E Sega ni Vakamelei Rawa na Vinaka i Jiova

“Vakavinavinaka vei Jiova ni lewe vuqa: ni sa yalovinaka ko Jiova.”​—JEREMAIA 33:11.

1. Na cava eda via vakacaucautaka kina na Kalou?

E TAWAVAKAMELEI na vinaka i Jiova. E kaya na parofita o Sakaraia ni “sa rui vinaka o koya!” (Sakaraia 9:​17, NW) Io, e vakadinadinataki na vinaka ni Kalou ena ka kece a cakava me vakarautaki vuravura kina ena vukuda. (Vakatekivu 1:​31) Eda na sega ni katuma rawa na lawa matailalai a virikotora ena gauna ni nona bulibuli me rawa ni veitosoyaki tu kina na veika e lomalagi kei vuravura. (Dauvunau 3:​11; 8:​17) Ia mai na veika mada ga eda sa siqema rawa, sa dua na ka na noda via vakacaucautaki koya ena vuku ni nona vinaka vei keda.

2. E dau vakacava nona ivalavala na tamata vinaka?

² E dua e wiliki me tamata vinaka e dau vinaka qai rakorako nona itovo. Ena sega wale ga ni tarovi koya mai na veika e ca, ena vakaliuliu sara tale ga me dau caka vinaka. Na ka kece e cakava ena laurai kina nona yalovinaka, e dua na vua ni yalo tabu. (Kalatia 5:​22, 23, VV) Era na vakila kina e so tale na vinaka ni ka e cakava. Na ka ga e leqa ni dau duidui vakalevu na rai me baleta na veika e nanumi ni vinaka. Ena yaga gona vei keda kece sara kevaka me dua ga na ivakarau eda muria me baleta na ka e vinaka. O cei beka me na lewa mai na ivakarau oya?

3. O cei me lewa mai na ka e vinaka kei na ka e ca ni dikevi na Vakatekivu 2:​16, 17?

³ E lewa na Kalou se cava e vinaka. Mai na itekitekivu sara ni noda bula e vuravura, o Jiova sara ga a vakarota na imatai ni tamata: “E tara mo kana mai na kau kecega sa tu e na were: ia mai na kau sa kilai kina na ka vinaka kei na ka ca, mo kakua ga ni kana kina: ni ko na mate vakaidina e na siga ko sa kana kina.” (Vakatekivu 2:​16, 17) Io, sa yaga ga me vakavulici keda na tamata na Dauveibuli meda vakaduiduitaka kina na vinaka mai na ca.

Vinaka Vei Keda na Kalou e Dina ni Sega ni Ganiti Keda Oya

4. Na cava a cakava na Kalou ena vukuda na kawatamata ni sa valavala ca o Atama?

⁴ E voleka ni kaliraki vakadua vei keda na inuinui ni bula tawamudu ni sa valavala ca o Atama, oqo ni a sega ni ciqoma ni tiko vua na Kalou na dodonu me lewa vua na ka e vinaka. (Vakatekivu 3:​1-6) Ia ni se bera nira sucu na kawa i Atama era na takavi ivalavala ca kei na mate, sa parofisaitaka na Kalou ni na basika e dua na Kawa uasivi. Ni vosa sara tiko ga vua na “gata makawa,” o Setani na Tevoro, a kaya o Jiova oqo: “Ka’u na vakaveimecakitaki kemudrau kei na yalewa, kei na nomu kawa kei na nona kawa; ena butuqaqia na ulumu ko koya, ia ko na qaqia na bukubukuni-yavana.” (Vakatakila 12:9; Vakatekivu 3:​15) E a inaki i Jiova me vakabula na kawatamata ivalavala ca. A vakarautaka gona na yavu mera na vakabulai kina o ira na vakabauta na isoro ni veivoli i koya na Luvena lomani. Oqo na sala a vakaraitaka kina vei keda na nona vinaka, e dina ni sega ni ganiti keda oya.​—Maciu 20:28; Roma 5:​8, 12.

5. Dina nida sucukaya mai na gagadre ca, na cava e se rawa ga kina vei keda meda galeleta na vinaka?

⁵ Nida kawa i Atama, sa ivakarau ga ni noda bula meda dau galeleta na ca. (Vakatekivu 8:​21) Ia e ka ni marau ni vukei keda o Jiova me bau rawa tale ga nida galeleta na vinaka. Na noda vulica tiko ga na veika talei mai na iVolatabu e sega wale ga ni vakavukui keda meda bula rawa kina qai vakarautaki keda meda cakava na ivalavala vinaka kece ga, ia eda cakava rawa tale ga kina na veika e salavata kei na nona ivakarau. (2 Timoci 3:​14-​17) Me qai yaga vei keda na ivakasala vakaivolatabu meda cakava rawa kina na ka vinaka, e bibi me tiko vei keda na yalo i koya na daunisame ni a lagata: “Ko ni sa yalovinaka [i Jiova], ka caka vinaka; mo ni vakavulica vei au na nomuni lesilesi.”​—Same 119:68.

Vakacaucautaki o Jiova ni sa Rui Vinaka

6. Na sere cava era lagata na Livai ni sa kauta yani i Jerusalemi o Tui Tevita na kato ni veiyalayalati?

⁶ A raica rawa o Tui Tevita e Isireli makawa na vinaka i Jiova qai masuta na nona veidusimaki. A kaya: “Sa yalovinaka ka yalododonu ko Jiova: o koya oqo ena vakavulici ira kina na tamata ca e na nona sala.” (Same 25:8) A wili tiko ena ivakasala vakalou vei ira na Isireli e tini na lawa bibi​—na iVunau e Tini​—era volai ena rua na vatu raraba qai maroroi ena kato tabu e yacana na kato ni veiyalayalati. Ni sa kauta yani na kato ni veiyalayalati o Tevita i Jerusalemi, na koroturaga kei Isireli, era lagata na Livai na sere e vaka oqo e dua na qaqana: “Dou ia na vakavinavinaka vei Jiova, ni sa yalovinaka: ni sa sega ni mudu na nona loloma [se, “dau veinanumi,” NW].” (1 Veigauna 16:​34, 37-​41) Sa bau dua dina na ka marautaki ni rogoci na domodra na Livai nira tabalaka mai na qaqanisere oya!

7. Ni sa kau yani ina Loqi Tabu Sara na kato ni veiyalayalati qai cavuta oti o Solomoni na masu ni kena curumi na valenisoro, na cava e sa qai yaco?

⁷ A vakabibitaki na vosa vata ga ni veivakacaucautaki oya ni sa curumi na valenisoro i Jiova a tara o Solomoni na luve i Tevita. Ni sa vakotori na kato ni veiyalayalati ena Loqi Tabu Sara ni valenisoro tara vou, era tekivu vakacaucautaki Jiova na Livai ena nodra lagata me baleti koya “ni sa yalovinaka: ni sa sega ni mudu na nona loloma [se, “dau veinanumi,” NW].” E qai vakasinaiti na valenisoro ena o vavaku, e dusia ni sa tiko e kea na iserau i Jiova. (2 Veigauna 5:​13, 14) Oti toka ga na masu i Solomoni me vakatabui kina na valenisoro, “sa lutu sobu mai lomalagi na buka waqa, ka sa kania nai soro kama kei nai madrali.” Nira sa raica oya o “ira kecega na Isireli . . . era sa bale vakatoboicu ki na soso, e na rara vatuvatu, a ra sa lotu, ka vakavinavinaka kivei Jiova, ka vaka, Sa vinaka ko koya; ni sa tawa mudu na nona loloma [se, “dau veinanumi,” NW].” (2 Veigauna 7:​1-3) Ni sa oti na kena soqo siga 14, era sa suka ina nodra itikotiko na Isireli “ka sa reki ka marau na yalodra, e na vuku ni ka vinaka sa cakava ko Jiova kivei Tevita, kei Solomoni, kei ira na Isireli na nona tamata.”​—2 Veigauna 7:​10.

8, 9. (a) E dina nira vakacaucautaki Jiova na Isireli ena vuku ni nona vinaka vei ira, ia a qai lai vakacava tale na nodra ivalavala? (b) Na cava sa tukuni oti tu me baleti Jerusalemi ena gusu i Jeremaia, ia a qai vakayacori vakacava na parofisai oya?

⁸ Ka ni rarawa, ni yaco na gauna sa sega ni salavata na nodra bula na Isireli kei na qaqa ni nodra sere ni veivakacaucautaki vua na Kalou. Lakolako, sa ra ‘vakarokorokotaki Jiova ga ena tebenigusudra’ na lewe i Juta. (Aisea 29:13) Era sega ni muria na ivalavala vinaka e virikotora na Kalou, era cakava ga na ka ca. Na ca cava soti era vakayacora? Me cava tale, nira lai tini qaravi matakau, veidauci, vakalolomataki ira na dravudravua, kei na so tale na ivalavala ca bibi! Oya na vuna a vakarusai kina o Jerusalemi ena 607 B.S.K., ra qai kau vakabobula na lewena i Papiloni.

⁹ A vakadodonutaki ira gona na nona tamata na Kalou. Ia a kaya ga ena gusu i Jeremaia na parofita ni na qai rogo tale e Jerusalemi na domodra era na kaya voli: “Vakavinavinaka vei Jiova ni lewe vuqa: ni sa yalovinaka ko Jiova; ni sa sega ni mudu na nona loloma [se, “dau veinanumi,” NW]!” (Jeremaia 33:​10, 11) Mani yaco dina me vaka kina. Ni sa laladidi tu na vanua me 70 na yabaki, sa ra qai suka i Jerusalemi ena 537 B.S.K. e dua na kena vo vei ira na Jiu. (Jeremaia 25:11; Taniela 9:​1, 2) Era tara tale na icabocabonisoro ena vanua a duri tu kina na valenisoro ena Ulu i Moraia, ra vakacaboisoro sara. Ena ikarua ni yabaki ni nodra lesu yani, sa qai davo na yavu ni valenisoro. Sa dua dina na gauna marautaki! A kaya kina o Esera: “Ni ra sa tauyavutaka na vale i Jiova ko ira na matai, sa lesi ko ira na bete me ra tu e na nodrai sulu vakabete ka taura na davui, kei ira na Livai na luve i Esafa ka tagane ka taura na sibali, me ia na vakavinavinaka vei Jiova, me vaka ka vakarota ko Tevita na tui Isireli. A ra sa sere vata ka veisausau e na vakavinavinaka kei na vakamolimoli vei Jiova; ni sa yalovinaka ko koya, ni sa sega ni mudu na nona yalololoma [se, “dau veinanumi,” NW] vei ira na Isireli.”​—Esera 3:​1-​11.

10. E tekivu qai tini vakacava na Same 118?

¹⁰ Na vosa ni veivakacaucautaki vata ga vaka oqo me baleta na vinaka i Jiova e kune tale ga ena vica na same. E dua vei ira na Same 118, era lagata na vuvale yadua e Isireli me tini kina na nodra dau vakananuma na Lakosivia. Na same oya e tekivu qai tini vaka oqo: “Dou vakavinavinaka vei Jiova; ni sa yalovinaka: ni sa sega ni mudu na nona loloma [se, “dau veinanumi,” NW].” (Same 118:​1, 29) De dua eratou a lagata tale ga oya o Jisu Karisito kei iratou na nona yapositolo yalodina me iotioti ni nodratou sere ni veivakacaucautaki ena bogi ni se bera ni vakamatei ena yabaki 33 S.K.​—Maciu 26:30.

“Mo ni Vakaraitaka Vei Au na Nomuni Serau”

11, 12. Ni sa raica vakalailai wale ga o Mosese na lagilagi ni Kalou, na cava e rogoca ni vakarogoi?

¹¹ Ena vicanadrau na yabaki ni se bera ni sucu o Esera, a cavuti vata kina ena imatai ni gauna na vinaka i Jiova kei na nona dau veinanumi. Sega ni dede ga mai na gauna era vakamatei kina o ira na qaravi luvenibulumakau koula ena vanualiwa, a masuti Jiova kina o Mosese: “Mo ni vakaraitaka vei au na nomuni serau.” Ni kila tiko o Jiova ni na mate o Mosese ke raici koya, a kaya kina: “Au na cakava me lako e matamu na noqu vinaka kecega.”​—Lako Yani 33:​13-​20.

¹² Ena siga e tarava, a rairai na vinaka i Jiova vei Mosese ena Ulu i Saineai. A raica o Mosese ena gauna oya na lagilagi ni Kalou qai rogoca na vosa oqo: “Ko Jiova, ko Jiova na Kalou, sa yalololoma ka daulomasoli, sa vosovoso vakadede, ka levu na nona yalovinaka [se, “veinanumi,” NW] kei na dina, sa dauyalovinaka [se, “veinanumi”] tiko vei ira na veiudolu, sa sega ni cudruvaka na caka ca kei na talaidredre kei nai valavala ca, ia sa sega ga ni vakadonui ira na cala; sa cudruvaka na nodra caka ca na qase vei ira na luvedra, kei na makubudra, ka yacova nai katolu ni tabatamata, kei na kenai kava.” (Lako Yani 34:​6, 7) Na veivosa oqo e dusia ni nona vinaka o Jiova e lakolakovata kei na nona dau veinanumi kei na nona itovo tale e so. Eda na guta tale ga na vinaka kevaka eda vakasamataka vakabibi oqori. Meda dikeva mada na itovo e cavuti vakarua ena vosa vakatubuqoroqoro a rogoca o Mosese.

‘Na Kalou sa Levu na Nona Dau Veinanumi’

13. Ni kacivaki na nona dau vinaka na Kalou, na itovo cava e kacivaki vakarua, ia na cava e rauta vinaka kina oya?

¹³ ‘O Jiova e Kalou sa levu na nona dau veinanumi, e dau nanumi ira na veiudolu.’ Na vosa vakaiperiu e vakadewataki me “dau veinanumi” e rawa ni kena ibalebale tale ga na “loloma dina.” Ena vosa ni Kalou vei Mosese, oqo ga na itovo e cavuti vakarua. Sa rauta vinaka, baleta ni itovo uasivi duadua i Jiova na loloma! (1 Joni 4:8) E vakavotui sara ga na bibi ni itovo oqo ena vosa ni veivakacaucautaki vei Jiova e kaya: ‘Sa yalovinaka o koya, e sega ni mudu na nona dau veinanumi.’

14. O cei era vakila tiko vakalevu na vinaka ni Kalou ena vukudra kei na nona dau veinanumi?

¹⁴ Dua na sala e vakavotui kina na vinaka i Jiova, oya ena ‘levu ni nona dau veinanumi.’ E vakadinadinataki vakalevu oqo ni raici na nona dau karoni ira na nona tamata yalodina yalayala. (1 Pita 5:​6, 7) Era na vakadinata sara ga na iVakadinadina i Jiova ni o koya na Kalou e ‘dau nanumi’ ira era lomani koya ra qai sokalou vua. (Lako Yani 20:6) Sa ra sega tale ni qai vakila na Isireli vakayago na veinanumi i Jiova se na nona loloma dina nira sa cakitaka na Luvena. Ia ena sega ni mudu na vinaka ni Kalou kei na nona loloma dina ena vukudra na lotu Vakarisito yalodina mai na veimatanitu kece.​—Joni 3:​36.

O Jiova na Kalou Yalololoma, Dau Lomasoli

15. (a) A doladola ena vosa cava na veika a rogoca o Mosese ena Ulu i Saineai? (b) Na cava soti e vauci ena yalololoma?

¹⁵ Na veika a rogoca o Mosese ena Ulu i Saineai a doladola ena vosa oqo: “Ko Jiova, Ko Jiova na Kalou, sa yalololoma ka daulomasoli.” Na vosa vakaiperiu e vakadewataki me “yalololoma” e rawa ni dusia na “davuibuco” qai veivolekati na kena ibalebale kei na vosa “katonigone.” Na yalololoma gona na mataqali yalo e vu mai lomada sara. Ia na yalololoma e sega ni yala wale ga ena vakaisaisa. E dodonu me uqeti keda na yalololoma meda cakava e dua na ka mera vakacegui kina o ira na rarawa. Me kena ivakaraitaki, era dau yalololoma vei ira na tacidra vakayalo o ira na qase ni ivavakoso, ‘era yalololoma ena reki’ ke ganita me vakaraitaki oqori.​—Roma 12:8; Jemesa 2:​13; Juta 22, 23.

16. Na cava e rawa ni tukuni kina ni o Jiova e dau lomasoli?

¹⁶ E laurai tale ga na vinaka ni Kalou ena nona dau lomasoli. Na tamata lomasoli e dau “kauaitaka na nodra nanuma e so tale,” qai ‘lomana dina me caka vinaka vei ira na lailai sobu vua.’ O Jiova na ivakaraitaki totoka duadua ni dua e dau lomasoli, kevaka eda dikeva na nona dau veitaratara kei ira nona tamata yalodina. Me kena ivakaraitaki, a lomasoli ena nona vakayagataki ira na agilosi mera vakaukauataki Taniela, na parofita sa kena turaga, vaka kina ena kena vakasavui na itukutuku bibi vua na goneyalewa o Meri ni na vakasucumi Jisu. (Taniela 10:19; Luke 1:​26-​38) Sega ni sega, nida na marautaka dina na tamata i Jiova na nona lomasoli me vakadreti keda ena veitaqaniveva ni iVolatabu. Eda vakavinavinakataki koya ni vakavotuya mai vaka oqo na nona vinaka da qai saga tale ga meda dau lomasoli. Nira lomasoli o ira na matua vakayalo mera vukea “e na yalomalumalumu” e dua na tacidra vakayalo, era na saga mera cakava oya ena yalo ni veinanumi.​—Kalatia 6:1.

E Dau Vosovoso Vakadede na Kalou

17. Na cava meda vakavinavinaka kina ni o Jiova e dau “vosovoso vakadede”?

¹⁷ “Na Kalou . . . sa vosovoso vakadede.” Eda baci raica ena veivosa oqo e dua tale na ivakaraitaki ni yalovinaka i Jiova. E dau vosota o Jiova na noda malumalumu qai solia na gauna meda veisautaka rawa e so na noda malumalumu bibi, meda toso tale ga kina vakayalo. (Iperiu 5:12–​6:3; Jemesa 5:​14, 15) E yaga tale ga na vosovoso ni Kalou vei ira na se bera tiko ni mai qaravi koya. Se tiko na gauna mera rogoca kina na itukutuku me baleta na nona Matanitu ra qai veivutuni. (Roma 2:4) Dina ga ni dau vosovoso o Jiova, ia na vinaka e tiko vua ena uqeti koya me vakaraitaka na nona cudru, me vaka e raici ena gauna era qarava kina na luvenibulumakau koula ena Ulu i Saineai o ira na Isireli. Sa voleka na gauna me na qai levu sara kina na cudru ni Kalou ni sa na vakarusa na ivakarau ni veika ca i Setani.​—Isikeli 38:​19, 21-​23.

18. E duidui vakacava o Jiova vei ira na iliuliu vakatamata?

¹⁸ “Ko Jiova na Kalou . . . [sa] levu na nona . . . dina.” E duidui dina o Jiova ni raici vata kei ira na tamata era veiliutaki, ni levu na ka era yalataka ia era qai sega tale ni vakayacora. O ira na iVakadinadina i Jiova ena yasana adua era nuitaka na ka kece e volai tu ena nona Vosa uqeti. Ni dau dina vakalevu na Kalou, meda nuitaka tu ga na veika e yalataka. Ni rui yalovinaka na Tamada vakalomalagi, e sega ni dau lokuyara ni rogoca na noda kerekere me baleta na veika dina vakayalo, qai dau vakarautaka mai vakayauyau oqori.​—Same 43:3; 65:2.

19. E vakacava sara mada na vinaka i Jiova vei ira na ivalavala ca era veivutuni?

¹⁹ “Ko Jiova na Kalou . . . sa sega ni cudruvaka na caka ca kei na talaidredre kei nai valavala ca.” Ni Kalou vinaka o Jiova, e tu vakarau kina me vosoti ira na ivalavala ca era veivutuni. Sega ni vakatitiqataki nida marautaka dina na isolisoli sa vakarautaka oti na Tamada vakalomalagi dau loloma meda vosoti kina, oya na isoro i Jisu. (1 Joni 2:​1, 2) Eda marau dina ni o ira kece na vakabauta na ivoli e rawa nira veiwekani vinaka kei Jiova, me nodra tale ga na inuinui ni bula tawamudu ena vuravura vou sa yalataki oti. Sa so na vuna uasivi meda vakacaucautaki Jiova kina ena vuku ni nona vinaka vei keda na kawatamata!​—2 Pita 3:​13.

20. Eda kila vakacava ni sega ni dau vakadonui ira na tamata ca na Kalou?

²⁰ “Sa sega ga ni vakadonui ira na cala [o Jiova].” Oqo tale ga e dua na vuna meda vakacaucautaka kina na vinaka i Jiova. Baleta? Ni nona vinaka ena sega ni rawa kina vua me vakadonuya na yaco tu ga ni ca. Kena ikuri, ni sa “vakaraitaki mai lomalagi na Turaga ko Jisu kei ira vata kaya na nona agilose kaukauwa,” sa na qai tau na kedra itotogi o ira na “sega ni kila na Kalou, a sa sega ni vakabauta nai tukutuku-vinaka.” Na “nodra cudruvi na veivakarusai tawa mudu.” (2 Cesalonaika 1:​6-9) O ira na qaravi Jiova era na vakabulai, era na qai marautaka vakaoti na bula, sa na sega tale ni vakaleqai ira na tamata tawavakalou era “cata na ka kece ga e vinaka.”​—2 Timoci 3:​1-3.

Vakatotomuria na Vinaka i Jiova

21. Na cava meda dau vinaka kina?

²¹ Sega ni vakatitiqataki ni levu sara na vuna meda vakacaucautaki Jiova, meda vakavinavinakataki koya tale ga kina ena vuku ni nona yalovinaka. Nida wili meda nona tamata, sega li ni bibi meda solia noda igu kece ena kena vakatotomuri na ivalavala oqo? Io, ni oqori sara ga na ka a uqeti ira kina na tacina lotu Vakarisito na yapositolo o Paula: “Mo dou qai vakadamurimuria na Kalou, me vakataki ira na gone ni toko.” (Efeso 5:1) E dau duadua tu ga na nona vinaka vei keda na Tamada vakalomalagi. Meda vakatotomuri koya kina.

22. Na cava eda na qai dikeva ena ulutaga e tarava?

²² Nida yalataki keda vei Jiova mai vu ni lomada, sega ni vakatitiqataki ni noda gagadre dina meda vakatotomuria na nona sa rui vinaka. Ia, nida kawa i Atama, na tamata ivalavala ca, e sega ni rawarawa meda dau caka vinaka. Eda na qai raica ena ulutaga e tarava na vuna e rawa kina vei keda meda dau yalovinaka. Eda na dikeva tale ga e vica na sala meda na vakatotomuri Jiova kina, o koya e sega ni vakamelei na nona vinaka.

O na Sauma Vakacava?

• E dau vakacava na nona ivalavala na tamata vinaka?

• Na malanivosa cava e dau laurai ena iVolatabu e vakavotuya ni o Jiova e Kalou vinaka?

• Na cava e so na sala e vakavotui kina na vinaka i Jiova?

• Na cava meda vakatotomuria kina na vinaka i Jiova?

[iYaloyalo ena tabana e 12]

A vunauci ira na nona tamata e liu o Jiova nira sega ni dei ena veika era a vakacaucautaki koya kina

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Era suka i Jerusalemi e dua na kena vo era yalodina

[iYaloyalo ena tabana e 13]

A rogoca o Mosese na veika vakatubuqoroqoro a kacivaki me baleta na vinaka ni Kalou

[iYaloyalo ena tabana e 15]

E raici na vinaka i Jiova ena ivalavala ni nona veivakamasuti ena veitaqaniveva ni iVolatabu