Wase Ruasagavulukavitu

Vakalougatataka o Jiova na Sokalou Savasava

Aisea 66:1-14

1. Na usutu cava so e vakabibitaki ena iotioti ni wase ni ivola i Aisea? Na taro cava so e saumi kina?

E VAKABIBITAKI ena iotioti ni wase ni Aisea e vica na usutu lelevu ni ivola ni parofisai oqo, qai saumi tale ga kina e vica na taro bibi. E okati ena vica na usutu e vakabibitaki na cecere i Jiova, nona cata na veivakaisini, nona totogitaki ira na valavala ca, kei na nona lomani ira qai kauaitaki ira na tamata yalodina. E saumi tale ga na veitaro oqo: Na cava e vakaduiduitaka na lotu dina kei na lotu lasu? Eda kila vakacava ni o Jiova ena totogitaki ira na dauveivakaisini era lasutaka nira tamata yalosavasava ia era dau vakalolomataki ira na tamata ni Kalou? Ena vakalougatataki ira vakacava o Jiova na yalodina vua?

Ka e Gadrevi me Savasava Kina na Sokalou

2. Na vosa cava e tauca o Jiova me vakaraitaka na nona lagilagi kei na nona cecere? Na cava e sega ni kena ibalebale na vosa oya?

² E tekivu ena kena vakabibitaka na parofisai na lagilagi kei na cecere nei Jiova: “Sa kaya vakaoqo ko Jiova, Sa noqui tikotiko vakaturaga, ko lomalagi, ia ko vuravura, sai tutu-ni-yavaqu: a vale cava dou na tara me noqu? se tikina cava me noqui vakavakacegu?” (Aisea 66:1) So era nanuma ni via vakayalolailaitaki ira tiko na Jiu na parofita mera kua ni tara na valenisoro i Jiova nira sa suka ina nodra vanua. E sega ni vaka kina baleta ni na vakarota sara ga o Jiova me tara na valenisoro. (Esera 1:1-6; Aisea 60:13; Akeai 1:7, 8) Na cava gona na ibalebale ni vosa oya?

3. Na cava e ganita kina me vakatokai na vuravura me ‘itutuniyava’ i Jiova?

³ Meda raica taumada se cava e tukuni kina ni vuravura e ‘itutuniyava’ i Jiova. Oqo e sega ni vosa ni veivakalolovirataki. Mai vei ira na vicavata na bilioni na vuravura ena maliwalala, e cavuti duadua ga e ke na noda vuravura. E duatani duadua na noda vuravura baleta ni sauma kina na keda ivoli na luve ni Kalou duabau ga e vakatuburi. Na vuravura tale ga oqo ena vakadinadinataka kina o Jiova na dodonu ni nona veiliutaki ni vakayagataka na nona Matanitu e kena tui na Mesaia. Sa rauta me vakatokai na noda vuravura me itutuniyava i Jiova! E dau vakayagataka na itutu vaka oqori na tui me cabeta kina na nona idabedabe ni tui e cecere, me ivakavakacegu tale ga ni yavana.

4. (a) Na cava e sega ni rauti Jiova kina e dua na vale e vuravura me nona ivakavakacegu? (b) Na cava e vakaibalebaletaki ena vosa “na ka kecega oqo”? Na cava eda rawa ni kaya me baleta na sokalou vei Jiova?

⁴ Na tui ena sega ni vakaitikotiko ena itutuniyavana, ena sega tale ga ni vakaitikotiko e vuravura o Jiova. E sega mada ga ni rauti koya na lomalagi tawavakaiyalayala! Me qai mai tawana vakacava e dua na vale e vuravura? (1 Tui 8:27) Na idabedabe ni tui kei na ivakavakacegu i Jiova e tiko ena nona itikotiko vakayalo tawarairai e vakatoka na Aisea 66:1 me o “lomalagi.” E vakamatatataka oqo na tikina e tarava: “Na ka kecega oqo sa bulia na ligaqu, ka sa tu mai na ka kecega oqo, sa kaya ko Jiova.” (Aisea 66:2a) Vakasamataka mada mo raici Jiova ni veidusiyaki tiko ena nona kaya “na ka kecega oqo,” io na veika kece e lomalagi kei vuravura. (Aisea 40:26; Vakatakila 10:6) Ni uasivi sara o koya ena nona bulia na lomalagi kei vuravura, e veiganiti me nona itikotiko e dua na vanua e uasivi cake sara mai na vale. E dodonu me soli vua na sokalou e sega ni vakarairai ga.

5. Eda vakaraitaka vakacava na ‘yalomalumalumu kei na ramusu ni yalo’?

⁵ Na mataqali sokalou vakacava e veiganiti me caka vua na Turaga Sau ni lomalagi kei vuravura? E vakaraitaka vei keda o koya: “Na tamata oqo ka’u na goleva, io ko koya sa yalomalumalumu ka ramusu na yalona, ka sa rerevaka na noqu vosa.” (Aisea 66:2b) Eda raica e ke ni bibi ena sokalou savasava na ivakarau ni yalo i koya e sokalou tiko. (Vakatakila 4:11) E vinakati vua e sokalou vei Jiova me “yalomalumalumu ka ramusu na yalona.” E kena ibalebale beka oqo ni sega ni vinakata o Jiova meda marau? Sega, e “Kalou mamarau” o koya, e vinakata tale ga mera marau na sokaloutaki koya. (1 Timoci 1:11, NW; Filipai 4:4) Ia, nida dau valavala ca wasoma, e sega ni dodonu meda raica vakamamada na noda ivalavala ca. E dodonu me ‘vakayalomalumalumutaki keda’ noda rarawataka nida sega ni muria na ivakatagedegede dodonu i Jiova. (Same 51:17) Meda vakaraitaka tale ga ni ‘ramusu na yaloda’ ena noda veivutuni, da valuta na veika eda malumalumu kina, da qai masuti Jiova me vosoti keda.​—Luke 11:4; 1 Joni 1:8-10.

6. Era ‘rerevaka vakacava na vosa ni Kalou’ na dausokalou dina?

⁶ O Jiova e golevi ira tale ga na ‘rerevaka na nona vosa.’ E kena ibalebale beka oqo ni vinakata o koya meda sautaninini ena rere nida wilika na nona vosa? Sega, e vinakata meda doka na veika e kaya. Eda na qara ga na nona ivakasala me dusimaki keda ena veibasoga ni noda bula kece. (Same 119:105) Eda ‘rere’ tale ga de dua eda na talaidredre vua na Kalou, da vakaduka na nona ivakavuvuli dina ena ivakavuvuli vakatamata, se da raica vakamamada. Na yalomalumalumu vaka oqori e gadrevi me savasava kina noda sokalou, ia e ka ni rarawa ni kunekunei dredre ena gauna oqo.

Cata o Jiova na Sokalou Veivakaisini

7, 8. E raica vakacava o Jiova na nodra veivakaisini na lotu vakarairai?

⁷ Ni raici ira na bula vata tiko kei koya o Aisea, e vakila ni sega ni lewe levu e tu vei ira na yalo e vinakata o Jiova vei ira na sokalou vua. Oqo na vuna e ganita kina me tau vei Jerusalemi na itotogi. Wilika mada na rai i Jiova me baleta na sokalou e caka tiko kina: “Ko koya sa vakamatea na pulumokau mei soro, sa vaka e dua sa yavita na tamata; ko koya sa vakacabora na lami, sa vaka e dua sa muduka na domo ni koli; ko koya sa cabora nai madrali, sa vaka e dua sa cabora na dra ni vuaka; ko koya sa cabora nai madrali boi vinaka, sa vaka e dua sa vosavakalougatataka na ka lasu wale. Io ko ira oqo era sa digitaka na nodra sala, ka ra sa vinakata e na yalodra na nodra ka vakasisila.”​—Aisea 66:3.

⁸ Nida wilika na vosa oqo eda lai nanuma sara na vosa i Jiova ena imatai ni wase ni Aisea. E tukuna e keri o Jiova vei ira nona tamata lakosese ni sega ni vakadonuya o koya na nodra lotu vakarairai ia e toroya cake ga na nona cudruvi ira baleta ni veivakaisini na nodra sokalou vua. (Aisea 1:11-17) Me salavata kei na tikina oqori, e vakatauvatana oqo o Jiova na nodra isoro ina ivalavala e ca sara e matana. Ena sega ni ciqoma o Jiova na nodra vakacabora e dua na bulumakau saulevu baleta ni vaka ga era yavita e dua na tamata. Na veika tale era vakacabora e vaka ga era cabora na koli se vuaka, na manumanu e okati me sega ni savasava ena Lawa i Mosese qai sega sara ga ni rawa me vakacabori me isoro. (Vunau ni Soro 11:7, 27) Ena sega beka ni totogitaki ira na veivakaisini vaka oya o Jiova?

9. Era rogoca beka e levu na Jiu na vosa i Jiova ena gusu i Aisea? Na cava e qai yaco?

⁹ E kaya o Jiova: “Io koi au, ka’u na digitaka na ka ni nodra veivakaocataki wale; ia na ka era sa rerevaka ka’u na vakayacora vei ira; ka ni’u a kaci, ka sa sega e dua e rogo mai, ka’u a vosa, ka sa sega e dua e rogoca, ia era sa cakava na ka ca e mataqu, ka ra sa digitaka na ka ka’u sa sega ni vinakata.” (Aisea 66:4) E sega ni vakabekataki ni vosa tiko mai vu ni lomana o Aisea ni cavuta na veivosa oqo. E vicavata na yabaki e matataki Jiova voli kina o koya ni dau ‘kacivi’ ira se ‘vosa’ vei ira na tamata i Jiova. E kila vinaka na parofita ni levu sara era sega ni via vakarorogo. Sa dodonu sara ga mera totogitaki baleta nira caka ca voli ga. Ena digitaka o Jiova na kedra itotogi na nona tamata vukitani oya, ena vakayacora tale ga vei ira na ka era rerevaka.

10. Eda kila vakacava na ivakarau ni nona raici lotu ni Veivanua Vakarisito o Jiova mai na ka e cakava vei Juta?

¹⁰ E vakayacora tale tiko ga na lotu ni Veivanua Vakarisito na veika e sega ni taleitaka o Jiova. Era qaravi matakau na lewenilotu, qai dau vunautaki mai na kena itutunivunau na ivakavuvuli e sega ni tokona na iVolatabu kei na ivakavuvuli vakatamata. Ni dau qara na kaukaua vakapolitiki, sa qai kaukaua ga nona veibutakoci vakayalo kei ira na veimatanitu kei vuravura. (Marika 7:13; Vakatakila 18:4, 5, 9) Me vaka e yaco vei Jerusalemi makawa, ena sega ni drotaka rawa o lotu ni Veivanua Vakarisito na kena itotogi, ena vakayacori vei koya ‘na ka e rerevaka.’ Dua na vuna ena totogitaki kina na nona vakararawataki ira na tamata ni Kalou.

11. (a) Na cava e kuria na nodra ivalavala ca na vukitani ena gauna i Aisea? (b) Era biuti ira tani vakacava na tamata yalodina ‘ena vuku ni yaca ni Kalou’ o ira na bula vata kei Aisea?

¹¹ Tomana o Aisea: “Dou rogoca na vosa i Jiova, koi kemudou sa rerevaka na nona vosa; Ko ira na wekamudou, ka cati kemudou, ka biuti kemudou tani e na vuku ni yacaqu, era sa kaya, Me vakarokorokotaki ko Jiova: ia ena rairai ga ko koya mo dou reki kina, ka ra na madua ga ko ira.” (Aisea 66:5) A lesia na Kalou vei ira na ‘weka’ i Aisea, o ira na kai nona, mera matataki koya, mera vakarorogo tale ga ina nona veiliutaki. E vavaku sara ga na nodra ivalavala ca nira sa sega ni cakava na veika oya. Qai kuria na nodra ivalavala ca na nodra cati ira na tamata yalodina me vakataki Aisea. O ira na vukitani oqo era cati ira na tamata yalodina ra qai biuti ira tani baleta nira matataki Jiova tiko. Nira cakava oya era sa biuti ira tani tiko na tamata yalodina ‘ena vuku ni yacana.’ Ena gauna vata oqori era kaya tiko na dauveiqaravi vakailasu i Jiova oqo nira matataki koya, ra qai cavuta tiko ena nodra viavia yalododonu e so na vosa vaka oqo: “Me vakarokorokotaki ko Jiova.”a

12. Na cava e so na ivakaraitaki ni nodra vakacacani ira na dauveiqaravi yalodina i Jiova o ira na iliuliu ni lotu veivakaisini?

¹² E sega ni ka vou na nona dau cati ira na sokalou savasava na lotu lasu. Oqori e vakayacori tale ga kina na parofisai ena Vakatekivu 3:15, e vakaraitaka nodrau veimecaki dede voli mai na kawa i Setani kei na Kawa ni yalewa. E tukuna tale ga o Jisu vei ira nona imuri lumuti ena imatai ni senitiuri ni na vakacacani ira na wekadra, era na vakatabui ena vale ni lotu, era na tini mate tale ga ena so na veivakacacani. (Joni 16:2) Vakacava ena noda gauna? Ni qai tekivu na “iotioti ni veisiga,” era sa raica rawa na tamata ni Kalou nira na vakacacani tale ga. (2 Timoci 3:1, NW) E se lavetaki sara ena 1914 ena Watch Tower na Aisea 66:5, e kaya: “Voleka ni veivakacacani kece era sotava na tamata ni Kalou era vakavuna o ira na kaya nira lotu Vakarisito.” E tukuna tale ga na ulutaga oya: “De dua sa na ca sara ena noda gauna, de ra na sega ni okati keda meda dua na ka, se ra vakaleqa na noda isoqosoqo, se vakamatei keda sara ga vakayago.” E yaco dina na veivosa oya! Sega ni dede mai na kena tabaki, e taratarabewa sara ga na kaukaua ni nodra veivakacacani na iliuliu ni lotu donuya na iMatai ni iValu Levu. Ia me vaka e parofisaitaki, e vakamadualaki o lotu ni Veivanua Vakarisito. E madua vakacava?

Totolo Qai Vakasauri Nodra Vakalesui na Tamata ni Kalou

13. Ni vakayacori taumada, na cava na “domo ni ue ka rogo mai na koro”?

¹³ E parofisaitaka o Aisea: “A domo ni ue ka rogo mai na koro! A domo ka rogo mai na vale ni soro! A domo i Jiova sa saumi ira tiko na nona meca!” (Aisea 66:6) Ni vakayacori taumada na vosa oqo, e “koro” o Jerusalemi, na vanua e tiko kina na valenisoro i Jiova. Na “domo ni ue” e dusia na maue e rogo nira kaba na koro na kai Papiloni ena 607 B.S.K. Ia e vakayacori vakacava ena noda gauna?

14. (a) Na cava e parofisaitaka o Malakai me baleta nona lako ina nona valenisoro o Jiova? (b) Me vaka na parofisai i Isikeli, na cava e yaco ni sa curuma o Jiova na nona valenisoro? (c) Rau sikova ena gauna cava na valenisoro vakayalo o Jiova kei Jisu? Na cava e yacovi ira na kaya voli nira sokalou savasava?

¹⁴ E lakolakovata na vosa i Aisea oqo kei na rua na parofisai e volai ena Isikeli 43:4, 6-9 kei na Malakai 3:1-5. Rau parofisaitaka ruarua o Isikeli kei Malakai na gauna e lako mai kina na Kalou o Jiova ina nona valenisoro. E vakaraitaka na parofisai i Malakai nona lako mai o Jiova me mai dikeva nona vale ni sokalou savasava me vakasavasavataka, me kauti ira laivi tale ga na vakarogorogocataki koya. E vakaraitaka na raivotu i Isikeli na nona curuma na nona valenisoro o Jiova qai vakarota me vagalalataki kina na ivalavala vakasisila kei na qaravi matakau.b Ni vakayacori na parofisai oqo ena noda gauna, e yaco e dua na ka bibi ena 1918 e tara na sokalou vei Jiova. Rau sikovi ira kece kina na kaya voli nira sokalou savasava o Jiova kei Jisu. Na veisiko oqori e vakavuna me sa sega ni vakadonui vakadua o lotu ni Veivanua Vakarisito. E yaco kina e dua na gauna lekaleka ni veivakasavasavataki vei ira na imuri lumuti i Karisito, qai tarava yani nodra vakalesui totolo vakayalo ena 1919.​—1 Pita 4:17.

15. Na vakasucu cava a parofisaitaki? E yaco vakacava ena 537 B.S.K.?

¹⁵ E totoka dina na kena vakamacalataki na nodra vakalesui oqo na tamata ni Kalou ena rua na tikina e tarava ena Aisea: “Ni sa bera na nona taratara, sa vakasucu ko koya; ni sa bera na nona yaluma sa vakasucuma e dua na gonetagane. Ko cei sa rogoca e dua na ka vakaoqo? ko cei sa raica na ka vakaoqori? Me vakasucumi li e dua na vanua e na siga e dua bau? se me sucu vata li na lewe ni dua na matanitu? ia ni sa qai taratara ko Saioni, sa vakasucumi ira na luvena.” (Aisea 66:7, 8) E vakayacori taumada na parofisai oqo vei ira na Jiu era tu vakabobula mai Papiloni. E vakamacalataki o Saioni, se o Jerusalemi e ke me vaka na yalewa e veivakurabuitaki na nona vakasucu. Me vakaraitaka na totolo kei na vakasauri ni nona vakasucu, e se bera mada ga ni taratara sa vakasucu oti. Oqo e dua dina na ivakatautauvata veiganiti. E veivakurabuitaki dina na totolo ni nodra vakasucumi tale na tamata ni Kalou mera dua na matanitu ena 537 B.S.K., e vaka ga na cakamana. E taura e vica wale ga na vula mai na nona sereki ira na Jiu mai na veivakabobulataki o Sairusi ina nodra sa tiko tale ina nodra vanua e dua na ilawalawa Jiu yalodina. Sa bau veibasai sara ga kei na veika e yaco ena sucu taumada ni matanitu o Isireli. Ena 537 B.S.K., a sega tale ni vinakati me kerei e dua na tui yalodredre me veisereki, a sega ni vinakati mera drovaka e dua na mataivalu rerevaki, a sega ni vinakati mera lako voli ena vanualiwa me 40 na yabaki.

16. Ni vakayacori ena gauna oqo na Aisea 66:7, 8, na cava e vakatakarakarataka o Saioni? Era sucu tale vakacava na luvena?

¹⁶ Ni vakayacori ena gauna oqo, o Saioni e vakatakarakarataka na “yalewa” e vaka voli na wati ni Kalou mai lomalagi, na nona isoqosoqo tawarairai. E marau na “yalewa” oqo ena 1919 ni a raica na nodra sucu na luvena lumuti e vuravura mera dua na “matanitu.” Na vakasucu oqo e yaco totolo qai vakasauri.c Ena loma ga ni vica na vula era veisau mai na nodra vaka tu e dua e mate mera tubu bulabula tale ena nodra “vanua,” oya na yalava ni cakacaka e solia vei ira na Kalou mera veiqaravi kina vakayalo. (Vakatakila 11:8-12) Ena vulaibotabota ni 1919, era sa kacivaka na kena tabaki e dua na ivoladraudrau vou me salavata kei Na Vale ni Vakatawa. E yacana na Golden Age (Yadra! ena gauna oqo). Na ivoladraudrau vou oqo e vakadinadinataka ni soli tale e dua na bula vou vei ira na tamata ni Kalou mera tomana tiko ga kina na nodra cakacaka.

17. E vakadeitaka vakacava o Jiova ni na sega ni dua na ka e tarova na nona inaki me baleti ira na Isireli vakayalo?

¹⁷ E sega ni dua na kaukaua ena lomalagi se vuravura me na tarova na vakasucu vakayalo oqo. E vakadeitaki oqo ena tikina e tarava: “Me’u vakayacora beka na taratara, ka sega ni vakayacora talega na vakasucu? sa kaya ko Jiova: se me’u vakayacora beka na vakasucu, ka qai sogota tale? sa kaya na nomu Kalou.” (Aisea 66:9) Me vaka ni dau tini sucu ga na gone e kunekunetaki, ena sega ni tarovi rawa tale ga na sucu tale ni Isireli vakayalo ni sa tekivutaki. Dina ga ni a saqati, qai kena irairai ni na saqati tale, ena sega ga ni tarovi. O Jiova duadua ga e rawa ni tarova na ka e tekivutaka, ia e sega ni dau cakava oya! E karoni ira vakacava nona tamata era vakasucumi vou o Jiova?

Veikaroni o Jiova

18, 19. (a) Na ivakatautauvata cava e veivakacegui e vakayagataka o Jiova? E yaco vakacava oqo vei ira na nona tamata era vesuki tu? (b) E yaga vakacava vei ira na vo ni lumuti ena gauna oqo na veivakani kei na veikaroni i Jiova?

¹⁸ Na va na tikina e tarava e vakaraitaka na kena veivakacegui na veikaroni i Jiova. E tukuna taumada o Aisea: “Dou reki vata kei Jerusalemi, ka marautaki koya, koi kemudou kecega sa lomani koya; dou reki vakalevu vata kaya, koi kemudou kecega sa tagicaki koya: mo dou sucuma na sucuna sa dauveivakacegui, ka mamau kina; mo dou lobaka, ka marautaka na kena levu ni nona lagilagi.” (Aisea 66:10, 11) E vakayagataka e ke o Jiova na ivakaraitaki ni dua na yalewa e roqota tiko na luvena. E dau tagitagi na gone ni sa viakana. Ia ni soli vua na sucu i tinana me kana, e vuki nona rarawa me mamarau. E vaka tale ga oqori na kena veisau na nodra rarawa me mamarau na vo ni Jiu yalodina e Papiloni ena gauna era sa sereki kina. Era na reki vakaidina. Ena vakalesui mai na lagilagi kei Jerusalemi ni sa tara vou qai tawani tale. Ena vakilai tale ga na lagilagi ni koro vei ira na lewena era yalodina. O ira na matabete era na qai vakani ira tale vakayalo.​—Isikeli 44:15, 23.

¹⁹ E sautu tale ga o Isireli vakayalo ena kakana ni oti nona vakalesui ena 1919. Me tekivu mai na gauna oya e drodro vinaka tiko mai na kakana vakayalo e vakarautaka mai na “dauveiqaravi yalo dina ka vuku.” (Maciu 24:45-47, VV) Oqo e gauna marautaki dina vei ira na kena vo ni lumuti. Ia e so tale na ka era vakalougatataki kina.

20. E vakalougatataki vakacava o Jerusalemi ena “wai drodro e vuabale” ena gauna makawa kei na gauna oqo?

²⁰ Tomana na parofisai: “Sa kaya vakaoqo ko Jiova, Raica, ka’u na vakayacora vua na sautu me vaka na uciwai, kei na nodrai yau na veimatanitu me vaka na wai drodro e vuabale: ia dou na qai sucuma, dou na keveti voli e na sarisarina, ka tenei e na duruna.” (Aisea 66:12) Rau vakayagataki ruarua e ke na ivakatautauvata ni susu gone kei na drodro ni veivakalougatataki me vaka na “uciwai” kei na “wai drodro e vuabale.” Ena sega wale ga ni vakalougatataki o Jerusalemi ena bula sautu ia ena drodro tale ga vei ira na tamata ni Kalou na “nodrai yau na veimatanitu.” Kena ibalebale oqo nira na drodro vei ira na tamata i Jiova na tamata mai na veimatanitu. (Akeai 2:7) Ni vakayacori na parofisai oqo ena gauna makawa, e so vei ira na lewe ni veimatanitu tani era sa tomani ira na Isireli, ra tavuki mera lotu Vakajiu. Ia e torocake sara na kena vakayacori ena noda gauna baleta ni “dua nai soqosoqo levu sara . . . mai na veivanua kece, kei na veimataqali, kei na veimatanitu, kei na duivosavosa” era kui mai me vaka na uciwai mera mai tomani ira na kena vo ni Jiu vakayalo.​—Vakatakila 7:9; Sakaraia 8:23.

21. Na mataqali veivakacegui vakacava e parofisaitaki?

²¹ E vakamacalataki tale ga ena Aisea 66:12 na ivakarau ni nona lomani luvena o tina, ni tenei luvena e duruna qai keveti koya voli e sarisarina. E vakaraitaki ena tikina e tarava na mataqali loloma vata oqori ia e caka vua e duatani. “Me vaka e dua [se, “dua na tagane,” NW] sa vakaceguya ko tinana, ka’u na vakacegui kemudou vakakina: ia dou na vakacegui, e Jerusalemi.” (Aisea 66:13) Sa tubu na gone me “dua na tagane,” e dua na tamata bula. Ia e se dau vakacegui koya tiko ga ena gauna ni rarawa o tinana.

22. E vakaraitaka vakacava o Jiova na kaukaua ni nona loloma?

²² Oqori na sala e vakaraitaka kina o Jiova na kaukaua kei na levu ni nona lomani ira na nona tamata. Na loloma e vakaraitaka o tina e ivakaraitaki lailai wale ga ni loloma titobu e vakaraitaka o Jiova vei ira na nona tamata yalodina. (Aisea 49:15) E bibi dina mera vakaitovotaki ira na lotu Vakarisito dina kece ena itovo oya nei koya na Tamadra vakalomalagi! E vakaitovotaki koya ena itovo oqo na yapositolo o Paula, e ivakaraitaki vinaka kina vei ira qase ni ivavakoso vakarisito. (1 Cesalonaika 2:7) A tukuna o Jisu ni na vakatakilakilataki ira na nona imuri na nodra veilomani vakaveitacini.​—Joni 13:34, 35.

23. Vakamacalataka na nodra reki na tamata i Jiova era vakalesui.

²³ Dau vakaraitaka o Jiova na nona loloma ena veika e cakava. E tukuna kina: “Ia dou na kunea, ka na reki na lomamudou, ka bulabula na suimudou me vaka na co: ena kilai na liga i Jiova vei ira na nona tamata, ia ena cudruvi ira na nona meca.” (Aisea 66:14) E kaya e dua na kenadau ena vosa vakaIperiu ni vosa “dou na kunea” e vakaraitaka nira na “rekitaka na veika era raica” ena loma ni nodra vanua taucoko o ira na Jiu era sereki mai. Ena reki na lomadra, era na sega ni tukuna rawa nodra marau nira sa vakalesui tale ina nodra vanua lomani. Era na bulabula vinaka tale, ena vaka e kaukaua tale na suidra ra qai tubu bulabula tale me vaka na co ena vulaitubutubu. Ena kilai raraba tale ga ni veivakalougatataki e sotavi oqo e sega ni vakavuna na tamata, ia e rawata ga na “liga i Jiova.”

24. (a) Na cava o nanuma ni o raica na veika e yaco tiko vei ira na tamata i Jiova ena gauna oqo? (b) Na cava meda nakita meda cakava?

²⁴ O bau vakila na cakacaka ni liga i Jiova vei ira na nona tamata ena gauna oqo? E sega ni rawa ni dua na tamata me vakasuka lesu mai na sokalou savasava. E sega ni rawa ni dua na tamata me vakavuna mera drodro mai na vica na milioni mai na veimatanitu mera mai tomani ira na kena vo ena nodra vanua vakayalo. Na Kalou ga o Jiova e rawata. E vakamarautaki keda dina na ivakaraitaki ni loloma i Jiova oqo. Meda kua mada ga ni vakawaletaka na nona lomani keda. Meda ‘rerevaka tiko ga na nona vosa.’ Meda bulataka tiko mada ga na ivakavuvuli vakaivolatabu da qai marautaka tiko na noda qaravi Jiova.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 395]

“Na ka kecega oqo sa bulia na ligaqu”

[iYaloyalo ena tabana e 402]

Ena solia o Jiova vei Saioni “na nodrai yau na veimatanitu”