E Bula na Vosa i Jiova
Veitikina Bibi Mai na iVola na Dauvunau
“A TAMATA sa sucu maivua na yalewa sa vica walega na nona siga, ka sa vutu ni rarawa,” e kaya na peteriaki o Jope. (Jope 14:1) E bibi meda kua ni vakasabusabutaka na gauna lekaleka eda bula tiko kina ena qarai kei na sasagataki ni ka wale! Ia, na mataqali sasaga cava meda vakayagataka kina na noda gauna, kaukaua kei na iyau? Na sasaga cava meda vakuai keda mai kina? Ena dusimaki keda kina na vosa ni vuku ena ivola vakaivolatabu na Dauvunau. Na kena itukutuku e “vakalewa rawa na nanuma kei na i naki ni lomadra na tamata” qai vukea me vakainaki na noda bula.—Iperiu 4:12, VV.
Na ivola na Dauvunau e vola e dua na turaga e rogo ena nona vuku, o Tui Solomoni e Isireli makawa, qai kune kina na ivakasala e yaga dina ina noda bula, vaka kina na veika e sega so ni yaga. E vakamacalataka tale ga kina o Solomoni e so na vale a tara, kena irairai ni a vola na Dauvunau ena gauna sa tara oti kina na veivale oqori, ni se bera ni vakamuai tani mai na sokalou dina. (Niemaia 13:26) A volai gona na ivola oqo ni bera na 1000 B.S.K., ni vakarau cava na 40 na yabaki ni nona veiliutaki o Solomoni.
NA CAVA E SEGA NI KA WALE?
“Sa ka wale na ka kecega!” e kaya na dauvunau, qai taroga: “A cava na kena yaga vua na tamata na nona cakacaka kecega sa cakava e ruku ni mata-ni-siga?” (Dauvunau 1:2, 3) E cavuti vakalevu na vosa “ka wale” kei na “ruku ni mata-ni-siga” ena Dauvunau. Na vosa vakaIperiu e vakadewataki me “ka wale” e kena ibalebale na “cagi” se “kabu” qai kena irairai ni mamada, sega ni dei se me na dede. Na vosa “ruku ni mata-ni-siga” e vakaibalebaletaki tiko ga “ena vuravura oqo.” O koya gona, ena ka wale na nodra sasaga na tamata kevaka e sega ni salavata kei na loma ni Kalou na ka era saga tiko.
“Mo lewa vinaka na yavamu ni ko sa lako ki na vale ni Kalou,” e kaya o Solomoni, “mo kusarawa mo vakarorogo.” (Dauvunau 5:1) E sega ni ka wale na sokalou dina vua na Kalou o Jiova. E bibi meda kauaitaka noda veiwekani kei koya ni na vakainaki kina na noda bula.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
1:4-10—Sala cava e ka ni “oca” kina na italetale se na veitarataravi ni ka e dau yaco ena veika buli? E vakamacalataka na dauvunau e tolu ga na ka bibi e ivurevure tiko ni noda bula e vuravura—na siga, na cagi, kei na italetale ni wai. E levu na italetale, qai dredre me vakamacalataki. Rawa ni dua e vulici ira tiko ena nona bula taucoko, ia ena sega ga ni kilai ira vakavinaka. Ena rawa sara ga ni ka ni “oca” vua. Dau vakatuburarawa tale ga meda via vakatauvatana na lekaleka ni noda bula ina balavu ni gauna e cawiri tiko kina na italetale oqo. Na kena sagai mada ga me kilai e so tale na ka vovou e ka ni oca tale ga. Sega ni o koya wale ga oya, na veika vovou e dau qai kune e yavutaki tiko ga mai ena veika sa tauyavutaka oti tu na Kalou, a vakayagataka tale ga ena nona bulibuli.
2:1, 2—Na cava e tukuni kina ni “ka lialia” na dau dredre? Nida dau dredre eda na rawa ni guilecava vakalekaleka na leqa e bikai keda tu, vaka kina nida marau tiko, eda na sega ni vakasamataka sara vakalevu na noda leqa. Ia, na veidredrevaki ena sega ni kauta laivi vakadua na leqaleqa eda sotava tiko. E “ka lialia” gona meda qara na marau ena noda dau veidredrevaki.
3:11—Na cava e cakava na Kalou me “rairai vinaka e na kena gauna”? E so na ka e cakava na Kalou o Jiova e “rairai vinaka,” e veiganiti, totoka, qai caka tale ga ena kena gauna donu e vauci kina na nona buli Atama kei Ivi, nona vakayacora na veiyalayalati ena vuku ni drodrolagi, nona veiyalayalati kei Eparama vaka kina vei Tevita, nona tadu mai na Mesaia, kei na nona buli o Jisu Karisito me Tui ni Matanitu ni Kalou. Ia, sa vo tiko e dua tale na ka ena cakava o Jiova me “rairai vinaka” ena dua na gauna mai muri. Eda rawa ni nuidei ni na qai vakilai dina ena kena gauna dodonu na vuravura vou ni yalododonu.—2 Pita 3:13.
5:9—Sala cava e ‘nodra kece kina na tamata na vuata ni vanua’? Na lewe i vuravura kece era vakararavi tu ina “vuata ni vanua”—oya na vuaniqele. Era wili tale tiko ga kina na tui. Me rawa gona ni so na kena vuata na tui, era na cakacaka vakaukaua na nona dauveiqaravi ena nodra qarava na nona were.
Na Ka Eda Vulica:
1:15. Ena sega ni yaga na noda vakayagataka na gauna kei na kaukaua ena kena sagai me vakadodonutaki na veivakacacani kei na veika tawadodonu sa yaco tu nikua. Na Matanitu ni Kalou duadua ga ena rawa ni vakaotia na veika ca.—Taniela 2:44.
2:4-11. So na ka eda dau cakava me vaka na droini, teitei, ivakatagi, vaka kina na bula vutuniyau era “ka wale kecega” baleta nida sega ni rawata kina na bula vakacegu dina se meda na marau tawamudu kina.
2:12-16. E vinaka na vuku ni vakatauvatani kei na lialia, ni oqo eda na rawa ni bau walia kina e so na leqa. Ia na veika me baleta na mate, sa sega tu ga ni yacova rawa na vuku vakatamata. Kevaka mada ga ena rairai rogo e dua ni tamata vuku, sega ni dede sa na guilecavi.
2:24; 3:12, 13, 22. Sega ni cala ke da marautaka na vua ni noda cakacaka.
2:26. E vu ni marau na vuku vakalou ni soli ‘vua na tamata sa vinaka vei Jiova.’ Ena sega ni rawati na vuku oqo kevaka e sega ni vinaka na veiwekani kei na Kalou.
3:16, 17. Sega ni dodonu meda namaka ni na vakayacori na lewadodonu ena veika kece e yaco. Meda kua ni nuiqawaqawataka na ka sa yaco tiko e vuravura nikua, ia meda waraki Jiova ga me na qai vakadodonutaka na ka.
4:4. Eda na lomavakacegu ke vinaka na inaki ni noda cakacaka vakaukaua. Kevaka eda cakacaka vakaukaua meda sivi ira ga kina e so tale, eda sa uqeta sara tiko ga na yalo ni veisisivi, rawa ni bucini kina na veileti kei na veivuvutaki. Me vinaka gona na inaki ni noda cakacaka vakaukaua ena cakacaka vakaitalatala.
4:7-12. E bibi na veitokani mai na taukeni ni iyau vakayago, me kua gona ni dua e vakawalena na tikina oqo ena nona saga voli ga me vakaiyau.
4:13. Sega wale ga nira na dokai na tamata ena vuku ni nodra itutu se nira sa yacova e dua na itabayabaki. O ira na vakaitutu mera na dau vakatulewa vakayalomatua.
4:15, 16. ‘O ira kece na bula e liu,’ era na tokona “nai karua ni gone”—o koya e tarava na tui, ia ‘o ira na qai bula e muri era na sega ni vinakati koya.’ E dau lekaleka ga na gauna era kilai kina na tamata rogo.
5:2. Me dau vakasamataki vinaka na noda qaqanimasu, me veidokai tale ga, meda kua ni dau talimagimagi.
5:3-7. Na kena vakasamataki vakalevu na iyau, ena rawa ni vakavuna me dua e tatadrataka kina na veika e baleti koya ga. Ena vakavuna tale ga na tatawai ena bogi qai sega na moce vinaka. Ni dua e vosa vakalevu ena rawa ni vaka na tamata lialia ena matadra e so tale, rawa tale ga ni bubului kina vakariri vua na Kalou. Noda ‘rerevaka gona na Kalou dina’ ena taqomaki keda meda kua ni cakava oqori.
6:1-9. Na cava na yaga ni iyau, rogo, bula dede, vaka kina na vuvale levu, kevaka eda sega ni marautaka? E “vinaka ni sa rai na matada,” se nida ciqoma ga na keda ituvaki mai na kena “lako sese na lomada,” ena noda saga meda vakaceguya na noda gagadre e dau dredre me vakacegui. Na bula vinaka duadua oya na noda lomavakacegu ga “kevaka sa tu vei keda na kakana kei nai sulu” vaka kina noda marautaka na veika vinaka e yaco tiko ena noda bula da qai dei ena noda veiwekani voleka kei Jiova.—1 Timoci 6:8.
IVAKASALA VEI IRA NA VUKU
Eda na taqomaka vakacava na keda irogorogo vinaka, se noda itovo? Me vakacava na noda rai me baleti ira na iliuliu vakatamata kei na kena sega ni dau tau vei keda na lewadodonu? Ni dua e mate sa na sega na ka e vakila tu, meda vakayagataka gona vakacava na noda bula ena gauna oqo? Sala cava era na rawa ni vakayagataka kina vakayalomatua na itabagone na nodra gauna kei na nodra kaukaua? E volaitukutukutaki ena Dauvunau wase 7 ina wase e 12 na nona ivakasala yaga na dauvunau ena tikina oqori vaka kina ena so tale na ka.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
7:19—E kaukaua vakacava na vuku mai “na turaga e le tini”? Ni tukuni na iwiliwili na tini ena iVolatabu e dau vakatakarakarataka na ka e taucoko. E kaya tiko o Solomoni ni veitaqomaki ni vuku e uasivi cake sara mai na tini na dauvala era yadrava tu e dua na koro.
10:2—Na cava na ibalebale ni kena tiko na lomana e dua ena “ligana i matau” se ena “ligana i mawi”? Na liga imatau e dau tukuni ni vakadonui, ke tiko gona na lomana e dua ena ligana imatau e kena ibalebale ni uqeti tiko na lomana me dau caka vinaka. Ia ni uqeti me muria na sala ca, ena tukuni ni tiko na lomana ena ligana imawi.
10:15—Na cava e ka ni ‘oca kina vei ira na lialia na nodra cakacaka’? Ke dua e sega ni dau vakatulewa dodonu, ena sega na ka vinaka e rawata ena nona cakacaka kaukaua. Ena sega ni lomavakacegu kina. Ena ka ni oca ga vua na nona cakacaka kaukaua.
11:7, 8—Na cava na ibalebale ni vosa oqo: “Sa ka vinaka sara na rarama, ka sa daumaka na matada ni da raica na mata-ni-siga.” Na inaki ni rarama kei na matanisiga meda marau kina. E kaya tiko o Solomoni ni dua na ka vinaka nida se bula tiko, meda “rekitaka” gona ni se bera nida qase se kala na noda matanisiga da qai malumalumu.
11:10—Na cava e ka wale kina na “gauna sa gone ka cauravou kina na tamata”? Kevaka e sega ni vakayagataki vinaka, ena ka wale, ena vaka ga na kabu na kena yali yani na kaukaua vakacauravou.
Na Ka Eda Vulica:
7:6. Na veidredrevaki e caka tu ga vakaveitalia e dau votivoti sara ga me vaka na lidilidi ni kau votovotoa e kama tiko ena ruku ni kuro. Meda qarauni keda mai na veidredrevaki vaka oqori.
7:21, 22. Meda kua ni dau kauaitaka vakalevu na ka era kaya e so me baleti keda.
8:2, 3; 10:4. Nida vakalewai se ra vakadodonutaki keda na iliuliu se itaukei ni cakacaka, de vinaka meda kua ni cakava e dua na ka lialia. E vinaka cake oqo mai na nomu “lako tani vakararawa e matana,” o qai vakariri na kere vakacegu.
8:8; 9:5-10, 12. E rawa ni tini koso vakasauri na noda bula me vaka na ika e lawavaki se na manumanu vuka e coriti. Kuria oya, sa na sega na kaukaua ni bula ni sa mate na tamata, se me dua e galala mai na meca ni kawatamata oya o mate. Koya gona, meda vakayagataka vinaka na gauna eda se bula tiko kina. E vinakata o Jiova meda mareqeta noda bula da qai dau marautaka. Eda na cakava oqori ena noda vakaliuca na veiqaravi vei Jiova.
8:16, 17. Sa rawa sara ga nida mocemoce vakaca ena noda via kila na levu ni cakacaka ni Kalou vaka kina na veika e vakatara tu me yaco vua na kawatamata, ia eda na sega ga ni vakamacalataka rawa. Eda na sega ni kunea e dua na bula marau kevaka eda dau nuiqawaqawataka na veika ca kece e yaco tiko.
9:16-18. Me raici tiko ga vakabibi na vuku kevaka mada ga e levu era vakawalena. Me kauaitaki na nona vosa malua o koya e vuku, ia me kua ni rogoci na nona vosa vakadomoilevu na tamata lialia.
10:1. Meda dau qarauna vinaka na noda ivosavosa kei na noda itovo. Ni dua mada ga na ka ca e caka me vaka na cudru katakata, dua ga na gauna e gunuvi kina vakasivia na alakaolo, se caka e dua na ivalavala vakasisila ni veiyacovi, sa rawa sara ga ni rogo ca kina e dua na tamata e dau dokai.
10:5-11. Me kua ni vuvutaki e dua e vakaitutu, ia e lecaika. Sa macala ga ni na rawa ni veivakaleqai na itavi e caka ena dela ni lecaika. Ia, ena yaga sara vakalevu ke tiko “na vuku e na lewa” e vakayacori. Bibi gona meda buta vinaka ena vunautaki ni Matanitu ni Kalou kei na cakacaka ni veivakatisaipelitaki!
11:1, 2. Me vu mai lomada na noda dau lomasoli. Ena veiuqeti na dau soli ka.—Luke 6:38.
11:3-6. Me kua mada ga ni vakavuna na noda veilecayaki na medremedrea ni bula eda sotava tu.
11:9; 12:1-7. Era na saumitaro vei Jiova na itabagone. Mera vakayagataka vinaka gona na nodra gauna kei na kaukaua e tu vei ira ena nodra veiqaravi vei Jiova, ni bera nira qai malumalumu nira sa qase.
ME TUBERI KEDA NA “NODRA VOSA NA VUKU”
Meda raica vakacava na “vosa vinaka” e vaqara me kunea qai vola o koya na dauvunau? ‘Na ivola’ ni vuku vakatamata e duidui sara mai na “nodra vosa na vuku sa vaka na mata ni moto, kei nai vako sa vakataudeitaka ko ira na turaga ni soqosoqo, o koya sa solia mai e le dua bauga nai vakatawa.” (Dauvunau 12:10-12) Io, e veivakataudeitaki dina ena noda bula na nona vosa na vuku o koya na “le dua bauga nai vakatawa” o Jiova.
Na noda muria na ivakasala vuku e kune ena ivola na Dauvunau ena vakainaki qai marautaki kina noda bula. Kena ikuri, e vakadeitaki vei keda: “Ni ra na vinaka ko ira era sa rerevaka na Kalou.” Meda qai dei tiko mada ga ena noda sasaga ni “rerevaka na Kalou, ka muria na nona vunau.”—Dauvunau 8:12; 12:13.
[iYaloyalo ena tabana e 15]
Ena qai vakavotui dina ena kena gauna dodonu e dua na cakacakaniliga totoka ni Kalou
[iYaloyalo ena tabana e 16]
E okati ena isolisoli ni Kalou na kakana, wainigunu, kei na noda raica ni vinaka na noda cakacaka kaukaua kece