iTalanoa ni Nona Bula

Vitusagavulu na Yabaki na Noqu Taura Matua na Tutu ni Nona iSulu na Jiu

E Talanoataka o Leonard Smith

Niu se itabagone au dau taleitaka e rua na tikinivolatabu. Sa oti qo e 70 na yabaki na noqu se nanuma vinaka tu ga na siga au kila kina na ibalebale ni Sakaraia 8:23, oya ni tukuni kina nira taura tu na “tutu ni nonai sulu e dua na Jiu” e “tini na tamata.” Era tukuna vua na Jiu: “Keitou na lako vata kei kemudou: ni keitou sa rogoca sa tiko vata kei kemudou na Kalou.”

NA JIU e vakatakarakarataki ira na lotu vaKarisito lumuti. O ira na “tini na tamata” e vakatakarakarataki ira na ‘so tale na sipi,’ era kilai ena gauna oya me “Jionatapi.”a (Joni 10:16) Ena gauna au kila kina na ka dina qori au qai liaca ni noqu nuitaka na bula tawamudu e vuravura ena vakatau sara ga na noqu tokoni ira na ilawalawa lumuti ena yalodina.

Au dau taleitaka na vosa vakatautauvata i Jisu me baleta “na sipi” kei “na me” e volai ena Maciu 25:31-46. “Na sipi” e vakatayaloyalotaki ira e digitaka na Kalou ena gauna ni ivakataotioti nira caka vinaka vei ira na taci Karisito lumuti era se bula tiko e vuravura. Niu se gone qai wili tiko meu Jionatapi, au kaya, ‘Len ke o via dua na sipi i Karisito, e bibi mo tokoni ira na taci Jisu, mo ciqoma tale ga na nodra veiliutaki ni dusimaki ira tiko na Kalou.’ Qori sara ga e dusimaki au me sivia e vitusagavulu na yabaki.

‘NA CAVA NOQU ITAVI?’

A papitaiso o tinaqu ena 1925 ena vale ni soqoni e Peceli. Era dau vakatoka na mataveitacini era vakayagataka na vale ni soqoni qori me London Tabernacle (Vale ni Veitavaki i Lodoni). Au sucu ena 15 Okotova, 1926 qai papitaiso e Dover ena baravi kei Igiladi ena Maji 1940 ena dua na soqo cokovata. Dua na ka na noqu taleitaka na ka dina e volai tu ena iVolatabu. Au tekivu taura na tutu ni ‘nona isulu na Jiu’ ena noqu cakacaka vata kei Tinaqu, ni lotu vaKarisito lumuti. Erau se sega ni qaravi Jiova ena gauna qori o tuakaqu kei tamaqu. Keirau lewena kei tinaqu na ivavakoso o Gillingham ena ceva i cake kei Igiladi, era lewena tale ga na ivavakoso qori e levu na lumuti. E dau gumatua ena cakacaka vakavunau o tinaqu.

Ena Seviteba ni 1941, a rogoci ena soqo ni tikina mai Leicester e dua na vunau e kena ulutaga “Yalodina,” a vakamacalataki kina na ile me baleta na dodonu ni veiliutaki e lomalagi kei vuravura. Au sa qai kila tu ena gauna qori nida okati tiko ena ile a tukuna o Setani vei Jiova. E bibi gona meda tokoni Jiova da qai yalodina tiko ga vua, ni o koya ga na iLiuliu Cecere Duadua e lomalagi kei vuravura.

A vakabibitaki ena soqo ni tikina qori na veiqaravi vakapainia, ra qai uqeti na itabagone mera sauva na veiqaravi oya. Na noqu rogoca na ulutaga ni vunau na “iTavi ni Painia ena iSoqosoqo,” au lai vakasamataka sara ga kina na kequ ituvaki, ‘Na cava na noqu itavi?’ Niu lewe ni Jionatapi, e uqeti au sara ga na soqo ni tikina oya meu tokoni ira na ilawalawa lumuti ena cakacaka vakavunau ena noqu vinaka taucoko. Au vakalewena sara ena soqo qori na fomu ni painia.

VEIQARAVI VAKAPAINIA DONUYA NA IVALU

Au lesi meu painia lavotaki ena 1 Tiseba, 1941, niu se yabaki 15. Na imatai ni painia keirau cakacaka vata o tinaqu, ia a cegu nona veiqaravi vakapainia ni oti e dua na yabaki ena vuku ni tauvimate. Mani lesia na valenivolavola ni tabana e Lodoni me keirau cakacaka vata kei Ron Parkin, sa lewe tiko ni Komiti ni Tabana mai Puerto Rico.

Keirau lesi ena rua na taoni e toka e bati ni baravi o Broadstairs kei Ramsgate ena vanua o Kent, keirau redetaka e keri e dua na vale. Ena gauna oya e dau soli vei keimami na painia lavotaki e 40 ga na silini (qo e rauta ni walu na dola na ilavo ni Merika) me keimami bula kina. Ni keirau dau sauma na rede sa na lailai sara na ilavo me keirau bula kina, keirau sega tale ga ni kila na vanua me keirau na kana kina. Ia e dau vakarautaka tu ga o Jiova na ka keirau gadreva.

Na sala ga ni neirau veilakoyaki na basikeli, ia ni liwa kaukaua mai na tokalau keirau dau biliga ga ni bi na kena iusana. Keirau dau vaqara bula nira veivanavanai na waqavuka, keirau dro tale ga nira vuka baleti keirau na gasaukuro me bomutaki kina o Lodoni. Niu vodo basikeli tiko ena dua na gauna au rika ena ikeli ni vuka siviti au e dua na bomu qai lai kacabote ena dua na vanua voleka ga. Ia e dua dina na ka marautaki na vica na yabaki ni neirau painia tu e Kent.

VEIQARAVI E “PECELI”

E dau wewe ni gusui tinaqu o Peceli. E dau kaya: “Au diva mo lewe ni vuvale e Peceli.” Koya gona, vakasamataka mada na noqu marau kei na noqu kidacala niu sureti ena Janueri 1946 meu veivuke macawa tolu ena Peceli mai Lodoni. Ni oti e kerei au sara o Pryce Hughes, e ivakatawa tiko ni tabana ena gauna oya meu veiqaravi e Peceli. A yaga sara ga na ka au vulica ekea.

Ena gauna oya e rauta ni le 30 na lewenivuvale e Peceli, levu na kena cauravou, tiko tale ga e vica na tagane era lumuti, me vakataki Pryce Hughes, Edgar Clay, kei Jack Barr, a qai lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa. E dua dina na ka dokai niu se gone meu tokoni ira na taci Karisito ena noqu cakacaka ena nodra veidusimaki na “duru” qo!​—Kala. 2:9.

Niu veiqaravi tiko e Peceli ena dua na siga a tukuna vei au e dua na tagane ni wawa tiko e katuba e dua na marama ni via raici au. Au kidacala niu raici tinaqu, a kiriwana toka e dua na ioloolo. A tukuna ni na sega ni curu yani me kua ni vakataotaka na noqu cakacaka, ia mani solia ga na ioloolo ya qai lesu tale. E toka e loma e dua na siqileti katakata. Na ka e cakava o tinaqu au lai nanumi Ana sara kina na nona kauta vua na luvena o Samuela e dua na kote ni veiqaravi tiko ena valenisoro.​—1 Sam. 2:18, 19.

KILIATI—GAUNA GUIGUILECAVI DREDRE

Ena 1947, keitou sureti e le lima na lewe i Peceli me keitou lai vuli ena Koronivuli o Kiliati e Merika, ena yabaki ga e tarava keitou lai tiko ena ika11 ni kalasi. Ni keitou yaco yani a batabata sara tu ga na vualiku kei Niu Yoka, na vanua e tiko kina na koronivuli. Au marau niu kauta tu na siqeleti katakata a solia o tinaqu!

E guiguilecavi dredre dina na ono na vula ni vuli e Kiliati. E veisau sara ga noqu rai ena noqu maliwai ira tiko na lewe ni kalasi mai na 16 na matanitu. A vukei au na vuli meu veiwekani voleka kei Jiova, au vuli tale ga vakalevu vei ira na lotu vaKarisito matua era tiko kina. E dua vei ira au vuli vata o Lloyd Barry; Albert Schroeder dua na kena qasenivuli; kei John Booth, e ovasia ni Kingdom Farm (qo na vanua e tiko kina na Koronivuli o Kiliati), ratou qai lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa ena dua na gauna e muri. Au vakamareqeta na nodratou ivakasala yalololoma kei na ivakaraitaki vinaka ni nodratou yalodina vei Jiova kei na nona isoqosoqo.

IVAKATAWA NI TABACAKACAKA QAI LESU I PECELI

Niu biubiu mai Kiliati, au lesi sara meu veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka e Ohio mai Merika. Au se qai yabaki 21, ia era taleitaka na mataveitacini na noqu daugugumatua niu se cauravou. Au vuli vakalevu vei ira na na turaga matua ena tabacakacaka au veiqaravi kina.

Ni oti e vica na vula, au sureti meu lai vuli tale ena Peceli e Brooklyn. Ena gauna qori, au lai veikilai kina kei ira na “duru” me vakataki Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J (Bud) Sullivan, kei Lyman Swingle, era qai lewe kece ni iLawalawa Dauvakatulewa ena dua na gauna. Eda matalau dina meda raica na nodra dau cakacaka kei na nodra ivakarau vaKarisito. Au sa qai nuitaka ga vakalevu na isoqosoqo i Jiova. Oti ga qori au lesi tale e Urope meu lai tomana noqu cakacaka vakaitalatala.

A takali o tinaqu ena Feperueri 1950. Ni oti na veibulu, au veitalanoa sara ga vakadodonu kei tamaqu kei Dora na ganequ. Au taroga se cava rau na cakava me baleta na ka dina ni sa takali o Na, niu sa na biubiu tale toka ga e vale. Erau kila e dua na tagane e lumuti o Harry Browning, rau dau rokovi koya tale ga, rau qai vakadonuya me vakavulici rau ena ka dina. Ena loma ga ni dua na yabaki, erau papitaiso sara o Ta kei Dora. A lesi o Ta me dauveiqaravi ni ivavakoso e Gillingham. Ni sa takali o Ta, a vakawati o Dora kei Roy Moreton, e dua na qase ni ivavakoso yalodina. A yalodina tiko ga vei Jiova o Dora me yacova na nona vakacegu ena 2010.

VEIVUKE I VARANISE

Au a vulica na vosa vakaVaranise, vakaJamani, kei na vosa vakaRoma, ia vei ratou na vosa qori e dredre duadua na vosa vakaVaranise. Ni kerei meu lai veivuke ena Peceli e Parisi e Varanise, au via lomalomarua tale. E ilesilesi dokai dina ni keirau cakacaka vata kei na ivakatawa ni valenivolavola ni tabana o Henri Geiger, e qase ni ivavakoso lumuti. E sega ni rawarawa tu ga na itavi au lesi kina qai calacala na ka au cakava, ia e levu na ka au vulica me baleta na sala meda veimaliwai vinaka tiko ga kina.

Kuria qori, a navuci tale tiko ga na imatai ni soqo ni tikina ni veimatanitu me vakayacori e Parisi ni oti na ivalu ena yabaki 1951, au veivuke tale ga ena kena tuvanaki. Dua na ivakatawa dauveilakoyaki o Léopold Jontès, a mai vukei au e Peceli. A qai lesi emuri o Léopold me ovasia ni valenivolavola ni tabana. A vakayacori na soqo ni tikina e Palais des sports, volekata ga na Eiffel Tower. O ira era vulagi ena soqo ni tikina oya era cavutu mai na 28 na matanitu. Ena iotioti ni siga ni soqo ni tikina era marau vakalevu na le 6,000 na iVakadinadina e Varanise nira tiko ena soqo oya e le 10,456!

Na imatai ni gauna au yaco kina e Varanise a sega sara ga ni bau yaga na vosa vakaVaranise au kila tu. Sa qai ca sara niu vosa vakaVaranise ga ena gauna au kila kina ni donu na vosa au cavuta. Ia ke da sega ni cala, eda na sega ni vakadodonutaki, eda na sega tale ga ni kila e levu na ka.

Au mani vakatulewataka meu curu ena dua na koronivuli ni vuli vosa vakaVaranise. Au dau lai kalasi ena yakavi e sega ni dau caka kina na soqoni. Au sa tekivu taleitaka na vosa vakaVaranise, ni toso gauna au sa qai taleitaka ga vakalevu. E yaga sara qo baleta niu rawa ni veivuke ena valenivolavola ni tabana e Varanise ena vakadewa. Toso na gauna au sa vakadewataka na vosa vakaValagi ina vosa vakaVaranise. E ka dokai dina vei au meu vakaitavi ena kena vakadewataki vei ira na mataveitacini era vosa vakaVaranise e vuravura raraba na kakana bulabula vakayalo e vakarautaka na dauveiqaravi.​—Maciu 24:45-47.

VAKAWATI KEI NA SO TALE NA ILESILESI DOKAI

Ena 1956, au vakamautaka e dua na painia mai Suwitisiladi o Esther, keirau a veikilai tu ena dua na gauna e liu. Keirau vakamau ena Vale ni Soqoni e volekata ga na Peceli mai Lodoni (na vanua a papitaiso kina o tinaqu ena London Tabernacle se Vale ni Veitavaki e Lodoni makawa). A vunau ena neirau vakamau o Brother Hughes. A tiko tale ga kina o tinai Esther e nona inuinui me lai bula i lomalagi. Noqu vakawati au sega wale ga ni rawata kina e dua itokani vinaka qai yalodina, e levu tale ga na gauna keirau veimaliwai kina kei na noqu Nei e matua vakayalo, a vakaotia na nona bula e vuravura ena yabaki 2000.

Ni keirau vakamau oti, keirau sa sega tale ni tiko e Peceli. Au dau lai veivuke ga ena vakadewa ena so na gauna, ia o Esther a painia lavotaki qai dau cakacaka ena dua na nodra taoni na vetaicake ena dua na yasayasa kei Parisi. A vukea e vica mera mai qaravi Jiova. Ena 1964 keirau sureti sara vakaveiwatini me keirau lewenivuvale e Peceli. A tauyavu ena 1976 e dua na Komiti ni Tabana, au lesi meu dua vei ira na lewena. Ena veiyabaki kece e dau tokoni au o Esther.

“DOU NA SEGA NI TIKO VATA KEI AU ME TAWAMUDU”

E ka dokai dina ni levu na gauna au dau gole ena itikotiko liu e Niu Yoka. Ena gauna ni veisiko va qori, ratou dau vakasalataki au vinaka na lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa. Kena ivakaraitaki, ena dua na gauna au a vakaraitaka kina na noqu lomaleqataka e dua na ka me caka ni sa bera tiko, ia e matadredredre ga o Brother Knorr qai kaya: “Kua ni dau lomaleqa. Cakacaka ga!” Tekivu mai na gauna oya, ni sa dau levu mai na cakacaka, au sa sega tale ni veilecayaki niu sa dau cakava yadudua na cakacaka, e dau oti kina vakavinaka qai caka tale ga ena kena gauna.

Ni bera ni mate, a tukuna o Jisu vei ratou na nona tisaipeli: “Dou na sega ni tiko vata kei au me tawamudu.” (Maciu 26:11) Eda kila tale tiko ga na so tale na sipi nida na sega ni tiko ga kei ira na taci Karisito lumuti e vuravura. E dua dina na ka dokai noqu veimaliwai voleka kei ira e levu na lumuti me sivia e 70 na yabaki​—au marautaka noqu kubeta toka ga na tutu ni isulu ni Jiu.

[iVakamacala e ra]

[Tikina bibi ena tabana e 21]

E matadredredre ga o Brother Knorr qai kaya: “Kua ni dau lomaleqa. Cakacaka ga!”

[iYaloyalo ena tabana e 19]

(iMawi) Rau na noqu itubutubu

(iMatau) Vanua ni vuli mai Kiliati ena 1948, au dara tu na siqeleti katakata a solia vei au o tinaqu

[iYaloyalo ena tabana e 20]

Au vakadewa tiko vei Brother Lloyd Barry ena vakatabui ni valenivolavola ni tabana mai Varanise ena 1997

[iYaloyalo ena tabana e 21]

(iMawi) Kei Esther ena siga ni neirau vakamau

(iMatau) Keirau cakacaka vakavunau tiko