Ra Taroga na iTabagone . . .

Me Dua Beka Noqu Mobile Phone?

“E dau ca sara ga ni sega vei au na mobile phone.”​—Akiko.a

E TALEITAKI vakalevu ena vuqa na vanua na mobile phone. E yaga tale ga. E rawa nira veitaratara kei iko na nomu itubutubu se na nomu itokani ena dua ga na gauna se na vanua cava ga​—o rawa tale ga ni cakava vaka kina. E so na kena mataqali e rawa ni vakau kina na itukutuku leleka, “oqo e se qai sala vou mera vakaceguya kina na itabagone nodra dau via veitaratara,” e kaya na niusiveva ni Lodoni The Times. E tiko tale ga e so na mobile phone e rawa ni semati iko ina Internet, e rawa kina na vakauitukutuku ina Web site kei na E-mail.

E sa na rairai tiko na nomu mobile phone se o nakita tiko me na dua. Se mani cava ga, mo vakasamataka tiko na yasana ruarua, o koya e ca kei na kena e vinaka. E tiko na yaga ni mobile phone. Ia, mo nanuma tiko e dua tale na yasana, ke sa lomamu mo volia, kila rawa tale ga na kena ca mo rawa ni vakayagataka kina vakavuku.

“Cakacakataka na Kena i Sau”

A tukuna o Jisu na ivakavuvuli me “cakacakataka na kena i sau” e dua ni bera ni cakava e dua na itavi bibi. (Luke 14:28, VV) E yaga beka na ivakavuvuli oqo ena kena vakayagataki na mobile phone? E vaka kina. Ena gauna oqo e rawa ni sau lailai na mobile phone se sega sara ga ni saumi. Ia, me vaka e dikeva o Henna, e yabaki 17, “e rawa ni tubu na isau ni qiri.” E tiko tale ga na ibili me voli na kena mataqali e vou duadua kei na kena e saulevu. A kaya o Hiroshi: “Au cakacaka tiko vagauna me rawa niu maroroi ilavo meu dau volia na mobile phone vovou ena veiyabaki.” E vuqa tale ga na itabagone era cakava vaka kina.b

Kevaka mada ga rau lomavata na nomu itubutubu me rau sauma na nomu bili, e bibi mo kila na kena icolacola. A tukuna e dua na ivakatawa dauveilakoyaki e Japani: “E so na tina era cakacaka vagauna me saumi ga kina nodra bili ni mobile phone na luvedra, e sega sara ga ni bibi mera cakava vaka kina na itubutubu.” O na sega ni via vakalomaocaocataki rau na nomu itubutubu ena ka vaka oqo!

“Dau Vakaoti Gauna”

E vuqa na dau vakayagataka na mobile phone era sega ni namaka ni na taura vakalevu na nodra gauna—na gauna me caka kina na veika bibi. Ratou dau vakayagataka e levu na gauna ni ratou dau vakayakavi o Mika kei na nona vuvale. E kaya, “Ia oqo, ni oti ga na vakayakavi keitou gole ina neitou rumu vata kei na neitou dui mobile phone.”

“E duanaikatolu ni itabagone era yabaki 16 ina 20, e vinaka cake vei ira na vakauitukutuku ena mobile phone mai na volavola,” e kaya na niusiveva ni Lodoni The Guardian. Ena sau lailai beka na vakauitukutuku mai na nomu talevoni, ia e taura na gauna mo tabaka na itukutuku me vakau. E kaya o Mieko: “Kevaka e dua e ‘vakamoce’ mai, au na ‘vakamoce’ tale ga. Sa tekivu sara ga e kea na vakauitukutuku ena mobile phone me rauta ni dua na aua. Na veitalanoa e sega sara ga na betena.”

Era na kidroataka e vuqa na dau vakayagataka na mobile phone na levu ni gauna era vakayagataka kina ena loma ni dua na vula. Oqo a vakadinata o Teija e dua na goneyalewa yabaki 19: “E dau vakaoti gauna na mobile phone, e sega ni volia na gauna vei ira e levu na tamata.” Kevaka mada ga e tiko na inaki ni nomu vaka mobile phone, e bibi ga mo qarauna vinaka na gauna o vakayagataka kina.

A dikeva e dua na goneyalewa lotu Vakarisito o Marja: “Ena soqo lelevu vakarisito e vuqa vei ira na itabagone era dau vakauitukutuku tawayaga ena mobile phone. E sa dau kena ivakarau tiko!” E dau laurai tale ga na ka oqo vei ira na itabagone ena cakacaka vakaitalatala. E vakasalataki ira na lotu Vakarisito na iVolatabu mera vakayagataka vakavuku na gauna mera cakava kina na veika vakayalo. (Efeso 5:16) E rarawataki dina ni so na gauna talei e mai vakalusi tu ena veitalanoa wale ena talevoni!

Veivosaki Vuni

E dua tale na kena leqa a tukuna o Marie: “Na talevoni oqo e rogoca ga o koya e taukena, e rerevaki kina nira sega ni kila na itubutubu se o cei era veitalanoa tiko kei na luvedra, se ra veitalanoa dina tiko se sega.” Era vakayagataka e so na itabagone na mobile phone mera veibuku kina, ke ra yalewa vei ira na tagane, se tagane vei ira na yalewa. E so era sa sega ni muria na ivakatagedegede era dau muria tu e liu nira veitaratara kei ira na so. Ena sala cava?

“Na ibalebale ni vakauitukutuku oya me kua ni dua e vakaraica tiko na ka era cakava na itabagone,” e kaya na niusiveva ni Lodoni The Daily Telegraph. E rawa ni vakaleqai iko ke o sega ni raici koya se rogoci koya na ito kadua. E dikeva o Timo ni “so era kaya ni vakauitukutuku vaka oqo e ivalavala ga ni veitaratara e sega sara ni vakaitaukei. Na vakauitukutuku vaka oqo e rawa kina nira vola na veika era na sega ni doudou na tukuna nira veiraimata.”

Ena gauna e tekivu vakayagataka kina na mobile phone o Keiko, e dua na goneyalewa lotu Vakarisito yabaki 17, a solia nona naba vei ira na nona icaba. Oti oya sa rau tekivu veisoli itukutuku sara kei na dua na gonetagane ena loma ni ivavakoso. A kaya o Keiko: “Keirau tekivu veitalanoataka ga na ka ni veisiga, oti oya keirau sa tini veitalanoataka sara na neirau leqa. E vaka ga ni duatani na mataqali bula keirau tu kina ena neirau vakayagataka na mobile phone.”

E ka ni marau ni rau vukei koya na nona itubutubu kei ira na qase ni bera ni yaco na leqa. E vakadinata o Keiko: “Ni bera mada ga ni rau solia vei au na mobile phone na noqu itubutubu, rau sa dau vakaroti au me baleta na vakauitukutuku vei ira na tagane, ia au dau vakauitukutuku vua na gonetagane oya ena veisiga. Oqo e sega ni sala vinaka me vakayagataki kina na mobile phone.”c

E vakaroti keda na iVolatabu me ‘vinaka na noda lewaeloma.’ (1 Pita 3:16) Nida vakayagataka na mobile phone meda vakadeitaka me vaka e kaya o Koichi, “mo kua ni madualaka e dua na ka,” kevaka mada ga e dua e raica nomu itukutuku se rogoci iko. Nanuma tiko ni sega ni dua na ka e vunitaki vua na Tamada vakalomalagi. E vakamacalataka na iVolatabu: “Sa sega talega e dua na ka e sega ni rairai e matana [na Kalou]: ia sa luvawale ga na ka kecega, ka vakarairaitaki sara, e na mata i koya eda na vakatusai keda vua.” (Iperiu 4:13) Cava ga eda cakava vuni tiko kina na noda veibuku?

Me Tiko na Kena iYalayala

Kevaka o vakasamataka tiko me dua na nomu mobile phone, vakacava mo raica vinaka mada na kemu ituvaki se o gadreva dina e dua se sega? Veivosakitaka kei rau na nomu itubutubu. E so era na vakataki Jenna ni kaya: “E dua na icolacola levu vei ira na itabagone na vaka mobile phone.”

Kevaka mada ga e sa lomamu me dua na nomu mobile phone, e bibi mo vakayagataka vakavuku. Ena sala cava? Mo yalana ga. Digia vinaka na veitikina mo na vakayagataka, yalana tale ga na levu ni gauna kei na ilavo o vakayagataka kina. E so na kabani ni talevoni era vakaraitaka sara ga ena bili na matailalai ni vanua e vakayagataki kina, e vinaka mo dau raica vata kei rau na nomu itubutubu na bili oqo. E so e vinaka vei ira na mobile phone e sa saumi rawa tu, me rawa ni vakalailaitaki kina na kena vakayagataki.

Mo vakasamataka tale ga na gauna kei na sala mo na ciqoma kina e so na qiri kei na itukutuku. Cakava e dua na nomu idusidusi vinaka. A vakamacalataka o Shinji: “Au dau dolava vakadua ga e veisiga na itukutuku e dau vakau mai vei au, au qai dau sauma ga kevaka e bibi. Ena sala oqo sa ra sega ni qai dau vakauitukutuku tawayaga mai kina na noqu icaba. Ia kevaka e dua dina na leqa bibi era na qiri au mai.” O koya e bibi duadua mo digia vinaka na tamata o na veitaratara tiko kei ira ena mobile phone. Qarauna nomu solia na nomu naba. Muria ga na idusidusi o dau muria me baleta na vakailala vinaka.​—1 Korinica 15:33.

E kaya na iVolatabu: “Sa dui vagauna na ka kecega, . . . na siga me tiko lo kina, kei na siga me vosa kina.” (Dauvunau 3:1, 7) E matata sara tu ga e kea ni tiko na gauna me “tiko lo kina” na mobile phone. Na noda soqoni vakarisito kei na cakacaka vakaitalatala e ‘gauna’ me sokaloutaki kina na Kalou, sega ni gauna ni talevoni. Era dau kerea sara ga e so na manidia ni valenikana kei na valeniyaloyalo mera kua ni vakayagataka na mobile phone o ira na gole yani kina. Eda dau doka na kerekere vaka oya, qai vakabibi sara na noda dokai koya na Turaga Sau ni lomalagi kei vuravura!

E vuqa era dau bokoca nodra mobile phone nira sega ni namaka e dua na qiri, se ra veisautaka me kua ni rorogo na kena taqiri nira cakava tiko e dua na itavi bibi. E so tale era dau biuta sara toka ga vakatikitiki. Vakabibi ni vuqa na itukutuku e dau vakau yani ena mobile phone e rawa ni qai raici tale e muri.

Kevaka e sa lomamu me dua na nomu mobile phone, tovolea mo lewa vinaka me kua ga ni lewai iko. E bibi mo yadra tiko, qai vakaliuca tiko ga na veika bibi. E veivakasalataki kina na iVolatabu: “Me kilai na nomudou yalomalumalumu [yalomatua] vei ira na tamata kecega.” (Filipai 4:5) Kevaka o sa nakita me dua na nomu mobile phone, vakaraitaka na nomu yalomatua ena sala o vakayagataka kina.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 20]

E so na itabagone era dau veibuku vuni ena mobile phone