O Cei Era Lotu Vakarisito Dina?

“E VAKILAI ga na lotu Vakarisito ena vanua e nanumi kina na veika e baleti Jisu Karisito qai muri kina na nona ivakavuvuli.” (On Being a Christian) Na vosa e cavuta oya o Hans Küng, e dua na daunicioloji ni Suwitisiladi e vakadeitaka ni na vakilai ga na lotu Vakarisito ena vanua se gauna e bulataki kina na veika e vakavuvulitaka o Jisu.

Ia, vakacava ke so na tamata se isoqosoqo ni lotu era kaya nira imuri i Karisito, ia era sega ni bulataka na veika e vakavuvulitaka o Jisu? E tukuna sara ga o Jisu ni na levu era na kaya nira lotu Vakarisito. Era na dusia e levu na cakacaka era cakava me vakadinadinataka nira a qaravi koya tiko. Era na kaya: “Keimami a sega li ni vakatavuvuli e na yacamuni, ka vakasavi tevoro e na yacamuni, ka cakava na cakacaka mana e vuqa e na yacamuni?” Ia, na cava ena kaya vei ira o Jisu? E lewai ira o Jisu ena vosa bibi e tauca vei ira: “Au sega sara ni kilai kemudou; dou lako tani vei au ni dou sa tamata dau caka ca!”​—Maciu 7:22, 23, VV.

Oqo e ivakasala vinaka vei ira na “dau caka ca” era kaya nira imuri i Jisu! Meda dikeva mada e rua na ka e tukuna o Jisu me rawa ni kilai kina se o cei e lotu Vakarisito dina kei koya e dau caka ca ena sega ni vakadonuya.

“Kevaka Dou sa Veilomani”

E dua vei rau na ka e tukuna o Jisu oqo: “E dua na vunau vou ka’u sa solia vei kemudou, Mo dou veilomani; me vaka ka’u sa lomani kemudou, mo dou veilomani talega vakakina. A ka oqo era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.”​—Joni 13:34, 35.

E vinakata o Jisu mera veilomani dina na nona imuri, ra qai lomani ira tale ga na tamata kece ga. E levu na lotu Vakarisito era sa muria na ivakaro oqori me tekivu sara mai na gauna e bula voli kina o Jisu e vuravura. Ia vakacava e levu na isoqosoqo ni lotu era kaya nira matataki Karisito tiko? E laurai beka ena kedra ivolatukutuku nira veilomani? Dravusakulukulu. E laurai ga nira cuqena sara ga na ivalu e tawawili rawa e vakadavei kina na nodra dra o ira e kedra wale na isamunidawa.​—Vakatakila 18:24.

E se yaco tiko ga oqori me yacova mai nikua. Era liutaka sara ga na veimatanitu era kaya nira lotu Vakarisito na veivakamatei ena rua na ivalu levu ena ika20 ni senitiuri. Ena dua na gauna sa oti, era vakaitavi sara ga na lewe ni dua na lotu e kaya ni lotu Vakarisito ena veivakamatei vakaloloma ni laba kawa e vakayacori mai Rwanda ena 1994. “O ira na veivala ena veivakamatei vakaloloma oqo,” e vola na ajibisovi ni lotu Jaji o Desmond Tutu, “era lotu vata. E levu era lotu Vakarisito.”

“Kevaka Ko ni Muria Tiko ga na Noqu Vosa”

E vakamatatataka o Jisu na ikarua ni ka e gadrevi vei ira na lotu Vakarisito dina ena nona kaya: “Kevaka ko ni muria tiko ga na noqu vosa, ko ni sa qai noqu tisaipeli dina; ka ko ni na kila na ka dina, ka na sereki kemuni na ka dina.”​—Joni 8:31, 32, VV.

O Jisu e namaki ira na nona imuri mera muria tiko ga na nona vosa, oya na nona ivakavuvuli. Ia, e kaya na daunicioloji o Küng ni levu vei ira na ivakavuvuli ni lotu era kaya nira imuri i Karisito, era “sa muria na ivakavuvuli vakirisi.” Era sosomitaka na ivakavuvuli i Jisu ena veivakavuvuli me vaka na kena sega ni dau mate na yalo, na vakabauti ni puregatorio, sokaloutaki o Meri, kei na nodra vakaduiduitaki na italatala vei ira na lewenilotu. Na ivakavuvuli oqo e dewa mai ena ivakavuvuli ni lotu lasu.​—1 Korinica 1:19-21; 3:18-20.

Era vakacuruma tale ga mai na iliuliu ni lotu na ivakavuvuli e sega ni matata na Letoluvakalou, e vakacerecerei kina o Jisu ina itutu e sega ni bau kaya vakadua me nona. Ni ivakavuvuli oya ena vagolei ira tani na tamata mai na nodra sokalou vua e dau kaya tu ga o Jisu me vakaliuci, oya o Tamana, o Jiova. (Maciu 5:16; 6:9; Joni 14:28; 20:17) “Ni dau tukuni koya na Kalou,” e vola o Hans Küng, “e vakaibalebaletaka tiko nodratou Kalou na peteriaki o Eparama, Aisake, kei Jekope, o Yahweh . . . Ni kila o koya ni oqo na Kalou dina duadua ga.” E vica beka na tamata nikua era kila ni o Yahweh, se Jiova ena vosa vakaviti, e Kalou i Jisu, e Tamana tale ga?

Era sega sara ga ni muria na iliuliu ni lotu na ivakaro i Jisu meda tawaveitovaki ena veika vakapolitiki. Ena gauna i Jisu, na vanua o Kalili “e kilailevu me vanua ni boletaki vanua,” e kaya na dauvolaivola o Trevor Morrow. Levu vei ira na Jiu era boletaka na nodra vanua era vala me rawa kina nira tu vakataki ira vakapolitiki vaka kina ena lotu. A tukuna beka o Jisu vei ira na nona tisaipeli mera vakaitavi ena sasaga vaka oqori? Sega. Me kena veibasai, e tukuna ga vei ira: “Dou sa sega ni vakavuravura.” (Joni 15:19; 17:14) Ia era sega ni tawaveitovaki o ira na liuliu ni veilotu tale e so, oqo e vakavuna me vakatokai ira kina na dauvolaivola ni Ailadi o Hubert Butler mera “lotu dauveivala ra qai vakaitavi ena veika vakapolitiki.” “Na lotu Vakarisito e vakaitavi ena politiki,” e vola o koya, “e lotu Vakarisito e dautokona na ivalu, o koya gona ni rau dau veidinadinati na lotu kei na matanitu, e dau vakalougatataka na mataivalu na lotu me sauma kina na veika e vakatara vua na matanitu.”

Ra Cakitaki Jisu na Dauveivakavulici Lasulasu

Sa tukuna rawa tu na yapositolo o Paula nira na vukitani e so mai na lotu Vakarisito dina. E kaya ni gauna sa na mate kina, era na curu mai na “wolifa daukata” era sega ni lotu Vakarisito dina era na “mai vakatanitaka na i vakavuvuli dina me ra vakayarayarataki ira kina na vakabauta ki vei ira.” (Cakacaka 20:29, 30, VV) Era “kaya ni ra kila na Kalou,” ia na kena dina ga “era sa cakitaki koya e na nodra i tovo.” (Taito 1:16, VV) A veivakasalataki tale ga na yapositolo o Pita me baleti ira na dauveivakavulici lasulasu “era na kauta vakavuni mai na veivakavuvuli e dau veivakarusai, ka ra na bau la’ki cakitaka kina na Turaga e a vakabulai ira.” E kaya o Pita ni nodra itovo ca oqo e vakavuna me “vosa vakacacataki na i vakavuvuli dina.” (2 Pita 2:1, 2, VV) Ke dua e cakitaki Jisu vaka oya, e kaya na vuku ni Kirisi o W. E. Vine, sa “cakitaka na Tamana kei na Luvena, baleta ni sa vukitani me vakatetea na ivakavuvuli e veivakacalai.”

Na cava ena kaya o Jisu ke ra sega ni “muria tikoga na [nona] vosa” ra qai sega tale ga ni cakava na veika e vinakata o ira era kaya tiko nira nona tisaipeli? E vakasalataki ira: “O koya e cakitaki au e matadra na tamata, au na cakitaki koya tale ga e na mata i Tamaqu mai lomalagi.” (Maciu 10:33, VV) O Jisu ena sega ni cakitaka e dua e cala ia e saga tiko vakaukaua me yalodina. Me kena ivakaraitaki, e cakitaki Jisu vakatolu na yapositolo o Pita, ia e vosoti o Pita baleta ni veivutuni. (Maciu 26:69-75) Ia o Jisu ena cakitaka e dua na tamata se isoqosoqo era vaka na wolifa era vakaisulu me vaka na sipi. O ira oqo era kaya nira imuri i Karisito ia era nakita na nodra vakanadakuya na nona ivakavuvuli. E kaya o Jisu me baleti ira na dauveivakavulici lasulasu oqori: “Dou na kilai ira e na vuadra.”​—Maciu 7:15-20.

Ra Mate na Yapositolo, Tubu na Vukitani

Era tekivu cakitaki Karisito ena gauna cava o ira na sega ni lotu Vakarisito dina? Ni se qai mate ga o Jisu. A tukuna o Jisu ni na totolo sara na nona kaburaka o Setani na Tevoro na “sore ni kau ca,” se o ira na sega ni lotu Vakarisito dina, ena kedra maliwa na “sore ni kau vinaka,” se o ira na lotu Vakarisito dina a tauyavutaki ira o Jisu ena gauna e vunau voli kina. (Maciu 13:24, 25, 37-39, VV) E tukuna tale ga o Paula nira sa tu sara ga ena nona gauna o ira na dauveivakavulici lasulasu. E kaya o koya ni vuna levu ga era gole tani kina mai na ivakavuvuli i Jisu Karisito oya nira sega ni “lomana na ka dina.”​—2 Cesalonaika 2:10.

Eratou bau tarova toka na tete ni vukitani o iratou na yapositolo i Jisu Karisito ena gauna eratou bula tiko kina. Ia ni ratou sa mate, era sa qai vakayagataka na iliuliu ni lotu “na kaukauwa levu kei na veivakatakilakila kei na veika vakailasu e veivakurabuitaki kei na ka e sega ni dodonu sa veivakacalai” mera vagolei ira tani kina vakalevu na tamata mai na ka dina eratou vakavuvulitaka o Jisu kei na nona yapositolo. (2 Cesalonaika 2:3, 6-12) Ena sega ni dede, me vaka e vola na dauvolaivola ni Peritania o Bertrand Russell, sa veisautaki na lotu Vakarisito taumada me dua na isoqosoqo ni lotu “erau na kurabuitaka vakalevu o Jisu kei Paula.”

Vakalesui Mai na Lotu Vakarisito Dina

E matata na ivolatukutuku. Me tekivu mai na nodratou mate na yapositolo, e sega ni bau laurai na ivakavuvuli i Karisito ena veika e caka ena yaca ni lotu Vakarisito. Ia e sega ni kena ibalebale oqo ni sa guilecava o Jisu na nona vosa ni yalayala me na tiko kei ira na nona imuri “e na veisiga kecega, ka yacova nai vakataotioti kei vuravura.” (Maciu 28:20) Me tekivu mai na gauna e tauca kina na vosa oya, eda rawa ni vakadeitaka nira tu voli na tamata era yalodina tu ga ‘nira nanumi Jisu Karisito voli ra qai muria na nona ivakavuvuli.’ E sega tale ga ni guilecava o Jisu Karisito na nona yalataka me vukei ira na saga tiko mera rawata na ivakatakilakila ni lotu Vakarisito dina ra qai muria tiko ga na veika dina e vakavuvulitaka.

E yalataka tale ga o Jisu ni na vakasoqoni ira vata mai na nona imuri yalodina ena gauna ni ivakataotioti oqo ina ivavakoso vakarisito e rawarawa na kena kilai, e vakayagataka tiko o koya me cakava na lomana. (Maciu 24:14, 45-47) Sa vakayagataka tiko na ivavakoso oqori me kumuna vata e dua “nai soqosoqo levu” era lewena na tagane, yalewa, kei na gone “mai na veivanua kece, kei na veimataqali, kei na veimatanitu, kei na duivosavosa,” qai vakaduavatataki ira tiko ina nona veiliutaki mera “dua bau na qele ni sipi” e vakarorogo vua e “dua bau nai vakatawa.”​—Vakatakila 7:9, 14-17; Joni 10:16; Efeso 4:11-16.

Mo lako tani gona mai na veisoqosoqo ni lotu era vakarogorogocataka tiko na yaca i Karisito qai vakaboicataka voli mai na lotu Vakarisito ena ruanaudolu na yabaki sa oti. Ke sega, me vaka e tukuna o Jisu Karisito vua na yapositolo o Joni, ena rawa ni o ‘vaka ivotavota ena veika rarawa ena yaco vei ira’ ena gauna e totogitaki ira kina na Kalou ena dua na gauna lekaleka oqo. (Vakatakila 1:1; 18:4, 5, VV) Vakadeitaka mo dua vei ira e cavuti ira na parofita o Maika mera sokalou dina tiko “e na gauna maimuri.” O ira oqo era lotu Vakarisito dina baleta nira talairawarawa tiko ina ivakaro ni Kalou ra qai “muria na nona sala” ni sokalou dina. (Maika 4:1-4) Era na marau na tabaka na ivoladraudrau oqo mera vukei kemuni mo ni kilai ira na sokalou dina tiko.

[iYaloyalo ena tabana e 5]

Na cava era sega ni veivaluvaluti kina na lotu Vakarisito dina?

[Credit Line]

Sotia, imawi: U.S. National Archives photo; flamethrower, imatau: U.S. Army Photo

[iYaloyalo ena tabana e 7]

Kaya o Jisu ni gadrevi vei ira na lotu Vakarisito dina mera “veilomani” ra qai ‘muria na nona vosa’