Na Cakacaka Sega ni Dei, Sega ni Marautaki

E KA bibi vua na tamata “na nona dodonu me cakacaka,” e kaya na Universal Declaration of Human Rights ni Matabose kei Vuravura. Ia e sega ni dau dei na dodonu oqori ena veigauna kece. Na dei ni cakacaka e vakatau ina vuqa na ituvaki​​—⁠mai na ituvaki vakailavo ni vanua eda vakaitikotiko kina, ina ituvaki vakailavo ni vuravura raraba. Se mani cava e vakatau kina, ni sa sega na cakacaka se rivarivabitaki na kena dei, e dau yaco na tayabe, vakacaca, kei na nodra dabe na tamata cakacaka. Era sotava na leqa oqo e levu na vanua. Na vosa sara mada ga na “cakacaka, e rawa ni vakavurea e vuqa na mataqali yalo,” e kaya e dua na dauvolavola.

E levu na vuna e bibi kina vei keda me dua na noda cakacaka. Ni sega wale ga nida rawailavo kina, ia e vakavinakataka tale ga na noda vakasama kei na lomada. Ni cakacaka e vakaceguya na noda vinakata me dua na keda yaga, qai vakainaki na noda bula. E rawa tale ga ni vukei keda meda kua ni beci keda. E so sara mada ga era sa rawati ira vinaka tu, se o ira sa dodonu mera cegu mai na cakacaka, era se via cakacaka tiko ga. Io, e ka bibi dina na cakacaka, ni gauna e sega kina ena basika na leqa.

Ena yasana kadua, e so era sa sega ni marautaka na nodra cakacaka ni sa rui tarabi vakalevu na nodra itavi e valenicakacaka. Me kena ivakaraitaki, ena vuku ni kena veiqatitaki na tubu ni veivoli ena gauna oqo, sa qai levu tiko ga na iwiliwili ni kabani era vakalailaitaka na iwiliwili ni nodra tamata cakacaka me lailai kina na ilavo era vakayagataka. E sega ni vakabekataki ni na tarabi oqo vei ira na kena vo ni tamata cakacaka, ni na levu cake sara kina na nodra cakacaka.

Na inaki ni kena binikasauru na misini vovou, oya me vakarawarawataka qai vakatotolotaka na cakacaka, ia oqo sa mai vakaikuritaka tale na kena tarabi na itavi e valenicakacaka. Me kena ivakaraitaki, ni tu na kompiuta, fax, kei na Internet e sa rawa kina vei ira na tamata cakacaka mera kauta i vale na nodra cakacaka nira sa suka, sa sega nira vakaduiduitaka kina na ka me caka e vale kei na vanua ni cakacaka. E vakila e dua na tamata cakacaka ni sa vaka me lewai koya tu vakatawarairai na pager kei na mobile phone ni nona kabani, me vaka sara ga e tuiraki koya tu na nona boso ni cakacaka.

Ena veiveisau ni noda bula vakailavo kei na iyaya ni cakacaka, era nuiqawaqawataka kina e vuqa na uabula nira na raici me sa sega na kedra yaga qai sa dodonu mera cegu ni bera nira yacova na kena gauna. Ena ituvaki oqo, e kaya kina na komisina vakacegu ni Human Rights, o Chris Sidoti: “E kena irairai ni nanumi ke o sa yacova na yabaki 40, ena dredre mo kila na vakayagataka na kompiuta se misini vovou tale e so.” E vuqa gona na tamata cakacaka vinaka, e liu era dau raici ni tudonu sara tu ga na bula ni nodra cakacaka, ia ena gauna oqo era sa raici mera tawayaga ni tukuni nira sa qase. Sa dua dina na ka vakaloloma!

Ena veiyabaki wale tiko ga oqo, e kunei ni sa qai torosobu ga vakalevu na ivakarau ni cakacaka, qai sega tale ga na dina ina kabani. “Ni sa sega ni dua na ka vua na kabani me vakacegui ira na nona tamata cakacaka ni tadre ga vakalailai na makete ni voli sea, sa rauta mera sa sega tale ga ni dina na tamata cakacaka ina kabani,” e kaya na ivola vakavaranise na Libération. “Eda cakacaka gona me baleti keda ga, sega ni baleta na vinaka ni kabani.”

Dina ni sa qai rewailagi ga na leqa me baleta na cakacaka, era se gadreva ga na tamata mera cakacaka. O koya gona ena veiveisau ni noda gauna oqo, ena rawa vakacava vua e dua me bucina na rai e veiraurau me baleta na cakacaka saumi, ena gauna vata oya me marautaka qai dei tale ga kina?

[iYaloyalo ena tabana e 3]

E kena irairai ni sa qai vakaikuritaka na tarabi ni itavi e valenicakacaka na veimisini vovou ena gauna oqo