Meda Saga Tiko Ga Meda iTalatala Maqosa, Da Qai Kua ni Vaqiqotaka na Noda Rai

“Au sa yaco me’u ka kece ga vei ira na tamata kece ga me’u vakabulai ira kina e so e na sala kece ga e rawa.”—1 KORINICA 9:22, VV.

1, 2. (a) Na cava soti e vakaraitaka ni a laulau sara na nona cakacaka vakaitalatala na yapositolo o Paula? (b) E vakamacalataka vakacava o Paula na nona rai me baleta na nona ilesilesi?

NA TURAGA ena veivosakitaki oqo, a rawarawa sara na nona veimaliwai kei ira na vetaicake se tamata vuli vinaka ena nona gauna, ia, a sega tale ga ni dredre vua me maliwai ira na daucula valelaca era sega soti ni rawaka. Na nona ivakamacala e rawai ira na vakailesilesi ni matanitu o Roma, kei ira sara tale ga na tauvanua ena yasayasa vakafirijia. Na nona ivola e sega wale ga ni uqeti ira na kai Kirisi e dau raba na nodra rai, e vakavure vakasama tale ga vei ira na Jiu yaloqiqo. A sega wale ga ni sabaya rawa na nodra ile na vakalelewa, e dau lauti ira tale ga na momona ni nona ivakamacala. E dau saga me yavutaka na ka e tukuna ena dua na vakasama e duavata kina kei ira era vakarorogo, me rawa ga nira vukei e so mera vakabauti Karisito.​—Cakacaka 20:21.

² E veivosakitaki tiko oqo na yapositolo o Paula, e sega ni vakabekataki ni dua o koya na italatala maqosa qai laulau sara na nona cakacaka vakaitalatala. (1 Timoci 1:12) O Jisu sara ga a lesi koya ‘me kauta na yacana [yaca i Jisu] ina matadra na Veimatanitu Tani, kei ira na tui, kei ira na luve i Isireli.’ (Cakacaka 9:15) A raica vakacava o Paula na nona ilesilesi? E kaya: “Au sa yaco me’u ka kece ga vei ira na tamata kece ga me’u vakabulai ira kina e so e na sala kece ga e rawa. Au sa cakava na ka kece ko ya e na vuku ni i tukutuku vinaka me’u bau vakaivotavota kina” kei ira na tani “e na kena kalougata.” (1 Korinica 9:19-23, VV) Na cava e rawa nida vulica vei Paula me vukei keda me laulau kina na noda cakacaka vakavunau kei na noda veivakavulici?

A Colata na iTavi Dredre ena Gauna sa Tavuki Kina

3. A raici ira vakacava na lotu Vakarisito o Paula ni bera na nona tavuki?

³ Sa rauti Paula beka ga na itavi a lesi vua ni a turaga dau yalovosovoso qai veinanumi? Sega sara! Na nona yalodua mada ga ena lotu o Saula (na yaca i Paula e liu) a vakavuna me tusaqati ira kina vakaukaua na imuri i Karisito. Ni se cauravou, a vakadonuya na vakaviriki mate i Sitiveni. Oti na laba oya, sa qai voravora ga na nona vakasasataki ira na lotu Vakarisito. (Cakacaka 7:58; 8:1, 3; 1 Timoci 1:13) “A sega ni cegu ko Saula e na nona tauca tiko ga na vosa ni via veivakararawataki kei na veivakamatei vei ira na tisaipeli ni Turaga.” A sega ni yala ga e Jerusalemi na nona vakacacani ira na tisaipeli, e bau lai yaco sara ina vualiku, i Tamasiko.—Cakacaka 9:1, 2, VV.

4. Na rai cava a gadrevi me veisautaka o Paula me rawa kina ni vakayacora na itavi a lesi vua?

⁴ De dua na vu ni nona cata matua na lotu Vakarisito o Paula, na nona nanuma ni lotu vou oqo ena vakacuruma mai e so na vakasama tani ena vakaleqa na vakabauta vakajiu. Vakauasivi ni o Paula e dua vei ira na Farisi, na ilawalawa era “dau tawasei ira tani” tu ga. (Cakacaka 23:6) Sa na wacava na nona kurabui o Paula ni qai tukuni tale vua ni sa digitaki koya na Kalou me lai vunautaki Karisito vei ira sara ga e cati ira ni mate—o ira na kai Matanitu Tani! (Cakacaka 22:14, 15; 26:16-18) Ra sega mada ga ni dau kanavata na Farisi kei ira era nanuma nira ivalavala ca! (Luke 7:36-39) E sega gona ni vakabekataki ni dua na sasaga levu a cakava o Paula me veisautaka rawa kina na nona rai me salavata kei na loma ni Kalou mera bula na tamata kece ga.—Kalatia 1:13-17.

5. Eda rawa ni vakatotomuri Paula vakacava ena noda cakacaka vakaitalatala?

⁵ De na vinakati meda vakayacora tale ga oqori. Vakauasivi ni tubu tiko ga na levu ni duikaikai era duivosavosa eda sotava ena noda cakacaka vakavunau. Sa na gadrevi ga kina meda vakalewa tale mada na noda rai da qai kauta laivi na yalo ni veivakaduiduitaki. (Efeso 4:22-24) Se da vakila se sega, e dau lewa na noda rai na nodra rai na wekada, vaka kina na vanua eda susu se da vuli kina. Na veika oqo e rawa ni vaqiqotaka na noda rai se bucina na yalodua kei na veivakaduiduitaki. Ia, e dodonu meda cavuraka laivi na rai vaka oqo me vuavuaivinaka kina na noda vakasaqarai ira na tamata era vaka na sipi, da qai vukei ira. (Roma 15:7) Oqori sara ga na ka a cakava o Paula. A tu vakarau me veisau me rawa ni vakarabailevutaka na nona cakacaka vakaitalatala. E uqeti koya na nona loloma me saga me laulau na iwalewale ni nona veivakavulici, e yaga sara tale ga ke da vakatotomuria. Io, nida dikeva na nona cakacaka o Paula, na “nodrai apositolo na veimatanitu tani,” eda raica ni sega ni vaqiqotaka na nona rai me duadua tu ga na ivakarau ni nona vunau, e dau kauai qai maqosataka na nona vunau kei na veivakavulici.a—Roma 11:13.

Na iTalatala Maqosa ena Veivakavulici

6. E laurai vakacava ni dau kauai o Paula ina ivakarau ni nodra bula na rogoci koya, na cava a qai yaco?

⁶ E dau kauai o Paula ena ka era vakabauta o ira era rogoci koya, vaka kina na nodra ivakarau ni bula. Laurai oqo ena nona vosa vei Tui Akaripa II. A tukuna o Paula vua na tui “ni kemuni sa kila kecega na nodrai valavala na Jiu kei na veika era sa dauveiletitaka.” Sa qai maqosataka o Paula na nona vakayagataka na ka e kila ni vakabauta o Akaripa, me rau veivosakitaka na ka e matata tu vua na tui. Na momona kei na matata vinaka ni ivakamacala i Paula, e tini kaya kina o Akaripa: “Sa vo e lailai mo rawai au me’u lotu va-Karisito.”​—Cakacaka 26:2, 3, 27, 28.

7. E laurai vakacava ena iwalewale e vakayagataka o Paula mai Lisitira, ni sega ni vaqiqotaka na nona rai me duadua tu ga na ivakarau ni nona vunau?

⁷ E laurai tale ga ni sega ni vaqiqotaka o Paula na nona rai me duadua tu ga na ivakarau ni nona vunau. Dikeva mada na duidui ni iwalewale a vakayagataka ena nona tarovi ira na ilawalawa ena koro o Lisitira era a via sokaloutaki rau kei Panapasa. Tukuni nira vosa vakalikeonia na ilawalawa oya, ra qai sega soti ni vuli vinaka, e butobuto tale ga na nodra itovo ni bula. E kaya na Cakacaka 14:14-18, ni a vakamacalataka vei ira o Paula na vakasakiti ni veika buli, okati kina na vuata ni vanua me dusia na cecere ni Kalou dina. A rawarawa na nodra vakamuria na vakasama oya, e kena irairai ni a “tarovi ira” rawa kina ‘na lewe vuqa mera kakua ni vakacaboisoro’ vei koya kei Panapasa.

8. Na sala cava soti e vakaraitaka kina o Paula ni dau veisautaka na ka e cakava me vakatau ina ituvaki e sotava, e dina ga ni so na gauna e sega ni kinoca rawa na nona yalokatakata?

⁸ E macala ni sega ni uasivi o Paula, ena so gona na gauna e sega ni dau kinoca rawa na nona yalokatakata. Me kena ivakaraitaki na gauna a caka kina vua na itovo veibeci qai veivakalolomataki, a mani vosataka e dua na Jiu, e yacana o Ananaiasa. A sega ni kila o Paula ni sa vosa vakacacataka tiko na bete levu, ia e sega ni bera na nona kere veivosoti ena gauna e kila kina. (Cakacaka 23:1-5) Dua tale na gauna ni se qai yaco yani i Aceni o Paula e “katakata vakalevu na lomana, ni sa raica sa oso na koro e na veimatakau.” Ia, ni sa tuberi me lai vunau ena vanua cecere e Arisi, e kinoca o Paula na sagasaga ni ka sa raica oti yani. Mani vunau vei ira na kai Aceni ena nodra rara ni veivoli, qai yavutaka na nona ivakamacala ena dua na vakasama e duavata kina kei ira era vakarorogo. Oya na nona cavuta na ka e volai tu ena nodra icabocabonisoro, “Vua na Kalou e Tawa Kilai” me dolava kina na nona vunau, a bau cavuta tale ga na yaca ni dua na nodra daunivucu.​—Cakacaka 17:16-28.

9. E vakaraitaka vakacava o Paula na nona dau maqosataka na iwalewale ni nona vunau me ganiti ira era rogoci koya tiko?

⁹ Era duidui kece o ira na dau vakarogoci Paula, ia e maqosa sara na nona veisautaka na nona iwalewale ni vunau me ganita na ituvaki e sotava. E dau kauaitaka gona na nodra itovo vakavanua kei na nodra ivakarau ni bula o ira era rogoci koya. Ni volavola vei ira na lotu Vakarisito mai Roma, e sega ni lecava nira bula tu ena koroturaga ni matanitu kaukaua duadua e vuravura ena gauna oya. O cei vei ira e sega ni kila na levu ni matanitu e vakamalumalumutaki ena kaukaua ni matanitu o Roma? Ena vakasama vata ga oya e vakayagataka kina o Paula me usutu ni nona ivola na vakamalumalumutaki ni ivalavala ca kei na mate ena kaukaua i Karisito. E lauti ira gona na lotu Vakarisito mai Roma kei na veivanua voleka na nona ivakamacala.—Roma 1:4; 5:14, 15.

10, 11. E laurai vakacava na nona maqosa o Paula ena nona dau vakayagataka na ivakatautauvata e yaga vei ira era rogoci koya?

¹⁰ Na cava e dau cakava o Paula ke via vakarawarawataka vei ira na vakarorogo e dua na vakasama titobu ena iVolatabu? Ena maqosa na nona vakayagataka na ivakatautauvata rawarawa era kila na vakarorogo me tasereka kina e so na vakasama vereverea vakayalo. Me vaka na nona vakayagataka e dua na ituvaki e kila nira sega ni vulagi kina na kai Roma, oya na veivakabobulataki e caka raraba tu ena matanitu levu o Roma. Kena irairai ni levu mada ga vei ira era okati ena ivola i Paula era bobula. Mani vakayagataka o koya na ivakatautauvata ni bobula me tokona na nona ile me baleta na digidigi e tu vua na tamata yadua—me bobula ina ivalavala ca se ina ivalavala dodonu.​—Roma 6:16-20.

¹¹ E kaya e dua na ivola: “Era dau sereki na nodra bobula na kai Roma. E rawa ni veisereki ga vakadodonu o kedra itaukei, se volia o bobula na nona galala vei kena itaukei. Rawa tale ga ni sereki e dua na bobula ke vakadeitaki me sa na taukeni koya e dua vei ira na kalou.” Oti na nona sereki e dua na bobula, e rawa ni digia me cakacaka tiko ga vua a bobula tu kina e liu, ia me na saumi na nona cakacaka. Rairai na ivalavala oqo e vakaibalebaletaka o Paula ena nona vola ni vakatau ina tamata yadua me digia se o cei me taukeni koya se me bobula i cei​—ni ivalavala ca se ivalavala dodonu. Ra sa sereki mai na ivalavala ca na lotu Vakarisito, e sa taukeni ira gona na Kalou. Sa ra galala mera qarava na Kalou, ia, e tu tale ga na nodra galala mera digi koya tale era a bobula tu kina e liu—na ivalavala ca​—e sa na vakatau sara ga vei ira. Na ivakatautauvata rawarawa oya era sega ni vulagi kina na lotu Vakarisito mai Roma, me qai sega vakacava nira na dui taroga, ‘Au bobula i cei?’

Vakatotomuria na iVakaraitaki i Paula

12, 13. (a) Na sasaga cava ena vinakati meda vakayacora ena gauna oqo meda tara rawa kina na lomadra na duikaikai eda vunau vei ira? (b) Na cava o raica ni laulau ena nomu vunau vei ira e duidui na ivakarau ni nodra bula?

¹² Ena vinakati meda vakataki Paula ena noda maqosataka na iwalewale ni noda vunau me rawa nida tara na lomadra era rogoci keda. Mera kila na vakarorogo na bibi ni itukutuku vinaka, e macala nida na sega ni cakava tu ga me rawa na noda lai sikovi ira se vunau vei ira, se meda lai veisoliyaka rawa ga kina na ivolatabaki vakaivolatabu. Ia, eda saga meda siqema na veika era gadreva se ra kauai kina, na ka era cata, kei na veika era nuiqawaqawataka. Macala ni na vinakati e ke na sasaga kei na noda dau vakasamataka vinaka na ituvaki eda sotava ena vunau. Oqo sara ga na ka era vakayacora tiko na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou e veiyasa i vuravura. Me kena ivakaraitaki na itukutuku oqo mai na valenivolavola ni tabana ena vanua o Hungary: “Era raica rawa na mataveitacini ni gadrevi mera doka na nodra itovo vakavanua na duikaikai kei na ivakarau ni nodra bula. Ra sega gona ni namaki ira na vulagi mera veisautaka na nodra ivalavala ni bula me tautauvata kei ira na itaukei.” O ira tale ga na iVakadinadina e veivanua e so era saga me vaka oqori na nodra rai.

¹³ Ena dua na matanitu mai Esia, na ka duadua era kauaitaka na tamata, oya mera bulabula vinaka, na tuberi ni gone, kei na vuli. Oqo sara ga na vakasama era dau kauta cake mai na dautukutuku nira vunau e kea, era na sega gona ni veivosakitaka na kena sa torosobu tiko ga na bula se so tale na leqa medremedrea e tara tu na kawatamata raraba. Vakatale ga oqo o ira na dautukutuku ena dua na korolevu mai Mereke. Ra dikeva rawa ena dua na itikotiko ena nodra yalava, ni o ira na lewena era kauai ga vakalevu ina veidabui kei na itovo voravora, vaka kina na tao ni veitosoyaki e gaunisala ena osooso ni lori. E yaga vakalevu gona na nodra vakayagataka na iVakadinadina na ulutaga vaka oqo me iucu ni nodra veivosakitaka na iVolatabu. Ia, era dau qaqarauni sara na qasenivuli maqosa oqo ni iVolatabu me veiuqeti na nodra ivakamacala, me kua ni veivakayalolailaitaki, se mani ulutaga cava era digitaka mera vakamacala kina. Ra dau saga mera vakabibitaka ga na vinaka ni kena muri ena gauna oqo na ivakavuvuli ena iVolatabu, kei na inuinui totoka e dulaka tu na Kalou me baleta na veisiga nimataka.—Aisea 48:17, 18; 52:7.

14. Tukuna e so na sala e rawa nida veisautaka kina na noda iwalewale ni vunau me ganiti ira eda sotava.

¹⁴ E yaga tale ga na noda saga me kua ni duadua tu ga na iwalewale ni noda vunau, ni duidui sara na ivakatagedegede ni nodra vuli o ira era rogoci keda, vaka kina na nodra lotu kei na ivakarau ni nodra bula. Kena ibalebale ni noda ivakamacala vua e dua e vakabauta na Dauveibuli ia e sega ni vakabauta na iVolatabu, ena duidui mai na noda ivakamacala vua e sega sara ga ni vakabauta ni bula tiko na Kalou. Ena duidui na ka eda vakamacalataka vua e raica vakatani se cata na ivola kece vakalotu, ni vakatauvatani kei na noda ivakamacala vua e dua e ciqoma ni dina na ivakavuvuli ena iVolatabu. E bibi tale ga meda nanuma ni dau duidui sara na nodra ivakatagedegede ni vuli o ira eda vunau vei ira. Ke da qasenivuli maqosa eda na vakayagataka na ivakadinadina kei na ivakatautauvata ena dau sota vinaka kei na ituvaki eda donuya.—1 Joni 5:20.

Nodra Vukei na iTalatala Vou

15, 16. Na cava e bibi kina mera vakavulici na italatala vou?

¹⁵ A sega ni nanumi koya ga o Paula se me kauaitaka ga na nona vakavinakataka na iwalewale ni nona veivakavulici. E raica rawa ni dodonu mera vakavulici ra qai vakarautaki tale ga mera italatala maqosa na itabagone me vakataki Timoci kei Taito. (2 Timoci 2:2; 3:10, 14; Taito 1:4) Vaka kina nikua, e gadrevi tale ga vakalevu na kena vakarautaki na ituvatuva ni veivakavulici.

¹⁶ Ena yabaki 1914, a rauta ni 5,000 ga na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou e vuravura raraba; ia nikua, e sa rauta ni 5,000 na dautukutuku vou era papitaiso e veimacawa! (Aisea 54:2, 3; Cakacaka 11:21) Nira sa tekivu veimaliwai kei na ivavakoso lotu Vakarisito na tataleitaki vou, ra qai vakaraitaka nira via vakaitavi ena cakacaka vakavunau, e macala ni na vinakati mera dusimaki ra qai vakavulici. (Kalatia 6:6) E bibi gona me vakayagataki na iwalewale ni veivakavulici kei na veituberib a vakayagataka na Turaga o Jisu ena nona vakavulici ira na tisaipeli.

17, 18. Eda na vukei ira vakacava na dautukutuku vou me dei na yalodra nira cakacaka vakavunau?

¹⁷ A sega ni tu tu ga o Jisu e lai vakasaqara e dua na ilawalawa qai vakaroti ratou na nona yapositolo me ratou vunau vei ira. E vakamacalataka taumada vei ratou na vuna e bibi kina na cakacaka vakavunau qai uqeti ratou me ratou dau masulaka vagumatua. Sa qai vakarautaka e tolu na ka e gadrevi me ratou vunau rawa kina: me dua na itokani ni vunau, na yalava, kei na lewe ni nodratou itukutuku. (Maciu 9:35-38; 10:5-7; Marika 6:7; Luke 9:2, 6) E rawa tale ga nida vakatotomuria oya. Se mani da vukei luveda tiko, dua na gonevuli vou se dua e sa dede na nona sega tu ni cakacaka vakavunau, e veiganiti meda saga me vaka oqo na noda veituberi.

¹⁸ E vinakati mera vukei vakavinaka na dautukutuku vou me rawa ni dei na yalodra ena nodra vunautaka na itukutuku ni Matanitu ni Kalou. O rawa beka ni vukea e dua me drau vakarautaka vata, drau qai vakatovotovotaka sara e dua na ivakamacala rawarawa ga ia e momona? Ni drau sa tiko ena yalava ni vunau, e rawa ni vuli na dautukutuku vou mai na iwalewale ni nomu vunau ke o vosa taumada ena imatai ni vica na vale. Na ka o cakava ena via vaka na ivakaraitaki i Kitioni, ena nona tukuna vei ira na sotia era vala vata tiko: “Dou raici au mada ka kitaka me vaka ka’u sa kitaka.” (Dauveilewai 7:17) Ni oti na nomu vunau ena vica na vale, solia na galala vua na dautukutuku vou me vakaitavi tale ga. Dau vakacaucautaka na nona sasaga na dautukutuku vou, qai vakatura vakalekaleka ena gauna e veiganiti, na sala e rawa ni vakavinakataka kina na iwalewale ni nona vunau.

19. Na cava o vakadeitaka mo na cakava mo ‘vakayacora vinaka sara kina na nomu lesi mo italatala’?

¹⁹ Me rawa nida ‘vakayacora vinaka sara na noda lesi meda italatala,’ eda na vakadeitaka me kua nida vaqiqotaka na noda rai me duadua tu ga na iwalewale ni noda vunau, da qai guta meda vakavulici ira na italatala vou me maqosa na iwalewale ni nodra vunau. Io, nida vakasamataka na bibi ni noda inakinaki​—na vakatetei ni itukutuku ni Kalou ena rawati kina na bula​—eda vakadeitaka e lomada ni yaga dina na noda sasaga meda ‘yaco meda ka kece ga vei ira na tamata kece ga meda vakabulai ira kina e so e na sala kece ga e rawa.’​—2 Timoci 4:5; 1 Korinica 9:22, VV.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na sala cava soti eda rawa ni vakatotomuri Paula kina ena noda cakacaka vakaitalatala?

• Na veiveisau cava ena rairai gadrevi meda vakayacora me baleta na noda rai?

• Na cava meda cakava me veiuqeti tiko ga kina na noda itukutuku?

• Na cava era gadreva na italatala vou me dei kina na yalodra ena nodra vunau?

[Tiki Bibi ena tabana e 29]

Na yapositolo o Paula e sega ni qiqo na nona rai, e dau kauai, qai maqosataka na nona vunau kei na veivakavulici

[Tiki Bibi ena tabana e 31]

O Jisu a vakarautaka vei ratou na nona tisaipeli e tolu na ka e gadrevi me ratou vunau rawa kina: me dua na itokani ni vunau, na yalava, kei na lewe ni nodratou itukutuku

[iYaloyalo ena tabana e 28]

A laulau na nona vunau o Paula vei ira na duikaikai ni a sega ni vaqiqotaka na nona rai

[iYaloyalo ena tabana e 30]

O ira na italatala e laulau na nodra cakacaka era dau kauaitaka na nodra ivakarau vakavanua o ira na vakarorogo

[iYaloyalo ena tabana e 31]

O ira na italatala era saga tiko ga me maqosa na nodra vunau era dau vukei ira na dautukutuku vou mera vakavakarau ina cakacaka vakavunau