Na iLe Eda Vauci Kina
E TIKO beka e dua na nomu itokani se nomu lewenivuvale drau dau veivolekati sara? Vakacava ke dua e beitaki iko ni vu ni nomu bukia na veiwekani voleka oqori, baleta ga ni o vinakata mo rawaka kina? Sega li ni na mosi se vakacudrui iko? Oqori sara ga na mataqali veibeitaki e cakava o Setani na Tevoro vei ira kece era saga mera veiwekani voleka kei na Kalou o Jiova.
Vakasamataka mada na ka a yaco vei rau na imatai ni veiwatini o Atama kei Ivi, ni sa rawai rau o Setani me rau beca na lawa ni Kalou rau qai tokoni koya ena nona tusaqata na Kalou. E kena ibalebale beka oqori ni tamata ena talairawarawa wale ga vei Jiova baleta nira na vakalougatataki kina? (Vakatekivu 3:1-6) Ni oti e rauta ni 2,500 na yabaki mai na gauna a talaidredre kina o Atama, a baci kauta cake tale mai o Setani na ile e beitaka tiko kina na kawatamata—ia oqo sa vakamua vua na turaga o Jope. Na veibeitaki e cakava na Tevoro vei Jope e vakavotuya vakamatata na ile e kauta cake tiko mai, e dodonu gona meda dikeva vinaka na ka e kaya na iVolatabu.
‘Au na Sega ni Biuta Tani na Noqu Yalodina’
O Jope e dua na turaga “yalododonu [“yalodina,” NW] ka daucaka dodonu, ka sa rerevaka na Kalou, ka sega ni torova na ca.” Ia, e sa qai boroya o Setani e dua na iyaloyalo ca me baleta na yalodina i Jope. “Sa sega li ni yaga vei Jope na nona rerevaka na Kalou?” a taroga o Setani vei Jiova. A beitaki Jope kei na Kalou na Tevoro ena nona kaya ni vu ni nona yalodina o Jope, oya ni taqomaki koya tiko o Jiova, e vakalougatataki koya tale ga. Sa qai boletaka o Setani vei Jiova: “Mo dodoka mada na ligamuni, ka tara na nona ka kecega, ena qai vosavakacacataki kemuni ki matamuni.”—Jope 1:8-11.
Me isau ni nona veibeitaki, sa qai vakatarai Setani o Jiova me vakatovolei Jope. A vakatovolei Jope me kua kina ni qarava na Kalou, ena nona vakavuna me sotava vakaveitaravi na turaga yalodina oqo na leqa lelevu. Oya na kena butakoci se vakamatei na nona manumanu yavaiva kece, na nodra vakamatei na nona tamata dauveiqaravi, kei ira na luvena. (Jope 1:12-19) Ia, a qaqa beka o Setani ena nona sasaga? Sega sara! Dina ga ni a sega ni kila o Jope ni vakavuna tiko na Tevoro na veivakatovolei e sotava voli, ia a kaya o Jope: “Sa solia ko Jiova, ka sa kauta tani ko Jiova; me vakavinavinakataki ga na yaca i Jiova.”—Jope 1:21.
Ena dua tale na siga, a rairai o Setani ena mata i Jiova, a qai kaya vua o Jiova: “Ko a mai vakauqeti au me’u vakarusai koya walega, ia sa taura matua tikoga . . . [o Jope] na nona yalododonu [“yalodina,” NW].” (Jope 2:1-3) Na ile bibi e kau cake mai e ke oya na nona yalodina o Jope—na itovo oqo e vinakati kina me kua ni lomalomaruataki na noda dina vua na Kalou, vaka kina na noda dau caka dodonu. Me yacova mai na gauna oya e yalodina voli ga o Jope. Ia, a sega ni soro na Tevoro.
Sa qai tukuna o Setani e dua na ka e vauca na kawatamata kece. “Nai sau ni kulina na kulina,” e kaya vei Jiova o Setani, “ia na nona ka kecega ena solia na tamata me bula kina. Ia mo ni dodoka mada na ligamuni, ka tara na suina kei na lewena, ena qai vosavakacacataki kemuni ki matamuni.” (Jope 2:4, 5) A sega ni cavuta e ke na Tevoro na yaca i Jope, ia a vakayagataka ga na vosa “tamata,” e dusia oqori ni taroga o koya na yalodina ni tamata yadua. Rawa ni tukuni ni kaya tiko o koya: ‘Na tamata ena bolea na ka kece ena vuku ni nona bula. Vakatarai au mada, au na rawa ni vakamuai ira tani mai vua na Kalou.’ Kena ibalebale beka oya ni na sega ni dua ena yalodina tiko vua na Kalou e veigauna, se mani ituvaki cava?
O Jiova a vakatara na Tevoro me yaviti Jope ena vidikoso. Na levu ni rarawa a sotava o Jope, a masuta kina na Kalou me tinia na nona bula. (Jope 2:7; 14:13) Ia, a kaya o Jope: “Au na sega ni biuta tani vei au na noqu yalododonu [“yalodina,” NW], ka yacova na siga ka’u na mate kina!” (Jope 27:5) A tukuna oqori o Jope ena vuku ni nona lomana na Kalou, e sega ni dua na ka ena rawa ni veisautaka oqori. Vakadinadinataka o Jope ni o koya e turaga yalodina. Na iVolatabu e kaya: “Ka sa vakalougatataka vakalevu ko Jiova na veiyabaki i Jope sa muri, ka vakalailai eliu.” (Jope 42:10-17) E tiko beka e so era vakataki Jope? Na cava e vakavotuya o gauna?
E Saumi Vakacava na Nona iLe na Tevoro?
Ena wase 11 ni Iperiu, na yapositolo o Paula e cavuti ira kina na turaga kei na marama yalodina era a bula ni bera na gauna vakarisito, eratou okati kina o Noa, Eparama, Sera, kei Mosese. A kaya na yapositolo: ‘Sa na sega ga na gauna meu tukuni ira kina.’ (Iperiu 11:32, VV) Na nodra lewe vuqa gona na tamata yalodina ni Kalou e vakatokai ira kina o Paula mera ivakadinadina era “vaka na o,” e vakatauvatani ira ena o e robota tu na lomalagi. (Iperiu 12:1) Io, me yacova mai na noda senitiuri oqo, e sega ni wiliki rawa na levu ni tamata era vakayagataka na nodra galala ni vakatulewa ena nodra digitaka mera qarava na Kalou o Jiova.—Josua 24:15.
Na kena e uasivi duadua, oya na nona sauma vinaka sara ga na Luve ni Kalou, o Jisu Karisito, na ile i Setani ni rawa me vakamua tani kece na tamata mai vei Jiova. Dina ni warumisa sara na mosimosi ni ka a sotava ena kaunirarawa, ia a yalodina tiko ga vua na Kalou. Ni sa vakarau cavuka sara tu ga na icegu i Jisu, a kaci ena domo levu: “I Tamaqu, au sa solia na yaloqu ki na ligamuni.”—Luke 23:46.
Ni toso na gauna e macala ni sega ni rawa vua na Tevoro me vakamua tani na tamata kece mai na nodra qarava na Kalou dina. E dua na iwiliwili levu era sa mai kilai Jiova, ra qai ‘lomani koya ena lomadra taucoko kei na yalodra taucoko, kei na nodra nanuma kece ga.’ (Maciu 22:37) Io, na nodra yalodina gona vei Jiova e vakalasui dina kina na ile i Setani. O rawa tale ga ni vakalasuya na ile ni Tevoro ke o saga mo dua na turaga se marama yalodina.
Na Cava Meda Cakava?
E vinakata na Kalou “me bula na tamata kecega, ka mai kila sara nai vakavuvuli dina.” (1 Timoci 2:4) Eda na rawata vakacava oya? Ena noda navuca na gauna meda dau vulica kina na iVolatabu da qai saga meda ‘kila na Kalou dina duadua ga, kei Jisu Karisito o koya a talai mai.’—Joni 17:3.
A vakalewa o Setani na nodra yalodina na tamata ena nona taroga na inaki ni nodra qaravi Kalou. Kevaka me cakayaco ena nomu inaki na ka o kila, ena dodonu me tara na lomamu. Ena sega gona ni rauta na nomu kila wale tu ga na veika e tukuni ena iVolatabu. Dodonu me nomu ivakarau tudei na nomu vakananuma vakatitobu na ka o sa vulica. (Same 143:5) Ni o wilika na iVolatabu se ivola vakaivolatabu, tikica na gauna mo dau vakasamataka kina na veitaro vaka oqo: ‘Na cava au vulica e ke me baleti Jiova? Na itovo cava soti ni Kalou e vakavotui e ke? Na basoga cava ni noqu bula ena dodonu meu cakacaka kina meu rawa ni vakavotuya na itovo oqori? Cava soti e vinakata se cata na Kalou? Ena tara vakacava na sala au raici koya kina na Kalou?’ Nida vakasamataka na veitikina oqori ena tuburi keda na loloma, kei na noda via vakavinavinakataka na Dauveibuli.
Noda yalodina vua na Kalou e sega ni yala ga ena veika e vauca na noda vakabauta vakalotu. (1 Tui 9:4) E vauci tale ga kina na itovo kilikili ena basoga kece ni noda bula. Ia, e sega ni kena ibalebale oqori nida sa na sega ni marautaka kina na noda bula. O Jiova e “Kalou mamarau,” qai vinakata tale ga o koya meda marau. (1 Timoci 1:11, NW) Dikeva mada e so na ivalavala ena dodonu meda cata me savasava tiko ga kina na noda itovo, da bula marau qai vakadonui keda na Kalou.
Qarauna na iValavala Tawakilikili
O Jiova sara ga e kotora ena nona Vosa, na iVolatabu, na ivakatagedegede ni bula vakawati. E tukuni kina: “[E]na biuta . . . na tamana kei na tinana na tagane, ka kabita na watina: a rau na lewe dua ga.” (Vakatekivu 2:21-24) Me vaka ni rau sa mai “lewe dua” na veiwatini, erau na vakaraitaka na nodrau doka na ituvatuva ni bula vakawati e tauyavutaka na Kalou, kevaka erau sega ni lai veiyacovi kei na dua tale ena taudaku ni nodrau bula vakawati. E kaya na yapositolo o Paula: “Sa kilikili kei ira na tamata kece na vakawati, kei nai mocemoce e sega ni veibutakoci: ia ko ira na daudara kei ira na dauyalewa ena lewai ira na Kalou.” (Iperiu 13:4) Na vosa “[i]mocemoce” e cavuti e ke e vakaibalebaletaka na nodrau veiyacovi e dua na tagane kei na dua na yalewa erau sa vakamau. Ke dua vei rau e lai veiyacovi kei na dua tale e sega ni kena isa, e okati oya me veibutakoci, ena cudruvi koya kina na Kalou.—Malakai 3:5.
Ia, vakacava na veidauci se veiyacovi ni bera na vakawati? Oqori tale ga na ivalavala e saqata na ivakatagedegede savasava e virikotora o Jiova. “Ni sa loma ni Kalou oqo . . . mo dou kakua ni dauyalewa [“veidauci,” NW].” (1 Cesalonaika 4:3) Na veimoceri vakatagane se vakayalewa, veiyacovi vakaveiwekani, vaka kina na veiyacovi kei na manumanu e okati tale ga mera ivalavala ca vua na Kalou. (Vunau ni Soro 18:6, 23; Roma 1:26, 27) Kevaka eda vinakata meda vakamarautaka na Kalou qai marautaka tale ga na bula, eda na biuta tani na veitovo dukadukali.
E vakacava na itovo veivagarogaroi ni bera na vakawati? Na itovo oqori e cata o Jiova. (Kalatia 5:19) Dodonu tale ga me savasava na veika eda vakasamataka. E kaya o Jisu: “O koya yadua ena raica na yalewa me dodomo kina, sa dauyalewa oti kaya e lomana.” (Maciu 5:28) Sa na rawa ni okati ena veivosa oqori na kena saravi na itaba vakasisila ena ivola, iyaloyalo, se Internet; na wiliki ni italanoa ni veiyacovi dukadukali; kei na rogoci ni qaqanisere e veivagarogaroi. Noda cata ni cakava na veika vaka oqori eda na sega wale ga ni vakamarautaka na Kalou, ena vukea tale ga na tarai cake ni noda bula yadua.
Ia, vakacava na wede? E vakamacalataki na wede me “nona temaki e dua ena vosa, ivukivuki, isulusulu me domoni kina.” Ke dua na tagane se yalewa vakawati e vakayacora na itovo oqori ena taudaku ni nona bula vakawati, e sa saqata sara tiko ga na ivakavuvuli vakaivolatabu, qai vakaraitaki tale ga ni nona beci Jiova. (Efeso 5:28-33) E sega tale ga ni dodonu mera dau veiwedevi o ira era se bera ni vakawati ena nodra nanuma ni oqori e ka ga ni lasa! Vakacava ke taura vakabibi na veiwedevi oqori o koya o wedeva tiko? Vakasamataka mada na rarawa levu o na vakavuna. Na kena e ca sara ni veiwedevi e rawa ni tini ena veibutakoci se veidauci. Ena yasana kadua, ke o tagane o qai raici ira na yalewa ena yalo e savasava se o yalewa o qai raici ira vaka oqori na tagane, o na dokai ga kina, o na sega ni beci.—1 Timoci 5:1, 2.
Vakamarautaka na Kalou ena So Tale na Basoga ni Bula
Ena vuqa na vanua, e sa tu vakarawarawa ga na yaqona ni valagi se yaqona ni viti. E cala beka nida gunuva? Na iVolatabu e sega ni vakatabuya na gunuvi vakarauta ni waini, bia, se so tale na mataqali alakaolo, vaka kina na yaqona ni viti. (Same 104:15; 1 Timoci 5:23) Ia, na gunu vakasivia kei na daumateni e cata na Kalou. (1 Korinica 5:11-13) Macala ni o sega ni vinakata me vakaleqa na nomu bula qai vakacaraka na bula ni nomu matavuvale na gunu vakasivia.—Vosa Vakaibalebale 23:20, 21, 29-35.
O Jiova “na Kalou daudina.” (Same 31:5) ‘E sega ni rawa me vosa lasu na Kalou,’ e kaya na iVolatabu. (Iperiu 6:18) Ke o vinakata me vakadonui iko na Kalou, mo kua ni daulasu. (Vosa Vakaibalebale 6:16-19; Kolosa 3:9, 10) “Me vosa dina na tamata yadua vua na kai nona,” e vakaroti ira kina na lotu Vakarisito na iVolatabu.—Efeso 4:25.
E dua tale na ivalavala meda cata, oya na veimauilavo. Dina ni takalevu tu ena kedra maliwa e vuqa, ia na veimauilavo e okati me kocokoco, baleta e rawati kina na ilavo era vakalusia na tani. O Jiova e cati ira era “daugarova nai yau vakasisila.” (1 Timoci 3:8) Ia, kevaka o vinakata mo vakamarautaki Jiova, o na sega ni vakaitavi ena mataqali veimauilavo cava ga, me vaka na lottery, bingo, kei na veitauose. Na nomu sega ni vakaitavi tale ga ena veika oqori, o rawa ni vakabula na nomu ilavo mo qarava kina na nomu vuvale.
Na butako—na nomu taura e dua na ka e sega ni nomu—e dua na basoga ni kocokoco. “Mo kakua ni butako,” e kaya na iVolatabu. (Lako Yani 20:15) E cala tale ga kevaka o sa kila ni butakoci e dua na iyaya, o qai volia ga, vaka kina na nomu taura vakailoa e dua na iyaya. E kaya na iVolatabu: “Me kakua ni butako tiko ko koya ka daubutako, ka me daucakacaka ga, ka kitaka e na ligana na ka sa yaga, me so kina na nona ka me soli vei koya sa dravudravua.” (Efeso 4:28) Mo kua ni lawakitaka na gauna ni nomu cakacaka saumi, ni o ira era lomani Jiova era dau dina ena nodra cakacaka. Era ‘vinakata mera vakayacora tiko ga na ka dodonu ena veigauna kece ga.’ (Iperiu 13:18, VV) Na lewaeloma vinaka e dau veivuke sara ga ena kena rawati na vakacegu ni vakasama.
Na cava na nona rai na Kalou me baleti koya e dau yalokatakata? Na iVolatabu e vakarota: “Mo kakua ni veiwekani kei na tamata daucudru; kakua talega ni ko lako vata kaya na tamata yalodauveikata.” (Vosa Vakaibalebale 22:24) Vakavuqa, na cudru vakalialia e rawa ni tini ena vakayacori ni itovo kaukaua. (Vakatekivu 4:5-8) Me baleta na veisausaumitaki ni ka ca e caka, na iVolatabu e kaya: “Kakua ni veisausaumitaka na nona ca e dua. Nakita eliu na veika sa dodonu e na matadra na tamata kecega. Kevaka sa rawa, mo dou vakatovolea me veilomani kei ira na tamata kecega. Oi kemudou sa lomani dou kakua ni sauma na ca sa caka vei kemudou, ia mo dou laiva vua na Kalou me sauma; ni sa volai; A noqui tavi me’u cudruvaka; au na sauma koi au, sa kaya na Turaga.” (Roma 12:17-19) Nida muria na ivakasala oqori, eda na bula vakacegu—da qai marau tale ga kina vakalevu.
O Rawa ni Qaqa
E rawa beka ni o qaqa ena nomu yalodina tiko ga vua na Kalou, kevaka mada ga o temaki mo soro koso? Io, e rawa. Mo kila ni Kalou e vinakata mo qaqa ena nomu vakalasuya na ile i Setani me baleta na noda yalodina, ni Vosa ni Kalou e kaya: “Mo vuku, na luvequ, ka vakamarautaka na lomaqu, me dua na vosa me’u tauca vua sa beitaki au.”—Vosa Vakaibalebale 27:11.
O rawa ni masu vei Jiova qai kerea me vakaukauataki iko mo cakava kina na ka e dodonu vua. (Filipai 4:6, 7, 13) Saga vagumatua mo vakarabailevutaka na nomu kilaka mai na Vosa ni Kalou, na iVolatabu. Ni o vakasamataka lesu na veika o sa vulica mai na iVolatabu, ena vukei iko me titobu na nomu lomana na Kalou qai uqeti iko mo vakamarautaki koya. E kaya na 1 Joni 5:3, (VV): “Sa i koya oqo na lomana na Kalou: me da muria na nona i vakaro; a sa sega ni i colacola bibi na nona i vakaro.” Era marautaka na iVakadinadina i Jiova ena nomuni yasayasa mera vuli iVolatabu vata kei kemuni. Oni sureti mo ni veitaratara kei ira, se mo ni volavola vei ira na tabaka na ivola oqo.
[iYaloyalo ena tabana e 4]
A vakatovolei o Jope, ia a yalodina tu ga
[iYaloyalo ena tabana e 7]
Ni tubu na nomu kila na Vosa ni Kalou, ena vaqaqacotaka na nomu vinakata mo cakava na ka e dodonu