena qara e so tale na yaloka ni manumanu lalai me cakava na ka vata ga oya.
Dina ni na tukuni beka nira kanaloto ra qai dau sega ni veinanumi, ia e tiko na kedra yaga. Era kania na manumanu lalai e dau vakacacana na kakana e tei, me vaka na chinch bugs, boll weevils, na sarasara, na kumakumare, kei na so tale. O koya gona na ichneumon e vakamatea na manumanu lalai e dau kania na itei.
Dina ga ni levu tu na ichneumon, ia eda sega ni dau raica vakalevu na tamata, baleta nira dau vakaitikotiko, ra kana, ra qai vakalutu yaloka ena vanua eda sega ni dau lakova vakalevu. Na lagokata oqo e dua tale ga na ivakaraitaki ni veimataqali ka bula era tu, e se bera ni matata vua na tamata na veika kece me baleti ira.
[iYaloyalo ena tabana e 24]
Vakarau vakalutu yaloka tiko na lagokata na “ichneumon”
[Credit Line]
Scott Bauer/Agricultural Research Service, USDA