“E va Qori na Kilai au, se Sega?”

1, 2. Na cava e sega ni ka vakayalomatua kina me tara o Jioiakimi na nona vale?

A VIA tara o Tui Jioiakimi e dua na vale vakaitamera qai rairai vinaka. E vinakata me lomalevu na rumu, me vakatubaleka lelevu me rawa ni cila yani e loma na siga, me mudre vinaka tale ga na vale. Na kena lalaga na sitari mai Lepanoni. Ena qai vakataucokotaka na totoka ni vale e dua na mataqali iboro damudamu e kau mai vanuatani. Na iboro qori era vinakata vakalevu o ira era dau vakalevulevui ira.—Jere. 22:13, 14.

² Dua na ilavo levu e vakayagataki ena kena tara na nona vale na tui. Sa lala toka na valeniyau ni vakayagataki tiko vakalevu na ilavo ena taqomaki ni matanitu, kei na saumi ni ivakacavacava e lavaki mai Ijipita. (2 Tui 23:33-35) Ia e vinakata tiko ga o Jioiakimi me tara nona vale vakatui. E mani sega ni saumi ira na tara vale! E vakacakacakataki ira me vaka na bobula, qai vakasaurarataki ira mera cakacaka vakaukaua me tiko vinaka kina o koya.

3. Erau duidui vakacava o Jioiakimi kei tamana? Na vuna?

³ E vakayagataki Jeremaia na Kalou me vakaraitaka vei Jioiakimi ni sega ni taleitaka na nona nanumi koya ga.a E vakamacalataka vua na tui na levu ni nona yalovinaka kei na nona lomasoli na tamana, o Tui Josaia, qai sega ni dau veivakaduiduitaki. E bau valataka mada ga o Josaia na nodra kisi ni veilewai na lewenivanua. Ni dusimaki Jioiakimi o Jiova ina nona dau kauaitaki ira na dravudravua o Josaia, e taroga: “E va qori na kilai au, se sega?”—Wilika Jeremaia 22:15, 16.

4. Na cava e bibi kina mo kilai Jiova?

⁴ Ni torosobu tiko ga na vuravura i Setani, eda vinakata me vukei keda o Jiova qai taqomaki keda me vaka e dau cakava vei ira era kilai koya vinaka. E bibi kina meda vakavolekati keda vua na Kalou. Meda vakatotomuria tale ga na nona itovo talei me vuavuaivinaka kina noda cakacaka vakavunau. Ia o na rairai veinanuyaka, ‘E rawa vakacava nida kilai Jiova vinaka me vakataki Tui Josaia?’

IBALEBALE NI NODA KILA NA KALOU

5, 6. (a) Na veika vinaka cava eratou rawa ni vulica na gone vei tamadratou? (b) Na cava meda cakava nida sa kila na itovo i Jiova?

⁵ Raitayaloyalotaka mada e dua na vuvale kei na veika vinaka eratou rawa ni vulica na gone vei tamadratou. Kena ivakaraitaki, na nona lomani ira na vakaloloma o tama e rawa ni veiuqeti me ratou dau lomasoli na gone. Ni ratou raica na gone na nona lomani nodratou na qai dokai koya, eratou na cakava tale ga qori. Ke ratou kila ni sega ni dau veivakaduiduitaki o nodratou ta qai daudina ena veika vakailavo, eratou na vinakata me ratou cakava tale ga qori. Io, ni ratou kila na gone na itovo i tamadratou, eratou na via vakatotomuri koya sara ga ni ratou sa uabula.

⁶ Me rawa nida kilai Jiova vinaka me vakataki Josaia, e sega ni rauta meda vakadinata ga ni o koya e Turaga Cecere. Nida sa vulica ena iVolatabu na itovo ni Kalou, meda saga sara meda vakatotomuria na Tamada vakalomalagi. Na levu ga ni noda lomani Jiova, na levu tale ga ni noda via vakatotomuria na nona itovo e veisiga. Ia e sega ni kila na Kalou dina o koya e vakalecalecava na nona lawa kei na nona veivakadreti, e cata me dusimaki koya na Kalou. O koya qori e vakataki Jioiakimi, a vakama na vosa i Jiova e parofisaitaka o Jeremaia.—Wilika Jeremaia 36:21-24.

7. Na cava mo kilai Jiova vinaka kina me vakataki Tui Josaia?

⁷ Na vuavuaivinaka ni noda cakacaka vakavunau kei na noda inuinui ni bula tawamudu ena vuravura vou, e vakatau ena noda kilai Jiova vinaka. (Jere. 9:24) Meda raica mada eso na itovo ni Kalou e vakavotui ena ivola i Jeremaia. Nida dikeva tiko na itovo qori, vakasamataka na sala mo kilai Jiova vinaka kina qai vakatotomuri koya me vakataki Tui Josaia.

“SEGA NI MUDU NA DEI NI NONA LOLOMA!”

8. E rawa ni vakamacalataki vakacava na dei ni loloma?

⁸ Dua na itovo ni Kalou na loloma, se dau tukuni ena so na gauna ni dei na nona loloma. Levu na vanua e sega ni laurai e dua na vosa me tautauvata se kovuta kece na vakasama e via vakavotui ena itovo qori. E kaya e dua na ivolavosa ni iVolatabu ni vosa vakaIperiu e vakayagataki e keri, e tiko kina na vakasama ni kaukaua, tudei, kei na loloma. E kaya tale na ivolavosa: “Ke vakamacalataki na itovo qori qai yali kina na vakasama ni kaukaua, tudei, kei na loloma, e se sega ni vakamacalataki taucoko na kena ibalebale dina.” O koya e dei nona loloma qai veikauaitaki dina ena saga ena nona vinaka kece me vakacegui ira era vinakata na veivuke, vakabibi na nodra vakacegui vakayalo. E sega ni nanumi koya ga ni vinakata me vakamarautaka na Kalou Kaukaua Duadua.

9. Na cava e vakadinadinataki ena veika e cakava o Jiova vei ira na Isireli?

⁹ Eda na kila vinaka na ibalebale dina ni matavosa “dei ni loloma,” ke da vulica na veika e cakava na Kalou vei ira na nona tamata yalodina ena veigauna sa oti. A taqomaki ira na Isireli o Jiova qai vakani ira ena 40 na yabaki era tu kina ena vanua talasiga. E lesi ira na turaganilewa nira yaco ina Vanua Yalataki, mera veivakabulai mai vei ira na meca ra qai vakalesui ira na Isireli ina sokalou dina. Ni tokoni ira tu ga na Isireli o Jiova ena gauna kece qori, e kaya kina vei ira: “Au lomani iko ena loloma e sega ni mudu. Oya na vuna au tuberi iko mai kina vei au ena dei ni loloma.”—Jere. 31:3.b

10. Me vaka era vakadinadinataka na Jiu mai Papiloni, e vakaraitaka vakacava o Jiova na dei ni nona loloma ni dau rogoca na masu?

¹⁰ Era vakila tale ga nikua na tamata ni Kalou na dei ni nona loloma. Vakasamataka mada na masu. O Jiova e kauaitaki ira kece era masu vua mai vu ni lomadra, ia vakabibi sara o ira na nona tamata yalayala. Ke sa dede mada ga noda masulaka tiko e dua na leqa, e vosovoso tu ga o Jiova qai sega ni bau nanuma nida veivakasosani. A vakaroti Jeremaia o Jiova ena dua na gauna me vakauitukutuku vei ira na Jiu era vesu tu mai Papiloni. Na vanua era tu kina qori e sivia ni 800 na kilomita na kena yawa mai na nodra valenisoro, era yawa tale ga mai na nodra vuvale kei na nodra itokani e Juta. Era yawa mai valenisoro, ia e se rogoca tiko ga o Jiova na nodra vakacaucautaki koya kei na nodra vakamamasu mera lomani. Sa wacava nodra lomavakacegu na Jiu nira rogoca na vosa ni Kalou me vaka e tukuni ena Jeremaia 29:10-12. (Wilika.) Na vosa qori e vakaibalebaletaki tale ga vei iko ke o dau masu mai vu ni lomamu.

11, 12. (a) Na cava e yalataka o Jiova me baleti ira na lewe i Jerusalemi? (b) E rawa ni vukei vakacava o koya e vakadodonutaki?

¹¹ E dau donu tu ga na rai i Jiova, qori e dua tale na sala e laurai kina na dei ni nona loloma. Nira sega ni muduka na lewe i Jerusalemi na nodra talaidredre ni sa vakarau vakarusai na koro, era sa talaidredre sara tiko ga vei Jiova. Na cava na itinitini ni nodra talaidredre? De dua era na mate ena dausiga se vakamatei ira na kai Papiloni. E rawa tale ga nira kau vakavesu me dua na gauna balavu ra qai mate ena vanua era vulagi kina. Ia e totoka na “vosa ni yalayala” i Jiova vei ira era veivutuni ra qai veisautaka na nodra ivakarau. E yalataka ni na ‘nanumi ira,’ ena kauti ira lesu “ina vanua qo” se na nodra vanua. Io, era na sereki mai Papiloni. (Jere. 27:22) Ni sa yaco qori, era na qai kaya: “Moni vakavinavinaka vei Jiova ni lewe vuqa ni vinaka o Jiova, e sega ni mudu na dei ni nona loloma!”—Jere. 33:10, 11.

¹² E dau veivakayaloqaqataki tale ga o Jiova me vakaraitaka kina na dei ni nona loloma. Kena ivakaraitaki, eso era lewe tu ni ivavakoso ena dua na gauna, ia era cakava e dua na ka e veiganiti kina mera vakadodonutaki. De dua e ora na lomadra ra qai madua, e dredre kina mera lesu ina ivavakoso. Era rairai veinanuyaka tu ke na vosoti ira o Jiova qai vakadonui ira tale. E tiko tale ga na nona “vosa ni yalayala” na Kalou Kaukaua Duadua me baleti ira qori. Era rawa ni vukei vakayalololoma mera veisautaka nodra rai kei na nodra itovo. E vakaibalebaletaki tale ga vei ira na veika eda sa veivosakitaka oti ena vica na parakaravu e liu. Io, ena ‘vakalesui ira ina nodra vanua’ o Jiova, mera lai maliwai ira tale na nona tamata mamarau.—Jere. 31:18-20.

13. Na cava e veivakayaloqaqataki kina na nona tokoni Jeremaia o Jiova?

¹³ E tokoni ira na nona tamata yalodina o Jiova ni dei na nona loloma. Sa vakarau vakarusai na vuravura i Setani, ia eda nuidei ni na karoni ira era vakaliuca na nona Matanitu o Jiova, ena taqomaki ira tale ga. Nanuma tiko ni a nuitaki Jiova o Jeremaia me veivakani qai veitaqomaki ni vakarau vakarusai o Jerusalemi. Io, a tokoni Jeremaia tu ga o Jiova. (Jere. 15:15; wilika Lele i Jeremaia 3:55-57.) Se mani cava o leqataka voli ena gauna qo, nanuma tiko o Jiova e raica tu na nomu yalodina. Ena dei ni nona loloma, ena tokoni iko tale ga o Jiova mo kua kina ni mate.—Vakatauvatana Lele i Jeremaia 3:22.

“NI BULA DINA TIKO O JIOVA! . . . ENA LEWADODONU”

14. Na veika tawadodonu cava e yaco tu nikua?

¹⁴ Sa vakayabaki nodra bala e valeniveivesu eso, nira beitaki ena cala era sega ni cakava. E rawa ni totogimate sara e dua ena so na gauna, ia e dau qai laurai mai na ivakadinadina ni cala na veibeitaki e caka me baleti koya ni sa vakamatei oti. Na kaukaua tale ga ni nodra vaqara kakana na itubutubu ena so na vanua, era volitaki luvedra mera bobula me vakani kina nodra vuvale. Na cava na nomu rai me baleta na veika tawadodonu va qori? Na cava na rai i Jiova? E vakamatatataka na iVolatabu ni vinakata o Jiova me vakaotia na rarawa. O koya ga e rawa ni cakava qori. Mera nuidei gona na dravudravua kei ira na beitaki vakailasu, ni sa vakarau vakaotia na Kalou dau lewadodonu na nodra leqa.—Jere. 23:5, 6.

15, 16. (a) Na cava e kaya o Jeremaia me baleti Jiova? (b) Na cava e nuitaki kina na lawa kei na yalayala ni Kalou?

¹⁵ Era kila eso ena gauna i Jeremaia ni uasivi na lewadodonu ni Kalou. Sa rauta me tukuna o Jeremaia ke ra veivutuni o ira na kila ni dau lewadodonu o Jiova, era na kaya: “Ni bula dina tiko o Jiova! ena lomadina, ena lewadodonu, kei na yalododonu.” (Jere. 4:1, 2) E dina qori ni dau dodonu tu ga na inaki i Jiova. Ia eso tale na ka e vakadinadinataka ni taleitaka o Jiova na ka dodonu.

¹⁶ E daudina ena nona vosa na Kalou, e sega tale ga ni dauveivakaisini. E rawa ni yalayala lasu na tamata, ia o Jiova e sega ni va ya. E vakadinadinataki qori ena nona lawa e vauci ira na veikabula, e yaga vei keda, e tawamudu qai sega ni veisautaki rawa. (Jere. 31:35, 36) E nuitaki tale ga na nona yalayala kei na nona lawa ni na yaga tawamudu vei keda.—Wilika Lele i Jeremaia 3:37, 38.

17. (a) Na cava e dau cakava o Jiova ni vakataulewa? (b) Na cava mo nuitaki ira kina na qase nira walia na leqa ena ivavakoso? (Raica na kato “Era Turaganilewa i Jiova,” ena tabana e 148.)

¹⁷ Ni dau vakataulewa o Jiova, e sega ni kauaitaka ga na irairai e sau. Ia e raica na ka e sega ni raica rawa na tamata. E kauaitaka tale ga na inaki e cakava kina na ka e dua. Sa tu nikua na misini vovou kei na iwalewale ni veiqaravi me dikeva kina o vuniwai na pamu ni uto, me kilai e vakacava tu na kena ituvaki. Se ra dikeva kina na ivi, e dau tauvulona na dra. Ia e vakaiyalayala na ka e cakava na vuniwai ni vakatauvatani kei Jiova. E dikeva o koya na lomada kei na kena inaki. E dikeva tale ga na noda ivi vakaivakatakarakara, e vakavotui kina na ka sara ga e tu e lomada. E kila rawa mai keri o Jiova na inaki e cakava kina na ka e dua, kei na nona rai me baleta na ka e cakava. E dau dikevi keda vinaka na Kalou Kaukaua, qai rawa ni katona na keda itukutuku kece se mani vakacava na kena levu. E duidui sara o Jiova vei ira na turaganilewa e vuravura, ni sega ni dau vakayagataka vakatani na keda itukutuku. Eda nuidei tale ga ni na dodonu tu ga na lewa ena tauca.—Wilika Jeremaia 12:1a; 20:12.

18, 19. Ena uqeti keda vakacava na noda kila ni dau lewadodonu na Kalou?

¹⁸ E bibi mo nuitaki Jiova tiko ga, ke mani vakaleqa mada ga ena so na gauna nomu lewaeloma na nomu cala e liu. Nanuma tiko o Jiova e sega ni turaganilewa yalodredre, e sega tale ga ni vaqara cala me veitotogitaki kina. Ia e Turaganilewa yalololoma, e dau vinakata tale ga me veivuke. Ke o se sega ni lomavakacegu ena vuku ni nomu cala e liu se na nona cala vei iko e dua tale, kerei Jiova me totaki iko ena “veilewai” se na ka e beitaki iko tiko kina na lomamu mo rawa ni guilecava na ka e yaco.c Ena vukei iko na Kalou mo raica ni talei na nomu ogaoga tiko ga ena veiqaravi tabu vua.—Wilika Lele i Jeremaia 3:58, 59.

¹⁹ E vinakata na Kalou mera vakatotomuria nona lewadodonu o ira era vinakata na nona veivakadonui. (Jere. 7:5-7; 22:3) Na noda sega ni veivakaduiduitaki ena cakacaka vakavunau e dua na sala vinaka meda cakava kina qori. Ena yaga tale ga na nomu vakatotomuria na lewadodonu ni Kalou ni o gumatuataka na caka veisikovi lesu kei na vuli iVolatabu. Ena sala cava? E vinakata o Jiova mera vulica na veika me baleti koya na tamata kece mera vakabulai tale ga. (Lele 3:25, 26) Dua dina na ka dokai meda cakacaka vata kei na Kalou, meda vakatotomuria tale ga na nona lewadodonu ena cakacaka ni veivakabulai eda vakaitavi tiko kina nikua!

“AU NA SEGA NI CUDRU TIKO ME TAWAMUDU”

20. (a) Na cava e vakabibitaka o Jeremaia me baleta na Kalou? (b) Ni tukuni ni rawa ni ‘veisautaka o Jiova na nona nanuma’ ena gauna e veivosoti kina, cava na kena ibalebale? (Raica na kato “E Dau ‘Veisautaka Vakacava o Jiova na Nona Nanuma’?”)

²⁰ Era nanuma e levu ni volatukutukutaki ga ena Jeremaia kei na Lele i Jeremaia na veika ca era cakava eso. Kena ibalebale era vakalecalecava ni volatukutukutaki tale ga ena rua na ivola qori na nona tu vakarau o Jiova me vosoti ira na nona tamata. A uqeti ira na Jiu: “Moni biuta mada na nomuni itovo ca, moni vakavinakataka tale na nomuni itovo kei na nomuni ivalavala.” A veivakasalataki tale ga o Jeremaia: “Moni vakavinakataka na nomuni itovo kei na nomuni ivalavala moni muria na vosa i Jiova na nomuni Kalou, ena qai veisautaka o Jiova na nona nanuma me baleta na ca e tukuna me yacovi kemuni.” (Jere. 18:11; 26:13) E veivosoti tale ga nikua o Jiova ke rarawataka dina e dua na ka e cakava, qai muduka nona ivakarau ca.

21. Na cava e dau veivosoti kina o Jiova?

²¹ E sega ni tukuna ga o Jiova ni na veivosoti, e dau cakava sara ga qori. A veivakasalataki o Jiova ena gusu i Jeremaia: “Mo lesu mai Isireli vukitani, . . . au na sega ni raici kemuni sobu yani ena cudru, . . . au na sega ni cudru tiko me tawamudu.” (Jere. 3:12) E sega ni dau cudru vakadede na Kalou se yalocataki ira na nona tamata era sa vosoti. E vakaleqa e dua na nona veiwekani kei Jiova ena gauna e cala kina, ia e vinakata o Jiova me vinaka tale nodrau veiwekani. Se mani cala cava e cakava e dua, ena ‘vakadonui koya tale’ o Jiova qai vakalougatataki koya ke veivutuni dina, e kerea tale ga na veivosoti ni Kalou. (Jere. 15:19) Qori me vakayaloqaqataki koya e se yawaka tiko na Kalou dina ena gauna qo me lesu vua. Vakacava o na vakavolekati iko vei Jiova ni o kila ni dauveivosoti?—Wilika Lele i Jeremaia 5:21.

22, 23. Na cava e okati ena nomu vakatotomuria na veivosoti i Jiova?

²² Ke vakacudrui iko e dua ena ka e tukuna se cakava, vakacava o na vakatotomuri Jiova? A kaya na Kalou ni na “vakasavasavataki” ira na Jiu era sa vosoti. (Wilika Jeremaia 33:8.) E veivakasavasavataki o Jiova ni guilecava na nona cala o koya e veivutuni, me rawa ni tekivu vinaka tale nona veiqaravi. Ia na nona vosoti koya e cala na Kalou e sega ni kena ibalebale ni sa vakasavasavataki mai na ivalavala ca, me sa uasivi kina. Na cava eda vulica ena nona ivakaraitaki na Kalou? Nida vosoti koya e cala vei keda se vakacudrui keda, meda guilecava sara. Qori e vaka ga nida sa vakasavasavataka na noda rai me baleti koya e cala vei keda.

²³ Kena ivakatautauvata, kaya mada e lolomataki vei iko e dua na basikeli. Ke veveka na basikeli qori ni toso na gauna, vakacava o sa na kolotaka laivi? Sega! O na cakava na cava ga o kila ni rawa ni kauta tani na veveka, de dua o na boroya sara na basikeli. O na vakavinakataka na basikeli ni o vinakata me dede na nomu vakayagataka. Me va tale ga qori na nomu sasaga ke o se yalocataka se cudruva tiko e dua na tacimu e cala vei iko. Kua ni vakasamataka tiko ga na mosimosi ni vosa e tauca se na ka e cakava vei iko. Ke o sa veivosoti qai guilecava na ka e yaco, o sa na vakasavasavataka na nomu rai me baleti koya e cala. De dua o nanuma ni drau sa na sega ni veitokani vinaka tale kei na tacimu e cala vei iko. Ia sa na veisau qori ni sa savasava na lomamu, sa vakadodonutaki na nomu rai me baleti tacimu.

24, 25. Ena yaga vakacava na nomu kilai Jiova vinaka me vakataki Tui Josaia?

²⁴ E vakamacalataki ena ulutaga qo eso ga na itovo i Jiova kei na ka e dau cakava. Qori e wili tiko ena veika eda na vulica meda kilai koya vinaka kina. Na noda kila ni na yaga vei keda na noda kilai Jiova ena uqeti keda meda qaravi koya ena kena ivalavala e vakadonuya. E kilai o Jiova me Kalou mamarau, eda na mamarau tale ga ke da kilai koya vinaka me vakataki Tui Josaia.

²⁵ Na noda kilai Jiova vinaka ena yaga tale ga ena noda veimaliwai kei ira eso tale. Eda na veitokani vinaka kei ira na tacida da qai vakamareqeta na veitokani qori ke da saga meda vakatotomuri Jiova ena dei ni nona loloma, lewadodonu, kei na nona dau veivosoti. Ena laulau tale ga noda caka veisikovi lesu se vuli iVolatabu. Nira raica na tataleitaki noda ivakarau ni bula vaKarisito, era na vakadeitaka ni oya na ivakarau ni bula vinaka duadua. Qori ena vakarautaki keda vinaka meda vukei ira mera qaravi Jiova ena kena ivalavala e vakadonuya, io, mera muria “na sala vinaka.”—Jere. 6:16.