iTalanoa ni Nona Bula
Kalougata o Koya sa Nona Kalou o Jiova
TALANOATAKA O TOM DIDUR
Sa redetaki oti tu na valenisoqo. E namaki nira na le 300 era na tiko ena soqo ni tabacakacaka e Porcupine Plain, ena yasana o Saskatchewan, mai Kenada. A tekivu lutu ena Vukelulu na ucacevata, qai Vakaraubuka sa sega tale ni dua na vanua e vo se me laurai rawa ni sa ubia kece tu na veibuca na ucacevata. E lutu na ivakarau ni batabata ina -40 na dikiri celsius. Era le 28 era a tiko ena soqoni, wili kina o ira na gone. Au se yabaki 25 kina, qai dua na ka na noqu taqaya ni oqo e imatai ni soqo ni tabacakacaka meu veiqaravi kina vakaivakatawa ni tabacakacaka. Ni bera ni oni kila na ka a yaco ena soqo oya, meu tei talanoataka mada na sala au mai marautaka tu kina na taba ni veiqaravi lavotaki oqo.
AU IKARUA ni iotioti vei keitou na le walu na veitacini tagane. E qase duadua o Bill, tarava o Metro, qai o John, o Fred, o Mike, qai o Alex. Au a sucu ena 1925, qai gone duadua o Wally. Keitou a vakaitikotiko volekata na tauni o Ukraina, e Manitoba, e tiko kina e dua na nodrau iteitei lailai na neitou itubutubu, o Michael kei Anna Didur. A cakacaka ena salaniqiqi o Ta, a lesi me dau qarava e dua na kena iwase. Ia, keitou a tiko ga ena iteitei baleta na bure e vakarautaki me nodra na tamata cakacaka e tara tu sara vakayawa qai sega ni ganita me bula kina e dua na vuvale levu. E levu na gauna e dau yali tu o Ta, mani susugi keitou ga kina o Na. Tiko na gauna, e dau lako tale ga o Na me dua na macawa se sivia me lai qaravi Ta, ia e dau raica o koya me keitou vulica na vakasaqa, vavavi, kei na cakacaka kece ni vale. Me vaka ni keitou lewe tu ni lotu Katolika Vakirisi, e dau vakavulici keitou tale ga o Na ni keitou se gone me keitou cavuqaqataka na masu qai vakaitavi tale ga ena so na veiqaravi vakalotu.
Rogoca na Ka Dina Mai na iVolatabu
Noqu gagadre meu kila na iVolatabu a tekivu sara ga niu se itabagone. E dua keitou tiko veitikivi e iVakadinadina i Jiova, e dau veisiko wasoma mai vale qai dau wilika na veitikinivolatabu e vakamacalataki kina na Matanitu ni Kalou, Amaketoni, kei na veivakalougatataki ena sotavi ena vuravura vou. A sega ni taleitaka sara ga o Na na ka a vakamacalataka tiko, ia erau a taleitaka o Mike kei Alex. Na veika rau vulica a vakavuna me rau bese ni curu ina mataivalu donuya na iKarua ni iValu Levu ena vuku ni nodrau lewaeloma. A mani bala kina vakalekaleka i valeniveivesu o Mike, qai kau vakavesu o Alex ina keba ni veivakararawataki e Ontario. Toso na gauna, rau ciqoma tale ga na ka dina o Fred kei Wally. Ia, eratou a sega ni ciqoma na ka dina o iratou na qase vei keitou. Ena vica vata na yabaki, a saqata sara mada ga o Na na ka dina ia e muri keitou a kurabui ni a qai vakabauti Jiova. A papitaiso o Na ni sa yabaki 83 qai mate ni sa yabaki 96. A taleitaka tale ga o Ta na ka dina ni bera nona mate.
Niu sa yabaki 17 au lako i Winnipeg meu qara cakacaka saumi, meu lai veimaliwai tale ga kei ira era na vukei au meu vulica na iVolatabu. A vakatabui tu ena gauna oya na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova, ia a vakayacori wasoma tiko ga na soqoni. Na imatai ni soqoni au tiko kina a vakayacori ena dua na vale vakaitaukei. Me vaka niu a susu mai ena vakabauta ni lotu Katolika Vakirisi, e vou vei au na veika au rogoca. Ia, toso tiko sa qai matata vei au na vuna e sega ni vakaivolatabu kina na nodra vakaduiduitaki na iliuliu ni lotu kei ira na lewenilotu, kei na vuna e sega ni vakadonuya kina na Kalou na nodra dau vakalougatataka na iliuliu ni lotu na veika vakaivalu. (Aisea 2:4; Maciu 23:8-10; Roma 12:17, 18) E veiganiti qai vakaibalebale cake sara na bula tawamudu ena Parataisi e vuravura mai na kena ena dua na vanua yawa.
Au vakadeitaka ni oqo na ka dina, au mani yalataki au kina vei Jiova qai papitaiso ena 1942 mai Winnipeg. Ena 1943 sa vakatarai tale kina na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova mai Kenada, qai toso totolo sara na nodra cakacaka vakavunau. A tara sara ga na lomaqu na ka dina mai na iVolatabu. Au marau niu a lesi meu dua na qase ni ivavakoso qai vakaitavi tale ga ena ituvatuva e dau lesi kina e dua na qase me lai vunau ena dua na ivavakoso, vaka kina na noqu cakacaka ena veiyalava ribayawa. Noqu dau tiko gona ena veisoqo lelevu mai Mereke e vukei au vakalevu ena noqu toso vakayalo.
Vakalevutaka Noqu Veiqaravi Vei Jiova
Ena 1950, au a kerea meu cakacaka vakapainia, qai Tiseba ni yabaki oya, au sa sureti meu ivakatawa ni tabacakacaka. Au marau ni tabacakacaka au vakavulici kina a volekati Toronto ga qai vakavulici au o Charlie Hepworth, e dua na tacida yalodina qai buta vinaka ena cakacaka oqo. Au marautaka tale ga niu rawa ni vakayagataka na iotioti ni macawa ni noqu vuli meu tomani tuakaqu o Alex, e sa ivakatawa ni tabacakacaka tiko e Winnipeg.
Na imatai ni noqu soqo ni tabacakacaka, me vaka e cavuti ena itekivu ni ulutaga oqo, e guiguilecavi dredre. Au a leqataka na kena cicivaki. Cava tale, ni a vakaogai keimami qai vakamarautaki keimami kece na neimami ivakatawa ni tikina, o Brother Jack Nathan. Keirau vakamacalataka vakalekaleka na porokaramu ni soqo ni tabacakacaka vei ira na sa tiko rawa. Keimami veivukevuke na talanoataka na veika dredre e sotavi, vakatovotovotaka na vunau e veivale, veisikovi lesu, kei na kena vakatasuasuataki na caka vuli iVolatabu. Keimami lagasere ni vakavinavinaka. Dua na ka na levu ni kakana. Keimami gunu kofi qai kana pai ena veiyarua na aua. So vei keimami era moce ena idabedabe balavu se ena buturara, o ira na kena vo era moce ena fuloa. Ena Sigatabu sa via mamada na lutu ni ucacevata, ra mani tiko rawa kina ena vunau soqovi levu e le 96. Au vulica ena ituvaki oqo meu vosota na veituvaki dredre.
Noqu ilesilesi vakatabacakacaka e tarava au a lesi sara ina vualiku kei Alberta, vaka kina e British Columbia, kei na Yukon Territory, na vanua e sega ni dau dromu kina na matanisiga. E gadrevi dina vei au na vosota kei na qaqarauni niu cabesiro ena gaunisala sukusukura na Alaska Highway niu muri mai Dawson Creek, e British Columbia, meu lako i Whitehorse, e Yukon (rauta ni 1,477 na kilomita). E ka ni bolebole dina na lako ena vanua e dau sisi kina na ucacevata, na sisisi ni gaunisala ena veiulunivanua, qai dredre ni laurai na ka ni kaukaua na cagina ni ucacevata.
Au drukataka na tete ni ka dina ena vualiku kei vuravura. Ena dua na gauna, keirau a sikova yani kei Walter Lewkowicz e dua na bure e toka volekata na koro o Lower Post, e British Columbia, ena Alaska Highway volekata na iyalayala kei Yukon Territory. Keirau kila ni tawa tiko ni laurai vakalailai na rarama ni cina ena kena katubaleka. Sa rauta toka na ciwa ena yakavibogi, na gauna keirau tukituki kina. A kaya mai e dua na turaga me keirau curu yani, mani keirau curu sara. Keirau kurabui ni raica e dua na kenaturaga e davo tu ena nona imocemoce qai wilika tiko Na Vale ni Vakatawa! E itabataba vou ni vakatauvatani kei na kena keirau veisoliyaka voli. A vakamacalataka o koya ni dau vakau mai nona meli ena waqavuka. Sa rauta me sega vei keirau na itabataba vovou baleta sa sivi oqo e walu na siga na neirau biuta mai na ivavakoso. A vakatakila na yacana na turaga oqo me o Fred Berg, dina ga ni sa dau vakaikere tu mai ena vica vata na yabaki, oqo e sa qai imatai ni gauna mera sikovi koya mai na iVakadinadina i Jiova. A cikevi keirau o Fred me keirau moce na bogi oya. Keirau a wasea rawa kina vua e vuqa sara na ka dina e yavutaki ena iVolatabu qai keirau tuvanaka mera dau sikovi koya e so tale na iVakadinadina era dau lako wasoma ena yasayasa oya.
Au a qarava tiko e tolu na tabacakacaka lalai me vica vata na yabaki. E kovuti Grande Prairie, e Alberta, mai na tokalou me yaco i Kodiak, e Alaska, mai na ra, e sivia e 3,500 na kilomita na kena yawa.
Au marautaka niu a vulica kina ni o Jiova e dau yalololoma vei ira na tamata kece, ena veivanua ribayawa se ena vanua cava tale. Na yalo tabu ni Kalou e uqeta na nodra vakasama kei na lomadra era tu vakarau mera rawata na bula tawamudu. E dua gona vei ira o Henry Lepine mai Dawson City, e Yukon, e vakatokai nikua me o Dawson. A vakaitikotiko o Henry ena dua na vanua ribayawa. Sa sivi oqo e 60 na yabaki nona se sega ni bau biuta vakadua na yasayasa e dau keli kina na koula me lako ina dua tale na vanua. Ia, a uqeta na kenaturaga e yabaki 84 oqo na yalo i Jiova me lakova e sivia na 1,600 na kilomita me tiko ena soqo ni tabacakacaka mai Anchorage, dina ni se sega vakadua ni bau tiko ena dua na soqoni vakaivavakoso. A marautaka o koya na porokaramu kei na veimaliwai. Ni lesu i Dawson City, a yalodina tiko o Henry me yacova ni mate. Era dau lomatarotarotaka e levu era kilai Henry se cava a uqeta na kenaturaga oqo me bolea na ilakolako balavu oya. Nodra via kila na vuna, e yaco kina mera ciqoma e vica na itabaqase na ka dina. Ena sala oya, a solia kina o Henry e dua na ivakadinadina vinaka.
Vakila Nona Yalololoma o Jiova
Ena 1955, au marau niu a sureti meu lai vuli ena ika26 ni kalasi ni Watchtower Bible School of Gilead. E vaqaqacotaka na noqu vakabauta na veika au vulica qai vukei au meu toro voleka vei Jiova. Ni oti na tuvaitutu, au a lesi meu tomana noqu cakacaka vakatabacakacaka e Kenada.
Rauta ni dua na yabaki na noqu veiqaravi voli ena yasana o Ontario. Oti oya au a lesi sara ina vualiku kei Alaska, e vanua rairaivinaka. Au se rawa ni raitayaloyalotaka na rairai totoka ni vanua nida lako voli e gaunisala, na makare ni veiuciwai kei na ulunivanua e solegi tu ena ucacevata. Ena vulaikatakata, e vakatubuqoroqoro na sarava na veibuca ni robota tu na veimataqali senikau. E savasava na wai qai bulabula na cagi. Era bula welewelei kina na bea, wolifa, moose, caribou, kei na so tani tale na manumanu kila.
Ia, e tiko na ka ni bolebole au sotava e Alaska—sega ni veisau wale ga ni draki ia na yawa tale ga ni veiyalava. Na yalava ni noqu tabacakacaka e tekivu mai na tokalau ina ra, e kovuta oqo e 3,200 na kilomita. Ena gauna oya, e sega ni dau vakarautaki na motoka vei ira na ivakatawa ni tabacakacaka. Sa ra qai bole na tacida ena vanua oya mera draivataki au mai na dua na ivavakoso ina dua tale. So na gauna, au na kerekere vodo vei ira na saravanua se o ira na dau usana na ivoli ena nodra lori lelevu.
Au sotava na ituvaki oqo ena dua na vanua ena Alaska Highway, ena kedrau maliwa na basoga ni sala i Tok, e Alaska, kei Mile 1202, se ena yasayasa na Scotty Creek. Na kedrau veiyawaki na valenivolavola ni kasitaba ni vanua e rua oqo e rauta ni 160 na kilomita. Au lako sivita mai Tok na valenivolavola ni kasitaba ni Mereke qai vodo mai me rauta ni 50 na kilomita. Ni oti oya sa sega tale ni dua na motoka e lako mai, au mani taubaletaka e sivia ni 40 na kilomita ena rauta ni tini na aua. Au qai kila e muri ni a tarovi kece na lori kei na motoka ena gaunisala oya niu sivita na vanua era tu kina na tabana ni kasitaba, ni a sisi na ucacevata ena dua na vanua vakalailai e liu. Ena bogilevu tutu a lutu na ivakarau ni batabata ina –23 na dikiri celsius, ia e rauta ni 80 tale na kilomita me qai yacova na vanua ni vakaruru voleka duadua. Au gadreva dina e dua na vanua ni vakaruru meu vakacegu kina.
Ena noqu gera voli, au raica sara e dua na motoka lala e gaunisala, e sa tabulu tu vakalailai ena ucacevata. Au vakasamataka, keu curu rawa e loma meu moce ena kena idabedabe dakoba, au na vosota rawa na bogi liliwa. Au mani vagalalataka e so na ucacevata meu dolava rawa kina na kena katuba, au qai kunea ni sa kau laivi kece na kena iyaya vakavo ga na kaukamea e loma. Ia, au marau ni vakalailai ga e liu, au raica kina e dua na bure e lala tu. A sega ni rawarawa noqu curu e loma kei na noqu vakawaqa buka, ia au a vakacegu rawa me vica na aua. Ena matakalailai, au a vodo rawa meu yaco ina dua tale na icili, au a kana kina qai vadreti tale ga na ligaqu a mavoa tu.
Vakavuna na Tubu ena Vualiku o Jiova
E veivakauqeti dina na imatai ni noqu veisiko e Fairbanks. E vuavuaivinaka na cakacaka vakaitalatala, qai rauta nira le 50 era tiko ena vunau soqovi levu ena Sigatabu. Keimami a soqoni ena nodrau itikotiko na daukaulotu o Vernor kei Lorraine Davis. E laurai na ulu ni tamata nira iro mai ena valenikuro, rumunimoce, kei na pasese mera rogoca na vunau. Ni vaka oya na nodra tataleitaki keitou kila kina ni na vinaka me dua na Kingdom Hall ni na vuavuaivinaka kina na cakacaka vakavunau e Fairbanks. Ena veivuke i Jiova, keitou volia rawa kina e dua na vale levu vinaka, a valenidanisi e liu, qai tokitaki ina dua na tikiniqele veiganiti. A keli e dua na kena toevu, qai tara na kena valelailai vaka kina na misini e dau vakatakata na cagi e lomanivale. Ena loma ni dua ga na yabaki, sa tara oti e dua na Kingdom Hall e Fairbanks. Gauna sa tara oti kina na kena valenikuro, sa vakayagataki sara na vale ni soqoni oqo me caka kina na soqo ni tikina ena 1958, e le 330 era a tiko kina.
Ena vulaikatakata ni 1960, au lako ena dua na ilakolako balavu ena motoka ina nodra itikotiko liu na iVakadinadina i Jiova e Niu Yoka, meu lai vuli tale kei ira kece na ivakatawa dauveilakoyaki mai Mereke kei Kenada. Noqu tiko e kea, a vakatarogi au o Brother Nathan Knorr kei na so tale na tacida me baleta na kena sagai me tara e dua na valenitabana e Alaska. Oti tale e vica na vula, keimami a marau ni rogoca me tekivu mai na 1 Sepiteba, 1961, sa na dua ga na valenivolavola ni tabana e Alaska. A lesi o Brother Andrew K. Wagner me liutaka na cakacaka ena valenitabana. Rau a veiqaravi tu kei watina o Vera mai Brooklyn me 20 na yabaki, rau bau cakava tale ga na cakacaka ni ivakatawa dauveilakoyaki. A marautaki na tauyavutaki ni valenivolavola ni tabana mai Alaska, ni vakalailaitaka kina na nona veilakoyaki na ivakatawa ni tabacakacaka qai rawa tale ga kina me qarava vakalevu cake na veika era gadreva na veivavakoso, kei na veiyalava ribayawa.
Na vulaikatakata ni 1962 a gauna marautaki ena Vualiku ni a vakatatabutaki kina na valenitabana mai Alaska, qai vakayacori tale ga na soqo ni tikina e Juneau, mai Alaska. A tara na Kingdom Hall vou e Juneau kei Whitehorse, e Yukon, ra qai tauyavutaki tale ga e vica vata na iwasewase vou ribayawa.
Lesu i Kenada
Ena loma ni vica na yabaki, keirau dau veivolavolai tiko kei Margareta Petras mai Kenada. A tekivu painia o Reta, e dau kacivi ena yaca oya, ena 1947, a tuvaitutu mai Kiliati ena 1955, qai painia tiko ena tokalau kei Kenada. A vakadonuya na noqu vosaki koya. Keirau mani vakamau e Whitehorse ena Feperueri 1963. Ena vulaibotabota ni yabaki oya, au a lesi meu cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka ena ra kei Kenada. Keirau a marautaka na neirau veiqaravi e kea ena 25 na yabaki e tarava.
Ena vuku ni tauvimate, keirau a lesi me keirau cakacaka vakapainia lavotaki e Winnipeg, mai Manitoba ena 1988. E okati tale ga kina na kena qaravi na Assembly Hall me rauta ni lima na yabaki. Keirau se marautaka tiko ga na vakaitavi ena nodra vukei e so mera tisaipeli ena kena levu keirau rawata. Ena cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka, keirau a tekivutaka e vuqa na vuli iVolatabu qai soli vei ira e so tale mera tomana na veivakavulici. Ia ena gauna oqo, ena vuku ni nona yalololoma o Jiova keirau tekivuna na vuli iVolatabu qai marautaka na raica na nodra toso mera yalayala ra qai papitaiso.
Au vakadeitaka ni sala uasivi duadua ena noda bula oya na noda qaravi Jiova. E vakaibalebale qai marautaki, kei na kena vakatitobutaka na noda lomani Jiova e veisiga. Oqori sara ga na ka e kauta mai na marau dina. Se itavi cava eda lesi kina, se vanua cava ga eda bula tu kina, eda duavata ga kei na ka e kaya na daunisame: “Sa kalougata na tamata sa nodra Kalou ko Jiova”!—Same 144:15.
[iYaloyalo ena tabana e 24]
Ena cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka
[iYaloyalo ena tabana e 25]
Sikovi Henry Lepine e Dawson City. Au duri tu ena imawi
[iYaloyalo ena tabana e 26]
iMatai ni Kingdom Hall e Anchorage
[iYaloyalo ena tabana e 26]
Keirau kei Reta, ena 1998