Na Kena iKarua​—Na Veika me Kauaitaki me Baleta na Yago

“Ni sa sega e dua sa cata na yagona dina; ia sa vakania ka maroroya.” (Efeso 5:​29, Ai Vola­tabu) Na nomu cakava na ka e gadrevi mo qarauna kina na nomu bula ena yaga sara vakalevu vei iko.

◯ Vakacegu vinaka. “Sa vinaka ni tawa tu e dua bau na liga ni sa tu vata kei na vakacegu, ka ca ni sa tawa tu na liga ruarua ka tu vata kei na oca kei na yalorarawa.” (Dauvunau 4:6) Na levu ni ka e vinakati kei na veika e veivakawelei ena bula qo e vakalailaitaka na nodra gauna ni moce e levu. Ia na moce e yaga ena noda bulabula vinaka. E laurai ena vakadidike ni rau vakavinakataki rau ga na yago kei na mona ena gauna eda moce kina, qori e yaga ena vakasama kei na ivakarau ni yalo.

Na moce e vakaukauataka tale ga na sotia ni yago qai sega ni totolo kina na kena takavi keda na mate, na matenisuka, strouk, mateniuto kei na kenisa. Eda na sega ni levulevu sivia se lomabibi, ena rairai sega ni tauvi keda tale ga na mate na Alzheimer (mate ni vakasama). E “itataqomaki” na noda dau moce. E vinaka qori mai na noda vakayagataka na ka e bulia na tamata me vaka na kakana kamikamica, caffeine, se so tale na ka e vakadredretaka na noda moce. E vinakati me vitu se walu na aua na nodra moce na uabula e veibogi me rawa nira bulabula ra qai solia na nodra vinaka kece ena nodra cakacaka. Ia e vinakati vakalevu mera dau moce na gone. Na nodra sega ni moce vinaka na itabagone ena sega ni dei na nodra vakasama, era na rawa tale ga ni moce nira draiva tiko.

Nida tauvimate e bibi sara meda dau moce. E rawa ni vorata na yagoda eso na mate me vaka na matetaka ke da moce vinaka da qai gunu wai vakalevu.

◯ Qarauna na batimu. Ena sega ni vuca na batida, sega ni tauvi keda na mate ni gadro, ena sega tale ga ni lulutu na batida ke da dau barasitaka da qai vakayagataka na dental floss nida kana oti, vakabibi ni bera nida moce. Ke sega na batida, ena sega ni yaga sara na kakana eda kania. E tukuni nira sega ni mate na elefaniti nira sa qase, ia era mate ga nira waloloi baleta ni ca na batidra ra qai sega ni mama vinaka na kedra. Era na bulabula vinaka na gone ena gauna qo kei na gauna se bera mai ke ra vakavulici mera dau barasitaka na batidra ra qai vakayagataka na dental floss nira kana oti.

◯ Raici vuniwai. Eso na mate ena gadrevi kina na veiqaravi vakavuniwai. E rawa ni qaravi na mate e tauvi iko ke laurai totolo, qai lailai na ilavo e vakayagataki kina. Ke o tauvimate gona, saga mo kila sara ga na vu ni mate kei na kena iwali, kua ni saga me mamada wale ga na yago.

Ena sega ni yaco e levu na leqa ke wasoma na nomu lai laurai vakavuniwai, me vaka ga na nodra dau lai raici vakavuniwai na bukete.a Ia nanuma tiko nira sega ni rawa ni cakamana na vuniwai. Ena qai oti ga na tauvimate kece ni sa “vakavoutaka na ka kece” na Kalou.​—Vakatakila 21:​4, 5.

[iVakamacala e ra]