Talairawarawa ina Veiliutaki​—Na Cava e Bibi Kina?

O CEI e sega ni taleitaka na nodra dodonu na ovisa mera vesuki ira na daubasulawa nira butakoca na noda iyaya se ra vakasosani ira na lewe ni noda vuvale? Eda sega li ni marautaka na dodonu ni mataveilewai me totogitaki ira na daubasulawa mera taqomaki kina na lewenivanua?

E rawa nida vakasamataka tale ga na veiqaravi raraba tale e so me vaka na vakavinakataki ni gaunisala, na tiko bulabula, kei na vuli, era saumi mai na ivakacavacava e lavaka na matanitu. Era ivakaraitaki vinaka na lotu Vakarisito dina ena nodra talairawarawa vei ira na vakailesilesi vakamatanitu. Ena vakaiyalayala beka na talairawarawa oqo? E vei soti na vanua e vinakati meda talairawarawa kina vei ira na veiliutaki?

Veiliutaki ni Matanitu

E vakaraitaka na iVolatabu ni dodonu vei ira kece na tamata, o ira na tiko ena vakabauta kei ira na sega, mera talairawarawa vei ira na veiliutaki ena matanitu nira cakava tiko na veika e yaga raraba. A volavola kina vei ira na nona itokani vakabauta mai Roma na yapositolo lotu Vakarisito o Paula, ena yaga vei keda meda dikeva mada na ka e kaya e volai tu ena Roma 13:​1-7, VV.

E lewenivanua ni matanitu o Roma o Paula, na matanitu a liutaki vuravura tu ena gauna oya. A vola na nona ivola o Paula rauta na yabaki 56 S.K., qai vakasalataki ira kece kina na lotu Vakarisito mera lewenivanua ivakaraitaki vinaka. E vola: “Me talairawarawa na tamata kece ga vei ira era veiliutaki e na matanitu, ni sega ni dua e veiliutaki rawa ke sega ni vakatara na Kalou. Ko ira era sa veiliutaki tiko oqo sa lesi ira kina na Kalou.”

E vakamacalataka tiko e ke o Paula ni na sega ni veiliutaki rawa na tamata ke sega ni vakatara na Kalou. Eda na rawa ni raica kina nira veiliutaki tiko na iliuliu vakamatanitu ena ruku ni ituvatuvanaki ni Kalou. Eda na raica rawa kina ni o “koya e saqati ira era veiliutaki tiko sa saqata tiko na ka sa lesia na Kalou.”

Dina nira dau vakacaucautaki mai vei ira na iliuliu vakamatanitu o ira na dau caka vinaka, e soli tale ga na kaukaua vei ira na iliuliu oqo mera totogitaki ira era cakacala. E tiko gona na vuna vinaka vei ira na cakacala mera rerevaka na dodonu ni nodra vakatulewa na veiliutaki ena matanitu “me[ra] veitotogitaki,” me vaka nira vakayacora tiko oqo ena nodra ilesilesi ‘vakaitalai ni Kalou.’

E qai tinia na nona ivakamacala o Paula ena nona kaya: “Sa i koya oqo na vuna e dodonu mo ni talairawarawa kina vei ira era veiliutaki, sega ni baleta wale ga na cudru ni Kalou, e baleta sara tale mada ga ni na sota vata o ya kei na nomuni lewa e loma. Sa i koya tale ga oqo na vuna mo ni soli i vakacavacava kina. Ia ni ra sa vakayacora na nodra i tavi ko ira na veiliutaki era sa cakava tiko na cakacaka ni Kalou.”

Na dodonu ni vakatulewataki ni vakayagataki ni ivakacavacava e kumuni e nodra na iliuliu torocake, e sega ni nona o koya e sauma na ivakacavacava. Ni dua na lewenivanua yalodina, ena taura dei na nona lewaeloma vinaka na lotu Vakarisito. E kila o koya ni nona talairawarawa vei ira na veiliutaki ena matanitu, nona sauma tale ga na ivakacavacava e lavaki, e sa tokona tiko kina na ka e gadrevi ena bula raraba, kei na nona kila ni salavata tiko oqori kei na ituvatuvanaki vakalou.

Na Vuvale Kei na Kena Lewa

Vakaevei na lewa ena vuvale? Ni se qai tubu tiko e dua na gone, e dau tagi se kaila kevaka e vinakata e dua na ka. Na itubutubu yalomatua ena rawa ni lewa vinaka na ka e gadreva dina na gone, ena sega ni vakalaiva me yaco ga na nona yalokaukaua me yavu ni nona vakatulewa. Era dau vakalaivi e so na gone, nira sa tubu cake tiko, mera sa lewai ira ga. Ia ni se lailai ga na ka era sa sotava ena nodra bula, e rawarawa kina nodra coko ena basulawa kei na cakacala tale e so, mera vakacaraka kina na ituvatuva vakavuvale kei na bula raraba, me vaka era sa vakadinadinataka na qarava tiko na noda bula vakaitikotiko.

“E dau bera na nodra veivakadodonutaki na itubutubu,” e kaya o Rosalind Miles, ena nona ivola Children We Deserve. “E dodonu me tekivu sara ga mai na gauna e qai sucu kina na gone.” Kevaka era dau vosa vakayalovinaka ena yalo ni veikauaitaki dina na itubutubu mai na kena itekivu, oti mera qai tomana tiko ga, ena rawarawa sara na nodra ciqoma na gone na ivakavuvuli, era na rokova tale ga na veiliutaki ni nodra itubutubu.

E sinai tu ena iVolatabu na ivakavuvuli me baleta na vuvale kei na kena lewa. Ena ivola na Vosa Vakaibalebale, e veivakamuai kina na turaga vuku o Solomoni ina nodra duavata na itubutubu daurerevaka na Kalou nira susugi luvedra, ni kaya: “Na luvequ, mo vakarorogo ki nai vakavuvuli i tamamu, ka mo kakua ni biuta na vunau i tinamu.” (Vosa Vakaibalebale 1:8) Nira vakaraitaka na itubutubu na lomadei kei na duavata ena veika era vakatulewataka, era na kila vinaka na gone na ka e vinakati vei ira. Era na vakatovolei rau yadudua beka na itubutubu me rawa ni yaco ga kina na lomadra, ia era na taqomaki na lalai ena nodrau duavata tiko ga na itubutubu.

E tuvanaki ena iVolatabu ni itavi nei tagane vakawati na qarauni ni nodratou bula vakayalo na luvena kei na bula vakayalo nei watina. Oqo e itavi vakaulunivuvale. Ena vakayacori vakacava na itavi ni ulunivuvale oqo? E vakamacalataka o Paula ni o Karisito e Ulu ni ivavakoso, me vakataki tagane ga ni ulu i watina. E qai tomana o Paula: “Oi kemudou na tagane vakawati, lomani ira na watimudou, me vaka sa lomana nai soqosoqo lewe ni lotu [na watina vakayalo] na Karisito, a sa soli koya e na vukuna.” (Efeso 5:25) Ke muria o tagane na ivakaraitaki vinaka i Jisu me veiliutaki ena yalololoma, ena qai rawarawa sara me “vakarokorokotak[i]” koya na watina. (Efeso 5:​33) Era na raica tale ga na gone ena vuvale vaka oqo na yaga ni ituvatuva ni veiliutaki virikotori vakalou, era na marau mera muria.​—Efeso 6:​1-3.

Era na rawata vakacava na itubutubu le dua, wili kina o ira sa mate na watidra, na ka e gadrevi oqo? Ke ra tama se tina, sa rawa mera gole vakadodonu ina veiliutaki i Jiova na Kalou kei Jisu Karisito. E dau vosa doudou tu ga o Jisu me vaka ni tu vua na kaukaua e vu mai vei Tamana, kei na kaukaua e solia vua na iVolatabu ceguvi vakalou.​—Maciu 4:​1-​10; 7:​29; Joni 5:​19, 30; 8:​28.

E tuvanaki ena iVolatabu e levu sara na ivakavuvuli yaga me baleta na valuti ni veimataqali leqa era sotava tu na itabagone. Ena nodra saga na itubutubu mera kilai ira na ivakavuvuli oqo kei na nodra muria sara, sa na qai rawa ni dau tau ena loloma na nodra ivakasala vei ira na luvena. (Vakatekivu 6:​22; Vosa Vakaibalebale 13:20; Maciu 6:​33; 1 Korinica 15:33; Filipai 4:​8, 9) E rawa tale ga vei ira na itubutubu mera dikeva na ivola yavutaki vakaivolatabu e so e baleta sara ga na nodra vakavulici na gone me rawa nira raica kina na bibi ni veidusimaki vakaivolatabu.a

iVavakoso Vakarisito Kei na Veiliutaki

“Oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu; dou vakarogoci koya.” (Maciu 17:5) Ena nona cavuta sara ga o Jiova na Kalou na vosa oqo, e sa vakadeitaki Jisu kina ni tu vua na dodonu vakalou me vosa ena doudou. E rawarawa ga na noda raica na veika a tukuna ni volatukutukutaki tu ena va na Kosipeli.

Ni bera ni qai lako yani i lomalagi, a vakaraitaka o Jisu vei iratou na nona tisaipeli: “Sa soli mai vei au na lewa kecega mai lomalagi kei vuravura.” (Maciu 28:18) Me vaka ni iliuliu ni nona ivavakoso o Jisu, e wanonovi ira matua tiko ga na nona imuri lumuti e vuravura. Ia, me tekivu ena gauna a sovaraki mai kina na yalo tabu ena Penitiko 33 S.K., e vakayagataki iratou tale ga me ratou idewadewa ni ka dina, me vaka “na dauveiqaravi yalo dina ka vuku.” (Maciu 24:​45-47, VV; Cakacaka 2:​1-​36) Na cava mada e sa cakava o koya me rawata kina na veika kece oqo, me rawa ni vakayaloqaqataka na ivavakoso vakarisito? “Ni sa lako ki cake ko koya . . . , sa solia nai solisoli eso vei ira na tamata.” (Efeso 4:8) O ira ‘na isolisoli tamata’ oqo era qase ni ivavakoso lotu Vakarisito, e lesi ira na yalo tabu, e sa soli vei ira na kaukaua ni veiliutaki mera qarauna na nodra bula vakayalo o ira era vakabauta vata.​—Cakacaka 20:28.

Oqo na vuna e veivakasalataki kina o Paula: “Dou nanumi ira era a liutaki kemudou, era a tukuna vei kemudou na vosa ni Kalou; vakadamurimuria na nodra vakabauta, ka nanuma nai otioti ni nodrai valavala.” Me vaka nira muria sara ga vakavoleka na weniyava i Jisu o ira na tamata yalodina oqo, ena ka vukutaki kina me vakatotomuri na nodra vakabauta. Sa qai vakuria o Paula: “Dou talairawarawa vei ira sa liutaki kemudou, ka mo dou vakamalumalumutaki kemudou [“mo dou kila tiko ga ni dodonu mera liutaki kemudou,” The Amplified Bible]: ni ra sa yadrava na yalomudou, me vakataki ira era na tukuni ira kina, me ra kitaka kina e na marau, ka sega e na vutugu: ni sa sega ni yaga vei kemudou me vakaoqori.”​—Iperiu 13:​7, 17.

Na cava ena yaco ke sega ni muri na ivakasala oqori? A yaco oqori vei ira e so na lewe ni ivavakoso lotu Vakarisito taumada e qai vakavuna mera vukitani. E cavuti na yacadrau o Imeneo kei Filito ni rau a vakatanitaka na nodra vakabauta e so ena nodrau dau vosataka na vosa ni veirawai ena ‘italanoa vakasisila.’ E dua na nodrau ile ni sa vakayacori oti na veivakaturi, vakayalo beka se vakatakarakara, e sa na sega ni gadrevi tale kina e dua na veivakaturi mai muri ena ruku ni veiliutaki ni Matanitu ni Kalou.​—2 Timoci 2:​16-​18.

Sa ra qai veivuke mai o ira sa soli vei ira na dodonu ni veiliutaki. Me vaka nira matataki Jisu Karisito na qase ni ivavakoso lotu Vakarisito, era qai sabaya na ile veivakacalai vaka oya ena nodra laiva me dusimaki ira na iVolatabu. (2 Timoci 3:​16, 17) E vaka kina ena ivavakoso lotu Vakarisito edaidai, ni vakatokai me “duru kei na yavu ni vakavuvuli dina.” (1 Timoci 3:​15) Sa na sega tale ni vakatarai mera vakatanitaki “nai vakarau ni vosa dina” sa taqomaki tu ena vukuda ena iVolatabu.​—2 Timoci 1:​13, 14.

Dina ga ni sa seavu sara tiko yani vakatotolo e vuravura na dokai ni veiliutaki, eda rokova tiko ga na lotu Vakarisito na veiliutaki era sa tuvanaki tu mera vukei keda ena vanua, ena vuvale, vaka kina ena ivavakoso vakarisito. E bibi na dokai ni veiliutaki nida bula vinaka kina vakayago, vakayalo, kei na noda vakasama tale ga. Noda ciqoma qai doka na ituvatuva ni veiliutaki virikotori vakalou, eda na taqomaki kina mai vei rau na iliuliu cecere duadua​—o Jiova na Kalou kei Jisu Karisito​—meda vinaka tawamudu kina.​—Same 119:165; Iperiu 12:9.

[iVakamacala e ra]

[Tikina bibi ena tabana e 5]

E sinai tu ena iVolatabu na ivakavuvuli me baleta na vuvale kei na kena lewa

[iYaloyalo ena tabana e 6]

Sa rawa mera gole vakadodonu na itubutubu le dua ina veiliutaki i Jiova na Kalou kei Jisu Karisito

[iYaloyalo ena tabana e 7]

Era rokova tiko ga na lotu Vakarisito na veiliutaki era sa tuvanaki tu me vukei ira ena vuvale, ena ivavakoso vakarisito, vaka kina ena vanua

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 4]

Photo by Josh Mathes, Collection of the Supreme Court of the United States