Taqomaki ena Vuravura ni Leqa

E REREVAKI me lakovi na vanua e sinai kina na gasaukuro bulu e lomaniqele. Ena sega li ni veivuke ke dua na nomu mape me dusia na veivanua era bulu tu kina na gasaukuro? Qai vakacava sara ke o sa vulica mo kila na vanua era bulu tu kina. Ena vukea na leqa e rawa ni yacovi iko kevaka o sa kila rawa tu oqo.

Na veivuke ni mape kei na kilai ni vanua era bulu tu kina na gasaukuro e rawa ni vakatauvatani kei na yaga ni iVolatabu. E sega ni dua tale na ivurevure ni itukutuku me rau tautauvata kei na titobu ni iVolatabu me iwali ni noda leqa.

Wilika mada na dina ni vosa ni yalayala oqo ena Vosa Vakaibalebale 2:​10, 11: “Ni na qai curuma na lomamu na vuku, ka sa kamikamica mai ki na yalomu na daukila ka; ena qai maroroi iko na lomavuku, ka vakatawai iko na yalomatua.” Na vuku kei na yalomatua erau cavuti e ke e sega ni vu mai vua na tamata e vakalou ga. “Ia ko koya sa vakarorogo vei au [ina vuku vakalou] ena tiko vinaka, ka na vakacegu ka sega ni rerevaka e dua na ka ca.” (Vosa Vakaibalebale 1:​33) Meda raica mada se na taqomaki keda vakacava na iVolatabu me levei rawa kina na leqa eda na sotava.

Levei ni Vakacalaka

E vakaraitaka na iwiliwili e se qai tabaka ga oqo na World Health Organization (WHO) ni 1,171,000 era mate ena veiyabaki ena vakacalaka e gaunisala. Rauta ni 40 na milioni era mavoa, e sivia e 8 na milioni e vakaleqai vakaca na yagodra.

Dina ni na sega ni rawa ni levei vakadua na vakacalaka vaka oqo, ena rawa ni taqomaki keda kevaka eda muria na lawa ni gaunisala. E kaya na iVolatabu me baleti ira na vakailesilesi ni matanitu, ni o ira oqo era bulia mai na lawa ni gaunisala kei na vaqaqacotaki ni kena muri: “Me talairawarawa na tamata kece ga vei ira era veiliutaki e na matanitu.” (Roma 13:​1, VV) Ena dredre mera sotava na vakacalaka kei na vakadomobula ni veika e dau sotavi kina o ira na dauvakau lori era muria na ivakaro oqo.

Na taqomaki ni bula e dua tale na vuna vinaka me qarauni kina na ivakarau ni vakau lori. E kaya na iVolatabu me baleta na Kalou o Jiova: “Sa tu vei kemuni na waivure ni bula.” (Same 36:⁠9) E isolisoli gona vakalou na bula. E sega ni tu kina vei keda na dodonu meda kauta tani mai vua e dua na isolisoli oqori se meda vakawalena na bula, wili kina na noda bula o keda yadua.​—⁠Vakatekivu 9:​5, 6.

E vauci tale ga ena rokovi ni bula ni tamata na noda qarauna me vinaka tu na ituvaki ni noda motoka kei na noda vale. E rui ka bibi ena nodra gauna makawa na Isireli na taqomaki ni veibasoga kece ni bula. Me kena ivakaraitaki, ni tara e dua na vale, e tiki ni Lawa ni Kalou me vakabai vakavinaka na delavuvu ni vale​—⁠nira dau vakayagataka vakalevu na lewenivuvale. “Ni kemuni sa tara e dua na vale vou, mo ni qai viria e dua na bai e na dela ni nomuni vale, mo ni kakua kina ni vakayacora na dra ki na nomuni vale, kevaka sa lutu maikina e dua na tamata.” (Vakarua 22:⁠8) Ke lutu e dua ni sega ni muri na lawa ni tataqomaki oqo, ena lewai koya na itaukeinivale na Kalou. Ena vakalailaitaka na vakacalaka ena vanua ni cakacaka se qito ke muri na ivakavuvuli e vauci ena lawa oqo.

Valuti na Veivakabobulataki

E volatukutukutaka na WHO ni sa sivia oqo e duanabilioni na dauvakatavako e vuravura, ia rauta e le vanamilioni era mate ena vakatavako ena veiyabaki. E namaki ni na yacova na 10 na milioni na iwiliwili oqo ni oti tale e 20 ina 30 na yabaki. E vica vata tale na milioni vei ira na dauvakatavako oqo, wili kina o ira era dau gunu wainimate gaga me ka ga ni lasa, ena vakaleqai na nodra bula baleta nira sa bobula kina.

E dina ni sega ni cavuti sara ga ena Vosa ni Kalou na tavako se na vakayagataki ni wainimate gaga, ena rawa ni taqomaki keda mai na veileqa oqo na kena ivakavuvuli. Me vaka na ivakasala ena 2 Korinica 7:1: “Me da vakasavasavataki keda mai na dukadukali kecega ni yago kei na yalo.” E sega ni vakabekataki ni tavako kei na wainimate gaga e vakaduka se vakacacana na yago ni rau kauta mai e levu na leqa. Kuria, ni vinakata na Kalou me “savasava” na yagoda, e kena ibalebale me tudonu tu qai sega ni tauvi duka. (Roma 12:⁠1) O sega li ni duavata ni na vakalailaitaka na leqa o rawa ni sotava ke o muria na ivakavuvuli oqo?

Valuta na iTovo Era Veivakaleqai

E levu era sega ni yalana rawa na nodra kana kei na gunu. Na kana vakasivia e rawa ni vakavuna na kenisa, na matenisuka, kei na mateniuto. Na gunuvi vakasivia ni alakaolo ena rawa ni vakuria na leqa me vaka na bobula ena gunu, na kakana ni yate, na kasura ni vuvale, kei na vakacalaka e gaunisala. Ia ke da kana musu me vakalutui na keda bibi, ena rawa tale ga ni veivakaleqai ni na kauta tani na noda garova na kakana.

E dina ni sega ni ivola vakavuniwai na iVolatabu, e veivakasalataki ga vakadodonu me vakarauta ga na kana kei na gunu. “Mo vakarorogo, na luvequ, mo vuku, ka tubera na lomamu e na sala. Mo kakua ni tiko kei ira era daugunu waini, kei ira era daukusikusima: ni rau na vakadravudravuataki na daumateni kei na daukana: ia na tamata sa daumoce ena vakaisulu e nai sulu sa kadresudresu.” (Vosa Vakaibalebale 23:​19-​21) Ia e vakaraitaka na iVolatabu ni dodonu me rau ka marautaki na kana kei na gunu. “Me kana talega ka gunu na tamata yadua, ka kunea na kena vinaka ni nona cakacaka kecega, sai koya oqo nai solisoli ga ni Kalou.”​—⁠Dauvunau 3:​13.

E tokona tale ga na iVolatabu me dodonu na noda rai me baleta na vakaukaua yago, ni vakadeitaka ni “yaga vakatikina ga na vakaukauwataki ni yago.” E qai kuria: “Ia na vakaukauwataki ni yalo [se, “na qaravi Kalou,” NW] sa yaga e na ka kece ga, sa yaga e na veika ni bula oqo kei na bula tale ga sa bera mai.” (1 Timoci 4:​8, VV) O na rairai taroga, ‘Ena yaga vakacava na yalo ni qaravi Kalou ena gauna sara mada ga oqo?’ Ena levu na basogana. Me ikuri ni vakabibitaki ni noda bula vakayalo, e vakabulabulataka na yalo ni qaravi Kalou na veitovo talei me vaka na loloma, na reki, na vakacegu, kei na lewamatau​—⁠nira na vukea me dodonu na noda rai meda bulabula vinaka tale ga.​—⁠Kalatia 5:​22, 23, NW.

Na Leqa Levu ni iTovo Vakasisila

E levu ena gauna qo era sa vakanadakuya na bula savasava. E dua na vu ni kena sa takalevu tu kina nikua na AIDS. E kaya na WHO, ni sivia na 16 na milioni era mate mai na gauna e tekivu veitauvi kina na AIDS, ia ena gauna oqo, rauta ni 34 na milioni e sa tiko vei ira na HIV, na manumanu lalai e vakavuna na AIDS. E levu ga e tauvi ira na AIDS mai na nodra dau veiyacovi vakaveitalia, na vakayagataki ni icula duka era taurivaka na dauvakayagataki wainimate gaga, se veitauvi ena gauna ni tauri dra.

E so tale na vua ni itovo vakasisila na herpes, na tona, na hepatitis B kei na hepatitis C, kei na sifilisi. Dina nira a se sega ni vakayagataki na yaca vakavuniwai ni veimate oqo ena gauna vakaivolatabu, ia era sa kilai tu ena gauna oya na mate veitauvi ni gacagaca ni vakatubukawa era vu mai na veiyacovi vakaveitalia. Me kena ivakaraitaki, ni vakamacalataka na Vosa Vakaibalebale 7:​23 na rerevaki ni veibutakoci ‘ni na qai laubasikataka na yate na gasau.’ E dau vakavuleqa vakalevu ina yate na sifilisi kei na hepatitis. E sa veiganiti dina kina na ivakasala vakayalololoma vakaivolatabu vei ira na lotu Vakarisito mera ‘vakuai ira mai na dra kei na veibutakoci’!​—⁠Cakacaka 15:​28, 29, VV.

Na iCori ni Domodomoiyau

Ena nodra saga mera vutuniyau vakatotolo, e cala nodra lalawataka e vuqa na tamata na ivakavakayagataki ni nodra ilavo. E ka ni rarawa ni tini ena leqa levu vakailavo kei na kasura ni nodra bula na cavuikalawa cala era cakava oqori. Ia e vakasalataka vaka oqo na tamata ni Kalou na iVolatabu: “Me kakua ni butako tiko ko koya ka daubutako, ka me daucakacaka ga, ka kitaka e na ligana na ka sa yaga, me so kina na nona ka me soli vei koya sa dravudravua.” (Efeso 4:​28) Era na sega ni vutuniyau kece o ira na daucakacaka vakaukaua. Era na taukena ga na lomavakacegu, era na dokai, ena tu tale ga vei ira na ilavo mera cautaka ina veika yaga e so.

E veivakasalataki na iVolatabu: “Ko ira era sa gadreva me ra vutuniyau, era sa bale ki na dauvere kei nai cori, kei na gagadre ca e vuqa, ka lialia, ka dauveivakacacani, oqori sa luluvuraki ira na tamata e na mate kei na rusa. Ni sa vu ni ka ca kecega na daulomana nai lavo: era sa daukocova eso . . . a ra sa cokai ira sara vakai ira e na yaluma vakavuqa.” (1 Timoci 6:​9, 10) E sega ni vakatitiqataki ni levu vei ira era “gadreva me ra vutuniyau” era yaco dina mera vutuniyau. Ia na cava ga era na sotava kina? E sega li ni vakaleqai na nodra bula, na nodra vuvale, na nodra bula vakayalo, era dau moce sara tale ga kina vakaca?​—⁠Dauvunau 5:​12.

E kila na tamata yalomatua ni “sega ni vakatau na bula ni tamata e na levu ni ka e tu vua.” (Luke 12:​15, VV) E gadrevi na ilavo kei na iyau ena noda bula. E kaya na iVolatabu ni “[i]vakaruru nai lavo,” ia e qai kuria ni “yaga na kila ka, ni sa vu ni bula vei ira na kenai taukei na vuku.” (Dauvunau 7:​12) Ni rau duidui mai na ilavo na kilaka dodonu kei na vuku, e rawa ni rau vukei keda ena ituvaki kece ga, vakabibi ena veika e tara na noda bula.​—⁠Vosa Vakaibalebale 4:​5-9.

Ena Taqomaki Keda ga na Vuku

Na vuku dina ena vakarau ‘taqomaki ira era sa taukena’ ena dua na sala e vakatubuqoroqoro​—⁠na itataqomaki ina “veivakararawataki levu” sa roro tiko mai ni na vakarusai ira kina na tamata ca na Kalou. (Maciu 24:​21, NW) E volai ena iVolatabu nira na kaburaka na tamata na nodra ilavo ina sala ni koro, “ena vaka na ka velavela vei ira.” Ena vuku ni cava? Baleta ni na ka ni kurabui vei ira na nodra na qai kila ni na sega ni vakabulai ira rawa na nodra siliva kei na koula “e na siga ni cudru i Jiova.” (Isikeli 7:​19) Ia, ena nodra yalomatua na “[i]soqosoqo levu,” era ‘kumuna vata na nodra iyau mai lomalagi’ ena nodra vakaliuca na veika vakayalo ena nodra bula, nira na qai tauca dina na vuana ra qai rawata na bula tawamudu ena vuravura parataisi.​—⁠Vakatakila 7:​9, 14; 21:​3, 4; Maciu 6:​19, 20.

Eda na rawata vakacava na inuinui dei oqo? E sauma o Jisu: “Sai koya oqo na bula tawa mudu, me ra kilai kemuni na Kalou dina duaduaga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai.” (Joni 17:⁠3) E vica vata na milioni era sa kunea na kilaka dodonu oqo ena Vosa ni Kalou na iVolatabu. Era sega wale ga ni vakanamata ina dua na inuinui totoka mai muri, era sa vakadinadinataka tale tiko ga ena gauna oqo na bula vakacegu kei na sautu. Me vaka ga na ka e kaya na daunisame: “Au na davo no e na vakacegu, ka moce talega; ni sai kemuni duaduaga, Jiova, sa vu ni noqu tiko vinaka.”​—⁠Same 4:⁠8.

E tiko tale beka e dua na ivurevure ni itukutuku ena rawa ni vakalailaitaka na leqa ni bula me vaka e tuvanaki tu ena iVolatabu? E sega ni dua tale na ivola me tautauvata kei na iVolatabu ena cecere ni kena lewa, ena sega tale ga ni dua na ivola ena rawa ni vukea na nomu taqomaki ena vuravura ni leqa oqo. Vakaevei mo dikeva vinaka mada?

[Kato/​iYaloyalo ena tabana e 6]

Bula Vinaka Qai Vakacegu​—E Yaga Dina na iVolatabu

E tini ena kana mariwana, tavako, kokeni, amphetamines, LSD, kei na wainimate gaga tale e so na goneyalewa o Joanaa ena nona via vagalalataki koya mai na lomaocaoca. E dau gunu tale ga vakasivia. E kaya o Joana ni rau sega ni duidui kei na watina. E sega ni macala na vanua erau na lai tini kina. E qai sotavi ira na iVakadinadina i Jiova o Joana. Sa dau tiko ena nodra soqoni rau qai dau wilika kei watina Na Vale ni Vakatawa kei na Yadra! Rau tekivu vulica na iVolatabu kei ira na iVakadinadina. Ni sa tekivu me rau taleitaka na ivakatagedegede cecere i Jiova, erau sa biuta sara na wainimate gaga erau a dau vakayagataka tu e liu. Na cava e qai yaco? “Keirau rekitaka dina na bula vou keirau sa mai sotava,” e qai vola o Joana ni oti e vica tale na yabaki. “Au sa vakavinavinaka dina vei Jiova ena mana ni nona Vosa kei na bula galala qai savasava keirau sa mai vakila tu oqo.”

E vakadinadinataka o Kaliova na yaga ni cakacaka ena yalodina, e cakacaka tiko o koya ena tabana ni kompiuta. E gadrevi e so na iyaya vou ni cakacaka, e qai lesi Kaliova na nona boso me vakataroga na kedra isau me laurai kina na kena e bau mamada toka. E qai kunea o Kaliova na kena e vinaka qai veiganiti, sa vakadeitaki sara na kena isau. Ia, a cakacakataka cala na vunivola a vakarautaka na kena isau ni lutu sara ga volekata na $80,000. E vakaraitaka ina kabani ni volivolitaki o Kaliova na nodratou cala, e kaya kina na kena manidia ni sega mada ni se bau donuya e dua na tamata dina vaka oya ena 25 na yabaki ni nona cakacaka. E vakamacalataka o Kaliova ni vakavulica na nona lewaeloma na iVolatabu. E yaco kina me kerea na manidia oya e 300 na ilavelave ni Yadra! e vakamacalataki kina na yalodina ena veika vakabisinisi, me rawa nira yadua o ira era cakacaka vata kei koya. A toso cake na itutu nei Kaliova me isau ni nona yalodina.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 7]

“Koi au ko Jiova na nomu Kalou, ka’u sa vakavulici iko mo vinaka kina.”​—AISEA 48:17