Savasava—Na Cava e Bibi Kina?
Sa dua na gauna balavu na veitauvi ni mate ca. Era kaya kina e so ni qo e totogitaki ira kina na caka ca na Kalou. E vakaraitaka na vakadidike ni veisenitiuri sa oti ni mate e vakavuna e so na manumanu somidi eda bula vata tu.
Era dikeva rawa na daunivakadidike vakavuniwai ni vakadewa na mate na kalavo, kokoroti, lago kei na namu. E laurai tale ga ni dau dewa na mate ena vuku ni sega ni kauaitaki na bula savasava. Ia na savasava e rawa ni vakatau kina na noda bula se noda mate.
Na savasava e vakatau vakalevu ena duidui ivakatagedegede ni itovo vakavanua kei na duidui ituvaki. Ena ka ni sasaga toka na tiko bulabula ena vanua e sega kina na wai kei na valelailai vinaka. Ia na Kalou a vakarautaka e so na idusidusi vei ira na Isireli me baleta na savasava ena nodra veitokiyaki tiko ena loma ni vanualiwa—e so na ituvaki dredre sara eda sega ni vakasamataka rawa me baleta na tiko bulabula!
Na cava e sa rui bibi kina vua na Kalou na savasava? Meda raica vakacava? Na cava beka dou na rawa ni cakava vakavuvale me kua soti kina na tauvimate?
A LESU i vale o Marika ni sa suka na vuli,a e vakaitikotiko mai Cameroon. Ena nona walokai kei na karamaca, a curu ena nodratou lomanivale, mokota sara nona koli, biuta ena dela ni teveli ena nodratou valenikana na nona kato, dabe me waraka toka kina na kena.
A tiko e valenikuro o tinai Marika ni rogoca nona curu yani, ena gauna vata qori a kauta yani na veleti raisi katakata kei na bini me kei Marika. E veisau vakadua na irairai ni matana ni raica na kato i Marika e toka ena dela ni teveli savasava. A vakaraici luvena qai kaya ga mai vakamalua e dua ga na vosa, “Marika!” E kida totolo sara i kea o luvena, e taura tani na nona kato, cici sara me lai vuluvulu. Sega ni bera wale ga nona lesuva tale mai na kena a waraka toka mai vakabalavu. Ni kila tiko na nona cala, a vosa minimini vei tinana ni kaya “Vosoti au, Na. Au a guilecava.”
Na tina dauloloma ena saga na nona igu kece mera bulabula qai savasava tiko ga nona lewenivuvale, dina ga ni na gadrevi kina na nodra veitokoni na lewenivuvale yadua. E vakaraitaka na ka e yaco vei Marika ni vinakati na sasaga me vakavulici na savasava, mera qai dau vakadreti kina na gone.
E kila vinaka na tinai Marika ni vuqa na sala e rawa ni dewa mai kina na mate. Ya na vuna e dau qarauna vinaka kina me vuluvulu vinaka ni bera ni tara na kakana kei na kena ubi vinaka me kua ni rova na lago. E sega soti na kalavo kei na kokoroti ena nona lomanivale baleta ni dau qarauna sara me dau maroroi vinaka na kakana kei na kena samaki na lomanivale.
Na vuna levu e kauai kina va qo na tinai Marika baleta ni vinakata me vakamarautaka na Kalou. E kaya: “Na iVolatabu e tukuna ni dodonu vei keda na tamata ni Kalou meda savasava baleta ni savasava na Kalou.” (1 Pita 1:16) E tomana tale: “Ni yalosavasava na Kalou o keda tale ga meda savasava.” “Au vinakata gona me savasava na noqu vale kei ratou na noqu lewenivuvale. Ia e rawa ga qori ni ratou veivuke kece na lewenivuvale.”
Bibi Nodra Veitokoni na Lewenivuvale
Sa raica rawa o tinai Marika ni tiko savasava e nodra itavi yadua na lewenivuvale. Ena so na gauna era na dabe vata na lewenivuvale mera veivosakitaka se cava e vinakati me caka kei na ka tale ga eratou rawa ni vakavinakataka ena loma kei na taudaku ni vale. Ni caka qo era na duavata kina na lewenivuvale, era na kila tale ga na ka me caka me na vinaka vei ira kece. Me kena ivakaraitaki ena vakamacalataka vei ira na gone era qase cake o tina na vuna mera dau vuluvulu kina nira lesu mai valelailai, nira tara na ilavo kei na bera na kana. E nodra itavi na qase cake mera raica nira muria tale ga na lalai.
Me wasei vinaka na dui tavi vei ira na lewenivuvale. De ra lewa vata na ka me caka ena samaki ni vale ena veimacawa qai tuvanaki tale ga na ka me caka vakadua se vakarua ena dua na yabaki. Vakacava na samaki ni lomanibai? E dua na dau kauaitaka na maroroi ni iyau bula o Stewart L. Udall e kaya me baleti Merika: “Eda sa bula tu qo ena gauna e sa seavu tiko kina vakamalua na rairai totoka ni vanua, sega na vanua vakacirigalala, kei na vagagai ni itikotiko ena cagi gaga kei na levu na veimataqali rorogo.”
E va tale beka ga ya na ka o dikeva rawa? E so na tauni ena lomadonu kei Aferika ena qirita na lali na turaganikoro ena gauna e liu kei na gauna qo mera rogoci koya kina na lewenivanua. Ena kacivaka ena domoilevu vei ira na lewenivanua na samaki ni loma ni tauni, na salasalaniwai, musu na vunikau, cavu co ca, kei na kumuni ni benu.
E vuravura raraba sa veivakaleqai tiko na levu ni benu, era sa sega ni cakava rawa kina e dua na ka e vuqa na matanitu. O ira tale ga na matabose ni sasamaki era sega ni cakava vinaka tiko na kena kumuni na benu, sa ra kabuwacara ga e veisaqata. Era dau kerei ena so na gauna na lewenivanua mera veivuke ena kumuni benu. O ira na lotu vaKarisito era maliwai ira na dau liu ena talairawarawa ina lawa i Sisa, ra sega ni vosakudrukudru, ra dua tale ga na lewenivanua vinaka. (Roma 13:3, 5-7) Era tu vakarau mera veivuke ke mani sivia mada ga na ka e kerei vei ira. Era dau taleitaka na itikotiko savasava, ra vakaliuliu ena sasamaki, sega tale nira waraka e dua na turaganikoro me tukuna vei ira na ka mera cakava. Era kila deivaki ni savasava e ivakavuvuli vinaka qai itavi e vakacolati vei keda kece. E tekivu sara ga vei keda yadua kei na vuvale kece. Eda na bulabula, rairai vinaka tale ga noda itikotiko ke da savasava ena veika lalai sara mada ga me baleta noda vale.
Maqosa kei na Savasava ni Keda iRairai e Dokai Kina na Kalou Eda Qarava
Ena kilai na ivakarau ni noda sokalou ena savasava kei na rakorako ni keda irairai, eda duatani tale ga vei ira na so. Ena dua na siga ni oti toka ga na soqo ni tikina nodra na iVakadinadina i Jiova mai Toulouse, e Varanise era a lai kana ena dua na valenikana e le 15 na cauravou kei na goneyalewa. Erau a namaka e dua na veiwatini qase ena teveli tarava na kosakosa kei na veidredrevaki e cake. Ia e rau kurabui dina ni rau raica na rakorako ni nodra itovo, ivosavosa kei na nodra sulusulu vinaka. Nira sa vakarau biubiu, rau lai vakavinavinakataki ira na veiwatini ena totoka ni nodra itovo qai tukuna vua e dua vei ira na cauravou ni sa kunekunei dredre ena gauna qo na itovo vinaka va oya.
O ira na vulagi yani ena valenivolavola ni tabana era dau kurabui nira raica na savasava ni vanua ni tabaivola, kei na nodra itikotiko na iVakadinadina i Jiova. E bibi vei ira na cakacaka ra vakaitikotiko ena vanua qori na isulu savasava kei na nodra savasava vakayago. Na deodorant kei na ivakaboi vinaka e sega ni sosomitaka na kena vinakati meda savasava. Nira lai vunau ena veiyakavi kei na muanimacawa o ira na cakacaka vakatabakidua qo, e rogo vinaka na itukutuku era kauta tiko baleta nira savasava.
“Vakadamurimuria na Kalou”
Era uqeti na lotu vaKarisito mera “vakadamurimuria na Kalou.” (Efeso 5:1) O Aisea na parofita e volatukutukutaka e dua na raivotu ena nodra kacivaka na agilosi me baleta na Dauveibuli, “Savasava, savasava, savasava.” (Aisea 6:3, NW) E vakaraitaka qo na taucoko ni nona savasava na Kalou. Ke sa va ya, e vinakata na Kalou mera savasava kece na nona dauveiqaravi. ‘Dou savasava; ni’u sa savasava koi au.’—1 Pita 1:16.
Na iVolatabu e uqeti ira kece na lotu vaKarisito mera sulumaka “nai sulu e kilikili.” (1 Timoci 2:9) Sega ni kurabuitaki ni “lineni matailalai, sa sekavula ka savasava” e vakamacalataki ena Vakatakila, e dusia na nodra ivalavala dodonu na savasava vua na Kalou. (Vakatakila 19:8, VV) Ena yasana adua e dau kilai ena iVolatabu ni ivalavala ca e vaka na isulu e takava na duka.—Vosa Vakaibalebale 15:26; Aisea 1:16; Jemesa 1:27.
Era milioni na gauna qo era bula tu ena vanua e dredre kina na savasava vakayago, vakayalo kei na itovo. Na Kalou ena vakaotia vakadua na leqa qo ni “sa vakavouya na ka kecega.” (Vakatakila 21:5) Ni sa mai vakayacori na vosa ni yalayala oya, sa na oti kina vakadua na mataqali dukadukali kece ga.
[iVakamacala e ra]
a Sa veisau na yaca.
[Kato ena tabana e 10]
Vinakata na Kalou na Savasava
Era vakaroti na Isireli mera buluta na nodra valelailai nira veilakoyaki voli ena vanualiwa. (Vakarua 23:12-14) De rairai cakacaka levu qo baleta na levu ni keba, ia e sega ni vakatitiqataki ni tarova na kena dewa na mate me vaka na typhoid fever kei na cholera.
A soli na ivakaro ni kena sava se me vakarusai na iyaya e tara na yagonimate. Era a sega ni kila vakamatata sara na Isireli na vuna mera cakava kina qori, ia ena tarova na veitauvi ni mate dewa ke ra muria.—Vunau ni Soro 11:32-38.
E vinakati vei ira na bete mera vuluvulu ra qai vuya na yavadra ni bera nodra veiqaravi vakabete ena loma ni valenisoro. Ena sega ni rawarawa na tawani ni wai ena taqi parasa, ia a vakabibitaki na sasavui. —Lako Yani 30:17-21.
[Kato ena tabana e 11]
Nona Veivakadreti e Dua na Vuniwai
E ka bibi ena noda bula na wai, ia na wai duka e rawa ni vakavuna na tauvimate kei na mate. O Vuniwai J. Mbangue Lobe, na vuniwai liu mai na ikelekele ni waqa e Douala, Cameroon, a solia e so na nona vakatutu ena dua na veitarotarogi.
“Ke o sega ni vakadeitaka ni savasava na wai se sega, me vakasaqari na wainigunu.” Ia a veivakaroti: “E sega ni dua na kena leqa ni vakayagataki e so na wainimate, ke sega ni vakayagataki ena kena ivakavakayagataki dodonu ena rawa ni veivakaleqai. Mo vuluvulu ena sovu ena gauna kece ni bera na kana kei na nomu lesu mai valelailai. E sau lailai na sovu, era rawa tale ga ni volia na dravudravua. Savata wasoma na nomu isulu, vakayagataka na wai katakata ke tauvi iko na mate ni kuli.”
E tomana tale o vuniwai: “Me kauai kece na lewenivuvale ena savasava ni loma kei na taudaku ni vale.” “Ke sega ni dau kauaitaki na savasava ni valelailai, ena so na gauna era na vakaitikotiko kina na kokoroti, kei na lago.” E dua na ka e vakabibitaka me baleti ira na gone: “Mera qarauni sara nira dau lai silima e so na tobu. Era sinai kina na manumanu lalai rerevaki era kauta mai na mate. Ni bera na moce ena bogi mera dau sisili vinaka, barasi na bati, qai vakataunamu.” Na ka ga e vakabibitaki tiko, meda kauaitaka na savasava, cakava sara na ka e vinakati meda savasava tiko ga kina, meda kua ni vakaleqai.
[iYaloyalo ena tabana e 10]
Ena tarova na mate ni kuli ke o dau savata na nomu isulu
[iYaloyalo ena tabana e 10]
Era vakaliuliu na lotu vaKarisito ena samaki ni nodra lomanibai
[iYaloyalo ena taana e 10]
Ena solia nona igu kece na tina dauloloma ena savasava ni nona lewenivuvale