Ena Wali Rawa Beka na Veivakaduiduitaki?

MAI Sipeni a tarova na refari me cegu mada vakalailai na qito soka. Baleta? Levu vei ira na sarasara era a vakasewasewana tiko e dua na dauqito ni Cameroon me lako tani mai na raraniqito. Ena vanua o Rusia sa dau kena ivakarau tu me vakayacori na itovo kaukaua vei ira na kai Aferika, Esia, kei ira na kai Sauca Amerika. Ena 2004 e tubu ina 55 na pasede na veicati vakamatatamata qai kena isoqoni kece e 394 ena 2005. Ena dua na vakadidike a vakayacori mai Peritania era vakaraitaka kina e dua na ikatolu na kai Esia kei ira na yago loaloa nira biu mai na nodra cakacaka ena vuku ni veivakaduiduitaki. Na rua na ivakaraitaki oqori e dusia ni sa yaco tiko na veivakaduiduitaki e vuravura raraba.

E vakaivakatagedegede na veivakaduiduitaki​—mai na veibeci se tawaveinanumi ina kena sagai me ivakarau tudei ni matanitu na nodra vakawabokotaki e dua na matatamata.a Na cava sara mada na vu ni veivakaduiduitaki? Eda na qarauna vakacava meda kua ni veivakaduiduitaki? Era na veisaututaki se veiyaloni rawa ena dua na gauna na vuvale ni kawatamata? Na iVolatabu ena vukei keda meda kila na itukutuku matailalai me baleta na tikina oqo.

Veivakasaurarataki kei na Veicati

“Sa ka ca e nanuma na loma ni tamata mai na gauna sa cauravou kina,” e kaya na iVolatabu. (Vakatekivu 8:​21) Ia, e levu e dau ka ni lasa vei ira mera vakasaurarataki ira na tani. E tomana na iVolatabu: “Raica, sa vakawai na matadra era sa vakasaurarataki, ka sa sega e vakacegui ira; ia sa tu vei ira na dauveivakasaurarataki na kaukauwa.”​—Dauvunau 4:1.

E vakaraitaka tale ga na iVolatabu ni a sa yaco makawa tu mai na veicati vakamatatamata. Dua na kena ivakaraitaki, ena ika18 ni senitiuri ni bera ni sucu na Karisito, a sureti Jekope kei na nona vuvale e dua na Fero me ratou lai tiko i Ijipita. Dua tale na gauna e muri, a leqataka vakalevu e dua tale na Fero na kedra lewe levu na vuvale oya. Kena itinitini, e kaya na kena itukutuku: “A sa kaya vei ira na nona tamata ko koya, Raica, ko ira na Isireli era sa lewe vuqa ka kaukauwa, ia koi keda eda sa lewe lailai ka malumalumu: tou lewa mada, me da cakacaka vaqaseqase vei ira; de ra tubu tiko mai. . . . A ra sa qai lesia eso na turaga me lewa na nodra cakacaka, me vakasaurarataki ira e na nodrai tavi bibi.” (Lako Yani 1:​9-​11) Era lewa na Ijipita mera vakamatei na luvetagane kece ni kawa i Jekope era se qai sucu.​—Lako Yani 1:​15, 16.

Cava na Vu ni Leqa?

Lailai sara nona kauai o lotu me saqata na veivakaduiduitaki. E vica wale sara era saga ena nodra igu mera saqata na veivakasaurarataki, ia na lotu sara mada ga sa dau wasoma nona to vei ira na dauveivakasaurarataki. Oqori na ka a yaco mai Mereke, na kena vakalawataki me yacova sara na 1967 na nodra vakamalumalumutaki se kunati na yago loaloa, mera kua tale ga ni vakawatitaka na yago vulavula. E dina tale ga na tikina oqo mai Sauca Aferika na nodra vakaduiduitaki na yago loaloa kei ira na yago vulavula, dua ga na iwase lailai era vakalawataka me taqomaki na kedra irogorogo okati kina na vakatabui ni vakawati vakaduikaikai. Ena ivakaraitaki ruarua oqo, o ira sara ga na matatamata era kaya nira daulotu era tokona na veivakaduiduitaki.

Ia, na iVolatabu e vakaraitaka na vuna levu e yaco tiko kina na veivakaduiduitaki. E vakamacalataka na vuna era dauveivakasaurarataki kina e so na matatamata. E kaya: “O koya sa sega ni dauloloma sa sega ni kila na Kalou; ni sa loloma na Kalou. Kevaka sa kaya e dua, Au sa lomana na Kalou, a sa cata na wekana, sa lasulasu ko koya: kevaka sa sega ni lomana na wekana sa raica tiko ko koya, ena lomana vakaevei na Kalou ni sa sega ni raica?” (1 Joni 4:​8, 20) Na itukutuku oqo e vakaraitaka na vuna e yaco tiko kina na veicati vakamatatamata. Era vakaitovotaka na tamata​—se ra lotu se sega​—baleta nira sega ni kila se lomana na Kalou.

Kila na Kalou​—Yavu ni Duavata Vakamatatamata

Ena rawati vakacava na duavata ena nona kilai se lomani na Kalou? Na kila cava e tukuni ena Vosa ni Kalou ena tarova na nodra vakaleqai na duikaikai? E vakaraitaka na iVolatabu ni o Jiova na Tamada kece ga. E kaya: “Vei keda sa dua bauga na Kalou, na Tamada sa vu vei koya na ka kecega.” (1 Korinica 8:6) E tomana: “A bulia ko koya na veimatatamata kece ga mai na dua ga na tamata.” (Cakacaka 17:​26, VV) Koya gona, o keda kece eda veitacini ga.

Na matatamata kece eda rawa ni vakavinavinakataka na bula e solia vei keda na Kalou, ia e tiko e dua na ka me baleta na noda iyatukawa eda rarawataka kece. A vola na dauvola iVolatabu o Paula: “Sa curu ki vuravura nai valavala ca e na vuku ni tamata e lewe dua.” O koya gona, “ni sai valavala ca ko ira kecega na tamata, ka ra sega ni yacova na ka e vakarokorokotaki kina na Kalou.” (Roma 3:​23; 5:​12) O Jiova na Kalou ni veimataqali kabuli kece ga​—sega ni rau tautauvata rawa e rua na kabuli. Ia, a sega sara ga ni nakita me uasivi e dua na matatamata. Na kena takalevu na vakasama ni uasivi e dua na matatamata mai na dua tale, e veibasai sara ga kei na dina e virikotori ena iVolatabu. E matata kina, ni kila eda rawata mai vua na Kalou e uqeta na duavata vakamatatamata.

Kauaitaka na Veimatanitu na Kalou

Levu era lomatarotarotaka ni Kalou a uqeta na veivakaduiduitaki ena nona vakadonui ira ga na Isireli qai vakavulici ira mera tawasei ira mai na veimatanitu tale e so. (Lako Yani 34:12) Dua na gauna, a digitaka na Kalou na matanitu o Isireli me nona iyau talei ena vuku ni vakabauta vakasakiti nei tukadra o Eparama. E lewa na Kalou na matanitu e Isireli makawa, e digitaka na nodra iliuliu qai solia vei ira na lawa. Nira muria na Isireli na ituvatuva oqo, era raica rawa na matatamata tale e so na vinaka ni veiliutaki vakalou mai na veiliutaki vakatamata ena veivanua. A vakavulici ira tale ga na Isireli o Jiova ena kena gadrevi e dua na isoro me vinaka tale kina na nodrau veiwekani na Kalou kei na kawatamata. Na veika a vakayacora o Jiova vei Isireli e yaga ina matanitu kece ga. E salavata oya kei na ka a tukuna vei Eparama: “Ena kalougata talega na veimatanitu kecega e vuravura e na nomu kawa; ni ko a vakarorogo ki domoqu.”​—Vakatekivu 22:18.

Kuria oya, era lavotaki na Jiu nira ciqoma na vosa tabu ni Kalou ra qai lewe ni matanitu ena sucu mai kina na Mesaia. Ia ena yaga tale ga oqo vei ira na veimatanitu. Na iVolatabu vakaIperiu a soli vei ira na Jiu e tu kina na vosa veiuqeti mera na vakalougatataki kina na matatamata kece: “A ra na lako kina na veimatanitu e vuqa, ka kaya, Me da mai lako cake ki na ulu-ni-vanua i Jiova, io ki na vale ni Kalou i Jekope; ena vakavulica vei keda ko koya na nonai valavala. . . . Ena sega ni lavei seleiwau e dua na matanitu ki na matanitu tani, a ra na sega tale ni vulica nai valu. A ra na dui tiko ga na tamata yadua e na ruku ni nona vaini, kei na ruku ni nona lolo; ka sega e dua me na vakarerei ira.”​—Maika 4:​2-4.

Dina ga ni a vunau sara ga o Jisu Karisito vei ira na Jiu, a kaya tale ga: “Ena vunautaki mada e vuravura taucoko nai tukutuku vinaka oqo kei na matanitu, mei vakadinadina ki na veivanua kecega.” (Maciu 24:14) Ena sega ni dua na matanitu me calata na itukutuku vinaka oqo. O Jiova e ivakaraitaki uasivi vei keda ena nona sega ni dau veivakaduiduitaki. E “sega ni dau vakaduiduitaka na tamata na Kalou. Ia sa dau vinakati ira kece ga era dau vakarokorokotaki koya ka dau cakava na ka e dodonu.”​—Cakacaka 10:​34, 35, VV.

Na lawa a solia na Kalou vei Isireli makawa e vakaraitaka tale ga ni kauaitaki ira na veimatanitu. E vakaraitaka na Lawa ni levu sara na galala e soli vei ira na vulagi era tiko ena vanua: “Na kai tani sa tiko vulagi kei kemudou ena tautauvata vei kemudou kei na dua na kai nomudou, ia mo lomani koya me vaka ko sa lomani iko; ni dou a vulagi mai na vanua ko Ijipita.” (Vunau ni Soro 19:34) Levu na lawa ni Kalou e vakavulici ira na Isireli mera dau yalololoma vei ira na matatamata tale e so. O koya gona, ni raica o Poasa na tukai Jisu ni vakatotomi tiko e dua na yalewa ni vanuatani, e muria na ka e vulica mai vua na Kalou qai vakadeitaka vei ira na nona dau tatamusuki mera vakavoca e levu na sila me rawa ni tomika na yalewa.​—Ruci 2:​1, 10, 16.

Vakavulica o Jisu Meda Dauloloma

A dau vakavotuya o Jisu na kila me baleta na Kalou ni vakatauvatani kei na dua tale. E vakaraitaka vei ratou na nona imuri me ratou dau lomani ira na duikaikai. Dua na gauna rau a veivosaki o Jisu kei na yalewa ni Samaria. E kurabui na yalewa oqo baleta nira sega ni dau veiriti na kai Samaria kei ira na Jiu. Ia, a vukea vakayalololoma o Jisu na yalewa oya me kila na sala me rawata kina na bula tawamudu.​—Joni 4:​7-​14.

E vakavulici keda tale ga o Jisu meda dau kauaitaki ira na matatamata tale e so ena nona vakayagataka na vosa vakatautauvata ni kai Samaria dauloloma. A raica na kai Samaria dauloloma e dua na Jiu ni mavoa sara tu vakaca nira a buturaki koya na daubutako. A rawa ni kaya na kai Samaria: ‘Na cava meu vukea kina na Jiu? Era dau beci ira na kainoqu.’ Ia e laurai ena vosa i Jisu ni kauaitaki ira na vulagi na kai Samaria. Dina ni so tale era lako sivita na Jiu oya, ia ni raica na kai Samaria “sa lomana sara” qai vakarautaka vua na veika e gadreva. E tinia na vosa vakatautauvata o Jisu ena nona kaya, ni o koya e vinakata me vakadonui vua na Kalou e dodonu me cakava na ka vata ga oya.​—Luke 10:​30-​37.

E vakavulica na yapositolo o Paula ni o ira era via vakamarautaka na Kalou mera veisautaka na nodra itovo ra qai ucuya na Kalou ena nodra kauaitaki ira na tani. A vola o Paula: ‘Dou luvata tani na tamata makawa kei na nona ivalavala; dou vakasuluma oqori sa vou, o koya sa vakavoui tiko ena vuku me vaka na yaloyalona ka buli koya: sa sega kina ni nanumi se kai Jutia se kai tani, se cili se sega ni cili, na tawa vuku, na kai lekutu. . . . Ia me liu ena ka kece ga oqo na dauloloma, o koya sa ivau vinaka sara.’​—Kolosa 3:​9-​14.

Ena Veisau Beka e Dua ni Kila na Kalou?

Na noda veimaliwai na matatamata, ena veisau beka nida kila na Kalou o Jiova? Vakasamataka mada na nona ivakaraitaki e dua na marama ni Esia e vakaitikotiko mai Kenada a rarawataka vakalevu na veivakaduiduitaki e yaco tiko e kea. A sotavi ira na iVakadinadina i Jiova, mani vulica sara na iVolatabu. E muri, sa qai vola e dua na nona ivola ni vakavinavinaka, e kaya: ‘Oni sa rui yalovinaka qai dauloloma. Au liaca se cava na vuna oni duidui kina vei ira na yago vulavula tale e so. Ena noqu vakasamataka tiko oqori au sa qai kila ni o kemuni ga na ivakadinadina ni Kalou. Kena ibalebale ni tiko dina e dua na ka ena iVolatabu. Au raici ira na yago vulavula, yago loaloa, damu kei na dromodromo ena nomuni soqoni, ia na ivakarau ni lomadra e tautauvata​—rawa ni rai basikati​—baleta nira veitacini ga. Au sa qai kila qo se o cei e vakavuna mo ni lewenivanua vinaka. Na nomuni Kalou.’

Sa tukuna makawa tu na Vosa ni Kalou “ni na roboti ko vuravura e na veikilai kei Jiova.” (Aisea 11:9) Ena gauna mada ga oqo, sa vakayacori tiko na parofisai ena iVolatabu, ni dua na isoqosoqo levu sara e vica vata na milioni na kedra iwiliwili “mai na veivanua kece, kei na veimataqali, kei na veimatanitu, kei na duivosavosa” era sa vakaduavatataki ena sokalou dina. (Vakatakila 7:9) Era vakanamata ina gauna me sa na sosomitaki kina na veicati ena veilomani, ena dua na isoqosoqo e roboti vuravura raraba me na vakayacora na loma i Jiova a tukuni vei Eparama: “Ena kalougata na veimataqali kecega e vuravura.”​—Cakacaka 3:​25.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 4]

Na Lawa ni Kalou e vakavulici ira na Isireli mera lomani ira na vulagi

[iYaloyalo ena tabana e 5]

Cava eda vulica ena vosa vakatautauvata ni kai Samaria dauloloma?

[iYaloyalo ena tabana e 6]

A sega sara ga ni nakita na Kalou me uasivi e dua na matatamata