Wase Ruasagavulukatolu

“Na Yaca Vou”

Aisea 62:1-12

1. Na veivakadeitaki cava e volai ena Aisea wase 62?

ERA diva tu na Jiu era tu vakavesu e Papiloni mera vakadeitaki, ra veivakacegui, ra vakalesui tale ga ina nodra vanua. Sa oti e vicasagavulu na yabaki na kena vakarusai o Jerusalemi kei na kena valenisoro. Rauta ni 800 na kilomita mai Papiloni, sa laladidi tu na vanua o Juta, e vaka tale ga sa guilecavi ira na Jiu o Jiova. Na cava e rawa ni veisautaka na ituvaki oqo? Nona yalataka o Jiova me kauti ira lesu ina nodra vanua me rawa kina nira lai tauyavutaka tale na sokalou savasava. Ena gauna oya ena veisautaki na yaca “ko koya sa Biu” kei na “vanua Lala” ina yaca e vakaraitaka ni sa vakadonui ira tale na Kalou. (Aisea 62:4; Sakaraia 2:12) E volai e levu na vosa ni yalayala oqori ena wase 62 ni Aisea. Ia, me vaka ga na veiparofisai e baleta na veivakalesui kei na veisereki, na wase oqo e sega ni dusia wale ga na veika ena qai yaco nira sa sereki na Jiu mai Papiloni. Ni vakayacori ena gauna oqo, e vakadeitaka na Aisea wase 62 nira na vakabulai dina na matanitu vakayalo i Jiova, “na Isireli ni Kalou.”​—Kalatia 6:16.

Sega ni Tiko Lo o Jiova

2. E vakadonui Saioni tale vakacava o Jiova?

² E bale o Papiloni ena 539 B.S.K. Oti ga oya sa vakarota o Tui Sairusi mai Perisia mera lesu i Jerusalemi mera lai tekivutaka tale na sokalou vei Jiova o ira na Jiu era rerevaka na Kalou. (Esera 1:2-4) Ena 537 B.S.K., era sa tadu ina nodra vanua na imatai ni lawalawa Jiu. E vakadonui Jerusalemi tale o Jiova, me vaka e vakaraitaki ena parofisai oqo e tukuna na nona veikauaitaki: “E na vuku i Saioni ka’u na sega ni tiko lo, e na vuku talega i Jerusalemi ka’u na sega ni vakacegu, ka me lako mada yani na nona veivakadonui [se, “yalododonu,” NW] me vaka na ka sa serau, kei na nona veivakabulai [se, “vakabulai”] me vaka na cina sa caudre tiko.”​—Aisea 62:1.

3. (a) Na cava sa sega tale ni vakadonui Saioni kina o Jiova? O cei e sosomitaki koya? (b) Na vukitani cava e yaco, ena gauna cava? Eda sa bula tiko ena gauna cava?

³ E vakayacora o Jiova na nona vosa ni yalayala me lai tara vou o Saioni, se Jerusalemi ena 537 B.S.K. Era vakila na lewena nona vakabulai ira o Jiova, sa serau tale ga na nodra yalododonu. Ia, era qai vukitani tale mai na sokalou savasava. Era tini cakitaka tale na Mesaia o Jisu, mani biuti ira laivi o Jiova mera kua tale ni nona matanitu digitaki. (Maciu 21:43; 23:38; Joni 1:9-13) Sa qai vakatubura o Jiova e dua na matanitu vou, na “Isireli ni Kalou.” Era yaco na lewe ni matanitu vou oqo mera nona tamata digitaki. Ena imatai ni senitiuri era vunautaka vagumatua na itukutuku vinaka ena yasa i vuravura e kilai ena gauna oya. (Kalatia 6:16; Kolosa 1:23) E ka ni rarawa ni sa sega ni muri na lotu dina ena gauna eratou sa mate kina na yapositolo. Sa mani tauyavu kina na lotu Vakarisito vukitani e laurai votu nikua ena lotu ni Veivanua Vakarisito. (Maciu 13:24-30, 36-43; Cakacaka 20:29, 30) Sa vicavata na senitiuri na nona vakatarai tiko na lotu ni Veivanua Vakarisito me vakacacana na yaca i Jiova. Ia, ena 1914, sa tekivu kina “na yabaki vinaka i Jiova,” kei na kena vakayacori ena noda gauna na iwase oqo ni parofisai i Aisea.​—Aisea 61:2.

4, 5. (a) O cei era matataki Saioni kei ira na luvena ena gauna oqo? (b) A vakayagataki Saioni vakacava o Jiova me yaco kina nona vakabulai “me vaka na cina sa caudre tiko”?

⁴ Ena gauna oqo sa yaco vei “Jerusalemi maicake,” se na isoqosoqo vakalomalagi i Jiova na vosa ni yalayala a tau me baleti Saioni. Era matataki koya na isoqosoqo vakalomalagi oqo na luvena e vuravura​—o ira na lotu Vakarisito era lumuti ena yalo tabu. (Kalatia 4:26) Na isoqosoqo vakalomalagi i Jiova oqo e dau veivukei ni dau veitaqomaki, dau loloma, qai gugumatua. E gauna marautaki dina na nona vakasucuma na isoqosoqo oqo na Matanitu ni Mesaia ena 1914! (Vakatakila 12:1-5) Me tekivu mai na 1919 era sa vunautaka tiko na luvena e vuravura vei ira na veimatanitu na nona yalododonu kei na nona vakabulai. E parofisaitaka o Aisea ni o ira na luvena era na vaka na cina sa caudre tiko ena vanua butobuto.​—Maciu 5:15, 16; Filipai 2:15.

⁵ E dau kauaitaki ira vakalevu na tamata era sokalou vua o Jiova, ena sega kina ni cegu, se tiko lo me yacova ni sa vakayacora na veika e yalataka vei Saioni kei ira na luvena. Era sega tale ga ni tiko lo na vo ni lumuti kei na nodra itokani ‘so tani tale na sipi.’ (Joni 10:16) Era tabaka na domodra nira vakaraitaka vei ira na tamata na sala duadua ga e rawati kina na bula.​—Roma 10:10.

“Na Yaca Vou” e Solia o Jiova

6. Na cava e nakita o Jiova me baleti Saioni?

⁶ Na cava e nakita o Jiova me baleti Saioni, na “yalewa” vakalomalagi e vaka voli na watina, a vakatakarakarataki koya o Jerusalemi makawa? E kaya: “Ia na veimatanitu, era na raica na nomu veivakadonui [se, “yalododonu,” NW]; kei ira kecega na tui, na nomu lagilagi: ia ko na vakayacani e na yaca vou, o koya ena cavuta na gusu i Jiova.” (Aisea 62:2) Era na vakadinadinataka na veimatanitu na nodra yalododonu na tamata ni Kalou. Era na vakadinadinataka sara mada ga na tui ni vakayagataki Jerusalemi vakalomalagi tiko o Jiova, e sega tale ga ni yaga nodra veiliutaki ni vakatauvatani kei na Matanitu nei Jiova.​—Aisea 49:23.

7. Na cava e vakaibalebaletaka na yaca vou i Saioni?

⁷ E vakadeitaka o Jiova na veisau e yaco vei Saioni ena nona solia vua e dua na yaca vou. Na yaca vou oya e vakaibalebaletaka nona vakalougatataki kei na itutu dokai sa tiko kina o koya kei ira na luvena e vuravura me tekivu mai na 537 B.S.K.a E vakaraitaka oqo ni taukeni Saioni o Jiova. E marautaka na Isireli ni Kalou nikua ni ciqomi ira vaka oqo o Jiova, era marau tale ga kei ira na so tani tale na sipi.

8. E vakacerecerei Saioni vakacava o Jiova?

⁸ Sa qai yalataka o Jiova ni sa solia na yaca vou i Saioni: “Ko na yaco mei sala vakaiukuuku e na liga i Jiova, kei nai sala vakatui e na liga ni nomu Kalou.” (Aisea 62:3) O Jiova e vakacerecerei watina vakayalo, o Saioni vakalomalagi, me raici na kena lagilagi. (Same 48:2; 50:2) ‘Na isala vakaiukuuku’ kei “nai sala vakatui” e vakaraitaka ni dokai vakalevu qai tu vua na lewa. (Sakaraia 9:16) E laurai sara mada ga na kaukaua ni liga ni Kalou ena nodra vakarautaki na Isireli ni Kalou​—o ira era matataki Saioni vakalomalagi se o “Jerusalemi maicake.” (Kalatia 4:26) Dua na ka na yalodina kei na loloma era vakaraitaka na lewe ni matanitu vakayalo oqo ni totaki ira tiko o Jiova. Era le vica na milioni na lumuti kei na so tani tale na sipi era vakaukauataki mera vakaraitaka ni dei na nodra vakabauta qai titobu sara na nodra loloma. Ena loma ni Dua na Udolu na Yabaki ni Veiliutaki i Karisito, nira sa taura na nodra icovi ni bula e lomalagi na lumuti, ena qai vakayagataki ira o Jiova mera vukei ira na kawatamata era rarawa tu mera bula tawamudu.​—Roma 8:21, 22; Vakatakila 22:2.

‘Marautaki Iko o Jiova’

9. Vakamacalataka na veisau e caka e Saioni.

⁹ Na soli ni yacana vou e tiki ni nona veisautaki o Saioni vakalomalagi era matataka tiko na luvena e vuravura. Eda wilika: “Ko na sega ni vakatokai tale, ko koya sa Biu; ia na nomu vanua ena sega ni vakatokai tale, na vanua Lala; ia ko na vakatokai ga, ko koya sa Marautaki, kei na nomu vanua, ko koya sa Vakawati: ni sa marautaki iko ko Jiova: ia na nomu vanua ena vakawati [se, “Taukeni me vaka na yalewa vakawati,” NW].” (Aisea 62:4) A laladidi tu o Saioni mai na gauna e vakarusai kina ena 607 B.S.K. Ia e yalataka o Jiova nira na qai vakalesui e so na kena itaukei mera lai tawana tale nodra vanua. Sa na sega ni vaka e dua na yalewa sa biu wale tu na koro rusa o Saioni, sa na sega ni lala tu ga na vanua. Na tawani tale kei Jerusalemi ena 537 B.S.K. ena kauta mai na veisau. Sa na rairai vinaka tale. E tukuna o Jiova ni na vakatokai o Saioni me “ko koya sa Marautaki,” kei na nona vanua ena “Taukeni me vaka na yalewa vakawati.”​—Aisea 54:1, 5, 6; 66:8; Jeremaia 23:5-8; 30:17; Kalatia 4:27-31.

10. (a) E veisautaki vakacava na Isireli ni Kalou? (b) Na cava na “vanua” nei Isireli ni Kalou?

¹⁰ E dua tale ga na veisau vaka oqori era vakila na Isireli ni Kalou me tekivu mai na 1919. E vaka e sega ni kilai ira na lotu Vakarisito lumuti na Kalou ena veiyabaki ni iMatai ni iValu Levu. Ia era vakalesui tale ina nodra itutu vakadonui ena 1919, vakasavasavataki tale ga nodra ivakarau ni sokalou. E veisau sara ga na veika era vakavuvulitaka, na cicivaki ni nodra isoqosoqo, kei na ivakarau ni nodra cakacaka. E vakalesui tale mai na Isireli ni Kalou ina nona “vanua,” na nona itikotiko vakayalo, se nona yalava ni cakacaka.​—Aisea 66:7, 8, 20-22.

11. Era taura vakacava na tinadra me watidra na Jiu?

¹¹ E kaya tale o Jiova ena nona via vakabibitaka na nodra itutu vou na nona tamata: “Ni sa vaka e dua na cauravou sa rau veiwatini kei na gone yalewa, ena veiwatini vakakina kei iko ko ira na luvemu [se, “era na tauri iko mo watidra,” NW]; ia me vaka sa marautaka na watina na tagane sa qai vakawati, ena marautaki iko vakakina na nomu Kalou.” (Aisea 62:5) E rawa vakacava vei ira na Jiu, na ‘luve’ i Saioni, mera tauri tinadra me watidra? Oqo ena nodra mai taura na nodra koroturaga makawa ra qai tawana tale na luve i Saioni era sereki mai Papiloni. Ni yaco oya sa sega ni lala tale o Saioni nira na vakasinaita na luvena.​—Jeremaia 3:14.

12. (a) E vakaraitaka vakacava o Jiova nira lewe ni isoqosoqo e duavata kei koya me vaka e watina o ira na lotu Vakarisito lumuti? (b) E ivakaraitaki vinaka vakacava ina bula vakawati nikua na veika e cakava o Jiova vei ira na nona tamata? (Raica na kato ena taqana e 342.)

¹² E vaka tale ga oqori na ka e yaco ena 1919, na gauna era mai taukena kina na luve i Saioni vakalomalagi na nodra vanua, na nodra yalava ni cakacaka, e tukuni tiko ena parofisai ni “Taukeni me vaka na yalewa vakawati.” Nodra cakacaka ena vanua oya na lotu Vakarisito lumuti oqo e kilai kina ni o ira dina na ‘tamata e tiko vei ira na yaca i Jiova.’ (Cakacaka 15:14) E macala tale ga ni marautaki ira na lotu Vakarisito oqo o Jiova baleta ni vuavuai vinaka na nodra cakacaka ena ka e vauca na nona Matanitu, ra qai kacivaka tiko na yacana. E vakaraitaka nira lewe ni isoqosoqo era vauci vata kei koya ena duavata e sega ni yavalati rawa. Ni lumuti ira na lotu Vakarisito oqo ena yalo tabu, sereki ira mai na nodra vakabobulataki tu vakayalo, qai vakayagataki ira mera vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu vei ira na matatamata kece, e vakaraitaka o Jiova ni marautaki ira dina me vaka ga nona marautaka na cauravou na watina goneyalewa.​—Jeremaia 32:41.

“Dou Kakua ni Vakacegu”

13, 14. (a) E veitaqomaki vakacava o Jerusalemi makawa? (b) Ena gauna oqo, e yaco vakacava o Saioni “me vakacaucautaki e vuravura”?

¹³ E vakadeitaki ira na nona tamata na yaca vakaibalebale vou e solia o Jiova. Era kila kina ni ciqomi ira qai taukeni ira tale ga. Ni vakayagataka e dua tale na vosa vakatautauvata o Jiova, e vakatauvatani ira na nona tamata mera vaka e dua na koro vakabai: “Ko iko Jerusalemi, ka’u sa lesia nai vakatawa e dela ni nomu bai, ka ra na sega ni tiko lo e na siga se na bogi; koi kemudou sa dauvakananumi Jiova, dou kakua ni vakacegu, kakua talega ni laivi koya me vakacegu, ka me vakataudeitaki Jerusalemi mada, ka qisia talega me vakacaucautaki e vuravura.” (Aisea 62:6, 7) Ena gauna e lokuca o Jiova, nira sa suka mai Papiloni na vo ni Jiu yalodina, e qai yaco o Jerusalemi “me vakacaucautaki e vuravura”​—e dua na koro e vakabai e taqomaki ira na lewena. Era yadrava ena siga kei na bogi na dela ni bai na ivakatawa me rawa kina ni taqomaki na koro ra qai dau vakasalataki ira tale ga na lewe ni koro.​—Niemaia 6:15; 7:3; Aisea 52:8.

¹⁴ Ena gauna oqo sa vakayagataki ira tiko na nona ivakatawa lumuti o Jiova mera sereki ira na tamata yalomalumalumu e vesuki ira tu o lotu lasu. Era sureti na sereki mai oqo mera lewe ni nona isoqosoqo, na vanua era na taqomaki kina vakayalo mai na itovo e sega ni vakalou me rawa kina ni vakadonui ira o Jiova. (Jeremaia 33:9; Sefanaia 3:19) E vakaitavi vakalevu ena veitaqomaki oqo o koya “nai vakatawa”, se “na dauveiqaravi yalo dina ka vuku,” ni ‘solia mai na kakana vakayalo e na kena gauna dodonu.’ (Maciu 24:45-47, VV) Nira cakacaka vata kei koya “nai vakatawa” oqo, era vakaitavi tale ga “nai soqosoqo levu” ena veisautaki nei Saioni “me vakacaucautaki e vuravura.”​—Vakatakila 7:9.

15. E qaravi Jiova tiko ga vakacava o koya “nai vakatawa” kei ira na nona itokani?

¹⁵ E se toso tiko ga oqo na nona cakacaka na ivakatawa kei ira na nona itokani! E laurai na vua ni nodra cakacaka vagumatua ena nodra cakacaka na vica na milioni nira vukei vei ira na ivakatawa dauveilakoyaki kei na watidra; o ira na bole mera cakacaka e Peceli kei na vale ni tabaivola ni iVakadinadina i Jiova; daukaulotu; kei ira na painia lavotaki, painia tudei, kei na painia veivuke. Kuria oqori na cakacaka kaukaua era cakava ena kena tara na Kingdom Hall vovou, sikovi ira na tauvimate, vukei ira na tauvimate e valenibula, kei na nodra vukei ira na sotava na leqa tubukoso kei na vakacalaka. E levu vei ira oqo era vakuai ira ena veika e so me rawa kina nira cakacaka sara ga ena “siga kei na bogi”!​—Vakatakila 7:14, 15.

16. Ena sala cava era sega ni ‘laivi Jiova kina me vakacegu’ o ira na qaravi koya?

¹⁶ Era uqeti na dauveiqaravi i Jiova mera daumasu tiko ga, mera kerea na Kalou me ‘caka na lomana e vuravura me vaka sa caka mai lomalagi.’ (Maciu 6:9, 10; 1 Cesalonaika 5:17) Era vakadreti: “Kakua tale ga ni laivi koya [Jiova] me vakacegu” me yacova ni sa vakatara me vakalesui mai na sokalou dina. E vakaraitaka o Jisu na bibi ni noda masu tiko ga ena nona tukuna vei ira na nona imuri mera “dautagi tikoga vua [na Kalou] e na siga kei na bogi.”​—Luke 18:1-8.

Vakalougatataki na Veiqaravi Vua na Kalou

17, 18. (a) Era tauca vakacava na vua ni nodra cakacaka na lewe i Saioni? (b) Era tauca vakacava na vua ni nodra cakacaka na tamata i Jiova ena gauna oqo?

¹⁷ Na yaca vou e vakayacani ira kina na nona tamata o Jiova e vakadeitaka ni na sega ni tawayaga na nodra sasaga. “Sa bubului ko Jiova e na ligana i matau kei na ligana kaukauwa, Ka’u na sega sara ni solia tale na nomu sila me kedra na nomu meca, ia ko ira na kai tani era na sega sara ni gunuva na memu waini, o koya ko sa oca kina: ko ira ga era sa kumuna era na kania, ka vakavinavinaka vei Jiova; kei ira era sa binia era na gunuva e na noqu lomanibai tabu.” (Aisea 62:8, 9) Na liga imatau kei na liga kaukaua i Jiova e vakatakarakarataka na nona kaukaua. (Vakarua 32:40; Isikeli 20:5) E vakaraitaka na nona bubului ena ligana na nona vakadeitaka ni na veisautaka na ka e yacovi Saioni. Ena 607 B.S.K., a vakatara o Jiova mera butakoca ra qai vakarusai Saioni na kena meca. (Vakarua 28:33, 51) Ia oqo era na vakayagataka ga na veika totoka kei Saioni o ira na kena itaukei dina.​—Vakarua 14:22-27.

¹⁸ Ni vakayacori na vosa ni yalayala oqo ena noda gauna, era vakila dina na tamata i Jiova na sautu vakayalo. Era tauca na vua ni nodra cakacaka nira raica na tubu ni kedra iwiliwili na tisaipeli lotu Vakarisito qai sega ni caka rawa na kedra kakana vakayalo. (Aisea 55:1, 2; 65:14) Nira yalodina na nona tamata, e sega ni vakatara o Jiova mera vakaleqa na meca na nodra sautu vakayalo se mera vakacacana na vua ni nodra cakacaka mai vu ni lomadra. Ena sega ni tawayaga na cakacaka e vakayacori vei Jiova.​—Malakai 3:10-12; Iperiu 6:10.

19, 20. (a) E caramaki vakacava na nodra sala na Jiu mera lesu i Jerusalemi? (b) E caramaki vakacava ena noda gauna na nodra sala na yalomalumalumu mera lako mai ina isoqosoqo i Jiova?

¹⁹ Na yaca vou oqo e dreti ira tale ga mai na tamata yalododonu ina isoqosoqo i Jiova. Era drodro vakayauyau kina na tamata, ni se dolavi tu ga vei ira na kena sala. E kaya na parofisai i Aisea: “Dou curu yani, dou curu yani e na veimatamata-ni-koro; caramaka na nodra sala na tamata; vakacerea, vakacerea na salatu; biuta tani na vatu; vakaduria na kuila vei ira na tamata.” (Aisea 62:10) Ena imatai ni kena vakayacori, e rairai vakaibalebaletaki oqo ena nodra curuma na matamata ni veikoro e Papiloni na Isireli ena nodra lesu i Jerusalemi. E vinakati vei ira na lesu oqo mera caramaka na vatu me rawarawa kina na nodra ilakolako ra qai vakaduria na kuila me raici kina na sala mera muria.​—Aisea 11:12.

²⁰ Me tekivu mai na 1919, era sa cakava vakatabakidua sara tiko ga na lotu Vakarisito lumuti na cakacaka ni Kalou nira lakova tiko “na sala tabu.” (Aisea 35:8) Era sevutaka na sala vakayalo e lako tani mai vei Papiloni na Ka Levu. (Aisea 40:3; 48:20) E digitaki ira na Kalou mera liutaka na kena kacivaki na nona cakacaka lelevu, ra qai vakaraitaka tale ga na sala me muri. Ena vakarawarawataka na nodra toso ke ra caramaka na vatu, se veika e veivakatarabetaki ena nodra sala. (Aisea 57:14) E vinakati me matata vinaka vei ira na inaki kei na ivakavuvuli ni Kalou. E vaka na vatu e veivakatarabetaki ina sala ni bula na ivakavuvuli lasu, ia na Vosa i Jiova e vaka “nai tukituki sa vorolaka na vatu.” Era vakayagataka tiko na Vosa i Jiova na lotu Vakarisito lumuti mera vorolaka kina na veika ena rawa ni vakatarabetaki ira na via qaravi Jiova.​—Jeremaia 23:29.

21, 22. Na kuila cava e vakaduria o Jiova vei ira na biuta mai na lotu lasu, eda kila vakacava?

²¹ Ena 537 B.S.K., na koro o Jerusalemi e vaka na kuila e vakaraitaka vei ira na vo ni Jiu na vanua e dodonu mera suka kina mera lai tara tale na valenisoro. (Aisea 49:22) Ena 1919 era sega ni yalisa na vo ni lumuti nira sa sereki mai na ivesu nei lotu lasu. E matata tu vei ira na vanua era na gole kina, ni sa vakaduria o Jiova e dua na kuila se ivakatakilakila. Na kuila cava? Na kuila vata ga e parofisaitaki ena Aisea 11:10: “Ia e na siga ko ya ena dua na coke kei Jese, ena tu me nodra kuila na veimataqali.” E vakaibalebaletaka na yapositolo o Paula na vosa oqori vei Jisu. (Roma 15:8, 12) Io, na kuila oya o Jisu Karisito, o koya sa veiliutaki tiko vakatui ena ulunivanua o Saioni mai lomalagi!​—Iperiu 12:22; Vakatakila 14:1.

²² Era tu yavokiti Jisu Karisito na lotu Vakarisito lumuti kei ira na so tani tale na sipi nira sokalou ena duavata vua na Kalou Cecere Duadua. Ni nona veiliutaki ena vakadeitaka tale na dodonu i Jiova me veiliutaki me rawa kina nira vakalougatataki na tamata yalododonu mai na veimatanitu e vuravura. E sega li ni vuna vinaka oqo meda vakacaucautaki koya kina?

“Sa Lako Mai na Nomui Vakabula”!

23, 24. Era vakabulai vakacava o ira era vakabauta na Kalou?

²³ Na yaca vou e solia o Jiova vua na isoqosoqo e vaka na watina, e baleta tale ga na nodra vakabulai na luvena. E vola o Aisea: “Raica, ko Jiova sa vakarogoya ki nai yalayala kei vuravura, ka vaka, Dou kaya vua na goneyalewa ni Saioni, Raica, sa lako mai na nomui Vakabula; raica, na kenai sau ena solia sa tiko ga vua, kei na ka ni nona cakacaka sa tu e matana.” (Aisea 62:11) E vaka ni lako mai na nodra ivakabula na Jiu ena gauna e bale kina o Papiloni, qai vakalesui ira ina nodra vanua. Ia na veivosa oqo e dusia tiko e dua na ka e levu cake. Na vosa e tauca oqo o Jiova eda nanuma kina na parofisai i Sakaraia me baleti Jerusalemi: “Mo reki vakalevu, na goneyalewa ni Saioni; mo kaikaila, na goneyalewa ni Jerusalemi: raica, ena lako mai vei iko na nomu Tui, sa yalododonu, a sa ia na veivakabulai ko koya, sa yalomalua, ka sa vodo lako e na asa, io, e na luve ni asa.”​—Sakaraia 9:9.

²⁴ Ni oti e tolu veimama na yabaki mai na gauna e papitaiso kina ena wai qai lumuti tale ga ena yalo ni Kalou, sa qai vodo yani i Jerusalemi o Jisu, lai vakasavasavataka sara na valenisoro. (Maciu 21:1-5; Joni 12:14-16) Ena noda gauna oqo e ivakabula o Jisu Karisito, e vakayagataki koya o Jiova me vu ni bula tawamudu vei ira kece era vakabauti koya. Me tekivu mai na nona buli me tui ena 1914, sa lesi Jisu tale ga o Jiova me turaganilewa, me vakatauca na lewa i Jiova vei ira na kena meca. Ena 1918, ni oti e tolu veimama na yabaki mai na gauna e tui kina, sa qai vakasavasavataka na valenisoro vakayalo i Jiova, e kena mata tiko e vuravura na ivavakoso lotu Vakarisito lumuti. (Malakai 3:1-5) Nona vakaduri me kuila e itekitekivu ni nodra kumuni mai na veiyasa i vuravura o ira na tokona na Matanitu ni Mesaia. Me vaka ga ena gauna makawa, era “vakabulai” tale ga na Isireli ni Kalou ena gauna era sereki kina vei Papiloni na Ka Levu ena 1919. Na nodra cakacaka vagumatua e “kenai sau” ena gauna ni tatamusuki na bula tawamate i lomalagi se na bula tawamudu e vuravura. Nira yalodina tiko ga, ena ‘sega kina ni ka wale na nodra cakacaka ena vuku ni Turaga.’​—1 Korinica 15:58.

25. Na cava e vakadeitaki vei ira na tamata i Jiova?

²⁵ E totoka dina na veika e namaka na isoqosoqo vakalomalagi i Jiova, o ira na kena mata e vuravura, kei ira kece na maliwai ira! (Vakarua 26:19) E parofisaitaka o Aisea: “A ra na vakatokai ira, Na mataqali yalosavasava, Ko ira sa vakabula ko Jiova: ia ko na vakatokai, Ko koya sa Domoni, na Koro sa sega ni biu.” (Aisea 62:12) Ena dua na gauna e vaka e biu wale tu o “Jerusalemi maicake,” e kena mata e vuravura na Isireli ni Kalou. Sa na sega tale ni biu vaka oya. Sa na taqomaki ira tiko ga na nona tamata o Jiova me tawamudu, nira marautaka tiko nona veivakadonui.

[iVakamacala e ra]

[Kato ena tabana e 342]

iVakaraitaki Uasivi Vei Ira na Vakawati

Nida vakamau, e dau tu na veika eda vinakata ena noda bula vakawati. Ia na cava e vinakata vei keda na Kalou? Ni tauyavutaka o koya na bula vakawati, na cava e nakita me kena inaki?

Eda na kila na rai ni Kalou nida raica nona veitaratara kei na matanitu o Isireli. E vakamacalataka o Aisea ni matanitu oqo e vaka sara ga na wati Jiova. (Aisea 62:1-5) Vakasamataka mada na veika e cakava na “tagane vakawati”​—na Kalou o Jiova​—vua na “watina.” E taqomaki koya qai vakarokorokotaki koya. (Aisea 62:6, 7, 12) E dokai koya qai vakamareqeti koya. (Aisea 62:3, 8, 9) E marautaki koya tale ga, me vaka e vakaraitaka na yaca vou e solia vua.​—Aisea 62:4, 5, 12.

E duavata na ivakamacala i Paula ena iVolatabu Vakirisi Vakarisito kei na ivakamacala i Aisea me baleta na kena vaka erau veiwatini o Jiova kei Isireli ni vakatauvatana tale ga vaka kina na nona veiwekani na Karisito kei na ivavakoso lotu Vakarisito lumuti.​—Efeso 5:21-27.

E uqeti ira na lotu Vakarisito o Paula mera muria ena nodra bula vakawati na ivalavala ni nodrau veiwekani o Jisu kei na ivavakoso. E sega tale ni dua na loloma me uasivia na nona lomani Isireli o Jiova kei na nona lomana na ivavakoso o Karisito. Na veiwatini vakayalo e rua oya e ivakaraitaki ni bula vakawati e uasivi qai marautaki vei ira na lotu Vakarisito era vakawati.​—Efeso 5:28-33.

[iYaloyalo ena tabana e 339]

Ena vakayacani Saioni vakalomalagi o Jiova ena yaca vou

[iYaloyalo ena tabana e 347]

E sega ni tiko lo na ivakatawa nei Jiova ena noda gauna