Vinaka tu ga Noqu Rai, Dina Niu Lokiloki

TALANOATAKA O KONSTANTIN MOROZOV

Ena gauna au sucu kina ena 20 Julai, 1936, era sega ni tubu noqu sui qai vakavo ga na sui ni noqu qavokavoka kei na noqu suitu. Era malumalumu kece noqu sui, e vaka ga na kaukaua ni ua ni daliga ni dua na uabula. Sega mada ga ni dua na kilokaramu na kequ bibi. E kilai ga niu bula tiko ni yavala vakamalua tu na utoqu, e malumalumu sara noqu icegu, au sega tale ga ni yavala vakalevu.

AU IKAVITU vei keitou na lewe ciwa na veitacini keitou vakaitikotiko ena koro o Sara, mai Ul’yanovsk Oblast, ena lomanivanua o Rusia. Niu se qai macawa tolu rau sa kauti au i valenilotu na noqu itubutubu meu lai papitaiso. Totolo sara nona vakamiraka na wai ena uluqu na bete qai kaya vei rau noqu itubutubu me rau kauti au sara vakatotolo i vale baleta ni sa vo ga e vica na aua meu mate.

Ena Janueri 1937, rau kauti au noqu itubutubu mera lai dikevi au e so na kenadau ena koro o Kazan’, na koroturaga ni vanua e qali i Rusia, o Tatarstan. Sa rawa vei au ena gauna oqo meu cavuta “Nana,” “Tata,” kei na “Babushka” (Bubu), au sa kila tale ga na yacadratou na taciqu tagane. Ni oti nodra dikevi au na vuniwai, era tukuna vei rau na noqu itubutubu niu na mate ena loma ga ni dua na yabaki. Era vakatura meu vakamatei meu maroroi tu ena dua na kisi iloilo mera dau vuli kina na vulivuniwai ena nodra saravi au. Au vakavinavinaka ni rau a sega sara ga ni vakadonuya na noqu itubutubu!

Kune Rarawa Ena Noqu Gauna ni Gone

Au sega ni dau guilecava rawa na kena dau mosi tu ga na yagoqu. Dina niu se gone au dau tovolea me vinaka tu ga noqu rai, meu dredre vakalevu meu dau mamarau tu ga. Oqori sara ga na mataqali yalo e dau tu vei au. Ni sa kaukaua mai vakamalua na suiqu sa tekivu meu dabe meu qasi tale ga vakalailai. Noqu tubu e sega ni vakamuria na kena ivakarau dodonu ni nodra dau tubu na gone, e tuvakaca sara ga na yagoqu. Ia au gone ulu kaukaua, au sa kila na wilivola kei na volavola niu se qai yabaki lima.

Na ikarua ni gauna me kauti au o tinaqu i valenilotu ena Me 1941. Ra le vica na tamata era sa tiko rawa kina, era tekiduru ra masu tiko. Dua vei ira na marama e dau raici ira na lako yani e mai tarogi tinaqu se cava na vuna e sega ni tekiduru kina. Ni vakaraitaki au vei koya o tinaqu, e lako sara na marama oqo me lai vosa vua na bete. Ni lesu tale mai, e kauti keirau sara i katuba qai vakatura me biuti au e kea o tinaqu qai lesu duadua ga mai. E kaya na marama oqo ni nodrau ivalavala ca na noqu itubutubu e soli au kina vei rau o koya “sa tawasavasava.” E tuturu na wainimata i tinaqu ni sa lesu i vale. Au dau vakasamataka tu na ka oqo ena dua na gauna balavu. Au dau taroga lo tu, ‘O cei mada o koya “sa tawasavasava” oqo?’

Ena 1948, niu sa yabaki 12, a kauti au o tinaqu ena koro o Merenki ena Chuvash Republic, rauta ni 80 na kilomita mai vale. Levu na tobu ni sili era tu e kea e dau vinaka ina yago nida sili kina, e nuitaka gona o tinaqu ni na rawa ni vinaka ina noqu bula. E vica na ka e virikotora na bete me rawa niu bula kina, dua meu kua ni kana me tolu na siga. E vinakati tale ga meu lai komunio mada ena valenilotu. Dina niu sa sega soti ni vakabauta na lotu, ia au sa vakadonuya mada ga na ka e vinakati meu cakava. E balavu qai veivakaocai na ilakolako oya, ia au wele ena noqu vakasarava na ituvaki ni vanua.

E sinai na valenilotu. Ni saga tiko o tinaqu me keirau curu maliwai ira na lewe vuqa, e qai dulaka mai vei au e dua na kena marama na jokeliti. Au taura sara au tawana e noqu taga. Ni sa kena gauna meu kana madrai kina, qai kacivaka mai na kena marama oya: “Turagabete, kua ni solia vua na madrai! E se qai gunu jokeliti wale ga oqo!” Au vakamacalataka ni se tiko ga e noqu taga na jokeliti, e karaci au mai na bete: “Macawa! E dodonu beka mo lasu? Kauti koya e tuba!” Na siga e tarava se baci mai cakava na komunio e dua na bete qai vakasavasavataki au ena wai “mana.” Ia e sega ni mana na ka e cakava. Au se lokiloki tiko ga.

Noqu Rawaka Vakavuli

Dina ni vakaleqai vakaca na yagoqu, ia e levu sara na taba ni vuli au sasagataka niu se gone. Ena 1956, au lai lewe tu mada ni Komsomol (Nodra iSoqosoqo na iTabagone Kominisi), au bau vakavulici ira tale ga na itabagone ena itukutuku makawa ni Komsomol. Au lewe tale ga ni Home and Cultural Commission ena dua na nodra vale na lokiloki, au dairekita ni kena valeniwalesi, au daukacikacivaki tale ga.

Kena ikuri au dau qarava na valenivola dau veitokiyaki (mobile library), oqo na ivola e katoni tu ena tepi me baleti ira na mataboko, au digitaki tale ga meu lewe ni Judge’s Commission for the Fight Against Alcohol Abuse. Au lewe tale ga ni dua na nodra isoqosoqo lailai na daudroini, au daulagasere, au rawa tale ga ni vakayagataka e vica na iyaya ni vakatagi.

Ena Nodra Vale na Lokiloki

Ena 1957, niu sa yabaki 21, au lai curu ena dua na nodra vale na lokiloki ena vuku ga ni ituvaki ni yagoqu. Ia au sega ga ni soro. Ena Okotova 1963, au lako meu lai dikevi ena Prosthetic Science Research Institute of Moscow. Au lai sele vaka18 me vakadodonutaki kina na yavaqu.

Na imatai ni ka e caka e dodoki tu mada na yavaqu. Sa qai sele ni oti tale e walu na siga. Tarava oya na kena simedetaki na yavaqu me rawa ni taura tu me yacova na gauna ni veisele e tarava. E tagi sara ga na nasi ni raica na levu ni noqu rarawa.

Au vakavuvuli lako ena loma ni va na vula ena noqu vakayagataka e rua na ititoko. Niu vakayagataka noqu ititoko meu tucake kina, dau voleka ni 110 na sedimita na kequ balavu. Sivia toka ga vakalailai na 25 na kilokaramu na kequ bibi. Niu sa matau na vakayagataka na ititoko, au sa lesu tale ena nodra vale na lokiloki ena 1964. E leqa ni sega ni taura na kequ bibi na sui ni yavaqu ni rui malumalumu, au vosota meu qasi ena noqu saga meu veitosoyaki, se meu vodo ena idabedabe vaqiqi. Edaidai au sa veitosoyaki tu ga ena idabedabe vaqiqi.

Au sega tale vakadua ni butuka na valenilotu. Se mavoa tu ga na yaloqu ni tukuni niu a sucu mai vei koya e “tawasavasava.” Au lomani rau vakalevu noqu itubutubu, sega sara ga niu duavata kei na vakasama ni o rau kei na Kalou eratou vakavuna na leqa ni yagoqu. Au saga meu kua ni yalolailai. E lomaqu meu caka vinaka vei ira na tani, au via vakadinadinataka sara ga ni rawa meu vakayacora.

Au Qaravi Au Vakataki Au

Ena 1970, au vakamautaki Lidia, e paralasi tale tu ga vakalailai mai na gauna e se gone kina. Dua sara na neirau vale e vakarauta ga, e 15 na yabaki na neirau tiko kina. Ena gauna oqori keirau cakacaka ruarua me rawa ni keirau bula kina. Au vulica na vakavinakataki kaloko kei na kena moici donu na gacagaca ni iyaya lalai tale e so.

Dua mada na gauna au a vakayagataka e dua na koli e vakavulici me cakava e so na cakacaka yaga. Keirau bulia kei koya na dauveivakavulici e dua na nona idrekedreke na koli. A rua tiko noqu koli, dua e yacana o Vulkan kei na kena ikarua o Palma. Dau noqu itokani yalodina tu o Palma ena vica vata na yabaki. E dau lai kau kakana mai ena sitoa. E sega ga ni taleitaka me lai yatuni tu ena gauna e saumi kina na iyaya. Dau katia toka na noqu bausi qai lili toka ena beleti ni domona na noqu taga ni volivoli.

A tauvimate bibi o tinaqu ena 1973. Niu dau tu ga e vale keirau mani lomavata kei watiqu me keitou mai tiko vata kei tinaqu. Ni bera na gauna oya sa mate o tamaqu, eratou sa mate tale ga e lima na tuakaqu tagane, eratou sa veituyaki ena veiyasa i Rusia o iratou na lewe tolu eratou gone vei au. Au tovolea meu cakava vei tinaqu na ka kece au rawata ena gauna e tiko kina vei keirau. Sa qai mate ni sa yabaki 85.

Ena 1978, au nanuma meu sa bulia mada e dua na noqu lori. Ni oti e vica na vakatovotovo, au qai bulia rawa e dua e ganiti au vinaka. Mani vakadonuya na State Automobile Inspectorate meu vakatovolei ena draiva, me dua tale ga na ivolatara ni noqu lori. Au vakatoka me yacana o Osa (Na Pi). Keirau cakava kei watiqu e dua na qiqi me dau tui tiko, e 300 na kilokaramu na kena iusana. Keirau dau vodo yavoki ena neirau lori kei na neirau iyaya. Keirau vakayagataka tiko neirau lori me yacova sara na 1985.

Ena gauna tale ga oqo sa boko mai na mataqu i mawi, sa tekivu buawa tale ga na mataqu i matau. Sa tauvimate tale ga o Lidia ena malumalumu ni utona. Ena Me 1985, keirau sa lesu tale ina nodra vale na lokiloki ena koro o Dimitrovgrad ena vuku ga ni ituvaki ni yago i keirau.

Na Vuna Au Mamarau Kina Ena Gauna Oqo

Ena vulaikatakata ni 1990, era a sikova mai na neimami vale na lokiloki na iVakadinadina i Jiova. Au taleitaka vakalevu na veika era vakatavuvulitaka. Era vakaraitaka vei au ena Kosipeli i Joni na kena itukutuku na tagane sucu mataboko. E kaya o Jisu me baleti koya: “Sa sega ni valavala ca ko koya oqo, se [o] tamana kei tinana.” (Joni 9:1-3) E vakamacalataki vei au ni a vakataka mai vei keda na ivalavala ca kei na tauvimate na tukada o Atama.​—Roma 5:12.

E tarai au sara vakalevu ni tukuni ni Kalou ena vakabulai ira na rawata na bula tawamudu ni sa na liutaka na Luvena, o Jisu Karisito, na Matanitu ni Kalou ni sa parataisi tale na vuravura. (Same 37:11, 29; Luke 23:43; Vakatakila 21:3, 4) E tuturu na wainimataqu ena noqu marau, au kaya lo ga: “Au sa kunea na ka dina, na ka dina, na ka dina!” E dua na yabaki noqu vuli iVolatabu kei ira na iVakadinadina i Jiova, au papitaiso ena 1991 me ivakaraitaki niu sa yalataka noqu bula vua na Kalou o Jiova.

Sa dua na ka na noqu vinakata meu qaravi Jiova meu vunautaka tale ga na ka talei sa nakita tu, ia e levu sara na ka e vakalatilati. Au sega soti ni dau veitosoyaki vakalevu, ia oqo ena vinakati meu lako meu lai wasea noqu vakabauta. Na imatai sara ga ni noqu yalava ni vunau na neimami vale na lokiloki, era tiko kina e 300 vakacaca. Au kerea meu cakacaka ena rumu e qaravi kina na ka e baleti keimami, baleta meu rawa ni vosa vei ira e levu.

Dau noqu cakacaka ena veimataka meu dabe toka ena vanua au cakacaka kina, meu qarava na noqu itavi. Sa levu sara au mai kilai ira ena vanua oqo ena neimami dau veitalanoataka e levu na ulutaga vakaivolatabu. E vica era sa mai kila na iVolatabu ena nodra taura na ivola kei na ivoladraudrau. Sa matau vei ira na lai veisiko yani na noqu dau wilika vei ira na iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu. Ena gauna ni vakasigalevu dau levu sara era lako yani ena neirau rumu vakaveiwatini, e dau oso sara ga ena so na gauna.

Era vukei au sara vakalevu na veitacini tagane kei na yalewa lotu Vakarisito ena ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova ena cakacaka vakavunau. Ra kauta mai vei au na ivola vakaivolatabu, ra dau mai raici keirau vakaveiwatini. Ra vukei au tale ga ena noqu ilakolako ina Kingdom Hall ena soqoni vakaivavakoso. Dua na iVakadinadina e volia sara ga e dua na nona motopai vakacama me rawa ni dau kauti au yavoki. O ira na vakamotoka era dau marautaka mera mai kauti au ena vulaililiwa.

Au vakamuduo ena mataqali veikauaitaki vakayalololoma vaka oqo, e rawa kina meu tiko ena vica vata na nodra soqo se nodra vuli na iVakadinadina i Jiova. Na imatai sara ga ni soqo au tiko kina, e dua na soqo levu ni veimatanitu a vakayacori e Moscow ena Julai 1993, era tiko kina na iwiliwili levu e 23,743, era cavutu mai na 30 vakacaca na vanua. Au lakova e 1,000 na kilomita meu rawa ni tiko ena soqo oqori. Me tekivu mai ena gauna oqori au se sega vakadua ni calata e dua na nodra soqo na tamata i Jiova.

Au vakavinavinaka vakalevu ena nodra dokai au na vakailesilesi era cicivaka tiko na neimami vale na lokiloki. Sa 30 mai oqo na yabaki na neirau duavata tu mai kei watiqu, e dau tokoni au, e dau vukei au, dina ga ni sega ni duavata kei au ena noqu lotu. Ia o Jiova ga e tokoni au ena ligana kaukaua qai vakalougatataki au vakaidina. Ena dua na gauna lekaleka sa oti ena 1 Sepiteba, 1997, au sa vakadonui meu painia, na yaca era kilai kina na iVakadinadina i Jiova era cakacaka vakaitalatala vakatabakidua.

Sa vakavica na kena sa voleka ni tu vakadua na utoqu meu sa mate. Sa dua na ka na noqu marau ena gauna oqo ni a sega ni yaco oqori, sa rawa kina meu mai kilai koya na iVurevure ni bula na Kalou o Jiova, meu lomani koya tale ga! Au vinakata meu duavata kei ira na mataveitacini vakayalo ena vuravura raraba me keimami qaravi koya tiko ga, ia ena vakatau oqori ena yavala ni utoqu!

[iYaloyalo ena tabana e 24]

O yau kei watiqu o Lidia

[iYaloyalo ena tabana e 25]

Au vakavulica tiko e dua ena loma ni neimami vale na lokiloki