E Vanua Vakacava o Eli?

SE MANI cava e lako mai ena nomu vakasama ni cavuti na vosa “eli,” e vuqa era vakabauta ni o eli na vanua era dau totogitaki kina na tamata ivalavala ca. Nida dikeva na ivalavala ca kei na ka e vakavuna, e kaya na iVolatabu: “Sa curu ki vuravura nai valavala ca e na vuku ni tamata e lewe dua, kei na mate e na vuku ni valavala ca; a sa yaco vakakina na mate ki na tamata kecega, ni sa cala na tamata kecega.” (Roma 5:​12) E kaya tale ga na iVolatabu: “Sa kenai sau ni valavala ca na mate.” (Roma 6:​23) Ke isau ni ivalavala ca na mate, ena kena ibalebale, me kilai se vanua vakacava o eli ena bibi me saumi taumada na taro oqo: Na cava ena yacovi keda nida mate?

E dau bula tale tiko beka e dua na ka se tiko tale e dua na bula ni mate na tamata? E vanua vakacava o eli, qai tamata vakacava e lako kina? E dua beka na nodra inuinui na tiko mai eli? Na iVolatabu e sauma vakadodonu na veitaro oqori qai veivakacegui tale ga.

Ena Bula Tale Tiko na Yalo?

Ena bula tale tiko beka e dua na ka e tiko e lomada, me vaka na yalo, ena gauna eda mate kina? Dikeva mada na sala a bula kina na imatai ni tamata, o Atama. E kaya na iVolatabu: “A sa bulia na tamata na Kalou ko Jiova mai na kuvu ni qele, ka ceguva ki na ucuna nai cegu ni bula, a sa yaco kina na tamata me yalo bula.” (Vakatekivu 2:7) Ena bula ga e dua ni cegu tiko, ia e sega ni rauta wale ga ni ceguvi “nai cegu ni bula” i ucuna me vakasinaiti kina na nona yatevuso ena cagi. E kena ibalebale ni a solia na Kalou “na igunibula” ina yagomate i Atama, na ka vata ga e yavalata tiko na veika bula kece e vuravura. (Vakatekivu 6:​17, NW; 7:​22, NW) Na iVolatabu e vakatoka na icegunibula oqo me “yalo.” (Jemesa 2:​26) E rawa ni vakatauvatani na yalo oya ina livaliva e yavalata e dua na misini se iyaya ni cakacaka. Me vaka ga na kena sega ni lai vuki na livaliva oya me misini se iyaya, ena sega ni lai vuki na igunibula me vaka na kabula se me muria na nodra ivalavala na kabula e yavalati ira. E sega ni vakasama qai sega na itovo e kilai kina.

O koya gona, ni mate na tamata ena lako i vei na yalona? E kaya na Same 146:4: “Sa lako tani na nonai cegu, a sa suka ko koya ki na kena qele; e na siga dina ko ya sa oti na ka e vakanananu kina.” Ni mate e dua, ena sega ni lai bula tiko na yalona ena dua tale na vanua me vaka e dua na kabula vakayalo. Ena “lesu tale vua na Kalou ko koya ka sa solia.” (Dauvunau 12:7) E kena ibalebale ni na vakatau duadua ga vua na Kalou na nona inuinui e dua me na bula ena gauna mai muri.

E vakacava na kedra ituvaki na mate? Na gauna a tauca kina o Jiova vei Atama na kena itotogi, a kaya: “Ni ko sa kuvu ni qele ga, ia ko na suka tale mo kuvu ni qele.” (Vakatekivu 3:​19) A bula tu e vei o Atama ni bera ni buli koya na Kalou mai na kuvuniqele qai vakabulai koya? E vei tale, a sega sara tu ga ni bula! Ena na gauna a mate kina o Atama, a suka lesu ina kena ituvaki ga ni bera na nona buli. Na Dauvunau 9:​5, 10, e vakamatatataka vinaka na kedra ituvaki na mate, eda wilika kina: “Ko ira na mate era sa sega ni kila e dua na ka . . . sa sega na cakacaka, se na vakasama, se na kila ka, se na vuku, e nai bulubulu.” Vakaivolatabu, na itinitini ga ni bula na mate. Na mate e sega ni kilai kina e dua na ka, vakila na ka, se vakasama.

Vanua ni Veivakararawataki Tawamudu se iBulubulu?

Nira sega ni vakila e dua na ka na mate, ena sega ni rawa me vanua ni kama o eli era na lai vakararawataki kina na tamata ca nira mate. O koya gona, e vanua vakacava o eli? Me saumi na taro oya ena vinaka meda dikeva na ka a yacovi Jisu ni mate. A vola o Luke, e dua na dauvola iVolatabu: “Ni na sega ni biu tu mai etesi [se, eli ena King James Version], se na vuca mai na lewena.”a (Cakacaka 2:​31) E vanua vakacava o eli ni a lako sara mada ga kina o Jisu? A vola na yapositolo o Paula: “Ni’u a tukuna taumada vei kemudou . . . ni sa mate na Karisito e na vuku ni nodai valavala ca me vaka nai Vola Tabu: ni sa bulu talega, ka ni sa tu cake talega e nai katolu ni siga me vaka nai Vola Tabu.” (1 Korinica 15:​3, 4) A lako o Jisu i eli, na ibulubulu, ia a sega ni biu tu kina vakadua, ni a vakaturi.

Dikeva tale ga na ivakaraitaki ni tamata yalodina o Jope, a sotava tale ga na rarawa levu. Ena nona vinakata me drotaka na ituvaki rarawataki e sotava voli, a kerea: “Mo ni vunitaki au mada e eli [se, Sheol se Seoli], ka tabonaki au, me oti mada na nomuni cudru.”b (Jope 14:​13, ena Douay Version) Sa dua na ka vakalialia me vinakata o Jope me lai vunitaki tu ena dua na vanua katakata! E kila vinaka tu o Jope ni o “eli” e ibulubulu ga, na vanua ena oti kina na nona rarawa. O koya gona, vakaivolatabu o eli na ibulubulu ga ni kawatamata era lako kina na tamata vinaka kei tamata ca.

Eli Bukawaqa​—Na Rusa Vakadua?

E rawa beka ni vakatakarakarataka tiko na rusa vakadua o eli bukawaqa? Me laurai ni duidui na bukawaqa mai vei Etesi, se o eli, na iVolatabu e kaya: “Ko mate kei bulu talega erau sa biu ruarua ki na drano buka waqa.” E ivakatakarakara wale ga “na drano” e cavuti e ke, ni rau biu kina o mate kei eli (se, Etesi), erau na sega ni kama dina kina. “Sai koya oqo [na drano bukawaqa] nai karua ni mate”​—na mate e sega kina na inuinui ni veivakaturi.​—Vakatakila 20:14.

E tautauvata na ibalebale ni drano bukawaqa kei “na bukawaqa mai Qiena [bukawaqa mai eli, ena iVolatabu Vakaviti]” a cavuta o Jisu. (Maciu 5:​22, NW; Marika 9:​47, 48, NW) E kune vaka12 ena iVolatabu Vakirisi Vakarisito na vosa “Qiena,” qai dau vakaibalebaletaka ga na buca o Inomi, e koto ena taudaku ni bai kei Jerusalemi. Ena gauna a bula voli kina o Jisu e vuravura, e dau isovasova tu ni benu na buca oqo, “na vanua e dau viritaki kina na yagodra mate na tamata ca, yago ni manumanu mate, kei na veika dukadukali kece ga.” (Smith’s Dictionary of the Bible) Ena sova kina na sulifure me kama tiko ga na benu. A veiganiti gona kina na nona taurivaka o Jisu na buca oya me vakaibalebaletaka na rusa vakadua.

Me vakataki Qiena ga, na drano bukawaqa e vakaibalebaletaka na rusa vakadua. Erau na rusa vakadua o mate kei etesi ni rau na “biu ruarua” ina drano bukawaqa, ra na qai sereki na kawatamata mai na ivau ni ivalavala ca kei na mate. Era ‘vakaivotavota’ tale ga ena drano oya o ira na sega ni veivutunitaka na nodra ivalavala ca. (Vakatakila 21:8) Era na vakarusai vakadua. Ena yasana kadua, o ira na tiko mai eli, na ibulubulu ni kawatamata, ena nanumi ira na Kalou ena bula uasivi sa tu mai liu.

Vakalalai o Eli!

E kaya na Vakatakila 20:13: “Na wasawasa sa soli ira na mate era sa tiko kina, o mate talega kei bulu erau sa soli ira na mate era sa tiko kina.” Io, vakaivolatabu o eli ena vakalalai. A yalataka o Jisu, “sa lako mai na gauna era na rogoca kina na domona [domo i Jisu] ko ira kecega e nai bulubulu, a ra na lako maikina.” (Joni 5:​28, 29) Dina ga nira sega ni lai bula tale tiko ena dua na vanua, ia era na vakaturi, se ra vakabulai tale ina vuravura e vakavoui me parataisi, o ira na vica na milioni na mate e nanumi ira na Kalou o Jiova.​—Luke 23:43; Cakacaka 24:15.

Ena vuravura vou ni Kalou, era na sega ni mate tale na tamata vakaturi oti ke ra talairawarawa ina nona lawa dodonu. (Aisea 25:8) O Jiova “ena tavoya tani kecega na wai-ni-mata mai na matadra; ia ena sega tale na ciba, se na rarawa, se na tagi, ka na sega tale na vutugu: ni sa takali tani na ka makawa.” (Vakatakila 21:4) Sa dua dina na ituvaki marautaki e waraki ira na tu mai eli​—“nai bulubulu”! Oqori e dua na vuna vinaka meda vakalevutaka kina na noda kilaka me baleti Jiova na Kalou kei na Luvena, o Jisu Karisito.​—Joni 17:3.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 5]

A masulaka o Jope me lai vunitaki tu e eli

[iYaloyalo ena tabana e 6]

Bukawaqa mai Qiena​—e vakaibalebaletaka na rusa vakadua

[iYaloyalo ena tabana e 7]

‘Era na lako tani mai na ibulubulu o ira na tu kina’