Rogoca na iTukutuku Vinaka na Nona Yadra na Empara ni Roma

Ena 59 S.K., era curuma na matamata o Porta Capena mai Roma e vica vata na kaivesu ra qai veikau tiko na sotia era sa wawale toka mai na ilakolako qori. E toka ena delana o Palatine na nona vale vakatui o Empara Nero ra qai yadra toka kina na nona sotia era dara tu na kena isulu qai vunitaki tu kina na nodra iseleiwau.a E pasitaka na turaganivalu o Juliasi kei ira na kaivesu e kauta tiko na vanua e vakatokai na Roman Forum kei na delana o Viminal. Era pasitaka tale ga e dua na igadigadi e tu kina e levu na icabocabonisoro vei ira na kalou ni Roma kei na dua na rara ni tayabe era dau tereni kina na mataivalu.

E maliwai ira voli na kaivesu na yapositolo o Paula. Ni vodo voli e waqa o Paula ena vica na vula yani e liu qai donuya na draki ca, a tukuna vua e dua na agilosi ni Kalou: “O na lai tu ena mata i Sisa.” (Caka. 27:24) Vakacava sa vakarau yaco dina qori vei Paula? Ni vuki me raica na koroturaga ni matanitu o Roma, ena vakasamataka sara ga na vosa a cavuta vua na Turaga o Jisu ena valececere o Antonia mai Jerusalemi. A kaya o Jisu: “Mo yaloqaqa! Me vaka ni o sa tukuni au vakamatata e Jerusalemi, o na lai tukuni au tale ga i Roma.”​—Caka. 23:​10, 11.

De dua ena tu vakadua o Paula me raica na Castra Praetoria​—e dua na koronivalu levu e cere qai damudamu na kena lalaga, e vakabai na delana qai toka vata kei na kena tawa. Era tiko ena koronivalu qori na yadra ni empara kei ira na ovisa ni siti. Nira tiko e kea e 12 na ilawalawa sotiab era nona yadra na empara kei na vica vata tale na ilawalawa ovisa, e rawa gona nira vakaicilitaki ena koronivalu e vica vata na udolu na sotia, wili kina na sotia era dau vodo ose. Nira raica na tamata na Castra Praetoria, era na vakasamataki koya sara ga e tu vua na lewa ni matanitu o Roma. Era lesi na yadra ni empara mera vakatawani ira na kaivesu mai na veiyasana, ya na vuna a liutaka kina o Juliasi na ilala era sa tu qo ena dua vei ira na va na matamata kilai levu. E sotavi e levu na ka dredre ena vica vata na vula e liu ena nona kauti ira tiko na kaivesu qo o Juliasi, ia qo era sa yaco bula ena vanua era kau tiko kina.​—Caka. 27:​1-3, 43, 44.

“SEGA NI DUA E VAKALATILATI” ENA NONA VUNAU NA YAPOSITOLO

Ni soko tiko o Paula, a vakaraitaki vua ena raivotu nira na bula kece na kaiwaqa ena gauna e voca kina na waqa. A sega ni bau vakaleqai koya na ikati ni gata batigaga. A vakabulai ira na tauvimate ena yanuyanu o Melita, era vakatokai koya me kalou na lewenivanua e kea. Na itukutuku qori e rairai ka ni veitalanoa tu vei ira na yadra ni empara era dau vakamanamanataka na ka vakatevoro.

Sa sotavi ira oti na mataveitacini e Roma o Paula nira ‘mai tavaki koya ena Makete i Apio kei na Buretolu.’ (Caka. 28:15) E vinakata tu o Paula me vunautaka e Roma na itukutuku vinaka, ia ena rawa vakacava qori ni vesu tu? (Roma 1:​14, 15) Era nanuma eso nira na soli na kaivesu vua na nodra iliuliu na yadra. Ke dina qori, a rairai kau o Paula vua na iliuliu ni yadra o Afranius Burrus, de dua e tarava na empara ena veiliutaki.c Se mani cava e yaco, era a sega ni yadravi Paula o ira era vaka na kapiteni ni mataivalu nikua. A nona yadra ga e dua vei ira na sotia ni empara. A vakadonui me digia na vale me tiko kina, me dau vakavulagi tale ga. A rawa gona ni vunau vei ira na vulagi qai “sega ni dua e vakalatilati vua.”​—Caka. 28:​16, 30, 31.

VUNAU O PAULA VEI IRA NA TAUVANUA KEI IRA NA TURAGA

Ni vakayacora tiko o Burrus na nona itavi ina mataveilewai, a rairai vakataroga na yapositolo o Paula ni bera ni kauta na kisi vei Nero, de dua a cakava qori ena vale vakatui se na nodra keba na sotia ni empara. A vakayagataka vinaka sara o Paula na gauna qori me vunau kina vei ira na “tauvanua kei ira na turaga.” (Caka. 26:​19-23) Se mani cava e nanuma o Burrus, a sega ni lai vesu o Paula ena nodra keba na sotia ni empara.d

Ni ka levu na vale a rede tiko kina o Paula, a rawa nira gole yani vua “na nodra vakailesilesi na Jiu,” a rawa ni vunau vei ira qori kei na ‘so tale era lako vakalewe levu yani ina nona icili.’ Era dau vakarorogo tale tu ga na yadra ni empara ena nona “vakamatatataka” vei ira na Jiu na veika me baleti Jisu kei na Matanitu ni Kalou, e cakava tiko qori “mai na mataka me lai yacova sara ni sa karobo.”​—Caka. 28:​17, 23.

E dau yadra e veisiga e dua na sotia ni empara me walu na aua, oti qai veisau na yadra. Era dau veisau tale ga o ira na yadravi Paula. Ena loma ni rua na yabaki ni nona vesu tu na yapositolo, era dau rogoca na sotia na nona dau tukuna na ka me volai vei ira e Efeso, Filipai, Kolosa, kei ira na lotu vaKarisito Iperiu, era raica tale ga na nona vola sara ga e dua na ivola vua na lotu vaKarisito o Filimoni. Ni se vesu tu o Paula, dua na ka nona kauaitaki Onisimo, e dua na bobula a dro mai vua na nona turaga. A okati ‘koya me luvena ena gauna a vesu tu kina,’ qai talai koya lesu vua na nona turaga. (Fmon. 10) E dau kauaitaki ira dina na sotia era dau yadravi koya o Paula. (1 Kor. 9:22) E vaka ga eda raici koya ni vakataroga tiko e dua na sotia me baleta na yaga ni isasabai yadua e dara tu qai vakayagataka na itukutuku qori ena dua na vosa vakatautauvata totoka.​—Efeso 6:​13-17.

“TUKUNA NA VOSA NI KALOU ENA DOUDOU”

Nona vesu tu o Paula e yaga ena ‘vakatetei ni itukutuku vinaka’ vei ira kece na yadra ni empara ni Roma kei ira tale na so. (Fpai. 1:​12, 13) O ira na vakaitikotiko ena Castra Praetoria e tu na nodra veikilai ena vanua kece era qali e Roma, era kila vinaka tale ga na empara kei na nona vuvale kece. Era wili ena vuvale qori na lewenivuvale yadua, na dauveiqaravi, kei na bobula, eso vei ira qori era qai lotu vaKarisito. (Fpai. 4:22) Ena nona dau vunau ena doudou o Paula, era yaloqaqa kina na mataveitacini e Roma mera “tukuna na vosa ni Kalou ena doudou.”​—Fpai. 1:14.

Na nona vunau o Paula e Roma e veivakayaloqaqataki tale ga ena noda “vunautaka na vosa . . . ena gauna vinaka kei na gauna ca.” (2 Tim. 4:2) Eso vei keda sa tu vakadua e vale, era qaravi tiko beka ena nodra vale na malumalumu se na valenibula, se so mada ga era vesu tu ena vuku ni nodra vakabauta. Se mani ituvaki cava eda tu kina, de dua eda rawa ni vunau vei ira era gole yani vei keda, de dua mera lai veisiko se vukei keda ena veika eda gadreva. Nida yaloqaqa ni vunau ena ituvaki cava ga eda tu kina, eda na vakadinadinataka sara ga ni ‘na sega ni tarovi rawa na tete ni vosa ni Kalou.’​—2 Tim. 2:​8, 9.