Na Rai ni iVolatabu

E Ca Dina Li na Gunu Vakasivia?

ENA vica na yabaki sa oti sa dau okati se vakacurumi tiko ena vakatasuasua ena buturara se ena iyaloyalo yavala e dua me mateni me dauvakalasalasa. Dina ga ni vakatasuasuataki wale tiko ga, ia na ka e caka me lasa oya e dau yaco dina, qai nanumi tale ga ni sega ni veivakaleqai.

Ia e sega ni lasa na ka e yaco dina. E vakaraitaka na World Health Organization ni gunu vakasivia e dua vei ira na vu ni mate e veitauvi ena veiyasa i vuravura. Ni tarava toka ga na vakatavako, e kainaki ni levu cake na mate kei na tauvimate e vu mai na gunu vakasivia ni laurai vata kei na veika tale e so e vakavu leqa, qai vakalusi tale ga kina e sivia e 184 na bilioni na dola ni Mereke e veiyabaki.

Ia e levu era se taura tiko ga vakamamada na gunu vakasivia. Era rairai vakadinata na ca ni gunu vakasivia ena loma ni gauna balavu, ia era sega ni raica me ca ke ra gunu vakasivia ena so na gauna. Era raica na mateni e so na itabagone ena so na yasa i vuravura me vaka e idewadewa ina tamatabula. Dina ga ni vakasala vakalevu na tabana ni bula me baleta na ca ni gunuvi veitaravi e vica na bilo (binge drinking) oya na gunuvi ni lima se sivia na bilo ena dua na gauna ni gunu, ia e tubucake tiko ga na ivakarau ni gunu oqo vei ira na itabagone kei na qase. Sa rauta mera taroga e so se e ca dina na gunu vakasivia se sega. Na cava e kaya na iVolatabu?

E iSolisoli ni Kalou na Waini kei na Yaqona Kaukaua

E cavuti wasoma ena iVolatabu na waini kei na yaqona kaukaua. E vola o Tui Solomoni: “Mo lako, mo kania e na marau na kemu kakana, ka gunuva e na yalo sa reki na memu waini; ni sa qai vinakata na nomu cakacaka na Kalou.” (Dauvunau 9:7) E vakadeitaka na daunisame ni Kalou o Jiova e solia “na waini, sa vakamarautaka na loma ni tamata.” (Same 104:14, 15) E macala gona ni okati na waini ena veika e solia o Jiova me vakalougatataka kina na kawatamata.

E vakadonuya tale ga o Jisu na gunu waini. E imatai sara ga ni nona cakacaka mana na nona vukica na wai me waini vinaka ena dua na soqo ni vakamau. (Joni 2:3-10) E vakayagataka tale ga na waini me ivakatakarakara ni nona dra ena gauna e tekivutaka kina na iVakayakavi ni Turaga. (Maciu 26:27-29) E bau vakaraitaka tale ga na iVolatabu ni yaga i yagoda na waini, ni a uqeti Timoci na yapositolo o Paula me ‘gunuva vakalailai na waini ena vuku ni ketena.’—1 Timoci 5:23; Luke 10:34.

Gunu Vakarauta Ga

Nanuma ni a vakatura o Paula me gunuvi ‘vakalailai na waini.’ E vakacala na iVolatabu na gunuvi vakasivia ni yaqona ni valagi se yaqona ni viti. Era rawa ni gunu vakarauta na nodra bete na Jiu nira sega ni cakava tiko na nodra itavi. Ia e vakatabui mera gunuva na waini se yaqona kaukaua nira cakava tiko nodra itavi vakabete. (Vunau ni Soro 10:8-11) Ni oti e vica vata na yabaki, e tukuni vei ira na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri ni o ira na daumateni era “na sega ni rawata na matanitu ni Kalou.”—1 Korinica 6:9, 10.

Kuria oqori, ena ivakaro e solia vei Timoci, e tukuna kina o Paula vei ira na veiliutaki ena ivavakoso mera “kua ni dau mateni” se ‘gunu yaqona vakalevu.’a (1 Timoci 3:3, 8, VV) E vakarota sara ga na iVolatabu mera vakasivoi mai na ivavakoso vakarisito o ira na daumateni era sega ni veivutuni. (1 Korinica 5:11-13) E vakaraitaka vakamatata na iVolatabu ni ‘waini e dauveivakalialiai.’ (Vosa Vakaibalebale 20:1) Na gunuvi vakasivia ni yaqona ni valagi se yaqona ni viti e vakaleqa na nona lewai koya vinaka e dua kei na nona vakatulewa.

Vuna e Vakacala Kina na Vosa ni Kalou na Gunu Vakasivia

O Jiova, o koya e ‘vakavulici keda tiko meda vinaka,’ e kila ni kevaka eda vakayagataka vakasivia e dua na ka, eda na vakaleqai keda ga kei ira tale e so. (Aisea 48:17, 18) E vaka kina ena kena vakayagataki vakasivia na yaqona ni valagi kei na yaqona ni viti. E taroga na Vosa ni Kalou: “Ko cei sa vakaulei? ko cei sa rarawa? ko cei sa veileti? ko cei sa dauvosabalavu? ko cei sa mavoa wale? ko cei sa damudamu na matana?” E sauma tale ga: “Ko ira era gunu waini tiko vakadede: ko ira era la’ki qara na waini sa veiwaki vata.”—Vosa Vakaibalebale 23:29, 30.

Nira gunuva vakasivia na yaqona ni valagi se yaqona ni viti, e so era vosa vakalialia se cakava e so na veika rerevaki: e rawa ni vakaleqa na nona bula kei na nodra bula e so tale kevaka e draiva, e rawa ni lai domona na wati nona itokani me lai tini ena veimaliwai ca, tauca na vosa se cakava e so na ka e sega ni veiganiti se sega sara ga ni kilikili. (Vosa Vakaibalebale 23:33) Sa rauta me vakatokai na gunuvi vakasivia ni yaqona me dua vei ira na leqa levu e vakilai tiko nikua. Oqo na vuna e vakarota kina na Kalou: “Mo kakua ni tiko kei ira era daugunu waini [“vakasivia,” NW].”—Vosa Vakaibalebale 23:20.

E tukuna o Paula ena Kalatia 5:19-21 ni daumateni kei na marau vakalialia e “cakacaka ni tovo vakayago” e veibasai kei na vua ni yalona tabu na Kalou. Na gunuvi vakasivia ni yaqona ena vakacacana na noda veiwekani kei na Kalou. O koya gona mera qarauna na lotu Vakarisito mera kua ni vakayagataka vakasivia na yaqona ni valagi se yaqona ni viti.

[iVakamacala e ra]