“O Cei e Kila na Rai i Jiova?”

“‘O cei e kila na rai Jiova me vakasalataki koya?’ Ia o keda e tiko vei keda na rai i Karisito.”​—1 KOR. 2:16.

1, 2. (a) Na ka dredre cava era sotava e levu nikua? (b) Na cava meda nanuma tiko me baleta na noda rai ni vakatauvatani kei Jiova?

E DAU dredre mo kila na ivakarau ni nona rai e dua? De dua o se qai vakawati ga, o nanuma ni o sega ni kila vinaka na nona ivakarau ni rai o kemu isa. Io, e dau duidui na rai kei na ivakarau ni nodra vosa na tagane kei na yalewa. Ena so mada ga na vanua, e dau duidui na vosa era vakayagataka na tagane, duidui tale ga na vosa era vakayagataka na yalewa! Kuria qori, ni duidui tale ga na itovo vakavanua kei na vosa, ena duidui kina na ivakarau ni rai kei na itovo. Ia ke o sa kilai ira vinaka eso tale, o na qai kila vinaka na nodra ivakarau ni rai.

² Meda kua gona ni kurabuitaka ni duidui sara na noda rai ni vakatauvatani kei Jiova. A vakayagataka o Jiova na nona parofita o Aisea me tukuna vei ira na Isireli: “Ni sa dua tani na noqu vakanananu ka dua tani na nomudou vakanananu, ka sa dua tani na noqui valavala ka dua tani na nomudoui valavala.” Me vakatauvatana na ka dina qori, a tukuna kina o Jiova: “Me vaka na kena cecere cake na lomalagi ki vuravura, sa cecere cake vakakina na noqui valavala ki na nomudoui valavala, kei na noqu vakanananu ki na nomudou vakanananu.”​—Aisea 55:​8, 9.

3. Na cava e rua na sala meda ‘veiwekani voleka kina kei Jiova’?

³ E kena ibalebale qo meda sa kua ni saga meda kila na ivakarau ni rai i Jiova? Sega. Eda na sega ni kila na vakanananu kece i Jiova, ia na iVolatabu e uqeti keda meda ‘veiwekani voleka kei Jiova.’ (Wilika Same 25:14; Vosa Vakaibalebale 3:32.) E dua na sala eda na veiwekani voleka kina kei Jiova, oya noda kauaitaka kei na noda vakananuma na nona cakacaka me vaka e volatukutukutaki ena nona Vosa na iVolatabu. (Same 28:5) Dua tale na sala, meda kila na “rai i Karisito” ni o koya na “iyaloyalo ni Kalou tawaraici.” (1 Kor. 2:16; Kolo. 1:15) Nida tuvanaka na gauna meda vulica kina na itukutuku ena iVolatabu da qai vakasamataka vakatitobu, sa tekivu sara ga e kea na noda kila na itovo i Jiova kei na nona ivakarau ni rai.

Ka Meda Qarauna

4, 5. (a) Na cava meda qarauna? Vakamacalataka. (b) Na rai cala cava era sikalutu kina na Isireli?

⁴ Nida vakasamataka tiko vakatitobu na ka kece e cakava o Jiova, meda qarauna meda kua ni vakalewai Jiova mai na noda rai ga vakatamata. A vosa o Jiova me baleta na ivakarau ni rai qori ena Same 50:21: “Ko a qai nanumi au me’u vakataki iko ga.” E tukuna e dua na vuku ni iVolatabu ena 175 na yabaki sa oti: “E dau matau vei keda meda vakalewa na Kalou ena noda rai ga, da qai nanuma me muria tale ga na Kalou na lawa e vauci keda na tamata.”

⁵ Meda qarauna me kua ni yavutaki ena noda rai ga vakatamata kei na noda gagadre na noda rai me baleti Jiova. Na cava e rui bibi kina qo? Nida vulica na iVolatabu, eda na rairai raica kina eso na ka e cakava o Jiova e sega ni donu ena noda rai qiqo na tamata ivalavala ca. Era sikalutu ena rai va qori na Isireli ena gauna makawa, qai cala na nodra rai me baleta na ka e cakava ena vukudra o Jiova. Raica mada na ka e qai kaya vei ira o Jiova: “Ia dou sa kaya, sa sega ni dodonu na lewa ni Turaga. Dou rogoca mada, na mataqali i Isireli; sa sega li ni dodonu na noqu lewa? Sa sega beka ni tawa dodonu na nomudou lewa?”​—Isik. 18:25.

6. Na lesoni cava a vulica o Jope, ena yaga vakacava qo vei keda?

⁶ Eda na sega ni rawai meda vakalewai Jiova mai na noda rai ga, ke da dau nanuma tiko ni qiqo na noda rai e dau cala tale ga. A vinakati me vulica o Jope na lesoni qori. Ena gauna a rarawa tu kina, a yalolailai o Jope qai nanumi koya ga, a mani guilecava kina na veika e bibi cake. Ia a lomani koya o Jiova qai vukei koya me kua ni qiqo nona rai ni tarogi Jope ena 70 na veimataqali taro qai sega ni bau sauma e dua o Jope, a vakabibitaka kina o Jiova ni vakaiyalayala ga na ka e kila o Jope. A yalomalumalumu o Jope qai veisautaka na nona rai.​—Wilika Jope 42:​1-6.

Vulica na “Rai i Karisito”

7. Na cava eda na kila kina na ivakarau ni rai i Jiova nida vulica na cakacaka i Jisu?

⁷ A vakatotomuri Tamana vinaka o Jisu ena ka kece e tukuna kei na ka e cakava. (Joni 14:9) Nida vulica gona na cakacaka i Jisu, eda na kila na ivakarau ni rai i Jiova. (Roma 15:5; Fpai. 2:5) Meda raica mada e rua na ivolatukutuku ena Kosipeli.

8, 9. Me vaka e volai ena Joni 6:​1-5, na cava a vakavuna me tarogi Filipi kina o Jisu? Na cava na inaki ni nona taro?

⁸ Raitayaloyalotaka mada na ka e yaco ni voleka toka ga na Lakosivia ena 32 S.K. Eratou se qai lesu ga mai na yapositolo i Jisu ena ilakolako vakavunau ena yasayasa kece o Kalili. Eratou wawale sara ga, mani kauti ratou o Jisu ena dua na vanua lala ena vuaicake ni baravi ni Wasawasa o Kalili. Ia era muri ratou e vica na udolu na lewenivanua. Ni oti na nona vakabulai ira na ilala levu qo o Jisu qai vakavulici ira ena levu na ka, dua tale na leqa a vinakati me wali. Era na vakani vakacava na ilala levu oya nira tu ena dua na vanua lala? Ni kila vinaka o Jisu na ka e gadrevi me caka, a tarogi Filipi e cavutu mai na yasayasa oya: “I vei me datou volia kina na madrai mera kania o ira qo?”​—Joni 6:​1-5.

⁹ Na cava a tarogi Filipi kina va qori o Jisu? A leqataka o Jisu na ka me caka? Sega. Ia na cava na inaki ni nona taro? A tiko tale ga e kea na yapositolo o Joni, a vakamacalataka: “E tukuna ya [o Jisu] me vakatovolei koya kina, ni kila tiko o Jisu na ka ena vakarau cakava.” (Joni 6:6) A via vakatovolea o Jisu na levu ni nodratou vakabauta na nona tisaipeli. A taroga na taro qori ni vinakata me ratou kauai na tisaipeli, me ratou vakaraitaka tale ga ni ratou vakabauta na ka e rawa ni cakava o Jisu. Ia ratou sega ni mani cakava qori, ratou qai vakaraitaka ni qiqo na nodratou rai. (Wilika Joni 6:​7-9.) A qai vakaraitaka o Jisu ni rawa ni cakava na ka eratou sega sara ga ni bau vakasamataka, qori na nona vakani ira vakacakamana na vica na udolu era via kana tu.​—Joni 6:​10-13.

10-12. (a) Na cava a sega kina ni vakayacora o Jisu na ka e kerea na marama ni Kirisi ena gauna ga se qai kerekere kina? Vakamacalataka. (b) Na cava eda na veivosakitaka qo?

¹⁰ Eda rawa ni kila mai na ivolatukutuku qo na rai Jisu ena dua tale na ka e yaco. Ni oti ga vakalailai na nona vakani ira na ilawalawa levu qori, eratou gole ena vualiku o Jisu kei na nona tisaipeli, ena taudaku ni iyalayala ni vanua kei Isireli, volekata na vanua o Taia kei Saitoni. Ni ratou tiko e kea, ratou sotava kina e dua na marama ni Kirisi a cikevi Jisu me vakabula na luvenayalewa. Ia a sega ni kauaitaki koya sara o Jisu. Ia ni cikecike tiko ga na marama oya, a mani tukuna vua o Jisu: “Mera mamau mada e liu na gone, ni sega ni dodonu me soli na kedra madrai na gone vei ira na luvenikoli.”​—Mari. 7:​24-27.

¹¹ Na cava a sega kina ni kauai o Jisu ni se qai tekivu cikevi koya ga na marama oya? A vakatovolei koya tiko me vaka ga a cakava vei Filipi, me raica kina na ka ena cakava ni soli vua na gauna me vakaraitaka na nona vakabauta. E sega ni tukuni ena iVolatabu na itautau ni vosa i Jisu, ia e macala ga ni sega ni vakayalolailaitaka na marama oya. Na nona vakayagataka na vosa “luvenikoli” e vakamalumutaka na ibalebale ni nona vosa vakatautauvata. De dua a vaka tiko e dua na itubutubu o Jisu, e via vakayacora na kerekere nei luvena, ia e sega sara ni vakaraitaka ni na cakava dina ni via vakatovolea mada e liu na levu ni nona vinakata o gone na ka e kerea. Se mani cava e yaco, a yalorawarawa o Jisu ni vakayacora na ka e kerea na marama oya, ena gauna a vakaraitaka kina nona vakabauta.​—Wilika Marika 7:​28-30.

¹² E talei na ka eda vulica ena rua na ivolatukutuku ni Kosipeli qori me baleta na “rai i Karisito.” Meda veivosakitaka mada qo na sala e yaga kina qori ena noda kila vinaka na rai i Jiova.

Na ka e Cakava o Jiova Vei Mosese

13. E yaga vakacava vei keda na noda kila na ivakarau ni rai i Jisu?

¹³ Nida kila vinaka na ivakarau ni rai i Karisito, eda na kila vinaka eso na tikinivolatabu ena rairai dredre meda kila. Kena ivakaraitaki, vakasamataka mada na vosa i Jiova vei Mosese ni oti na nodra bulia na Isireli e dua na luve ni bulumakau koula mera sokaloutaka. E tukuna na Kalou: “Au sa raici ira oti na tamata oqo, ka raica, era sa tamata domoqa: ia oqo, mo laivi au mada, me waqawaqa vei ira na noqu cudru, ia me’u vakarusai ira: ia ka’u na vakamatanitulevutaki iko.”​—Lako 32:​9, 10.

14. Na cava e tukuna o Mosese me baleta na vosa i Jiova?

¹⁴ E kuria na tikinivolatabu oya: “A sa vakamasuti Jiova na nona Kalou ko Mosese, ka kaya, kemuni Jiova, a cava sa waqawaqa kina na nomuni cudru vei ira na nomuni tamata, ko a kauta tani mai na vanua ko Ijipita e na kaukauwa levu, kei na liga mana? E na cava me ra vosa kina na kai Ijipita, ka kaya, sa kauti ira tani ko koya me ra ca ga, ka me vakamatei ira e na veiulu-ni-vanua, ka me vakarusai ira laivi mai na dela i vuravura? Me suka tani mada na nomuni cudru waqawaqa, ka mo ni veivutunitaka na nodra cudruvi na nomuni tamata. Ko ni nanumi Eparaama, kei Aisake, kei Isireli, na nomuni tamata, ko ni a bubului vei ira ka cavuti kemuni, ka kaya, au na vakalewevuqataka na nomudou kawa me ra vaka na veikalokalo ni lomalagi, ia ka’u na solia vei ira na nomudou kawa na vanua taucoko oqo ka’u sa vosa kina, me ra kenai taukei ka sega ni mudu. A sa veivutunitaka ko Jiova na ca sa kaya ena vakayacora vei ira na nona tamata.”​—Lako 32:​11-14.a

15, 16. (a) Na cava a rawa ni cakava o Jiova ena vuku ni ka e tukuna o Jiova? (b) Ena vakasama cava e tukuni kina ni ‘veivutuni’ o Jiova?

¹⁵ A gadrevi vei Mosese me vakadodonutaka na rai i Jiova? Sega! A vakaraitaka o Jiova na ka a rawa ni cakava, ia qori e sega ni nona iotioti ni lewa. A vakatovolei Mosese tiko o Jiova, me vaka ga a qai cakava e muri o Jisu vei Filipi kei na marama ni Kirisi. A soli gona na gauna vei Mosese me vakaraitaka na nona rai.b E lesi Mosese o Jiova me dauveisorovaki vua kei ira na Isireli, qai doka o Jiova na nona lesi Mosese ena itavi qori. Ena yavutaka o Mosese na nona vakatulewa ena nona rarawataka na ka era cakava tiko na Isireli? Ena vakayagataka na gauna qori me tukuna kina vei Jiova me sa guilecavi ira ga na Isireli, me vakalougatataki ga o koya me matanitu levu?

¹⁶ Na ka e tukuna o Mosese e vakaraitaka na nona vakabauta kei na nona nuitaka na lewadodonu i Jiova. E kilai ena ka e tukuna ni sega ni nanumi koya ga, a kauaitaka ga na yaca i Jiova qai sega ni vinakata me vakarogorogocataki. A vakaraitaka gona e keri o Mosese ni kila vinaka na “rai i Jiova.” (1 Kor. 2:16) Na cava a qai yaco? Ni se sega ni vakatulewataka o Jiova na ka me caka, e tukuna na iVolatabu ni ‘veivutuni o Jiova.’ Ena vosa vakaIperiu na matavosa qori e vakaibalebaletaka ni a sega ni yaco na ka a vakaraitaka o Jiova ni a rawa ni cakava ena matanitu taucoko.

Na ka e Cakava o Jiova Vei Eparama

17. E vakaraitaka vakacava o Jiova na levu ni nona vosovoso me baleta na vakatataro i Eparama?

¹⁷ E dua tale na ivakaraitaki e solia kina na gauna o Jiova vei ira na nona dauveiqaravi mera vakaraitaka na nodra vakabauta kei na nodra veinuitaki, oya na nona kerekere o Eparama me baleti Sotoma. Ena ivolatukutuku qori, dua na ka na nona vosovoso o Jiova me rogoca toka na walu na vakatataro i Eparama. Qo na nona vakamamasu mai vu ni lomana o Eparama ena dua na gauna: “Me yawa mada vei kemuni mo cakacaka vakakoya, ka me vakamatea vata na yalododonu kei nai valavala ca: ka me sa tautauvata na yalododonu kei nai valavala ca, me yawa mada vei kemuni: ena sega li ni caka dodonu ko koya sa lewai vuravura kecega?”​—Vkte. 18:​22-33.

18. Na cava eda vulica ena ka e cakava o Jiova vei Eparama?

¹⁸ Na cava eda vulica ena ivolatukutuku qo me baleta na rai i Jiova? A vinakati me rogoca o Jiova na nona nanuma o Eparama me rawa kina ni vakatulewa vakadodonu? Sega. A rawa ni tukuna ga o Jiova ena itekitekivu na vuna e tauca kina na nona lewa. Ia ni vakadonuya me taro o Eparama, a solia kina vua o Jiova na gauna me vakasamataka vinaka na ka sa vakatulewataki oti me rawa tale ga ni kila kina na rai i Jiova. A rawa tale ga ni kila kina o Eparama na titobu ni nona yalololoma o Jiova kei na nona lewadodonu. Io, o Jiova e raici Eparama me nona itokani.​—Aisea 41:8; Jeme. 2:23.

Na ka Eda Vulica

19. Eda na vakatotomuri Jope vakacava?

¹⁹ Na cava eda sa vulica me baleta na “rai i Jiova”? E bibi me dusimaki keda na Vosa ni Kalou ena ka e dodonu meda kila me baleta na rai i Jiova. Meda kua ni togoraka vei Jiova na noda rai qiqo, se vakalewai koya mai na noda rai kei na noda nanuma ga. A tukuna o Jope: ‘Na Kalou e sega ni tamata meu vosa rawa vua, me keirau veilewai.’ (Jope 9:32) Me vakataki Jope, na noda kila na rai i Jiova ena uqeti keda meda tukuna: “Raica, oqori ga na nonai valavala vakatikina eso: ia na vakasolokakana walega eda sa rogoca kina: ia na kurukuru ni nona kaukauwa, ko cei me na kila rawa?”​—Jope 26:14.

20. Na cava meda cakava ke da wilika eso na tikinivolatabu e dredre meda kila na kena ibalebale?

²⁰ Na cava meda cakava ke da wilika eso na tikinivolatabu e dredre meda kila na kena ibalebale, vakabibi na kena e vauca na rai i Jiova? Ke da vakekeli qai sega ni matata tiko ga vei keda, meda raica qori me sala e vakatovolei kina na noda nuitaki Jiova. Nanuma tiko, eso na ka e tukuni ena iVolatabu e rawa nida vakaraitaka kina na noda vakabauta na itovo i Jiova. Meda vakadinata ena yalomalumalumu nida sega ni kila na cakacaka kece i Jiova. (Dauv. 11:5) Eda na duavata kina kei na nona vosa na yapositolo o Paula: “Sa uasivi dina ga na veivakalougatataki ni Kalou, na nona vuku kei na nona kilaka! E sega ni katumi rawa na titobu ni ka e vakananuma, e dredre tale ga ni kilai na nona sala kece! ‘O cei e sa bau kila na vakanananu i Jiova? Se o cei me vakasalataki koya?’ Se, ‘O cei e bau soli ka e liu vua me rawa ni saumi tale vua?’ Ni bulia o koya na ka kece, era bula ena nona kaukaua, era tudei tale ga ena vukuna. O koya gona, me vakalagilagi ga o koya me tawamudu. Emeni.”​—Roma 11:​33-36.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava meda nanuma tiko meda kua kina ni vakalewai Jiova mai na noda rai ga vakatamata?

• E yaga vakacava na noda ‘veiwekani voleka kei Jiova’ na noda kila na veika e dau cakava o Jisu?

• Na cava o vulica ena nona vosa o Jiova vei rau o Mosese kei Eparama?

[iYaloyalo ena tabana e 5]

Na cava eda vulica me baleta na rai i Jiova ena ka e cakava vei rau o Mosese kei Eparama?