O Dei Tiko ga ena Nomu Yalayala?

“Na ka kece ga ko ni cakava, cakava sara mai na vu ni yalomuni, me vaka e caka vua na Turaga, ka segai vei ira na tamata.”​—⁠KOLOSA 3:​23, VV.

1. Ena taudaku ni iVolatabu, ena vakamacalataki vakacava na ibalebale ni “yalayala”?

E RAWATA vakacava na dauqito me vinaka sara ena nona qito? Ena tenisi, soka, basketball, baseball, veitaucici, golf, se qito cava tale, o ira ga na soli ira vakatabakidua ena nodra qito era na lai kenadau sara kina. Dau vakabibitaki na vakarautaki vinaka ni yago kei na vakasama. E sota vinaka oqo kei na dua na ivakamacala me baleta na vosa, “yalayala,” e tukuni kina ni oya “na nona soli koya sara ga e dua me rawata e duabau na inaki se ivakarau.”

2. Ni tukuni ena iVolatabu na “yalayala,” na cava na kena ibal ebale? Vakamacalataka.

² Ia ni vakamacalataki na “yalayala” ena rai vakaivolatabu, na cava beka na kena ibalebale? Na “yalayala” ena vosa vakaiperiu e vakaibalebaletaka na ka “e vakatikitikitaki; wasei tani; tikici laivi.”a E Isireli makawa, a tokara ena nona isala na Bete Levu o Eroni na “ivakatakilakila tabu ni yalayala,” oqo na tiki ni koula raba mamare e ceuti kina na vosa vakaiperiu e vaka, “Sa nei Jiova na savasava.” Ena vuku ni ivakatakilakila oya, ena vakadreti tiko na bete levu me kua ni cakava na ka me na vakadukadukalitaka na vale tabu “ni sa tiko vua na ivakatakilakila ni yalayala, na waiwai ni veilumuti ni nona Kalou.”​—⁠Lako Yani 29:​6, NW; 39:​30, NW; Vunau ni Soro 21:​12, NW.

3. Ena vakacava na noda ivalavala ena vuku ni noda yalayala?

³ Eda raica gona ena tikina oqo ni ka bibi na yalayala. E dusia na nona lomasoli e dua me wili me tamata ni Kalou, ena vinakati kina vua me savasava na nona ivalavala. Sa rauta me cavuta na yapositolo o Pita na vosa i Jiova e vaka: “Dou yalosavasava; ni’u sa yalosavasava koi au.” (1 Pita 1:​15, 16) Nida lotu Vakarisito yalayala, e rui bibi dina meda dei tiko ga ena noda yalayala, meda yalodina me yacova na iotioti. Ia na cava e vauci ena yalayala vakarisito?​—⁠Vunau ni Soro 19:2; Maciu 24:⁠13.

4. Eda yacova vakacava na ikalawa ni yalayala, e rawa ni vakatauvatani kei na cava oqori?

⁴ Eda vakatulewataka meda qarava na Kalou o Jiova mai vu ni yaloda, noda vakasama, lomada, kei na noda kaukaua kece, nida sa mai vulica na iVolatabu da qai kilai koya kina kei na nona inaki, da kilai Jisu Karisito tale ga kei na itavi e colata ena inaki oya. (Marika 8:​34; 12:30; Joni 17:⁠3) Na ka eda cakava oqo e vaka tiko me noda vosa bubului vua na Kalou, na noda sa yalataki keda vakatabakidua vua. Na noda yalayala a sega ni caka tu ga ena yalo vakariri. A dikevi vinaka mada e liu, masulaki, qai vakasamataki vakayalomatua. E sega ni vakatulewataki gona ena loma ni dua ga na gauna lekaleka. Ena sega ni rawa nida vakataki koya e tekivu siviyara ia e qai tinia koso baleta ni sa rui cakacaka dredre na siviyara, se ni se yawa sara na gauna ni tatamusuki, se sa sega ni nuitaka ni na levu na ka e tamusuki. Dikeva mada oqo na nodra ivakaraitaki e so era “taura nai siviyara” ni ilesilesi vakalou ra qai dei toka kina ena gauna vinaka kei na gauna ca.​—⁠Luke 9:​62; Roma 12:​1, 2.

Era Dina Tu ga Ina Nodra Yalayala

5. E ivakaraitaki vakasakiti vakacava o Jeremaia ni tamata ni Kalou e dei tu ga ena nona yalayala?

⁵ Na cakacaka vakaitalatala i Jeremaia e vakaibalebale vakaparofisai e sivia na 40 na yabaki (647-607 B.S.K.) na kena dede, qai sega ni rawarawa oya. E kila vinaka tu o koya na veika e lekata. (Jeremaia 1:​2-6) E vinakati vua na yaloqaqa kei na vosota me vosa rawa kina e veisiga vei ira na tamata yalokaukaua ni Juta. (Jeremaia 18:18; 38:​4-6) Ia o Jeremaia, a nuitaka na Kalou o Jiova me vakaukauataki koya, dua kina o koya na italai ni Kalou e dei tu ga ena nona yalayala.​—⁠Jeremaia 1:​18, 19.

6. Na cava eda vulica vua na yapositolo o Joni?

⁶ Vakacava ga na yapositolo yalodina o Joni, a vakatalai vakavesu, ni sa kena turaga sara, ina yanuyanu lailai o Patimo baleta ni “vunautaka na vosa ni Kalou kei na dina sa mai vakatakila ko Jisu”? (Vakatakila 1:​9, VV) A vosota voli ga qai dei tiko ga ina nona yalayala vakarisito me 60 vakacaca na yabaki. A bula me raica na nodra vakarusai Jerusalemi na mataivalu ni Roma. A vakalougatataki me vola e dua na Kosipeli, tolu na ivola uqeti vakalou, kei na ivola na Vakatakila e raica rawa kina vakaparofisai na ivalu na Amaketoni. E yalolailai beka ni sa kila ni na sega ni yaco ena nona gauna na Amaketoni? E yalodatuvu beka? Sega, a yalodina tiko ga o Joni me yacova nona mate, dina ga ni a vola ni “sa voleka na gauna lokuci” ia a kila tiko ni veika e raivotutaka ena qai vakayacori ena dua na gauna sara e muri.​—⁠Vakatakila 1:​3, NW; Taniela 12:⁠4.

So Era Dei Ena Nodra Yalayala Ena Gauna Oqo

7. E ivakaraitaki vinaka vakacava e dua na tacida ena vuku ni nona yalayala vakarisito?

⁷ Ena noda gauna oqo, e vica vata na udolu na lotu Vakarisito yalodina era dei tiko ga ena nodra yalayala, dina ga nira sega ni bula mera raica na Amaketoni. Dua vei ira oqori o Ernest E.  Beavor mai Igiladi. A papitaiso me iVakadinadina ena 1939 ni se qai kacabote ga na iKarua ni iValu Levu, mani biuta nona bisinisi ni veitaba sa cici vinaka tu, me cakacaka vakaitalatala vakatabakidua. A bala i valeniveivesu me yabaki rua baleta ni dei ena nona vakabauta vakarisito me tawaveitovaki. Ratou tokoni koya na nona vuvale, ia ena 1950, ratou lai vulica na cakacaka ni kaulotu e tolu na luvena ena Watchtower Bible School of Gilead, e Niu Yoka. Ena gugumatua ni nona vunau o Brother Beavor, ra lai tini vakayacani koya kina na nona itokani me o Ernie Amaketoni. A dei tu ga o koya ena nona yalayala, ia me yacova nona mate ena 1986, a wewenigusuna tu ga na kena sa voleka na ivalu ni Kalou, na Amaketoni. A sega ni raica na nona yalayala vua na Kalou me vaka tu e dua na konitaraki me vakayacori ena loma ga ni dua na gauna yalataki!b​—⁠1 Korinica 15:⁠58.

8, 9. (a) Era ivakaraitaki vinaka vakacava e levu na cauravou e Sipeni donuya nona veiliutaki voravora o Franco? (b) Na taro cava soti e yaga me tarogi?

⁸ Mai Sipeni, eda raica kina na nodra ivakaraitaki e so tale era yalogu tu ga. Donuya nona veiliutaki voravora o Franco (1939-​75), era dei tu ga ena nodra vakabauta vakarisito mera kua ni veitovaki e vica vata na drau na iVakadinadina gone. Levu sara era bala kina ina valeniveivesu ni mataivalu mera yabaki tini se sivia. Lai yacova sara na 22 na yabaki na levu ni kena itotogi e valeniveivesu e dua na iVakadinadina, o Jesús Martín. A mokulaki vakaca ni vesu tu ena valeniveivesu ni mataivalu mai Noca Aferika. Na ka rarawa e sotava, ia a sega ni datuvu.

⁹ Levu na gauna, era sega ni kila na cauravou oqo se ra na sere dina se sega, se gauna cava mera sere kina, ni dau vica vata tu na kedra itotogi qai kena ivakarau mera colati veitarataravi. Ia era yalodina tiko ga ra qai yalogutaka voli ga na nodra cakacaka vakaitalatala e valeniveivesu. Ni sa lai vinaka cake na draki ni bula ena 1973, ra sereki sara mai valeniveivesu e levu vei ira na iVakadinadina oqo, na nodra yabaki ni bula e sivia toka ga vakalailai na 30, ra qai goleva sara na cakacaka vakatabakidua mera cakacaka vakapainia lavotaki se ivakatawa dauveilakoyaki. Era dei tu ga ena nodra yalayala mai valeniveivesu, vaka kina nira sa sereki.c Vakacava o keda nikua? Eda yalodina tiko ga ena noda yalayala me vakataki ira na tacida yalodina oqo?​—⁠Iperiu 10:​32-​34; 13:⁠3.

Rai Dodonu me Baleta na Noda Yalayala

10. (a) Meda raica vakacava na noda yalayala? (b) E raica vakacava o Jiova na noda veiqaravi vua?

¹⁰ Eda raica vakacava noda yalataki keda vua na Kalou meda vakayacora na lomana? Oqori beka na ka eda vakaliuca duadua ena noda bula? Se vakacava tu na ituvaki ni noda bula, se da gone se qase, vakawati se sega, bulabula se tauvimate, sa dodonu ga meda dei tiko ena noda yalayala. Ena ituvaki ni bula e tiko kina e dua, de na rawa vua me goleva vakatabakidua na cakacaka vakapainia, se me bolecakacaka ena valenivolavola ni tabana ni Watch Tower Society, se me kaulotu, se me ivakatawa dauveilakoyaki. Ia ena dua tale na yasana, sa ra na ogataka ga e so na itubutubu na bula vakayago kei na bula vakayalo ni nodra vuvale. Vakacava na aua lailai era bau rawata ena vunau e veivula, e sega soti beka ni bibi ena mata i Jiova ni vakatauvatani kei na vica vata na aua era rawata o ira na goleva vakatabakidua na cakacaka vakaitalatala? Sega. E sega ni namaka vei keda na Kalou na ka eda sega ni rawata. A cavuta na ivakavuvuli oqo na yapositolo o Paula: “Kevaka sa tu na via cakava, ena vinakati me vaka na ka sa tu vua e dua, ka sega ni vaka na ka sa sega ni tu vua.”​—⁠2 Korinica 8:​12.

11. Ena vakatau ena cava na noda vakabulai?

¹¹ E sega tale ga ni vakatau na noda vakabulai ena ka e rawa nida cakava ia ena loloma wale ga i Jiova e vakaraitaki ena vuku i Karisito Jisu, na noda Turaga. A vakamacalataka vakamatata o Paula: “Sai valavala ca ko ira kecega na tamata, ka ra sega ni yacova na ka e vakarokorokotaki kina na Kalou: a ra sa vakadonui walega e na nona loloma ni sa volia na bula ko Jisu Karisito.” Ia ena veika eda cakava, e vakadinadinataka oqori ni bula na noda vakabauta na veika e yalataka na Kalou.​—⁠Roma 3:​23, 24; Jemesa 2:​17, 18, 24.

12. Na cava meda kua ni vakatautauvatataki keda kina kei na so tale?

¹² E sega ni dodonu meda vakatautauvatataki keda kei na so tale ena vuku ni gauna eda rawata ena cakacaka ni Kalou, na levu ni ivola vakaivolatabu eda solia rawa, se na levu ni noda vuli iVolatabu. (Kalatia 6:​3, 4, VV) Se mani vakacava na ka eda rawata ena noda cakacaka vakaitalatala vakarisito, meda kua ga ni guilecava na vosa bibi i Jisu: “Me vakakina koi kemudou, ni dou sa kitaka na ka kecega sa vakaroti vei kemudou, dou kaya, Keitou sa tamata tawa yaga: keitou sa kitaka ga na ka e kilikili kei keitou me keitou kitaka.” (Luke 17:10) Bau vaka toka oya meda qai rawa ni tukuna nida sa ‘kitaka na ka kece ga sa vakaroti vei keda,’ se vakaevei? Na taro gona meda taroga oqo, Me vakacava na vinaka ni noda veiqaravi vua na Kalou?​—⁠2 Korinica 10:​17, 18.

Me Yaga na Veisiga Yadua

13. Me vakaevei na ivalavala ni noda vakayacora na noda yalayala?

¹³ Ni sa vakasalataki ira oti na yalewa vakawati, tagane vakawati, gone, itubutubu, kei ira na bobula, sa qai vola o Paula: “Na ka kecega dou sa cakava, kitaka mai vu ni yalomudou me vaka vua na Turaga, me kakua ni vaka vei ira walega na tamata; ni dou sa kila dou na rawata mai vua na Turaga nai votavota me kenai sau: dou sa qarava na Turaga ko Karisito.” (Kolosa 3:​23, 24) Noda veiqaravi vei Jiova me kua ni kena inaki mera vaqoroqoroi keda kina na tamata. Eda via qarava na Kalou ena noda muria na ivakaraitaki i Jisu Karisito. A sega ni dede sara nona cakacaka vakaitalatala, ia a sega vakadua ni weletaka na cakacaka oya.​—⁠1 Pita 2:​21.

14. Na cava na ivakasala i Pita me baleta na iotioti ni veisiga?

¹⁴ Na yapositolo tale ga o Pita a sega ni weletaka nona veiqaravi. A veivakasalataki ena ikarua ni nona ivola nira na tiko na dauveivakasewasewani ena iotioti ni veisiga​—⁠o ira na vukitani kei na dau vakatitiqa​—⁠era na vakavurea na lomatarotaro me vaka na nodra gagadre, me baleta na tiko tawarairai i Karisito. Ia e kaya o Pita: “Sa sega ni berabera na Turaga ni vakayacora na nona vosa ni yalayala, me vaka era sa nanuma na tamata eso sa berabera: sa vosoti keda ga vakadede, ni sa sega ni vinakata me rusa e dua, me yacova ga na veivutuni ko ira kecega na tamata. Ia na siga ni Turaga ena lako mai me vaka na daubutako.” Ena sega ni daro na siga i Jiova. E veisiga gona, meda dau dikevi keda se vakaevei tu na dei ni noda vakabauta na veika e yalataka na Kalou.​—⁠2 Pita 3:​3, 4, 9, 10.

15. Meda raica vakacava na veisiga yadua ni noda bula?

¹⁵ Ke da via dina mai vu ni lomada ina noda yalayala, e bibi meda vakaivalavalataki keda e veisiga ena sala ena vakacaucautaki kina o Jiova. Ni cava na siga yadua da qai rai lesu, eda raica rawa beka na veika eda sa bau cakava me vakacerecerei kina na yaca ni Kalou kei na kena kacivaki na itukutuku vinaka ni nona Matanitu? De dua eda vakayacora oqori ena noda itovo e kilikili, na vosa ni veivakauqeti eda tauca, se na noda kauaitaki ira vakayalovinaka na lewe ni noda vuvale se o ira na noda itokani. Eda vakayagataka beka na gauna galala e so eda kunea meda wasea yani kina na noda inuinui vakarisito? Eda sa bau vukea beka e dua me mai vakasamataka vakabibi na veika e yalataka na Kalou? Ena veisiga yadua, meda tovolea ni cakava e dua na ka e yaga vakayalo, ia ena noda cakava oqori, e vaka sara ga nida sa binia cake tiko na noda akaude ena dua na baqe vakayalo.​—⁠Maciu 6:​20; 1 Pita 2:​12; 3:​15; Jemesa 3:​13.

Qarauna Nomu Rai me Makare Tiko Ga

16. Na sala cava soti e saga kina o Setani me vakaseva na noda yalayala vua na Kalou?

¹⁶ Sa qai dredre ga vei ira na lotu Vakarisito na gauna eda bula donuya oqo. Nona cakacaka o Setani kei ira nona itini mera vakabuawataka na kedrau duidui na ka vinaka kei na ka ca, na ka savasava kei na ka dukadukali, na ka e kilikili kei na ka e tawakilikili, na ka e dodonu kei na ka e sega ni dodonu. (Roma 1:​24-​28; 16:​17-​19) E vakarawarawataka o koya na sala meda vakaduka kina na lomada kei na noda vakasama, oqo ena veimataqali iyaloyalo ena retioyaloyalo se na vakayagataki ni internet ena kompiuta. Ena lai buawa wale kina noda rai vakayalo, se da na sega ni rai vinaka meda toboka rawa kina nona ilawaki qaseqase. Kevaka eda vakawaletaka tu mada ena so na gauna na veika vakayalo eda dau vakamareqeta, sa na rawa ni luluqa mai na noda inakinaki meda dei tiko ga ena noda yalayala, malumu tale ga mai na noda taura “nai siviyara.”​—⁠Luke 9:​62; Filipai 4:⁠8.

17. E yaga vakacava vei keda na ivakasala i Paula meda vakataudeitaka tiko ga kina na noda veiwekani kei na Kalou?

¹⁷ E tau donu gona na vosa i Paula ina ivavakoso mai Cesalonaika: “[E] vinakata na Kalou mo ni savasava vakayalo; ka mo ni kakua ni dau veibutakoci. Na tagane yadua me kila na sala savasava ka dokai me taura kina na yalewa me watina. Me kakua e na garogaro ca me vakataki ira na tawa lotu, era sega ni kila na Kalou.” (1 Cesalonaika 4:​3-5, VV) Era vakasivoi e so mai na ivavakoso vakarisito ena vuku ni veidauci, oya o ira na weletaka na nodra yalayala vua na Kalou. Sa lai sega ni bibi ena nodra bula na Kalou nira vakawaletaka mera vaqaqacotaka tiko ga na nodra veiwekani kei koya. Ia e kaya o Paula: “Sa sega ni kacivi keda na Kalou me da dukadukali, me da yalosavasava ga. Ia ko koya sa beca, sa sega ni beca na tamata, sa beca na Kalou, o koya ka solia mai vei keda na nona Yalo Tabu.”​—⁠1 Cesalonaika 4:​7, 8.

Na Cava Meda Lewa Deivaki?

18. Na cava meda lewa deivaki?

¹⁸ Kevaka eda raica vakabibi na noda yalayala vua na Kalou o Jiova, meda cakava sara kina e dua na ka, na cava beka? Meda lewa deivaki me kua ni dua na ka me vakaleqa na noda lewaeloma ena ka e baleta na noda ivalavala kei na noda cakacaka vakaitalatala. A vakadreta o Pita oqo: “Me vinaka ga na nomudou lewa-eloma; me yaco kina, ni ra sa vosavakacacataki kemudou, me vaka dou sa tamata caka ca, me ra kana madua ko ira era sa beitaka vakailasu na nomudoui valavala vinaka vei Karisito.” (1 Pita 3:​16) De dua eda na sotava na rarawa se da vakacacani ena vuku ni noda itovo vakarisito, ia na ka vata ga oqori a sotava o Karisito ni a yalodina tiko ga vua na Kalou. E kaya kina o Pita: “Me vaka ga ni a vakararawataki na Karisito e na yagona e na vukuna, ni vakaiyaragitaki kemuni e na vakasama vata ka a tiko vua; ka ni ko koya yadua sa vakararawataki e na yagona sa na mudu na nona i valavala ca tiko.”​—⁠1 Pita 4:​1, VV.

19. Na cava e vinaka me tukuni me baleti keda?

¹⁹ Io, na noda lewa deivaki meda dina tiko ga ena noda yalayala ena taqomaki keda mai na idre kece ga ni vuravura i Setani e takava tu na mate vakayalo kei na mate vakayago. Sega ni o koya wale ga oqori, eda na nuidei tale ga ni vakadonui keda na Kalou, na ka e vinaka cake sara mai na veika e dulaka tu vei keda o Setani kei ira na nona ilawalawa. Me kua gona ni tukuni vakadua ena vukuda nida sa biuta na loloma a tu vei keda e liu nida se qai kila na ka dina. Ia me tukuni ga vei keda me vaka a tukuni ena vukudra na lewe ni ivavakoso mai Caetaira ena imatai ni senitiuri: “Au sa kila na nomu cakacaka, kei na dauloloma, kei na dauveiqaravi, kei na vakadinata, kei na nomu dauvosota, kei na nomu daucakacaka; ia oqo emuri sa uasivia ko ya sa liu.” (Vakatakila 2:​4, 18, 19) Io ena ka e baleta na noda yalayala, me kua ni laurai vei keda na yalo e sega ni katakata se batabata, me ‘katakata ga na yaloda,’ meda gugumatua tiko ga me yacova na icavacava​—⁠ia sa voleka na icavacava.​—⁠Roma 12:11; Vakatakila 3:​15, 16.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava e vauci ena yalayala?

• Na ivakaraitaki cava soti ena gauna e liu vaka kina ena gauna oqo me baleti ira na tamata ni Kalou e yaga meda vakatotomuria?

• Meda raica vakacava na noda veiqaravi vua na Kalou?

• Na cava meda lewa deivaki me baleta na noda yalayala vua na Kalou?

[iYaloyalo ena tabana e 15]

E dina ni torosobu sara na ka e sotava o Jeremaia, a yalodina tiko ga

[iYaloyalo ena tabana e 16]

A ivakaraitaki vinaka ena gugumatua vakarisito vei iratou na luvena o Ernest Beavor

[iYaloyalo ena tabana e 17]

Vica vata na drau na iVakadinadina gone era bala i valeniveivesu mai Sipeni era yalodina tiko ga

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Ena veisiga yadua, meda tovolea ni cakava e dua na ka e yaga vakayalo