iTalanoa ni Nona Bula

Neirau Vaqara na iYau Tudei

Talanoataka o Dorothea Smith kei Dora Ward

Na iyau cava sara mada keirau a vaqara voli? Ni keirau se goneyalewa e gu na loma i keirau ena kena vakayacori na ivakaro i Jisu: “Dou lako yani ka qisi ira me ra noqu tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga.” (Maciu 28:​19, VV) Me keirau vakamacalataka mada na sala keirau kunea kina na iyau tudei.

DOROTHEA: Keitou le tolu na veitacini. Au sucu ena 1915, ni oti ga vakalailai na kena tekivu na iMatai ni iValu Levu. Keitou vakaitikotiko voleka e Howell, mai Michigan, e Mereke. E sega ni turaga lotu o tamaqu, ia o tinaqu e marama rerevaka na Kalou. Dau vakavulici keitou ena muri ni Vunau e Tini, ia e lomaleqa tale ni o yau, o Willis na ganequ; kei Viola na tuakaqu, keitou sega ni lewena e dua na lotu.

Niu sa yabaki 12, e nanuma o Nana ni dodonu meu papitaiso meu lewe ni lotu Presbyterian. E makare vinaka tu ena noqu vakasama na siga au papitaiso kina. Au a papitaiso vata kei na rua na gonedramidrami e roqoti rau tu na dui tinadrau. Au madua sara ga niu mai papitaiso tu kei na rua na gonedramidrami. E vakaturuma na wai e uluqu na italatala qai vakasolokakanataka e so na vosa au sega ni kila. Me vakataki rau ga na gonedramidrami oya, au sega ni bau kila e dua na ka me baleta na papitaiso!

Dua na siga ni 1932, a kele yani e vale e dua na motoka, mani mai rai e katuba o tinaqu. Rau duri tu e matanivale e rua na cauravou erau solia voli mai e so na ivola ni lotu. Dua vei rau e kaya ni yacana o Albert Schroeder. A vakaraitaka vei Nana e so na ivola e tabaka na iVakadinadina i Jiova. Mani taura sara na ivola o koya. Na ivola oya a vukei tinaqu me ciqoma na ka dina mai na Vosa ni Kalou.

Tekivu na Qarai ni iYau

Yaco na gauna au sa toki vei tuakaqu i Detroit. Au sotava kina e dua na kena marama e dau vakavulici tuakaqu tiko ena iVolatabu. Na veika e veivosakitaki ena vuli oya, au nanuma kina e dua na porokaramu ena retio au dau rogoca e veimacawa niu se tiko kei tinaqu. E dau kaburaki ena porokaramu oya na vunau vakaivolatabu e 15 na miniti na kena balavu nei J. F. Rutherford, o koya a liutaka tiko na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova ena gauna oya. Ena 1937, keirau sa tekivu soqoni ena imatai ni ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova e Detroit. Au mani papitaiso ena yabaki e tarava.

Ena itekitekivu ni 1940, a kacivaki ni sa na dolava na iVakadinadina i Jiova e dua na koronivuli e vakatokai o Kiliati, e South Lansing, mai Niu Yoka. Na koronivuli oqo era na vuli kina na mataveitacini tagane kei na yalewa mera daukaulotu. Noqu kila ni so vei ira na vuli oti era na sureti mera lai veiqaravi e vanuatani, au mani vakasamataka lo, ‘Au vinakata sara ga meu na lako i Kiliati!’ Au tekia oya me noqu isausau. E dua dina na itavi dokai me qarai ena veivanua tale e so na iyau​—oya o ira na tamata era vinakata mera tisaipeli i Jisu Karisito!​—Akeai 2:​6, 7.

Sauva Yani Vakamalua Noqu iSausau

Ena Epereli 1942, au sa kere vakacegu mai na noqu cakacaka saumi meu veiqaravi vakapainia, se cakacaka vakaitalatala vakatabakidua e Findlay, Ohio kei na lima na taciqu vakayalo. A sega ni dua na ivavakoso e tuvanaki kina na soqoni, ia keimami dau veivakaukauataki ena neimami wilika vata vakailawalawa e vica na ulutaga mai na noda ivola tabaki. Ena imatai ni vula ena noqu cakacaka vakapainia, au solia rawa vei ira na tataleitaki e 95 na ivola! Ni oti e rauta ni dua veimama na yabaki, au a lesi meu lai painia lavotaki i Chambersburg, e Pennsylvania. Au lai tomani iratou e lima tale na painia, bau kina e dua na tacida yalewa lotu Vakarisito mai Iowa, o Dora Ward. A yaco o koya me noqu itokani ena cakacaka vakapainia. E tautauvata na yabaki keirau papitaiso kina, tautauvata tale ga na neirau isausau me keirau lai vuli e Kiliati qai veiqaravi vakaulotu ena veivanua tale e so.

Dua na siga ena itekitekivu ni 1944, a yaco e dua na ka marautaki! Keirau taura kei Dora na ivola ni veisureti me keirau lai vuli ena ikava ni kalasi ni Koronivuli o Kiliati. Keirau mani vakalewe fomu ena Okosita ni yabaki oya. Ia ni bera ni toso noqu italanoa, me talanoataka mada o Dora se yaco vakacava o koya me noqu itokani dede ena qarai ni iyau tudei.

Gu Meu Cakacaka Vakaitalatala Vakatabakidua

DORA: E dau masulaka o tinaqu me rawa ni kila na Vosa ni Kalou. Au tiko sara ga kei koya ena dua na Sigatabu keirau qai rogoca ena retio na ivunau i J. F. Rutherford. Ni sa cava na vunau, e kaya sara o Nana, “Oqo na ka dina!” Sega ni dede, keirau sa tekivu vulica na nodra ivola na iVakadinadina i Jiova. Ena 1935, niu se yabaki 12, au a rogoca na vunau ni papitaiso a solia e dua na iVakadinadina i Jiova, na ivunau oya e uqeta sara ga na lomaqu meu yalataka noqu bula vei Jiova. Au papitaiso ni oti tale e tolu na yabaki. Noqu yalayala kei na papitaiso e vukea me dei tiko ga e lomaqu na noqu isausau ena vo ni yabaki au se vuli tiko kina. Au vinakata sara ga me cava totolo noqu vuli meu rawa ni painia.

Ena gauna oya na ilawalawa iVakadinadina au lewena keimami dau soqoni vakaivavakoso mai Fort Dodge, e Iowa. E gadrevi vakalevu na sasaga me kua ni calati kina na soqoni vakarisito. Gauna oya, na ulutaga ni vuli ena Vale ni Vakatawa e sega na kena taro me veivosakitaki ena ivavakoso. E dau kerei me keimami vakarautaka na taro me qai soli vua na tacida tagane ena taura na vuli. Veibogi ni Moniti keirau na vakarautaka na taro ni parakaravu yadua kei tinaqu, keirau qai solia vua e taura na vuli me rawa ni digia na taro ena vakayagataka.

So na gauna ena sikova mai na ivavakoso au lewena na ivakatawa dauveilakoyaki. Dua gona vei ira oqori o John Booth, a vukei au niu tekivu lako ena vunau e veivale, oya niu se yabaki 12. Niu sa yabaki 17, au kerei koya me vukei au ena kena vakaleweni na fomu ni painia. Au sega ni tadra ni keirau na sota tale, qai yaco o koya me noqu itokani dredre!

Niu painia, au dau cakacaka vakalevu kei Sister Dorothy Aronson, e dua e cakacaka vakaitalatala vakatabakidua, e qase vei au ena 15 na yabaki. Keirau veitokani voli ena cakacaka vakapainia yacova sara nona sureti ena imatai ni kalasi ni Koronivuli o Kiliati ena 1943. Au mai painia duadua voli yani.

Dreve na Veitusaqati

E dredre dina vei keimami na veiyabaki ni 1940, ena vuku ni yalo ni boletaki vanua a tekivu ena iKarua ni iValu Levu. Ni keimami vunau e veivale, vakavuqa me keimami bololaki ena yaloka ca, tomata dreu, so na gauna ena vatu sara ga! So tale na ka ni veivakatovolei ca sara e sotavi ena neimami solia e salatu na ivola na Watchtower kei na Consolation (Awake! ena gauna oqo). O ira na dau veitusaqati vakalotu era vakabukani ira na ovisa mera vakarerei keimami, era kaya na ovisa ni keimami na vesu kevaka keimami vunau tale e matanalevu.

Ia, e dreve na veika oqori, ra qai kauti keimami na ovisa ina siteseni me keimami lai vakatarogi kina. Ni keimami sa sere, keimami lesu tale ena vanua vata ga keimami a vesu kina, keimami qai solia tale na ivola keimami a solia tiko. Ena nodra ivakasala na tacida tagane nuitaki, keimami vakayagataka na Aisea 61:​1, 2, me vakamacalataka na neimami vakabauta. Dua na gauna a torovi au e dua na ovisa e cauravou, au qai cavuqaqataka vua na tikinivolatabu oya. Au kurabui ni sa saumaki tale na ovisa mani lako yani! Kena irairai vei au nira taqomaki keimami dina tiko na agilosi.

Siga Au na Sega ni Guilecava

Ena 1941, au marautaka dina noqu tiko ena dua na soqo ni tikina siga lima ni iVakadinadina i Jiova a vakayacori e St. Louis, Missouri. Ena soqo ni tikina oya a kerea kina o Brother Rutherford mera kumuni kece na gone yabaki 5 ina 18 ena dua na yasa ni valenisarasara. Vica na udolu keimami kumuni vata. E kidavaki keimami o Brother Rutherford ena nona yalovaka na nona tavoi, keimami yaloyalo kece vua. Ni oti e dua na aua nona vunau, sa qai kaya: “Kemuni na gone oni sa ciqoma mo ni cakava na loma ni Kalou, oni tutaka na nona Matanitu ena vuku i Karisito Jisu, oni sa duavata tale ga mo ni talairawarawa vua na Kalou kei na nona Tui, yalovinaka ni tucake.” Duavata ga na gauna era duri kina na le 15,000​—o yau e dua vei ira! Tomana tale o koya: “Kemuni kece oni na cakava na ka oni rawata ena nomuni tukuna vei ira na tani na Matanitu ni Kalou kei na veivakalougatataki ena kauta mai, mo ni tukuna, Io.” Keimami tukuna oya qai muria mai na cabolo ni vakasausau.

Oti oya sa qai soli na ivola vou e vakatokai na Children.a Keimami yatuni na itabagone ena buturara me solia vei keimami o Brother Rutherford e yadua na ivola vou. E marautaki dina! Nikua, e levu vei ira a taura na ivola ena soqo oya era se gumatua tiko ga ni qaravi Jiova ena veiyasa i vuravura, ra kacivaka tiko na Matanitu ni Kalou kei na nona yalododonu.​—Same 148:​12, 13.

Ni oti e tolu na yabaki noqu painia duadua voli, dua na ka noqu marau niu sa lesi meu lai painia lavotaki i Chambersburg! E kea keirau sota kina kei Dorothea, sega ni dede sa mai noqu itokani voleka sara. Ni keirau itabagone sa dua na ka neirau yalogu kei na neirau kaukaua. Keirau saga me vakalevutaki neirau vakaitavi ena cakacaka vakavunau. Tekivu gona me keirau vaqara vata na iyau tudei.​—Same 110:3.

Ni oti e vica na vula neirau cakacaka voli vakapainia lavotaki, keirau sota sara kei Albert Mann, e dua a vuli ena imatai ni kalasi ni Koronivuli o Kiliati. Sa vakarau tu me lako ena nona ilesilesi i vanuatani. E vakauqeti keirau me keirau ciqoma na ilesilesi cava ga i vanuatani.

Keirau Lai Vuli Vata

DORA KEI DOROTHEA: Vakasamataka mada na neirau marau ni keirau sa vuli me dua na daukaulotu! Na imatai ni siga ni vuli, a rejisitataki keirau o Albert Schroeder, na tacida tagane a solia vei tina i Dorothea ena 12 na yabaki sa oti na ivola Studies in the Scriptures. Tiko tale ga kina o John Booth. O koya a liutaka tiko na cakacaka ena iteitei ni isoqosoqo, na vanua e vakayacori kina na vuli. E muri, o rau na turaga oqo erau qai lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa ni iVakadinadina i Jiova.

Keirau vulica na veika titobu mai na iVolatabu e Kiliati. Sa dua dina na vuli vinaka. Keimami le 104 na gonevuli, okati kina e dua na cauravou vulagi e cavutu mai Mexico. Na cauravou oqo a saga me vakavinakataka nona vosa vakavalagi, gauna vata oqori keimami saga tiko kina na vuli vosa vakaSipeni. E marautaki dina vei keimami na gonevuli na siga e solia kina o Brother Nathan H. Knorr na neimami ilesilesi i vanuatani! Levu vei keimami era lesi i Amerika e Loma kei Sauca Amerika; keirau mani lesi ina vanua o Chile.

Qarai na iYau e Chile

Me rawa ni keirau lako i Chile, ena vinakati me dua na neirau ivolatara ni curuvanua, oqo e dau taura na gauna. Ni cava neirau vuli e Kiliati ena Janueri 1945, keirau lai painia e Washington, D.C. me dua veimama na yabaki, ni keirau se waraka voli neirau ivolatara. Keirau sa qai mai lewe ni ciwa na daukaulotu ena ilakolako i Chile ni sa rawa na neirau ivolatara. E le vitu eratou a lewe ni vica na kalasi taumada ena Koronivuli o Kiliati.

E vica na tacida tagane lotu Vakarisito era mai tavaki keitou ena koroturaga o Santiago. Dua vei ira o Albert Mann, o koya a vuli mai Kiliati qai vakauqeti keirau tale ga ena vica na yabaki yani e liu. Sa oti toka e dua na yabaki nona tiko e Chile kei Joseph Ferrari, e dua a vuli ena ikarua ni kalasi e Kiliati. Rauta wale ga ni 100 na dautukutuku ena vanua taucoko o Chile ena gauna keitou tiko kina e kea. Keirau sega tale ni via wawa me keirau vaqara qai kunea e so tale na iyau​—na tamata yalomalumalumu​—ena neirau ilesilesi vou.

Keirau lai tiko ena dua na vale ni daukaulotu e Santiago. E vou vei keirau na neirau mai lewena e dua na vuvale levu ni daukaulotu. Kuria na levu ni aua e lavaki ena cakacaka vakavunau, na daukaulotu kece e lesi me vakasaqa ena dua na siga e veimacawa. Keirau sotava tale ga kina e so na ka vakamadua. Dua na gauna keirau vavi bisikete kamica me keimami katalau, ia ni sa buta mai e duatani sara na kena iboi. Ni keirau a vakayagataka cala na sota baleta e dua a vakatawana tu ena kava ni vakatubu.

Ia, na kena e vakamadua sara, oya na neirau dau cavuta cala na vosa ena gauna keirau vuli vosa vakaSipeni tiko kina. Dua na matavuvale levu keitou vuli iVolatabu vata tiko, a voleka sara me mudu nodratou vuli baleta ni ratou sega ni dau taura rawa na ka keirau tukuna. Ia, ni ratou dau vakayagataka sara ga na nodratou iVolatabu a rawa kina me ratou kila na ka dina, yaco sara me ratou mai iVakadinadina i Jiova e lewe lima. Ena veiyabaki oya a sega ni dua na ituvatuva mera vulica na vosa ni vanua era lesi kina na daukaulotu vovou. Keimami vulica ga vei ira keimami veivosaki ena cakacaka vakavunau.

Levu sara na vuli iVolatabu qai so na neirau gonevuli era toso totolo sara. So tale e gadrevi kina na vosovoso. E dua na goneyalewa o Teresa Tello, e rogoca na itukutuku ni ka dina qai kaya, “Yalovinaka qai lesu tale mai, au via kila e so tale na ka.” Keirau lesu vaka12, ia keirau sega ni kunei koya. Mai oti yani e tolu na yabaki, keirau a lako ena dua na soqo ni tabacakacaka a vakayacori ena dua na vale ni veivakamarautaki e Santiago. Ni keirau biuta mai na vanua ni soqo ena Sigatabu keirau rogoca sara ni dua e kaci, “Senorita Dora, Senorita Dora!” Keirau raivuki, keirau raici Teresa sara. A tiko vei tuakana ena tai kadua ni sala qai lako mai me raica se cava e yaco tiko ena vale ni veivakamarautaki. Marautaki dina ni keirau sotavi koya tale! Tuvanaki sara na vuli iVolatabu, sega ni dede sa papitaiso. Yaco me painia lavotaki ena dua na gauna e muri. Nikua, rauta ni 45 na yabaki e tarava, e se cakacaka vakaitalatala vakatabakidua voli ga o Teresa.​—Dauvunau 11:1.

Kune na iYau ena Vanua “Nukunuku”

Ena 1959 keirau lesi i Punta Arenas​—na ibalebale ni yaca ni vanua oqo na “Ucuna Nukunuku”​—e yawa duadua ni koto sara ena mua ni baravi balavu kei Chile e rauta ni 4,300 na kilomita na vanua e ciciva. E duatani toka na yalava o Punta Arenas. Ena vulaikatakata, e dau siga balavu​—ena karobo na vanua ena veimama ni 11 ena bogi. Keirau vakayagataka gona e levu na siga ena cakacaka vakaitalatala ia lako vata kei na veika e rawa ni vakalatilati, me vaka ena vulaikatakata ena salavata mai kei na cagi kaukaua e liwa mai na Antarctic. Ena vulaililiwa e dau batabata sara qai lekaleka na siga.

Dina ga ni sotavi na veika dredre oqori ia e tiko na idivi ni vanua o Punta Arenas. Ena vulaikatakata e dau vakaturubuto tu ga na yasa ni lomalagi ena ra. Vagauna ena taubi na uca, suasua nomu isulu, ia ni liwa mai na cagi o mamaca tale. Muria oqori na kena basika e dua na drodrolagi totoka ni ciliva toka na veio na siga. So na gauna ena tu na drodrolagi me vica na aua, ena yali yani qai basika tale mai.​—Jope 37:14.

Gauna keirau tiko kina e Punta Arenas a vica toka ga na dautukutuku. Ena dua na ivavakoso lailai e kea keirau dau liutaka na soqoni. Ia, a vakalougatataka dina o Jiova na neirau sasaga. Ni keirau gade tale i Punta Arenas ni oti e 37 na yabaki, keirau raica e ono na ivavakoso gugumatua kei na tolu na Kingdom Hall totoka. Keirau marau ni a vakayagataki keirau o Jiova ena nodra kune na iyau vakayalo ena vanua nukunuku ena ceva!​—Sakaraia 4:​10.

Kune e So Tale na iYau ena “Baravi Raba”

Ni oti e tolu veimama na yabaki neirau veiqaravi voli ena Punta Arenas, keirau lesi me keirau lai veiqaravi ena ikelekele ni waqa ena korolevu o Valparaiso. Na korolevu oqo e tu kina e 41 na delana e wavokita e dua na toba e qarava yani na Wasa Pasifika. Keirau vunau vakalevu ga e Playa Ancha, e kena ibalebale “Baravi Raba.” Ena loma ni 16 na yabaki neirau tiko voli e kea keirau raica na nodra tubu vakayalo e dua na ilala cauravou lotu Vakarisito, me yacova mai oqo era sa veiqaravi voli vakaivakatawa dauveilakoyaki kei na qase ni ivavakoso e Chile.

Neirau ilesilesi ni kaulotu e tarava i Viña del Mar. A mai cava na neirau veiqaravi e kea ena tolu veimama na yabaki ni vakacacana na vale ni daukaulotu keirau tiko kina na uneune. Keirau lesu tale i Santiago, na vanua a tekivu kina na neirau cakacaka vakaulotu ena 40 na yabaki sa oti. Levu sara na veisau. Sa tara oti e dua na valenitabana vou, na kena makawa sa nodra itikotiko na daukaulotu kece era sa tu ga e Santiago. Dua na gauna e muri, sa tekivu me vakayagataki na vale oya me Koronivuli ni Vuli Veiqaravi Vakaitalatala. Gauna oqori e baci vakaraitaka tale vei keirau o Jiova na nona yalololoma. Keitou a sureti e lima na daukaulotu sa qase sara toka me keitou lai vakaitikotiko e Peceli. Ena gauna keirau veiqaravi voli kina e Chile, a 15 kece na duidui lesilesi keirau lesi kina. Keirau raica na tubu ni cakacaka mai na 100 na dautukutuku ina rauta na 70,000! E marautaki dina na 57 na yabaki keirau vaqarai iyau voli kina e Chile!

Keirau kalougata ni vakayagataki keirau o Jiova ena nodra kune e levu na tamata era vaka na iyau, era yaco me vakayagataki ira o Jiova ena nona isoqosoqo. Sa sivi e 60 na yabaki neirau qaravi Jiova vata voli mai, keirau duavata ena vakasama a cavuta o Tui Tevita, e vola: “A ka vakaidina na nomuni loloma, ko ni sa maroroya me nodra era sa rerevaki kemuni.”​—Same 31:19.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 9]

O Dorothea ena 2002 kei na nona cakacaka vakavunau tiko ena 1943

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Vunau e salatu e Fort Dodge, Iowa, ena 1942

[iYaloyalo ena tabana e 10]

O Dora, ena 2002

[iYaloyalo ena tabana e 12]

O Dorothea kei Dora ena imatai ni vale ni daukaulotu e Chile, ena 1946