2. Me Savasava Tiko Ga

ENA saga e dua na vuniwai me taqomaki ira na tauvimate ena nona savata na ligana, vakasavasavataka na iyaya e vakayagataka, qai raica me savasava tiko ga na vanua ni veisele. O na rawa tale ga ni taqomaka na nomu vuvale ke o savasava, me savasava tale ga nomu valenikuro kei na kakana o vakarautaka.

● Savata na ligamu.

E tukuna na Public Health Agency mai Kenada ni “dau vakadewa na liga e rauta na 80 na pasede na matedewa e veitauvi vakalevu, me vaka na matetaka.” Mo dau savata gona na ligamu ena wai kei na sovu ni bera na kana, lesu mai valelailai, ni o vakarautaka tale ga na kakana.

● Me savasava na valenikuro.

E laurai ena dua na vakadidike ni vanua savasava duadua ena loma ni vale na valenivakacegu. Ia “e kune vakalevu ena spazi/iyaya ni masimasi e valenikuro na fecal bacteria (na beketiria e kune ena valelailai ni tamata se manumanu).”

Me dau veisautaki gona e veigauna na iyaya ni masimasi qai dau vakayagataka na sovu kei na waikatakata se wainimate mo dau vakasavasavataka kina na valenikuro. E macala ga ni na sega ni rawarawa qori. E dua na marama o Bola e tiko ena vale e sega kina na paipo, e tukuna: “E dredre dina, ia keitou raica me dau tiko na sovu kei na wai me rawa ni savasava tiko ga kina na neitou valenikuro kei na neitou vale.”

● Savata na kakana.

Ni bera ni volitaki na kakana, sa rairai waki vata tu kei na wai duka, butuka na manumanu, tauva eso na ka ni valelailai, se ra biu vata tu kei na kakana droka. Koya gona, ke o civita mada ga na vuata se kakana draudrau, savata vinaka sara me kau laivi kina na beketiria e dau veivakaleqai. Qori ena taura na gauna. E tukuna e dua na tina mai Brazil o Daiane: “Ni bera niu caka salad (wakivata e levu na kakana draudrau), au sega ni dau via cakava vakatotolo baleta meu savata vinaka sara ga na draunikau.”

● Wasea na lewenimanumanu droka.

Me kua ni biu vata kei na so tale na kakana na lewenimanumanu kece e droka, toa, kei na kakana ni waitui qai ologa vakavinaka me kua ni dewa kina na manumanu somidi ni mate. Me duidui na papa ni musumusu kei na isele e vakayagataki ena kakana kece qori, me sava tale ga ena sovu kei na waikatakata ni bera ni musu kina na lewenimanumanu droka se kakana ni waitui.

Ni o sa savasava, savasava tale ga na iyaya o na vakayagataka kei na ka me saqa, o na qaqarauni vakacava ni o vakarautaka na kakana?

[Kato ena tabana e 5]

VAKAVULICI LUVEMU: “Keirau vakavulici ratou na gone me ratou vuluvulu rawa qai kana, me sava se biutani na kakana e lutu ena fuloa.”—Hoi, Hong Kong