Na iYau kei na iTovo Vakalou​—Vuli Mai na Ka a Yaco

ENA 7 Epereli, 1630, a seredali e va na waqa mai Igiladi me soko i Mereke ra qai le vanadrau na kena pasidia. Levu vei ira oqori era vuli vinaka sara. So era daunibisinisi rawaka. E so sara mada ga vei ira era lewe ni palimedi mai Igiladi. A tadre vakalevu na bula vakailavo mai Igiladi ena gauna oya, qai kuria oqori na 30 na yabaki ni veivaluvaluti a yaco tiko e Urope mai na 1618 ina 1648. Ia, era bolea na le vanadrau oya mera biuta na nodra vale, bisinisi, kei ira na wekadra ena nodra vinakata mera rawata na bula e vinaka cake.

A sega ni nodra inaki vakatabakidua o ira oqori mera lai vaqara ilavo. Era lotu Puritan kaukaua, era a drovaka tiko na veivakacacani vakalotu.a Na inaki dina ni nodra biuvanua, oya mera lai tauyavutaka e dua na itikotiko era na rokova na lewena na lawa ni Kalou, ra qai tikovinaka kina kei ira na nodra kawa, ia ena gauna vata oya me kua ni vakalailaini na ivakatagedegede vakaivolatabu. Sega ni dede nodra tadu yani i Salem, ena yasana o Massachusetts, sa ra tekivu tawana e dua na tikiniqele lailai e baravi. Ra vakatoka na nodra itikotiko vou oya me o Boston.

Dredre ni Veiraurautaki na Rawai ni iYau kei na iTovo Vakalou

O John Winthrop e nodra iliuliu na lewe ni itikotiko vou oqori, qai nodra kovana tale ga. A saga ena nona vinaka duadua me uqeti ira mera rawa iyau, ra qai vakayagataka me yaga ina nodra bula raraba. A vinakata mera vakaiyau, ia me vakalou tale tiko ga na nodra itovo. Ia oqori e sega ni ka rawarawa. A siqema o John Winthrop na veika dredre e rawa ni sotavi kina, mani vosa vei ira na nona itokani me baleta na yaga ni iyau ena nodra bula o ira era rerevaka na Kalou.

Me vakataki ira tale e so na iliuliu ni lotu Puritan, e vakabauta o Winthrop ni sega ni cala na kena qarai na iyau. E kaya o koya ni inaki levu duadua ni kena taukeni na iyau oya mera vukei kina na tani. O koya gona, ni dua e levu na nona iyau ena levu tale ga na ka vinaka ena rawa ni cakava. “Era sega ni dau taleitaka na lotu Puritan na veivosakitaki ni iyau,” e kaya na daunitukutuku makawa o Patricia O’Toole. “E rua na ka e dusia na nona vakaiyau e dua. iMatai, e vakaraitaka ni vakalougatataki koya na Kalou. Kena ikarua, e rawarawa sara na nona rawai ena dokadoka . . . kei na so tale na malumalumu vakayago.”

Me kua ni yaco na leqa e rawa ni vu mai na taukeni vakalevu ni iyau se na nona tikovinaka e dua, a uqeta o Winthrop me tiko na yalomatua kei na lewamatau. Ia, sega ni dede e sa veicoqacoqa na nodra via rawa iyau na nona itokani era lewe ni itikotiko oya, kei na nona saga mera muria na itovo vakalou ra qai veilomani. O ira era vakaduiduile ena kedra maliwa era veiletitaka ni vaka me sa via lai lewa tale ga o Winthrop na nodra bula yadua. Nodra sega gona ni vinakata e so me vakatulewataka o Winthrop na ka mera cakava, era lai vakauqeti ira kina na kena vo ni lewe ni itikotiko vou oya me digitaki e dua na boseyaco me nona itavi na vakatulewa. So tale era vakaraitaka na nodra kudru ena nodra toki ina koro voleka o Connecticut mera lai caka lomadra kina.

“Na bula galala, sautu, kei na demokarasi,” e kaya o O’Toole, “oqo e tolu na ka bibi taudua ina nona bula e dua na lotu Puritan mai Massachusetts ena gauna oya, sa qai vakabulabulataka ga na yalo ni dui ta kena ena qarai ni iyau. Sa ra sega gona ni kauaitaka na inaki a tauyavutaka kina o Winthrop na sasaga me baleta na nodra itikotiko, oya mera wasea na iyau, me vakayagataki me toroicake kina na nodra bula raraba.” A voleka ni ligalala sara tu ga o Winthrop ena gauna e takali kina ena 1649 ni sa yabaki 61. E toso tiko ga na bula ena itikotiko vou oqori dina nira sotava e levu sara na ka dredre, ia a sega ni bula o Winthrop me raica na kena vakavatukanataki na inaki ni nodra biuti Igiladi mera lako i Mereke.

Toso Tiko ga na Vaqaqara

A sega ni nona inaki duadua ga o John Winthrop na kena sagai e dua na bula e vinaka cake. Veiyabaki, e drau vakaudolu na tamata era biuvanua mai Aferika, cevaicake kei Esia, tokalau kei Urope, vaka kina o Sauca Amerika ena nodra nuitaka mera kunea e dua na bula e vinaka cake. So vei ira na biuvanua oqo e uqeti ira na vosa ni yalayala era wilika e veiyabaki ena vica vata na drau na ivola vovou, ena so na Web site, kei na kena era rogoca ena so na bose me rawa kina na vutuniyau. Macala ni levu nikua era se saga tiko ga mera vakaiyau, qai nuitaki nira na sega ni biuta tani na itovo vakalou.

Ia, e laurai ni rarawataki dina na kena itinitini. Vuqa na gauna, o ira era dau saga mera vakaiyau era na tini vakawalena na nodra dina ina ka era vakabauta kei na nodra qaravi Kalou nira sa vakaliuca ga na qarai ni iyau. O na rairai taroga: “E rawa beka ni dua e vakatokai me lotu Vakarisito dina qai vutuniyau tale ga? Ena yaco beka e dua na gauna mera na sautu vakayago, vakayalo tale ga na ilawalawa tamata era rerevaka na Kalou?” E koto na isaunitaro oqori ena iVolatabu, me vaka e laurai ena ulutaga e tarava.

[iVakamacala e ra]

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 3]

Waqa: The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck; Winthrop: Brown Brothers