Bula Savasava Cava Soti e Okati Kina?

NA TOROSOBU ni bula savasava mai Urope kei Mereke ena ika18 kei na ika19 ni senitiuri, e vakavuna mera vunautaka na daukaulotu ni gauna oya na ka e rairai vakatokai me “ivakavuvuli ni bula savasava.” Na ivakavuvuli oqo e vakatauvatana na duka me ivalavala ca, ia na savasava e kainaki ni na volekata kina na Kalou e dua. Oqo e rairai vakavuna me rogo kina na ivosavosa “E vakalou na tiko savasava.”

A tiko na rai oqo vei ira na lotu Salvation Army, erau tauyavutaka o William kei Catherine Booth. Ena ivola na Health and Medicine in the Evangelical Tradition, e kaya e dua nodra ibole: “Soap, Soup, and Salvation (Sovu, Supu, kei na Bula).” Ia ni sa vakadeitaka o Louis Pasteur kei na so tale ni vu ni tauvimate na manumanu ni mate somidi, sa qai dei ga me sagai raraba na tiko bulabula kei na savasava.

E so na ka e vakaturi me caka totolo oya me kua ni reguca na iVolatabu o koya e lai vakadinadina ena mataveilewai, me muduki na vakayagataki ni dua ga na bilo ni gunu e koronivuli vaka kina ena ikelekele ni sitimanivanua. Sagai tale ga mera yadua ga na bilo ni waini mera vakayagataka ena gauna ni lotu. Era veisautaka rawa na ilawalawa oqo na nodra rai na tamata me baleta na savasava. E kaya e dua na dauvolaivola na kena vakayacoka na ka era cakava oqo nira “gutaka na bula savasava.”

Ia nodra “gutaka na bula savasava” e lekaleka ga. Sega ni dede, sa ra veisautaka na dauveivoli na sovu e vakayagataki e vale e veisiga me dua na ivoli ni sasauni. E so na itukutuku ni veivoli qaseqase e vakamuai ira na dauvolivoli mera kila ni nodra vakayagataka na veika era na savasava kina me vaka na sovu era na toka kina ena ivakatagedegede era sega ni yacova rawa e so tale. E bukana na retioyaloyalo na rai oqo. O ira na tamata rogo ra qai rairai vinaka era vakaraitaki ena itukutuku ni veivoli, era sega ni bau raici nira samaka na vale, tataviraki e tautuba, tomi benu, se cara na nodra valelailai na pusi se koli.

Tiko tale o ira era vakaulubaletaka ni rawati na ilavo nira lai cakacaka, sega mai na cakacaka e vale se mai na vakasavasavataki ni itikotiko. Ni sega ni rawati kina na ilavo, na cava mera kauaitaka kina nodra itikotiko? Dua na vuna oya ni tamata nikua era nanuma ni savasava e ka ga vakaitaukei.

Rai ni Kalou me Baleta na Savasava

Sega ni vakabekataki ni sasaga kece oya me vakavulici na savasava e vakavinakataka na bula ni tamata. Io, na savasava e taka mai vei Jiova na Kalou tabu qai savasava. E vakavulici keda meda vinaka kina da qai savasava ena basoga kece ga ni noda bula.​—Aisea 48:17; 1 Pita 1:​15.

E ivakaraitaki na Kalou o Jiova ena savasava. Na savasava kei na so tale nona itovo tawarairai, e laurai ena veika e bulia. (Roma 1:​20) E rawa nida raica ni sega ni veivagagai na veika e bulia. Na vuravura kei na veika bula era vakasavasavataki ira ga vakataki ira, qai buli me savasava me bulabula. Na cakacaka savasava vaka oqo e dewa ga mai vua na Matai savasava. E rawa nida tinimaka e ke ni o ira era qarava na Kalou mera savasava ena basoga kece ni nodra bula.

Va na Basoga ni Savasava

Na iVolatabu e vakatakila e va na basoga ni savasava mera sasagataka o ira era qarava na Kalou. Meda dikevi ira mada.

Vakayalo. E rawa ni tukuni ni oqo e tiki bibi duadua ni savasava ni vakatau kina nona bula tawamudu e dua. Ia, e dau lecavi vakalevu. Meda savasava vakayalo e kena ibalebale meda kua ni ulabaleta na veika sa kotora o Jiova me baleta na sokalou dina kei na sokalou lasu, ni Kalou e raica ni tawasavasava na sokalou lasu cava ga. E vola na yapositolo o Paula: “Dou qai lako tani maivei ira, ia dou tawasei tu, sa kaya na Turaga, ka dou kakua ni tara na ka sa sega ni savasava; au na qai vakabauti kemudou.” (2 Korinica 6:​17) E vakamatatataka tale ga na tisaipeli o Jemesa na tikina oqo: “Na lotu savasava ka sega ni cala e mata ni Kalou ko Tamada sa vakaoqo, . . . me sa qarauni koya talega me kakua ni tauvi koya na duka ni ka vakavuravura.”​—Jemesa 1:​27.

E vakaraitaka vakamatata tale ga na Kalou nona sega ni taleitaka me bosoki vata na sokalou lasu kei na sokalou dina. E dau okati vakalevu ena sokalou lasu na itovo tawasavasava kece, na matakau kei na kalou vakasisila e so. (Jeremaia 32:35) Era uqeti kina na lotu Vakarisito dina mera cata na sokalou tawasavasava.​—1 Korinica 10:​20, 21; Vakatakila 18:4.

iTovo. E kotora tale ga e ke na Kalou na ivakatagedegede me muri ena veika e savasava kei na ka e tawasavasava. Na vuravura sa vaka na ka e kaya na Efeso 4:​17-​19: “Sa vakabutobutotaki na lomadra, a ra sa sega ni veiriti kei na bula sa mai vua na Kalou . . . ia ni ra sa sega ni madua rawa, era sa soli ira ki na cakacaka vakasisila, me ra cakava na ka kecega sa tawa-savasava ni ra sa daugarova.” Na itovo tawasavasava vaka oqo e dau basika ena levu na sala, e sega ni vunitaki qai qaseqase, mera qarauni ira kina na lotu Vakarisito.

Era kila o ira era lomana na Kalou ni veiyacovi vakatagane se vakayalewa, veiyacovi ni se bera na vakamau, na iyaloyalo vakasisila kei na volitaki ni yago ena veiyacovi e veisaqasaqa kei na ivakatagedegede ni savasava i Jiova. Ia, e vakamatauni na ka oqo ena vuravura ni veivakalasai kei na soli vukivuki. Mera qarauna na lotu Vakarisito na veika oqo. Ke daramaki na isulu leleka, se isulu e kabita na yago ina soqoni vakarisito se soqo ni marau, ena lai kauaitaki vakasivia kina na yago qai vakaraitaka ni lekati na itovo savasava. E kauta mai na vakasama dukadukali vakavuravura vei ira na mataveitacini vakarisito, ena vakavurea tale ga na vakasama tawasavasava vei ira tale na so. Oqo na vanua mera cakacaka vakaukaua kina na lotu Vakarisito mera vakaraitaka kina na “vuku maicake.”​—Jemesa 3:​17.

Vakasama. E sega ni dodonu me itawatawa ni veika tawasavasava na noda vakasama. E veivakasalataki o Jisu ena vakasama tawasavasava ni kaya: “O koya yadua ena raica na yalewa me dodomo kina, sa dauyalewa oti kaya e lomana.” (Maciu 5:​28; Marika 7:​20-​23) E vauci ena vosa oqo na saravi ni itaba kei na iyaloyalo vakasisila, wiliki ni italanoa ni veiyacovi dukadukali, kei na rogoci ni qaqanisere veivagarogaroi. Mera qarauna na lotu Vakarisito mera kua ni vakananuma na veika dukadukali e rawa ni vakavuna na ivosavosa se itovo tawasavasava.​—Maciu 12:34; 15:18.

Vakayago. Erau vauci vata ena iVolatabu na itovo vakalou kei na savasava vakayago. Kena ivakaraitaki e vola o Paula: “Kemudou sa daulomani . . . me da vakasavasavataki keda mai na dukadukali kecega ni yago kei na yalo, me da ia sara na ka savasava e na rere vua na Kalou.” (2 Korinica 7:1) Mera saga na lotu Vakarisito dina me savasava tiko ga na yagodra, nodra vale, kei na nodra itikotiko. Ke mani dredre na ivurevure ni wai, mera saga ena nodra vinaka kece na lotu Vakarisito mera savasava qai rakorako tiko ga.

Na savasava tale ga vakayago ena sega ni vakayagataki kina na tavako, gunuvi vakasivia ni alakaolo, vakayagataki ni wainimate gaga, e vakadukara qai vakacacana na yagoda. Na ivakatawanisipi e tukuni ena Sere i Solomoni e taleitaka na iboi totoka ni isulu ni goneyalewa ni Sulamaiti. (Sere i Solomoni 4:​11) E ka vakayalololoma meda kauaitaka noda bula, nida cata mera boica na iboi ca o ira era tiko tikivi keda. Ena rairai boi vinaka e so na sede kei na kaloni, ia e sega ni sosomitaka na noda dau sili qai tokara na isulu savasava.

Rai e Veiraurau

E rawa ni sivia tale na ka e saga na tamata me savasava kina vakayago. Ena dua tale na yasana, ni sega ni kauaitaki na savasava e rawa ni kauta laivi na bula mamarau. E rawa ni kania tale ga e levu na gauna. Ena yasana adua, na vale duka qai sakuca ena saulevu me vakavinakataki. Ena rua na tikina oqo, e tiko na sala meda muria me veiraurau kina na savasava kei na rakorako ni noda vale.

Bula rawarawa. E dredre me samaki na vale kei na rumu e osodrigi kina na iyaya, qai sega ni rawarawa me laurai kina na duka. Na vale e vakarauta ga qai sega soti ni levu na kena iyaya e totolo me samaki. E uqeta na iVolatabu me rawarawa ga na bula: “Kevaka sa tu vei keda na kakana kei nai sulu, me da lomavinaka kina.”​—1 Timoci 6:8.

Me biu vakamatau. Na savasava ni vale e itavi ni tamata kece era tiko kina. Ena tekivu mai na rumu na duka qai tini ina vale taucoko. Na biu vakamatau ni iyaya e kena ibalebale me biu na iyaya ena kena vanua vakarautaki. Me kena ivakaraitaki, e sega ni dodonu me kolotaki tu ga ena fuloa ni rumu ni moce na isulu duka. E vakarerevaki tale ga ni biu tu vakaveitalia na iyaya ni vakatatalo kei na iyaya ni cakacaka. Na biu vakaveitalia ni iyaya e dau vakavuna e levu na vakacalaka e vale.

Erau veivolekati na savasava kei na ivakarau ni bula vakarisito. Ena ivakarau ni bula vakalou, e tukuna kina na parofita o Aisea “na sala tabu.” Qai kuria na vakasama vakaciriloloma ni na “sega ni lakova e dua sa sega ni savasava.” (Aisea 35:8) Io, na bucini ni bula savasava e vaqaqacotaka noda vakabauta na vosa ni yalayala ni Kalou ni sa voleka ni vakarautaka na vuravura parataisi savasava. Ena veiyasa kece ni vuravura totoka oqo, era na vakacerecerei Jiova na Kalou na tamata kece nira muria na nona ivakatagedegede uasivi ni savasava.​—Vakatakila 7:9.

[iYaloyalo ena tabana e 6]

Na savasava ni vale e itavi ni tamata kece era tiko kina

[iYaloyalo ena tabana e 6]

E vakasavasavataki koya vakataki koya na vuravura