“Ni Tu Vakadua, Ka Raica na Veivakabulai i Jiova”

“Sa totaki au ko Jiova; ka’u na sega ni rere: a cava beka me ra kitaka vei au ko ira na tamata?”​—SAME 118:6.

1. Na ituvaki vakadomobula cava ena vakarau vakila na kawatamata?

SA NA vakarau vakila na kawatamata nikua e so na ituvaki vakadomobula e se bera vakadua ni bau sotava. Ni parofisaitaka na veika oqori o Jisu me baleta na noda gauna, a vakadreti ira kina nona imuri: “[E]na qai levu sara na rarawa [“veivakararawataki levu,” NW], ka sega ni vakakina eliu mai nai vakatekivu kei vuravura ka yacova na gauna oqo, ka na sega sara talega emuri. Ia kevaka ena sega ni vakalekalekataki na gauna ko ya, ena sega na tamata me bula rawa: ia e na vukudra na digitaki ena vakalekalekataki na gauna ko ya.”​—Maciu 24:​21, 22.

2. Na cava e tarovi tiko kina na cabolo ni veivakararawataki levu?

² Era tarova tiko ena gauna oqo na agilosi na cabolo ni veivakararawataki levu oya, dina nida sega ni raica. A kalougata na yapositolo o Joni ni a vakatakila vua o Jisu na vuna e caka kina oqo. E kaya na yapositolo sa kena turaga: “Ka’u a raica na agilose e le va eratou sa tu e na tutu i vuravura e va, ka taura na cagi e va kei vuravura . . . Ka’u a raica e dua tani tale na agilose sa lako mai na tu-i-cake, a sa tu vua na vatu ni drega nei koya na Kalou bula; a sa kaci e na domo levu ko koya vei iratou na agilose e le va, . . . Tei kakua mada ni vakacacani vuravura, se na wasawasa, se na kau, ka malua me keitou vola mada na yadredra na tamata [“lumuti,” NW] ni noda Kalou.”​—Vakatakila 7:​1-3.

3. Na cava ena yaco e liu ni cabolo na veivakararawataki levu?

³ Sa voleka ni vakacavari na iotioti ni nodra dregati na “lumuti ni noda Kalou.” Ratou sa vakarau sereka na va na agilosi na cagi ni veivakarusai. Na cava ena yaco sara ga e liu ni ratou cakava oqo? E sauma e dua na agilosi: “E na viritaki sobu vakaukauwa . . . ko Papiloni na koro levu, ka na sega sara ni kune tale.” (Vakatakila 18:​21, VV) Ena sega ni tukuni rawa na levu ni marau mai lomalagi ni sa vakarusai na lotu lasu kece e vuravura!​—Vakatakila 19:​1, 2.

4. Na cava sa na vakarau yaco oqo?

⁴ Era na tovata na matanitu kece e vuravura mera vorati ira na tamata i Jiova. Era na rawa beka ni vakarusai ira na lotu Vakarisito yalodina? Kena irairai ni na vaka kina. Ia, ena sega! Na mataivalu vakalomalagi era muri Karisito Jisu era na vakarusa na nodra sasaga na veimatanitu. (Vakatakila 19:​19-​21) Ena tini kolotaki ena ibulubulu sega ni vakabotona na Tevoro kei ira na nona agilosi. Era na sega ni vakacalai keda tiko na kawatamata baleta nira na vesuki tu me duanaudolu na yabaki. Sa ra na lomavakacegu dina na ilawalawa levu era bula yani!​—Vakatakila 7:​9, 10, 14; 20:​1-3.

5. Na cava era na marautaka na yalodina tiko ga vei Jiova?

⁵ Sa voleka meda raica na veika vakatubuqoroqoro oqo. Era na vakadinadinataka na dodonu ni veiliutaki i Jiova. Vakasamataka mada: Kevaka eda yalodina tiko ga vei Jiova, meda tokona na nona veiliutaki, eda na vakaitavi sara ga ena kena vakarokorokotaki na yacana kei na kena vakavatukanataki na nona inaki. Eda na marautaka dina!

6. Na cava eda na dikeva vinaka nida vakanamata tu yani ina veika lelevu sa ra vakarau yaco oqo?

⁶ Eda sa vakarau tu ina gauna ena yaco kina na veika lelevu oqori? Eda vakabauta ni na veivakabulai o Jiova? Eda nuidei beka ni na vakabulai keda ena gauna donu, qai cakava ena sala vinaka duadua? Nida sauma na taro oqo, meda nanuma matua na vosa i Paula vei ira na nona itokani lotu Vakarisito e Roma: “Na ka kecega sa volai eliu sa volai me da vakatavulici kina, me noda na vosota kei na vakacegui sa vu mai nai Vola Tabu, me rawa kina nai nuinui.” (Roma 15:4) Levu na ka era volai meda vulica, meda vakacegui da qai nuidei kina, dua oya na itukutuku ni nona vakabulai ira na Isireli o Jiova ena nodra veivakalolomataki na Ijipita. Ena uqeti keda dina na noda dikeva vinaka na veika vakatubuqoroqoro a cakava o Jiova me vakabulai ira kina na Isireli, vakauasivi nida vakanamata tu yani ena kena cabolo na veivakararawataki levu sa roro tiko mai.

Vakabulai Ira Nona Tamata o Jiova

7. Na ituvaki dredre cava e yaco e Ijipita ena 1513 B.S.K.?

⁷ Sa yabaki 1513 B.S.K. A totogitaki ira na Ijipita o Jiova ena ciwa na kuita. Ni oti ga na ikaciwa ni kuita, a vakatalai Mosese tani o Fero ena nona kaya: “Lako tani vei au, qarauni iko, mo kakua tale ni raica na mataqu; ko na mate ga e na siga ko sa raica kina na mataqu.” E sauma o Mosese: “Sa vinaka na nomuni vosa, au na sega tale ni raica na matamuni.”​—Lako Yani 10:​28, 29.

8. Na cava mera cakava na Isireli kevaka ra via bula? Na cava e qai yaco?

⁸ Sa qai tukuna vei Mosese o Jiova ni na dua tale na kuita ena totogitaki Fero kina kei ira kece na Ijipita, me kena iotioti. Ena ika14 ni vula o Epipi (Naisani), ena mate na luvedra ulumatua na Ijipita kei na nodra ulumatua na manumanu. Ia era na bula na vuvale ni Isireli kevaka era muria na veidusimaki ni Kalou a tukuna vei Mosese. Mera na boroya na dra ni lami tagane ena duru ruarua kei na ulu ni katuba ni nodra vale, mera tiko tale ga e loma. Na cava a yaco ena bogi oya? E volaitukutukutaka o Mosese: “A sa yaco e na lomaloma ni bogi, sa qai yaviti ira kecega na ulumatua e na vanua ko Ijipita ko Jiova.” Totolo ga o Fero na kacivi Mosese kei Eroni, e kaya vei rau: “Drau ia, drau lako tani mai vei ira na noqu tamata, . . . ni lako, qaravi Jiova, me vaka ni a kaya.” Ra qai lako dina na Isireli. Kena irairai nira sivia e tolu na milioni, e salavata tale ga kei ira e “dua nai vavakoso levu” era sega ni Isireli.​—Lako Yani 12:​1-7, 29, 31, 37, 38.

9. Na sala cava era muria na Isireli nira biuti Ijipita mai, na cava e liutaki ira kina ena sala oqo o Jiova?

⁹ Na sala voleka duadua mera muria na Isireli oya mera gole ina Wasa na Mediterranean, mera qai takosova na nodra vanua na Filisitia. Ia, oqori na nodra vanua na meca. O koya gona, mera kua ni coko ena veivaluvaluti na nona tamata, e liutaki ira o Jiova ena vanualiwa mera gole ina Wasa Damudamu. Dina nira gole tiko oqo e vica na milioni, ia e lewai vakamatau na nodra ilakolako. E volaitukutukutaka na iVolatabu: “Ra sa vakaiyaragi tu [“tuvai vakamataivalu,” NW] na Isireli, ni ra sa lako cake mai na vanua ko Ijipita.”​—Lako Yani 13:​17, 18.

“Raica na Veivakabulai i Jiova”

10. Na cava e tukuna kina na Kalou mera lai tiko na Isireli e Pi-eiroci?

¹⁰ Yaco tarava e dua na veisau veivakurabuitaki dina. E kaya o Jiova vei Mosese: “Mo vosa vei ira na Isireli, me ra lesu ka la’ki tiko e na mata i Pi-eiroci e na maliwa kei Mikitoli kei na waitui, me sa donui Peali-sifoni.” Nira muria na idusidusi oqo na Isireli, sa ra mai donuya na maliwa ni veiulunivanua kei na Wasa Damudamu. Kena irairai nira na sega ni dro rawa. Ia, e kila tiko o Jiova na ka e cakava. E kaya vei Mosese: “Ka’u na vakaukauwataka na loma i Fero, ena vakasavi ira kina ko koya; ia ka’u na vakarokorokotaki e na vuku i Fero, kei na nonai valu kecega; me ra kila kina na kai Ijipita ni sai au ko Jiova.”​—Lako Yani 14:​1-4.

11. (a) Na cava e cakava o Fero, cava qai yacovi ira na Isireli? (b) Na cava e tukuna o Mosese nira vosa kudrukudru na Isireli?

¹¹ E nanuma o Fero ni a cala nona vakatalai ira na Isireli mera biuti Ijipita, mani vakarautaka e 600 na qiqinivalu qai cemuri ira. Era taqaya na Isireli nira raica na mataivalu ni Ijipita, era qai tagi vei Mosese: “Sa sega beka nai bulubulu mai Ijipita, ko sa kauti keimami mai kina me keimami mate e na lekutu?” E nuitaka na veivakabulai i Jiova o Mosese qai kaya vei ira: “Mo ni kakua ni rere, ni tu vakadua, ka raica na veivakabulai i Jiova ena cakava vei kemuni edaidai; . . . ena vala e na vukumudou ko Jiova, ia dou na tiko lo.”​—Lako Yani 14:​5-​14.

12. E vakabulai ira vakacava na nona tamata o Jiova?

¹² Me vaka ga ni a tukuna o Mosese ni na taqomaki ira na Isireli o Jiova, a yavala nona agilosi me veivakabulai. A kauta na agilosi na duru o e dau liutaki ira tiko na Isireli, qai biuta e dakudra. E buto kina na nodra sala na Ijipita, ia e vakararamataka na nodra sala na Isireli. (Lako Yani 13:​21, 22; 14:​19, 20) A muria na veidusimaki ni Kalou o Mosese qai dodoka yani na ligana. E tomana na kena itukutuku: “A sa vakasuka na wasawasa ko Jiova e na cagi tokalau kaukauwa e na bogi ka siga . . . A ra sa lako e loma ni wasawasa e na qele mamaca ko ira na Isireli: a sa kedra bai na wai, e na kedra i matau kei na kedra i mawi.” Era tomana tale na Ijipita nodra cemuri ira na Isireli, ia e taqomaki ira nona tamata o Jiova. E vakasesea na mataivalu ni Ijipita, qai kaya vei Mosese: “Mo dodoka na ligamu vaka ki na waitui, me suka tale na wai me luvuci ira na kai Ijipita, na nodra qiqi-ni-valu, kei ira nai valu sa vodo ose.” Sega sara ga ni bau dua na sotia ena mataivalu i Fero me dro bula ena veivakarusai oya!​—Lako Yani 14:​21-​28; Same 136:15.

Vuli Mai na Nodra Vakabulai na Isireli

13. E uqeti ira vakacava na Isireli na nodra vakabulai?

¹³ E uqeti ira beka na Isireli na nodra vakabulai vakacakamana? Me cava tale, sega ni bera nona vakacaucautaki Jiova o Mosese kei ira na Isireli ena nodra lagasere! Era lagata: “Au na sere vei Jiova, ni sa ka talei na nona gugumatua. . . . Ena tawa mudu ka tawa mudu na nona lewa ko Jiova.” (Lako Yani 15:​1, 18) Io, na imatai ga ni ka era vakasamataka oya mera vakalagilagia na Kalou. E laurai votu ena ka e yaco oqo na veiliutaki cecere i Jiova.

14. (a) Na cava eda vulica me baleti Jiova ena veika a yacovi Isireli? (b) Na cava na tikinivolatabu ni yabaki 2008?

¹⁴ Nida wilika na itukutuku vakatubuqoroqoro vaka oqo, na cava eda vulica kina, e veivakacegui vakacava, eda nuidei tale ga kina vakacava? Eda sa vakadinadinataka ni o Jiova e tu vakarau me walia na nodra leqa na nona tamata. Sega ni dua na leqa me dredre vua. E sega ni vakataotaki ira na Isireli na Wasa Damudamu ni a vakavuna o Jiova me liwava na cagi kaukaua mai na tokalau. Ia, era qai mate ena Wasa Damudamu na mataivalu i Fero. Nida vakasamataka vakabibi na ka a yaco oqo, eda duavata kina kei na daunisame: “Sa totaki au ko Jiova; ka’u na sega ni rere: a cava beka me ra kitaka vei au ko ira na tamata?” (Same 118:6) E veivakacegui tale ga na vosa i Paula e volaitukutukutaki tu ena Roma 8:​31: “Kevaka sa totaki keda na Kalou, o cei me noda meca?” E veivakayaloqaqataki na vosa uqeti vakalou vaka oqori! E seavu kina na noda rere kei na lomalomarua, da qai nuidei ga vakalevu. E veiganiti gona me noda tikinivolatabu ni yabaki 2008: “Ni tu vakadua, ka raica na veivakabulai i Jiova”!​—Lako Yani 14:13.

15. Bibi vakacava na talairawarawa ena nodra vakabulai na Isireli mai Ijipita, cava e bibi tale ga kina ena gauna oqo?

¹⁵ Na cava tale eda vulica ena nodra vakabulai mai Ijipita na Isireli? Meda dau talairawarawa vei Jiova ena ka kece e vakarota. Era talairawarawa na Isireli ena idusidusi kece mera vakavakarau ina Lakosivia. Era talairawarawa mera tiko ena nodra vale ena bogi ni 14 Naisani. Era qai “tuvai vakamataivalu” nira biuti Ijipita mai. (Lako Yani 13:​18, NW) Nikua, e bibi tale ga meda talairawarawa ina veidusimaki ni “dauveiqaravi yalo dina ka vuku”! (Maciu 24:​45, VV) Meda rogoca matua na vosa ni Kalou e kaya tiko vei keda: “Ni dou gole tani vaka ki nai matau se ki nai mawi, dou na qai rogoca e dua na vosa mai dakumudou ka vaka, oqo na sala, dou mai lako tu ga kina.” (Aisea 30:21) Ni sa voleka ni tekivu na veivakararawataki levu, de dua ena tukuni vei keda e so na idusidusi matailalai. Na noda taqomaki ena gauna ririkotaki oya ena vakatau sara ga ena noda duavata kei ira na tamata yalodina i Jiova.

16. Na cava eda vulica ena nona veisautaka na ituvaki na Kalou me vakabulai ira kina na Isireli?

¹⁶ Nanuma tale ga ni o Jiova a liutaki ira na Isireli ina vanua e rairai leqataki kina nodra bula, era lai tiko donuya na maliwa ni veiulunivanua kei na Wasa Damudamu. Kena irairai ni a sega ni ka vakayalomatua nodra lai tiko e kea. Ia, a kila vinaka o Jiova na ka e cakava, qai vakavatukana kece na ka e cakava, e vakalagilagi kina ra qai vakabulai na nona tamata. Nikua, ena rairai sega ni matata vei keda e so na ka e cakava na isoqosoqo i Jiova, ia e dodonu meda nuitaka vakaoti na ituvatuva e dau dusimaki keda kina o Jiova. So na gauna, sa ra na rairai rawata tiko na meca na nodra inaki. Mai na noda rai ga vakatamata, eda na rairai sega ni kila na veika kece e vauca. Ia, ena veisautaka o Jiova na ituvaki ena kena gauna donu, me vaka ga a cakava vei ira na Isireli.​—Vosa Vakaibalebale 3:5.

Meda Nuitaki Jiova

17. Na cava meda nuitaka kina na veidusimaki ni Kalou?

¹⁷ Vakasamataka mada na nodra nuidei na Isireli nira nanuma lesu na duru o ena siga kei na duru o ena bogi. E macala ga ni a liutaka tiko nodra ilakolako na “agilose ni Kalou [dina].” (Lako Yani 13:​21, 22; 14:19) Nikua, eda nuidei ni o Jiova ena dusimaki ira nona tamata, taqomaki ira, qai vakabulai ira. Meda nuitaka na vosa ni yalayala oqo: “Sa sega ni biuti ira na nona tamata era yalosavasava [o Jiova]; era sa maroroi ka sega ni mudu.” (Same 37:28) Meda kua ni guilecava ni o ira na agilosi kaukaua ni Kalou era tokoni keda nikua. Ena nodra veitokoni, eda na “tu vakadua, ka raica na veivakabulai i Jiova.”​—Lako Yani 14:13.

18. Na cava meda ‘vakaiyaragi kina ena iyaragi kece ga ni Kalou’?

¹⁸ Na cava ena vakaukauataki keda meda “tu vakadua” ena ka dina? Noda tokara na iyaragi vakayalo e vakamacalataka o Paula ena nona ivola vei ira mai Efeso. E vakadreti keda na yapositolo o Paula meda “vakaiyaragi e nai yaragi kecega ni Kalou.” Eda sa vakayagataka kece tiko na iyaragi vakayalo oqori? Ena yabaki mai oqo, ena ka vakayalomatua meda dikevi keda vinaka meda vakadeitaka nida sa vakayagataka vinaka tiko na iyaragi kece oqo. E kila na noda malumalumu na noda meca, o Setani na Tevoro, qai dau saga me coriti keda vakidacala se me temaki keda ena noda malumalumu. Eda “veivala” kei ira na meca vakayalo. Ia, eda na rawata na qaqa ena kaukaua i Jiova!​—Efeso 6:​11-​18; Vosa Vakaibalebale 27:11.

19. Eda na vakalougatataki vakacava kevaka eda vosota tiko ena yalodina?

¹⁹ A kaya o Jisu vei ira nona imuri: “Dou na maroroya na yalomudou ni dou sa dauvosota.” (Luke 21:19) Meda okati mada ga kei ira era vosota tiko ena yalodina na ituvaki dredre, qai vakalougatataki ena loloma ni Kalou, eda na qai “tu vakadua, ka raica na veivakabulai i Jiova.”

O na Sauma Vakacava?

• Na veika vakatubuqoroqoro cava sa na vakarau yaco oqo?

• Vakaraitaka vakacava o Jiova na nona kaukaua me veivakabulai ena 1513 B.S.K.?

• Na cava o nakita dei mo cakava ena veigauna sa tu oqo e liu?

[Tikina bibi ena tabana e 20]

Oqo na tikinivolatabu ni yabaki 2008: “Ni tu vakadua, ka raica na veivakabulai i Jiova.”​—Lako Yani 14:13.

[iYaloyalo ena tabana e 17]

“Na ka kecega sa volai eliu sa volai me da vakatavulici kina”

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Vakaleqai Ijipita na yalokaukaua i Fero

[iYaloyalo ena tabana e 19]

Ra vakabulai na Isireli nira muria na idusidusi kece i Jiova