Na Rai ni iVolatabu
E Duabau ga na Kalou Dina?
ENA iVolatabu e cavuti kina e so na yaca ni kalou tagane kei na kalou yalewa, me vakataki Moloke, Aseteroci, Peali, Tekoni, Merotaki, Seusi, Eremesi, kei Atemisa. (Vunau ni Soro 18:21; Dauveilewai 2:13; 16:23; Jeremaia 50:2; Cakacaka 14:12, VV; 19:24, VV) Ia, e vakatakila tale ga na iVolatabu ni o Jiova ga na Kalou Kaukaua Duadua. Ena dua na sere ni qaqa a liutaki ira kina nona tamata o Mosese, era lagata: “Ko cei vei ira na kalou sa tautauvata kei kemuni Jiova?”—Lako Yani 15:11.
E macala ni iVolatabu e okati Jiova me cecere duadua vei ira na veikalou tale e so. Ia na cava beka na betedra na veikalou oqo? O ira oqori kei na vuqa tale na veikalou era a sokaloutaki tu mai ena veitabagauna, era a bula dina beka, ra qai lailai sobu nira vakatauvatani kei na Kalou Cecere Duadua, o Jiova?
E Vatavatairalagotaki Wale Ga
Na iVolatabu e vakatakilai Jiova me Kalou dina duadua ga. (Same 83:18; Joni 17:3) E vola na parofita o Aisea na nona vosa sara ga na Kalou, e kaya: “Sa sega na kalou ka buli eliu ka muri koi au, ka na sega e dua me na taravi au. Koi au, io koi au ga ko Jiova ka sa sega tale nai Vakabula, koi au ga.”—Aisea 43:10, 11.
O ira kece na veikalou e so era sega wale ga ni lolovira vei Jiova—ia era ka mate tale ga. Na nodra vatavatairalago ga na tamata. Na iVolatabu e vakatoka na veikalou oqo mera “cakacaka ni liga ni tamata . . . , era sega ni rai, se rogo, se kana, se boiboi rawa.” (Vakarua 4:28) E kaya vakamatata na iVolatabu ni o Jiova duadua ga e Kalou dina.
Sega gona ni kurabuitaki ni vakarota na iVolatabu me kua ni sokaloutaki na kalou lasu, ia me sokaloutaki ga o Jiova. Kena ivakaraitaki na Vunau e Tini a soli vei Mosese. Ena imatai ni vunau a tukuni ina matanitu makawa o Isireli mera kua ni qarava na kalou tani. (Lako Yani 20:1-3) Na cava na vuna?
Taumada, ni qaravi e dua na kalou e mate, e beci kina na Dauveibuli. O ira era qarava na kalou lasu vaka oqo e vakamacalataka na iVolatabu nira “sa vakaisosomitaka nai vakavuvuli dina ni Kalou, e na ka e lasu wale, a ra sa soro kina ka qarava na ka sa buli ka segai ko koya sa bulia.” (Roma 1:25) Vakavuqa o ira na kalou era vatavatairalago ga ni tamata, era dau vakatakarakarataki ena matakau e caka mai na veika buli, me vaka na kaukamea se kau. Levu na kalou vaka oqo e sema ina veika me vaka na wasawasa, kurukuru, kei na cagi. E macala gona ni nodra qaravi na veikalou lasu vaka oqo, e beci kina na Kalou Kaukaua Duadua.
E ka vakasisila vua na Dauveibuli na veikalou lasu kei na nodra matakau. Ia, na nona cudru na Kalou ena vakamuai vakatabakidua vei ira era bulia. Na Kalou e tukuna vakadodonu na lomana ena veivosa oqo: “A nodra matakau na veimatanitu na siliva kei na koula, na cakacaka ni liga ni tamata. Era sa vakagusuna, ka ra sa sega ni vosa rawa; era sa vakamatana, ka ra sa sega ni rai rawa; era sa vakadaligana, ka ra sa sega ni rogo rawa; ka sa sega nai cegu e na gusudra. O ira era sa cakava era na tautauvata kei ira; o ira kece talega era sa vakararavi vei ira.”—Same 135:15-18.
E tiko tale e dua na vuna e vakarota kina na iVolatabu me kua ni sokaloutaki na tamata se dua tale na ka, ia me sokaloutaki ga na Kalou o Jiova. Ni sokalou vaka oya e vakaoti gauna qai tawayaga. Sa rauta me kaya na parofita o Aisea: “Ko cei sa cakava na kalou, ka ceuta na matakau sa sega ni yaga e na dua na ka?” (Aisea 44:10) E kaya tale ga na iVolatabu “ni ra sa matakau [“tawayaga,” NW] walega na nodra kalou na veimatanitu.” (Same 96:5) Nira ka mate na veikalou lasu, o ira era sokaloutaka era na sega ni rawata kina e dua na ka, qai sega tale ga na betena.
O Jisu, o Ira na Agilosi, kei na Tevoro
So na gauna na iVolatabu e vakatoka na tamata me kalou. Ia ni dikevi vakavinaka, e macala ni vosa “kalou” ena vakasama oqo e sega ni kena ibalebale mera qaravi na tamata me vaka na kalou. O koya gona ena vosa taumada a volai kina na iVolatabu, na vosa “kalou” a vakayagataki tale ga me dusia e dua e kaukaua, se dua e vaka na Kalou se veivolekati kei na Kalou Kaukaua Duadua.
Me kena ivakaraitaki, e so na tikinivolatabu e cavuti Jisu Karisito me kalou. (Aisea 9:6, 7; Joni 1:1, 18) Kena ibalebale beka oqo me sokaloutaki o koya? O Jisu sara ga e kaya: “Mo vakarokoroko vei Jiova na nomu Kalou, ia mo qaravi koya duaduaga.” (Luke 4:8) Macala e ke, ni o Jisu e kaukaua qai vaka na Kalou, ia e sega ni tukuna na iVolatabu me sokaloutaki.
Era vakatokai tale ga na agilosi mera “ka buli vakalou.” (Same 8:5, NW; Iperiu 2:7) Ia, e sega ni dua na vanua ena iVolatabu e uqeti kina meda sokaloutaki ira. Ena dua na gauna a rairai na agilosi vua na yapositolo o Joni, a sa kena turaga sara. Ena levu ni nona qoroqoro e cuva vakatoboicu sara ga me sokalou vua na agilosi. Ia, e qai kaya vua na agilosi: “Kakua sara ni kitaka oqori! . . . Vakarokorokotaka ga na Kalou!”—Vakatakila 19:10, VV.
Na yapositolo o Paula e vakatoka na Tevoro me “kalou ni vuravura oqo.” (2 Korinica 4:4) Me vaka tale ga ni “turaga ni vuravura oqo,” e saga na Tevoro me uqeta na sokaloutaki ni kalou lasu. (Joni 12:31) O koya gona, na nodra sokaloutaki na veikalou e bulia ga na tamata e vakamuai vei Setani. E sega ni dodonu meda sokaloutaki Setani. O koya tale ga a buli koya ga me nodra iliuliu na veikalou lasu. Yaco na gauna ena vakawabokotaki o Setani vaka kina na sokalou lasu kece. Ni sa yaco oya, o ira na tamata kece—io, o ira na ibulibuli kece—ena qai tawamudu na nodra kila ni o Jiova ga e Kalou dina, qai Kalou bula.—Jeremaia 10:10.
O BAU VAQAQA BEKA?
◼ Na cava sara mada e kaya na iVolatabu me baleta na qaravi matakau?—Same 135:15-18.
◼ E dodonu beka me sokaloutaki o Jisu kei ira na agilosi?—Luke 4:8.
◼ O cei na Kalou dina duadua ga?—Joni 17:3.
[iYaloyalo ena tabana e 17]
iVakatakarakara ena imawi qai gole ina imatau: O Meri, mai Itali; nodra kalou ni sila na yavusa Maya, mai Mexico kei Amerika e Loma; o Aseteroci, mai Kenani; na matakau e dau veitaqomaki, mai Sierra Leone; o Buda, mai Japani; o Chicomecóatl, nodra na yavusa Aztec, mai Mexico; ikeli o Horus, mai Ijipita; o Seusi, mai Kirisi
[Credit Line]
Maize god, Horus falcon, and Zeus: Photograph taken by courtesy of the British Museum