Na Lotu​—E Vakauqeta na Ka Vinaka se Ka Ca?

“AU RAWA ni kaya niu dinau tu ina lotu Vakarisito ena levu ni ka vinaka e cakava ena noqu bula, au vakabauta ni dinau sara tale tu ga kina o vuravura, vakauasivi na iwase ni tamata e bula donuya na loma ni 2000 na yabaki sa oti.”​—iVakamacala Taumada, Two Thousand Years​—The First Millennium: The Birth of Christianity to the Crusades.

Na vosa ni veivakacaucautaki oqo me baleta na “lotu Vakarisito” a kaya o Melvyn Bragg, e dua na turaga ni Igiladi, e dauvolaivola, e daukacikacivaki tale ga ena retioyaloyalo. Na ka e kaya e vakavotuya na nodra nanuma e lewe vica vata na milioni e veiyasa i vuravura era yalodina ina lotu, se mani lotu cava. Era sega vakadua ni vakatitiqataka na yaga ni lotu ena nodra bula. Kena ivakaraitaki, e dua tale na dauvolaivola e kaya ni lotu Musulimi “e yavutaki kina na ivakarau ni nodra bula e dua na iwase levu ni tamata . . . [sa yaga dina] ina bula ni kawatamata.”

iTavi ni Lotu​—Vinaka se Ca?

Ia na vosa e cavuta tarava o Bragg e vakavure vakasama, e lomatarotarotaka se vakavinakataka dina na bula na lotu se sega. E tomana: “E dinau tale tu ga vei au na lotu Vakarisito.” Ena vuku ni cava? E kaya: “Me baleta na veicati, ivakarau ca, veivakalolomataki kei na yalobe e sa ivakatakilakila tu ni kena ‘itukutuku ni veigauna.’ ”

E vuqa era na kaya ni veitovo oqori e sa takava tu e levu na lotu ena veitabagauna. Era raica na lotu me vaka e dua na ka vinaka ena bula ni kawatamata​—ia ni laurai na kena dina, e ubia tu nodra itovo rakorako kei na nodra ivalavala vakaturaga na veivakaisini kei na lasu. (Maciu 23:​27, 28) E kaya na Rationalist Encyclopædia: “Na usutu tabaki vakalevu duadua ena noda ivola oya ni yaga sara ga na lotu ni vakararamataka na noda bula.” E kuria: “Ia e veibasai sara ga na veika e yaco ni dikevi na volaitukutuku ni kawatamata.”

Ni o wilika e dua na niusiveva nikua, e sega ni tukuni rawa na levu ni kedra itukutuku na iliuliu ni lotu era vunautaka na loloma, veisaututaki, kei na veinanumi, ia era bukana sara tiko ga na veicati ra qai vakayacora oqo ena yaca ni Kalou me vakadonuya nodra veivakamatei. Sa rauta mera nanuma kina e vuqa ni lotu sara ga e vakacaraka tiko na bula.

E Vinaka Beka me Kawaboko na Lotu?

E so sa ra vakadeitaka, me vakataki koya na vuku ni Igiladi o Bertrand Russell, ni vinaka cake ke yaco na gauna “mera vakawabokotaki na lotu kece.” Era vakabauta ni iwali duadua ga ni leqa kece ni kawatamata na kena vakawabokotaki na lotu. Ia era guilecava ni o ira sara ga na cata tiko na lotu era vakabulabulataka tiko na veicati kei na sega ni veiciqomi. Me vaka na ka e kaya na dauvolaivola ni lotu o Karen Armstrong: “Na nodra vakamatei vakayauyau na Jiu ena iKarua ni iValu Levu e vakadinadinataka ni rawa ni yaco na veivakalolomataki ke sega na lotu, me vaka ga na veivakalolomataki e cakava na lotu ena veitabagauna.”​—The Battle for God​—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam.

O koya gona, e vakavinakataka beka na bula na lotu, se vakavuna na leqa ni kawatamata? E iwali beka ni veileqa oqo na kena vakawabokotaki na lotu kece? Dikeva mada na ka e kaya na iVolatabu ena ulutaga e tarava. O na rairai kurabuitaka na kena isau.