“Sai Vakaruru na Vuku”

‘SA VINAKA me rawati na vuku, ka ca me rawati na koula! Kei na rawata na yalomatua sa ka me digitaki, ia na rawata na siliva e sega ni vaka kina,’ e kaya na Vosa Vakaibalebale 16:16. Cava e yaga kina vakalevu na vuku? Baleta ‘na vuku e ivakaruru me vaka na ilavo e ivakaruru: ia na yaga ni kilaka sa vunibula vei ira na itaukei ni vuku.’ (Dauvunau 7:​12) E vunibula vakacava na vuku vei ira era taukena?

Meda rawata na vuku vakalou ena gadrevi na kilaka dodonu ena Vosa ni Kalou na iVolatabu, na noda muria na ka eda vulica ena vukei keda meda lako ena sala e vakadonuya o Jiova. (Vosa Vakaibalebale 2:​10-​12) E kaya o Tui Solomoni e Isireli makawa: “Sa nona salatu na yalododonu me lako tani mai na ca: sa maroroya na yalona ko koya sa raica vinaka na nona sala.” (Vosa Vakaibalebale 16:17) Io, na vuku e taqomaki koya e taukena mai na ca, qai vunibula tale ga vua! Na leleka ni vosa ni vuku ena Vosa Vakaibalebale 16:​16-​33, e vakaraitaka na yaga ni vuku vakalou ena ka eda cakava, noda vosa, kei na noda itovo.a

“Me Tiko na Yalomalumalumu”

E kaya na vuku: “Na qaciqacia, kei na viavialevu . . . ka’u sa cata.” (Vosa Vakaibalebale 8:​13) Erau duidui sara vakalevu na qaciqacia kei na vuku. Me laurai na vuku ena ka eda cakava, da qai qarauna me kua nida bucina na dokadoka se viavialevu. Vakauasivi kevaka eda rawati keda se da lesi ena dua na itavi ena ivavakoso lotu Vakarisito.

“Sa liu na viavialevu, ia sa muri na rusa,” e vakarota na Vosa Vakaibalebale 16:​18, “sa liu na yaloviavialevu ia sa muri na bale.” Vakasamataka mada nona a vakabalei e dua na kabula vakayalo uasivi e luve ni Kalou, a vukici koya me o Setani na Tevoro. (Vakatekivu 3:​1-5; Vakatakila 12:9) Sega beka ni a sa qaciqacia rawa tu ni bera nona bale? Na yalo vaka oya, e kaya kina na iVolatabu, me kua ni lesi totolo ina dua na itavi ena ivavakoso lotu Vakarisito e dua e se qai tavuki ga “de viavialevu, ka cudruvi kina me vaka na tevoro.” (1 Timoci 3:​1, 2, 6) E bibi gona meda qarauna me kua nida bukana na nodra qaciqacia na tani, meda kua tale ga ni bucina na itovo oqori!

“E vinaka me tiko na yalomalumalumu kei ira na yalomalua, ka ca ni vakaivotavota vata kei ira na viavialevu e nai toki ni valu,” e kaya na Vosa Vakaibalebale 16:19. Na ivakaro oqo e ganita na ka a cakava o Tui Nepukanesa e Papiloni makawa. A dokadokataka nona vakaduria e dua na matakau vakaitamera ena buca o Tura​—rairai me lagiti ga kina. De dua na yavu e duri kina na matakau e cere toka, ni lai yacova sara na 27 na mita na kena cere. (Taniela 3:1) Na matakau vakaitamera oqo e vakatakarakarataka na matanitu i Nepukanesa. Dina nida dau qoroya na tamata na ka cecere qai vakaitamera​—me vaka na matakau oya, vaka kina na ivakatakarakara lelevu, na tawa babalavu ni valenilotu, kei na veivale cecere, ia na veika oqori e ka wale vua na Kalou. A lagata na daunisame: “E dina sa cecere ko Jiova, ia sa vakaraici ira era sa yalomalumalumu: ia sa kilai ira vakayawa na viavialevu.” (Same 138:6) Koya gona, “sa ka vakasisila e na mata ni Kalou na ka e vakadokadokai vei ira na tamata.” (Luke 16:​15, VV) E vinaka “meda kakua ni nanuma na veika vakaturaga” ia meda “veiriti kei ira na tamata lalai [yalomalumalumu].”​—Roma 12:16.

Vosa ‘Vakayalomatua’ Qai ‘Dau Veiuqeti’

E yaga vakacava na vuku ena noda vosa? Kaya vei keda na tui vuku: “O koya sa lewa vakavinaka na ka, ena kune ka vinaka: kei koya sa vakararavi vei Jiova, sa na kalougata ga. O koya sa lomavuku ena vakatokai me yalomatua: ia ni sa kamikamica na tebenigusu, sa na tubu kina me [“veirawai,” NW] na ka e vakavulici. Sai vurevure ni wai bula na yalovuku vua sa taukena. Ia na nodrai vakavuvuli na lialia sa ka lialia ga. A lomana na vuku sa vakavukuya [yalomatua kina] na gusuna, ka sa kuria nai vakavuvuli ni tebenigusuna [“me veirawai,” NW].”​—Vosa Vakaibalebale 16:​20-​23.

E vukei keda na vuku meda dau veiuqeti qai yalomatuataka na ka eda tukuna. Na vuna? Ni o koya e lomavuku ena saga me ‘kunea na ka e vinaka’ qai “vakararavi vei Jiova.” Nida saga meda raica na ka era vinaka kina na tani eda na tukuna na veika vinaka baleti ira. Eda na sega ni tawaloloma se dau vakavu veiba, ena taleitaki na rogoci keda qai veiuqeti. Nida raica vakayalomatua na kedra ituvaki na tani ena vukei keda meda kila na veika dredre era sotava kei na ka era cakava mera vosota tiko kina.

E yaga tale ga na vuku ena noda vunautaka na Matanitu ni Kalou kei na veivakatisaipelitaki. Nida vakavulici ira tale e so ena Vosa ni Kalou, e sega ni noda itavi ga meda vakasavuya na itukutuku, ia meda saga tale ga me tara na lomadra na ka eda tukuna. Oqo ena vinakati kina me veiuqeti se veirawai na noda vosa. Na yapositolo o Paula a uqeti nona itokani o Timoci me tudei tiko ga ena ‘ka sa vakadinadinataki vua me vakabauta.’​—2 Timoci 3:​14, 15.

Na vosa vaKirisi ni vosa “rawai” e kena ibalebale “na veisautaki ni vakasama ena ivakamacala e momona se veilauti,” e kaya na ivolavosa na An Expository Dictionary of New Testament Words, a vola o W. E. Vine. Me rawa ni veisau na nodra vakasama na rogoci keda ena gadrevi na yalomatua meda kila kina na nodra rai, ka era taleitaka, ituvaki kei na veika tale e so baleti ira. Ena rawati vakacava oqo? E sauma na tisaipeli o Jemesa: “Kusarawa yadua me vakarorogo, mo dou berabera ga ni vosa.” (Jemesa 1:​19) Ena noda dau taro da qai vakatudaliga matua vua eda veivosaki tiko ena rawa nida kila kina na lomana.

Na yapositolo o Paula e kila na sala me rawai ira kina na tani. (Cakacaka 18:4) Dua sara mada ga e dau tusaqati koya o Timitirio na matai ni siliva, e kaya: “Sa segai e Efeso duaduaga, sa vo e lailai ga me otivi Esia taucoko, ko Paula oqo, ka sa lewe vuqa sara sa rawa, sa saumaka tani.” (Cakacaka 19:26) E kaya beka o Paula ni laulau nona vunau ena vuku ga ni nona kaukaua? Sega. A raica ga me ‘ivakadinadina ni yalo tabu kei na kaukaua mana’ ni Kalou. (1 Korinica 2:​4, 5) Ena vukei keda tale ga na yalo tabu i Jiova. Nida nuitaki koya, eda nuidei ni na vukei keda meda yalomatua qai veirawai na ka eda tukuna ena cakacaka vakaitalatala.

Sa rauta me ‘o koya e lomavuku’ e vakatokai “me yalomatua.” (Vosa Vakaibalebale 16:21) Io, na yalomatua “sai vurevure ni bula” vua sa taukena. Ia vakacava o ira na lialia? Era “cata na vuku kei nai vakavuvuli.” (Vosa Vakaibalebale 1:7) Na cava e dau yaco nira cata na veivakavulici i Jiova? Me vaka sa tukuni oti, e kaya o Solomoni: “Na nodrai vakavuvuli na lialia sa ka lialia ga.” (Vosa Vakaibalebale 16:22) Vakavuqa mera vakavulici ena kena tau na itotogi bibi. Rawa tale ga nira sotava e levu na leqa, madua, matedewa, qai rawa sara ga ni tinidole nodra bula.

Na vinaka ni vuku ena noda vosa, e kaya kina na tui e Isireli: “A vosa vinaka sa vaka na qa ni oni, sa kamikamica ki na yalo, ka sa bula kina na sui.” (Vosa Vakaibalebale 16:24) Me vaka na oni e kamikamica qai rawa ni kania e dua sa via kana tu, na vosa vinaka e veivakaukauataki qai veivakabulabulataki. Na oni tale ga e vinaka ni bulabula kina na yago qai rawa ni vakabula e so ena nodra tauvimate. E vaka kina na vosa vinaka e veivakabulabulataki vakayalo.​—Vosa Vakaibalebale 24:​13, 14.

Qarauna ‘na Sala e Rairai Dodonu’

“Sa dua na sala sa rairai dodonu vua na tamata,” e kaya o Solomoni, “ia na kenai otioti na sala ga ni mate.” (Vosa Vakaibalebale 16:25) Oqo na ivakaro me baleta na vakasama cala kei na qarai ni sala e veicoqacoqa kei na lawa ni Kalou. Rawa ni rairai dodonu vei keda na tamata ivalavala ca e dua na sala, ia e veicalati kei na ivakavuvuli dodonu ena Vosa ni Kalou. Koya gona ena rairai vakabulabulataka o Setani na ilawaki vaka oqori meda nanuma kina ni sa dodonu na sala eda muria tiko, ia e tini ga ina mate.

Na itataqomaki vinaka duadua ni nanuma cala na lomavuku, kilaka, kei na lewaeloma e vakavulici ena kilai ni Vosa ni Kalou. Nida vakatulewa ena noda bula​—me baleta na itovo savasava, sokalou, se so tale na ka​—na sala vinaka meda taqomaki kina oya me dusimaki keda na ivakatagedegede ni Kalou me baleta na ka e vinaka kei na ka e ca.

‘O Koya sa Dau Cakacaka sa Dau Cakacaka ena Vukuna Ga’

Na tamata ‘dau cakacaka sa dau cakacaka ena vukuna ga,’ e tomana na tui vuku, “ni sa garova na ka vua na gusuna.” (Vosa Vakaibalebale 16:26) E kaya tiko o Solomoni ni garova na tamata na kakana e rawa ni tukuni kina ‘ni dau cakacaka ena vukuna ga’ baleta na nona via kana e uqeti se vakayavalati koya me cakacaka. Na gagadre vinaka, me vaka noda dau vinakata na kakana, ena uqeti keda meda cakacaka vakaukaua meda rawata na ka. Yaga dina na gagadre vaka oqori. Ia, vakacava ke da laiva na gagadre vinaka oqo me lai tini tale ena kocokoco? Na kena itinitini ena vaka na kama ni veikauloa a tekivu ena buka ga a vakayagataki ena vakasaqa qai sega ni bokoci rawa. Na kocokoco e dua na gagadre e sega ni lewai rawa qai veivakaleqai. Nida sa kila gona na leqa oqori, ena qarauna sara mada ga o koya e vuku na nona gagadre e vinaka.

Kua ni ‘Muria na Sala e Sega ni Vinaka’

Na vosa e lako mai gusuda e rawa ni veivakarusai me vaka na yameyame ni buka. Ni vakamacalataka na leqa e yaco nida dau qara na nodra cala na tani da qai lai kakasetaki ira, e kaya kina o Solomoni: “O koya sa yaloca sa daukelia na ca: ka sa vaka e tu e na tebenigusuna na buka waqa. A tamata yalovakatani sa kaburaka na veileti: kei koya na daukakase sa tawasei ira era veiwekani dina.”​—Vosa Vakaibalebale 16:​27, 28.

Ni dua e “yaloca” ena saga me vakacacana na irogorogo ni wekana. Meda saga ni dau raica na nona vinaka na tani da qai tukuna na veika vinaka baleti ira me rawa nira rokovi koya kina na so. Vakacava noda dau vakarogoci ira na dau kakase? Na ka era tukuna e rawa ni yavutaki tu ga ena ka era siqema, e tawasea na veitokani qai vakavuna na veisei ena loma ni ivavakoso. Nida vuku eda na sega ni lai vakarogoci ira era vaka oqori.

Me baleta na veivecei e rawa ni lai tini ena sala cala, e veivakasalataki o Solomoni: “A tamatai valavala kaukauwa sa vecea na kai nona, ka sa tubera e na sala e sega ni vinaka: sa bobo mada na matana me vakasama na ka vakatani: ni sa yavala na tebenigusuna sa vakayacora na ca.”​—Vosa Vakaibalebale 16:​29, 30.

Ena rawa beka ni vecei ira na sokalou dina na ivalavala kaukaua? Levu nikua era vecei ena nodra ‘vakasamataka na ka vakatani.’ Era uqeta se cakava sara ga na ivalavala kaukaua. De dua ena sega ni dredre meda vakuai keda ena ivalavala vaka oqori. Ia vakacava keda bacani ena so tale na sala qaseqase? Sega beka nira vecei e vica vata na milioni na lewenivanua mera sarava na ka ni veivakamarautaki se qito e vakalevulevui kina na ivalavala kaukaua? E macala vinaka na ivakasala ena iVolatabu: “Ena vuku mai ko koya sa malele vata kei ira na vuku: ia ko koya era veitokani vata kei na lialia ena rusa.” (Vosa Vakaibalebale 13:20) Na vuku vakalou ena taqomaki keda dina!

Cava e rawa ni tukuni me baleta e dua e dau malele kei ira na vuku vaka kina o ira na kilaka ena nona bula taucoko qai sega ni ‘muria na sala e sega ni vinaka’? Ni vakayagataki na bula ena sala ni valavala dodonu e talei ena mata ni Kalou qai rokovi tale ga. “Ai sala vakaiukuuku na ulu sika, ni sa kune e na sala ni valavala dodonu,” e kaya na Vosa Vakaibalebale 16:31.

Ena yasana kadua, na cudru e sega ni lewai rawa e cati. O Keni na luvedrau ulumatua o Atama kei Ivi, “a cudru vakalevu” me baleti tacina o Epeli qai ‘vakamatei koya.’ (Vakatekivu 4:​1, 2, 5, 8) Ena so na gauna ena tiko na vuna vinaka eda cudru kina, ia meda qarauna meda lewa vinaka noda cudru. E kaya vakamatata na Vosa Vakaibalebale 16:32: “Sa vinaka cake ko koya sa berabera ni cudru ka ca na tamata qaqa; ko koya talega sa lewa na yalona vei koya sa kaba e dua na koro.” Na cudru e sega ni lewai vinaka e sega ni ivakaraitaki ni kaukaua se itovo vinaka. Oqo na malumalumu e rawa kina vua e dua ‘me muria na sala e sega ni vinaka.’

‘Sa Mai Vei Jiova Duaduaga na Kena Lewa’

“Sa ia na vakawiri madigi,” e kaya na tui Isireli, “ia sa maivei Jiova duaduaga na kena lewa.” (Vosa Vakaibalebale 16:33) E Isireli makawa, so na gauna e dau vakayagataka o Jiova na vakawirimadigi me kilai kina nona inaki. Dau vakawirimadigitaki na vatu mokimokiti lalai se na papa kau se vatu. Taumada, ena kerei o Jiova me na vakatulewa ena ituvaki e sotavi. Tarava, ena viritaki e loma ni lobi ni isulu balavu na ka ni vakawirimadigi, oti sa qai tauri mai ituba. Ena ciqomi na kena macala baleta ni taka mai vua na Kalou.

Sa sega tale ni qai vakayagataka o Jiova na vakawirimadigi me tukuna kina na lomana vei ira nona tamata. E vakatakila na nona inaki ena nona Vosa na iVolatabu. Na kilaka dodonu e tukuni ena iVolatabu e yavu ni kena rawati na vuku vakalou. Koya gona meda saga meda wilika na iVolatabu e veisiga.​—Same 1:​1, 2; Maciu 4:4.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 8]

Na cava e vinaka kina na vuku, mai na rawati ni koula?

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Cava ena vukea me veiuqeti se veirawai noda vosa ena cakacaka vakaitalatala?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

“O koya sa yaloca sa daukelia na ca”

[iYaloyalo ena tabana e 11]

Ni sega ni lewai vinaka na cudru e rawa ni vakavuna vua e dua ‘me muria na sala e sega ni vinaka’

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Na ivalavala kaukaua e rawa ni veivecei