Veivakamarautaki Era Guta e Levu ena iMatai ni Senitiuri
Era sega ni wili rawa na levu ni tamata era mavoa kei ira na mate, okati kina e so na gone, ena nodra veibuturaki na sara qito mai na rua na siti erau volekata na ceva kei Itali. Na ka vakaloloma a yaco oya a vakarota kina na matanitu me sogo na valenisarasara me tini na yabaki.
NA ITUKUTUKU ni veibuturaki vaka oqo e sa matau na wilika ena niusipepa nikua. Ia na kena oya, a yaco ni rauta na 2,000 na yabaki sa oti ena gauna ni veiliutaki nei Empara Niro. Na daunitukutuku makawa ni Roma, o Tacitus e vakamacalataka ni veibuturaki a yaco oqo ena valenisarasara mai Pompeii a tekivu ena nodra veiba o ira na kai Pompeii kei ira na dau sara qito era cavutu mai na siti voleka o Nuceria, ena gauna era sarava tiko kina na qito vakadomobula e dau tini ena mate.
Ena imatai ni senitiuri, e levu era dau galeleta na ka ni veivakamarautaki. Na siti rogo kece ena yasayasa vakaRoma e tu kina na vanua ni vakatasuasua, na valenisarasara, kei na raraniqito, qai so na siti ena tiko tolutolu kina na ka oqo. “Na qito,” e kaya na Atlas of the Roman World, “e vakadomobula qai veivakayavalati . . . [qai] kena ivakarau me dave na dra.” O ira na dauvodo kareti e duidui na roka ni nodra isulu, kei na timi yadua ena matataka e dua na ilawalawa, vakapolitiki se lewenivanua. Era kaila na ito yadua ni basika e rara na timi era taleitaka. Ena nodra sa taleitaki vakalevu na dauvodo kareti era sa lai ukutaka kina na lewenivanua na nodra vale ena kedra iyaloyalo, qai dua na umailavo levu era dau saumi kina na dauvodo kareti.
E dau vakayacori tale ga ena siti na qito vakadomobula e dave kina na dra vaka kina na nodra vala na tamata kei na manumanu, so na gauna era sega ni dau vakaiyaragi na tamata. E kaya na daunitukutuku makawa o Will Durant, “o ira era beitaki ena basulawa, ena so na gauna era na dau tokara na isulu e caka ena kulinimanumanu ra qai viritaki vei ira na manumanu kila era sa walokai tu, o ira oqori era sotava na mate mosimosi.”
O ira gona era taleitaka na ka ni veivakamarautaki tawavakalou vaka oqo e sa “vakabutobutotaki na lomadra” ra qai “sega ni madua rawa.” (Efeso 4:17-19) Ena ikarua ni senitiuri, e vola o Tertullian: “Vei ira na [lotu Vakarisito] e sega ni dua na ka e tukuni, se raici, se rogoci nira bau vakaitavi ena veika lialia e dau vakayacori ena sakisi, na nodra ivalavala vakamadua na dauvakatasuasua, kei na veivakamatematei ena raraniqito.” O ira tale ga na lotu Vakarisito dina nikua era qarauna mera kua ni wilika, rogoca, se sarava na ka ni veivakamarautaki e vakayacori kina na ivalavala kaukaua ena sala cava ga—ena ivola, retioyaloyalo, se qito ena kompiuta—era kila ni o Jiova e cati koya sa “vinakata nai valavala kaukauwa.”—Same 11:5.
[iYaloyalo ena tabana e 30]
Na iyaloyalo ni dua na dauvodo kareti qaqa
[iYaloyalo ena tabana e 30]
iTaba ni dua na turaga a vala kei na laione yalewa
[iYaloyalo ena tabana e 30]
Valenisarasara e Roma ena imatai ni senitiuri
[Credit Line]
Ciudad de Mérida
[iTaba ni Credit Line ena tabana e 30]
E cake kei na imawi e ra: Museo Nacional de Arte Romano, Mérida