Taro na Dauwiliwili

Me raica vakacava na lotu Vakarisito dina na nodra ivalavala e so era dau veisoliyaka wale na porokaramu ni kompiuta e dau volitaki?

E so e rawa nira vakaiulubaletaka na ivalavala oqo ina vosa i Jisu: “Dou sa rawata wale, mo dou solia wale tale ga.” Ia e matata, ni sega ni vakaibalebaletaka e ke o Jisu na kena veisoliyaki wale na ivola e tu na lawa e vauca na kedra veisoliyaki se copyright, se na kena veisoliyaki wale na porokaramu ni kompiuta, ni vakatau ena lawa na kena vakayagataki na iyaya oqo. E vakaibalebaletaka tiko o koya na solika ena cakacaka vakaitalatala. E kaya o Jisu vei iratou nona yapositolo eratou lako ina korolelevu kei na korolalai, me ratou vunautaka na Matanitu ni Kalou, me ratou vakabulai ira na tauvimate, ratou qai vakasavi ira na timoni. Era sega ni saumi na ka me ratou cakava na yapositolo, me ratou “solia wale.”​—Maciu 10:​7, 8, VV.

E levu era vinakata na porokaramu ni kompiuta ni sa tiko rawa nodra kompiuta vakataki ira, se kena ena nodra vanua ni cakacaka. Ia na porokaramu oqo ena voli. E so era vola na nodra porokaramu ga vakataki ira, ra qai solia wale, era vakadonuya tale ga me lavetaki me rawa ni soli vei ira tale e so. Ia e levu ga na porokaramu ni kompiuta era sa volitaki tu. Ke ra vakayagataka e vale se vakayagataki ena nodra vanua ni cakacaka, o ira kece era vakayagataka na porokaramu ni kompiuta e namaki mera volia, mera sauma vakailavo. Ena cala vakalawa kevaka e dua e sega ni sauma vakailavo nona vakayagataka, se lavetaka e dua na porokaramu ni kompiuta, me vaka ga ni cala vakalawa na kena lavetaki umauma na ivola, e dina ga ni soli wale.

Era vakalaisenitaki tu e levu na porokaramu ni kompiuta (okati kina na ka ni qito), e dodonu kina vakalawa me rau muria vinaka o kena itaukei se o koya e vakayagataka na ka e virikotori kina. E levu na laiseni e virikotori kina me dua ga e vakacuruma qai vakayagataka na porokaramu​—me vakacurumi ga ena dua na kompiuta, na kompiuta e vale se e vanua ni cakacaka, se e koronivuli. E so tale na laiseni era vakatara me lavetaka e dua tale nona ilavelave ni porokaramu, de lakolako e mani ca na kena imatai, ia me kua ga ni lavetaka me nodra e so tale. Kevaka e via solia na porokaramu kece na itaukei ni porokaramu (okati kina na laiseni kei na veika vakaivola), e rawa ni cakava. Ia, sa na mai tini tale ga e kea na dodonu me vakayagataka. Era duidui na laiseni, o koya gona vei koya e volia e dua na porokaramu se soli vua, e dodonu me kila na ka era lavaki tu ena laiseni.

E levu na matanitu era vauci tu ena veidinadinati ni copyright, mera taqomaka kina na “iyaya era toroya cake na ivakatagedegede ni vuku,” me vaka na veiporokaramu ena kompiuta, ra qai vakabibitaka na lawa ni copyright. Me kena ivakaraitaki, e kaya na New York Times, 14 Janueri, 2000, nira “vesuka na ovisa ni Jamani kei Denmark e so era lewena tiko e dua na ilala era dauvakayagataka vakailawaki na porokaramu ni kompiuta,” nira lavetaka ra qai veisoliyaka na veiporokaramu ni kompiuta kei na qito, kei na nodra lai volitaka sara e so oqo ena Internet.

Na cava na rai ni ivavakoso vakarisito ena tikina oqo? E kaya o Jisu: “Mo dou solia vei Sisa na ka sa nei Sisa, vei koya talega na Kalou na ka sa nona na Kalou.” (Marika 12:17) Oqo e vakaraitaka vei ira na lotu Vakarisito mera talairawarawa ina lawa ni vanua era vakaitikotiko kina, na lawa e sega ni veisaqasaqa kei na lawa ni Kalou. Me baleti ira na matanitu, e vola kina na yapositolo o Paula: “Me talairawarawa na tamata kece ga vei ira era veiliutaki e na matanitu . . . Ko koya e saqati ira era veiliutaki tiko sa saqata tiko na ka sa lesia na Kalou; ka sa na vakavuna ga na nona cudruvi.”​—Roma 13:​1, 2, VV.

E sega nira vakacolati na qase ni ivavakoso vakarisito mera lai vakadikeva nodra kompiuta e so na mataveitacini, me kena irairai beka ni tu vei ira na dodonu mera vaqaqacotaka na lawa ni copyright. Ia era vakabauta, era vakatavuvulitaka tale ga ni sega ni dodonu vei ira na lotu Vakarisito mera taura na ka e sega ni nodra, ra qai saga mera dau muria na lawa. Na veika oqo e taqomaki ira na lotu Vakarisito mai na itotogi ni basulawa, e vakavinakataka tale ga na nodra lewaeloma vua na Kalou. E vola o Paula: “O koya oqo e dodonu kina mo dou talairawarawa, e segai walega e na vuku ni cudru, e na vuku ni lewa-eloma talega.” (Roma 13:5) E vakatale ga kina na veika e kaya o Paula era gadreva na lotu Vakarisito dina: “Keitou sa dinata ni sa vinaka na neitou lewa-eloma, ka keitou sa vinakata mei valavala dodonu e na ka kecega.”​—Iperiu 13:18.

[Kato ena tabana e 29]

E so na bisinisi kei na koronivuli, era volia na multiple-user licenses ni tukuna vakamatata na iwiliwili e vakadonui mera vakayagataka na porokaramu. Ena 1995, era veivosakitaka kina na ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova na ulutaga e tiko kina na ivakasala oqo:

“E tiko na copyright ni porokaramu ena kompiuta era vakarautaka qai volitaka e levu na kabani. Era solia tale ga na laiseni e vakamacalataka na sala dodonu vakalawa me vakayagataki kina na nodra porokaramu. Vakalevu me dau tukuna na laiseni ni sega ni dodonu vua e volia na porokaramu me solia tale vua e dua na porokaramu oya; e tabu sara ga oqo ena lawa ni copyright e vuravura raraba. . . . E so na kabani lelevu era volitaka na kompiuta sa ra tu rawa e loma ni kompiuta na kena porokaramu, sa vakalaisenitaki tale tu ga. Ia era sega ni solia na laiseni e so tale na sitoa ni kompiuta baleta ni sega ni dodonu vakalawa mera vakacuruma ina kompiuta na ilavelave ni porokaramu. Kena ibalebale ni sa beca sara tiko ga na lawa o koya e volia qai vakayagataka na porokaramu ni kompiuta oya. Dua tale na ka. E sega gona ni dodonu vua na lotu Vakarisito me vakacuruma se talaucaka mai ena electronic bulletin board na itukutuku e copyright (vaka na ivola kece ni iSoqosoqo) nira sa mai lavetaki ni se bera ni vakadonuya vakalawa na kena itaukei dina.”