Vakavulici Luvemu nira se Lalai

DAUVOLAVOLA NI YADRA! MAI KENADA

◼ “E rawa ni iyaya ni veivakavulici vinaka na tivi,” e ripotetaka na New York Times. Ia, e rivarivabitaki nodra “sara tivi ena vica vata na aua na gone, ni na vakaleqa na yagodra kei na nodra vakasama.” E taura vakalevu nodra gauna qai lailai kina na gauna ni nodra vuli, vakavulici, kei na gauna mera veimaliwai kina.

Ni laurai nodra ivakarau ni sara tivi e 2,500 na gone, era raica rawa na dauvakadidike ena Children’s Hospital mai Seattle, e Washington, mai Mereke, “ni levu ga ni gauna era sara tivi kina na gone yabaki dua ina tolu, na rawarawa sara ni vakaleqai nodra ivakarau ni vakarorogo nira yacova na yabaki vitu,” e volai qo ena niusiveva. Era dau yalo kaukaua na gone, era sega ni yalomalua qai sega ni vakarorogo vakalevu. E kaya e dua na vuniwai ni vakasama o Doketa Jane M. Healy, “era dikeva rawa na itubutubu e vakaleqai tu na luvedra ena mate na attention-deficit disorder (mate e vakaleqa nodra dau vakarorogo) ni vakavinakataka na bula i luvedra na nodra sega ni vakatarai mera sara tivi.”

Na cava mera cakava na itubutubu me vakalailaitaki kina na gauna ni sara tivi? E vakarautaka na ripote eso na vakatutu: Me vakaiyalayala na gauna me saravi kina na tivi kei na porokaramu me saravi. Kua ni vakayagataka na tivi me ivakawele. Solia vua eso na cakacaka ni vale ena kena e levu e rawata. Digia na porokaramu me sarava, mo qai bokoca na tivi ena gauna sa oti kina. Ena vinaka mo sarava kei luvemu na iyaloyalo e digitaki, drau qai veivosakitaka na veika drau sarava. Kena ilutua, me vakaiyalayala ga nomu sara tivi.

E taura na gauna, na igu kei na lewamatau na nodra vakavulici na gone kei na kena sagai mera veimaliwai kei ira eso tale. Ia ena vakilai na kena yaga. E tautauvata vinaka kei na ka e tukuna e dua na vosa vakaibalebale ena gauna makawa: “Vakatavulica na gone e na sala e dodonu me lako kina: ia ni sa qase mai, ena sega ni lako tani maikina.” (Vosa Vakaibalebale 22:6) E inaki tale ga ni veivakavulici qori nodra vakavulici na gone mera itovo vinaka.

Era vakadinata na iVakadinadina i Jiova na yaga ni nodra vakayagataka na ivola Vuli Vua na Qasenivuli Levu ena nodra vakavulici luvedra ena itovo vinaka. Koya gona, ni vinaka nodra veivosaki na itubutubu ra qai kauai vakayalololoma ena gauna era se lalai kina na gone, ena yaga sara vakalevu. Sega li ni ka marautaki vei ira na itubutubu mera raica nodra tubu mera tamata dokai qai matua na luvedra?