E Rawa ni Oti na Veivakaduiduitaki?

O JOHN ADAMS, e qai ikarua ni peresitedi e Mereke, a dua vei ira na sainitaka na Declaration of Independence, e tiko kina na veivosa momona oqo: “Keimami vakabauta ni dina na ka oqo, ni buli na tamata kece me tautauvata.” Ia e vakatitiqataka o John Adams nida tautauvata, ni vola: “Na duidui e tiko ena Vakasama kei na Yago ni tamata sa bulia kina na Kalou Kaukaua Duadua ena nona Lawatu me Baleta na Bula e sega kina ni dua na lawa maqosataki e rawa ni vakayacora me tautauvata kina kei na dua tale.” Kena veibasai, e kaya na dautukutuku makawa ni Peritania o H. G. Wells ni na tautauvata kece na tamata ke yavutaki ena tolu na ka oqo: dua ga na lotu savasava e vuravura, tautauvata na ivakatagedegede ni vuli, qai sega na mataivalu.

Me yacova mai nikua, se sega tiko ga ni kunei na tautauvata a kaya o Wells. Se duidui tu ga na kawatamata, qai takalevu na veivakaduiduitaki. Sa bau vakavinakataka na kawatamata na veivakaduiduitaki? Sega. E tawasea na tamata na veivakaduiduitaki, e kune kina na vuvu, veicati, rarawa, kei na vakadavedra levu. Na nodra raici tu na tamata yago vulavula nira vuku cake mai Aferika, Ositerelia, kei Mereke a vakararawataki ira na tamata yago loaloa ena dua na gauna​—okati kina nodra vaqeavutaki vakadua na Aborigine mai na Van Diemen Land (o Tasmania nikua). Mai Urope, nodra okati mera lolovira na Jiu a tekivu kina na veivakararawataki. Nodra vutuniyau na kawa turaga kei na nodra sega ni lomavakacegu na kalasi e ra vaka kina na kalasi e lomadonu e vakavuna na veisau na French Revolution ena ika18 ni senitiuri kei na Bolshevik Revolution ni ika20 ni senitiuri mai Rusia.

E vola e dua na turaga vuku ena gauna makawa: “Sa lewa kina na tamata vua na tamata tani ka sa mani ca kina.” (Dauvunau 8:9) E dina nona vosa ke ra veiliutaki na tamata yadudua se vakailawalawa. Nira lavelaveti ira e dua na ilawalawa mai vua e dua tale e tini ga ena rarawa.

Eda Tautauvata Kece ena Mata ni Kalou

E cecere beka e dua na ilawalawa tamata vua e dua tale? E sega ni vaka kina ena mata ni Kalou. E kaya na iVolatabu: “[Na Kalou] sa buli ira, era sa dra vata, na lewe ni veivanua kecega, me ra tiko e na dela i vuravura taucoko.” (Cakacaka 17:26) Kena ikuri, na Dauveibuli “sa sega ni vinakati ira loa na turaga, ka sega ni nanumi ira vakalevu na vutuniyau, ka vakalailai na dravudravua? Ni ra sa cakacaka ni ligana ko ira kecega.” (Jope 34:19) Eda veiwekani kece na kawatamata, da qai tautauvata vua na Kalou.

Nanuma tale ga ni gauna e mate kina e dua, e yali kece na nanuma ni cecere o koya vei ira tale na so. Era sega ni vakabauta na ka oqo na kai Ijipita makawa. Ni mate e dua na Fero, era biuta ena nona ibulubulu na iyau sau lelevu me vakayagataka ni tomana nona itutu cecere ena nona bula mai muri. A vakayagataka? Sega. E levu na iyau oqori era qai tini ga vei ira na daubutako, qai levu tale era sega ni butakoci e rawa ni laurai nikua ena valenimaroroi iyaya makawa.

Ni sa mate, e sega ni vakayagataka rawa na Fero na iyau sau lelevu oya. Sa sega na veivakaduiduitaki ni mate e dua, sega na vutuniyau se dravudravua. E kaya na iVolatabu: “Era mate ga na tamata vuku, ka sa rusa vata talega na lialia kei na tamata sese sara, ka laiva na nodrai yau vei ira na tani. Ia na tamata sa vakarokorokotaki sa sega ni tiko dei: Sa vaka ga na manumanu sa rusa.” (Same 49:​10, 12) Se da turaga se bobula, e dina kece vei keda na vosa uqeti vakalou oqo: “Ko ira na mate era sa sega ni kila e dua na ka, a sa sega tale na kedrai voli . . . ni sa sega na cakacaka, se na vakasama, se na kila ka, se na vuku, e nai bulubulu, o koya ko sa lako tiko kina.”​—Dauvunau 9:​5, 10.

Eda tautauvata kece ena mata ni Kalou, ia eda na tini kece tale ga vakatautauvata ena mate. Ena tawayaga kina kevaka eda vakacerecereya e dua na ilawalawa tamata vua e dua tale ena lekaleka ni gauna eda bula kina!

Ena Oti Vakacava na Veivakaduiduitaki?

Ia, e tiko na vakanuinui ni dua na siga sa na sega ni yaga kina vei ira na bula tiko na veivakaduiduitaki? Io, e vaka kina. Ena rauta na 2,000 na yabaki sa oti ni tiko e vuravura o Jisu, sa tekivu me bucini kina na sasaga me kua na veivakaduiduitaki. E solia o Jisu nona bula me ivoli ni kawatamata vakabauta kece “me kakua ni rusa ko ira yadua era sa vakabauti koya, me ra rawata ga na bula tawa mudu.”​—Joni 3:​16.

Me vakaraitaka ni sega ni dodonu vua e dua nona imuri me laveti koya cake vei ira na vo ni nona itokani vakabauta, e kaya o Jisu: “Dou kakua ni vakatokai mei Vakavuvuli: ni sa dua bauga na nomudoui Vakavuvuli; ia dou sa veiwekani kecega. Dou kakua talega ni vakatoka e dua me tamamudou e vuravura; ni sa dua bauga na Tamamudou, ko koya mai lomalagi. Dou kakua talega ni vakatokai me turaga: ni sa dua bauga na nomudou Turaga, ko koya na Karisito. Ia ko koya sa uasivi cake vei kemudou, me nomudou tamata ko koya. Ia ko koya ena vakalevulevui koya, ena vakamalumalumutaki.” (Maciu 23:​8-​12) Ena mata ni Kalou, o ira kece na tisaipeli dina i Jisu era tautauvata ena vakabauta.

Era raica na lotu Vakarisito taumada nira tautauvata kece? O ira ga era taura rawa na ivakavuvuli i Jisu. Era raici ira mera tautauvata ena vakabauta ra qai vakaraitaka oqo nira veikacivi ena “taciqu.” (Filimoni 1, 7, 20, NW) A sega ni vakauqeti e dua me nanuma ni cecere vei ira na so tale. Dikeva, me kena ivakaraitaki, na sala e vakamacalataki koya kina o Pita ena ikarua ni nona ivola: “[O] Saimoni Pita, na bobula ka i apositolo i Jisu Karisito. Ki vei ira sa soli vei ira na vakabauta talei sa tautauvata kei na neitou.” (2 Pita 1:​1, VV) A vakavulici Pita o Jisu, ia ni dua na yapositolo, e qarava e dua na itavi bibi. E vakatokai koya me bobula qai raica nira tautauvata kei koya na vo ni lotu Vakarisito.

Era na rairai kaya e so ni caka na veivakaduiduitaki ni se bera na gauna vakarisito ni digitaki Isireli na Kalou me nona matanitu lavotaki. (Lako Yani 19:​5, 6) Era na rairai kaya ni oqo na veivakaduiduitaki vakamatatamata, ia e sega ni dina oya. Era kawa i Eparama na Isireli, era marautaka na veiwekani lavotaki kei na Kalou ra qai vakayagataki me sala e vakau itukutuku mai kina na Kalou. (Roma 3:​1, 2) A sega ni kena inaki mera cecere kina. Ia, mera “vakalougatataki [kina] na veivanua-kecega.”​—Vakatekivu 22:18; Kalatia 3:8.

Ia e levu na Isireli era sega ni vakatotomuria na vakabauta nei tukadra o Eparama. Era sega ni yalodina ra qai cata ni Mesaia o Jisu. Ena vuku ni ka oya, e besetaki ira kina na Kalou. (Maciu 21:43) Ia, o ira na yalomalumalumu era a sega ni guilecavi ena veika vinaka e yalataki tu. Ena Penitiko 33 S.K., e sucu kina na ivavakoso vakarisito. Na isoqosoqo lotu Vakarisito oqo era lumuti ena yalo tabu qai vakatokai me “Isireli ni Kalou,” qai sala ga oqo ena basika mai kina na veivakalougatataki.​—Kalatia 6:​16.

E so na lewe ni ivavakoso oqori e gadrevi mera vakavulici ena veika e baleta na veivakaduiduitaki. Me kena ivakaraitaki, na tisaipeli o Jemesa e vakasalataki ira era dokai ira tiko vakasivia na lotu Vakarisito vutuniyau mai vei ira era dravudravua. (Jemesa 2:​1-4) E cala na ka oya. E vakaraitaka na yapositolo o Paula nira sega ni lolovira na lotu Vakarisito era kai Matanitu Tani vei ira na Jiu, ra sega tale ga ni lolovira na lotu Vakarisito yalewa vei ira na tagane. E vola: “Ni dou sa luve ni Kalou koi kemudou kecega ni dou sa vakabauti Karisito Jisu. Ni sai Karisito dou sa vakasulumi kemudou kina, oi kemudou yadua sa papitaisotaki vei Karisito. Sa qai sega na Jiu se na kai matanitu tani, sa sega na bobula se nai taukei, sa sega na tagane se na yalewa: ni dou sa dua bauga koi kemudou kecega e na vuku i Karisito Jisu.”​—Kalatia 3:​26-​28.

Era Sega ni Veivakaduiduitaki Nikua

O ira na iVakadinadina i Jiova nikua era saga mera muria na ivakavuvuli vakaivolatabu. Era kila ni sega ni okata na Kalou me dua na ka na veivakaduiduitaki. E sega kina nira veivakaduiduitaki ena itutu ena lotu, ra qai sega ni vakaduiduitaki ena roka ni yago se levu ni iyau e taukena e dua. Dina nira vutuniyau e so, ia era sega ni “dokadokataka na veika ni bula oqo,” nira kila ni veika oqori era yaga ga vakalekaleka. (1 Joni 2:​15-​17) Ia, era duavata kece ni sokaloutaka na Turaga Sau ni lomalagi kei na vuravura, na Kalou o Jiova.

O ira yadua na iVakadinadina era ciqoma mera vakaitavi ena cakacaka ni kena vunautaki na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou vei ira na wekadra. Me vakataki Jisu, era dokai ira na vakaloloma kei ira na biu wale tu nira sikovi ira ena nodra dui vale, ra qai via vakavulici ira ena Vosa ni Kalou. Era cakacaka vata o ira era toka e ra kei ira ena vetaicake. E bibi ga na itovo vakarisito. Me vaka ena imatai ni senitiuri, era mataveitacini kece ena vakabauta.

Tautauvata na Tamata Kece

Nida tautauvata e sega ni kena ibalebale me sa tautauvata kece sara ga na ka. Na tagane kei na yalewa, qase kei na gone, era lewe kece ni isoqosoqo vakarisito era okati kina na tamata era duikaikai, dui vosavosa qai duidui na nodra ivakatagedegede ni bula vakailavo. E duidui na ka era rawata. Ia na duidui oya e vakaisaluakitaka nodra bula, e sega ni cecere se lolovira kina e dua. Era kila na lotu Vakarisito oqo ni veika era rawata e isolisoli mai vua na Kalou qai sega ni dua na ka mera dokadokai ira kina.

E basika na veivakaduiduitaki ni via liutaki koya ga na tamata qai sega ni via muria na ivakasala ni Kalou. Sa voleka ni sosomitaka na veiliutaki e vuravura na Matanitu ni Kalou, sa na muduki kina na veivakaduiduitaki kei na so tale na ka e vakavuna na rarawa ena veigauna sa oti. Era na qai “taukena” dina na “yalomalumalumu . . . na vanua.” (Same 37:11) Sa na sega tale ni dua e vakalevulevui koya. Sa na sega tale ga ni tawasea na mataveitacini e vuravura raraba na veivakaduiduitaki.

[Tikina bibi ena tabana e 5]

Na Dauveibuli e “sega ni nanumi ira vakalevu na vutuniyau, ka vakalailai na dravudravua? Ni ra sa cakacaka ni ligana ko ira kecega.”​—Jope 34:19.

[iYaloyalo ena tabana e 6]

O ira na iVakadinadina i Jiova era dau dokai ira era tiko veivolekati

[iYaloyalo ena tabana e 7]

E bibi na itovo vakayalo vei ira na lotu Vakarisito dina