“Nodra Vale Laca na Yalododonu ena Vinaka Tikoga”
‘ENA vukici laivi na nodra vale na tamata ca’ ena gauna e cabolo kina na Amaketoni qai rusa kina na ituvaki ca i Setani. Ia, vakacava na “nodra vale laca na yalododonu”? Ena duidui sara, ni na “vinaka tikoga” ena vuravura vou sa vakarautaka tu na Kalou.—Vosa Vakaibalebale 14:11.
Ni bera nodra ‘muduki tani e vuravura na tamata ca, ra qai cavu laivi na dautalaidredre,’ era na bula vata tiko mada kei ira na yalododonu. (Vosa Vakaibalebale 2:21, 22) Ia, e rawa beka nira bula sautu na yalododonu ena ituvaki vaka oqori? E vakaraitaki ena Vosa Vakaibalebale wase 14 tikina e 1 ina 11 nida rawa ni marautaka na bula sautu ena gauna sara ga oqo, kevaka e vukutaki na noda ivosavosa kei na noda ivalavala.
Ni Tarai Cake na Vuvale ena Vuku
Ni vakamacalataka tiko o Tui Solomoni e Isireli makawa na cakayaco ni nodra ivalavala na yalewa vakawati ena bula vakavuvale, e kaya vaka oqo: “O ira na yalewa vuku era sa dui tara cake na nona vale: ia ko koya na lialia sa basuka sobu ga e na ligana.” (Vosa Vakaibalebale 14:1) E tara cake sara mada vakacava e dua na yalewa vuku na nona vuvale? Na yalewa vuku ena dau doka na ituvatuva i Jiova me baleta na veiliutaki. (1 Korinica 11:3) Ena sega ni uqeti koya na yalo ni via lewai koya ga, me vaka sa takalevu tu ena vuravura i Setani. (Efeso 2:2) Ena vakamalumalumutaki koya vei watina qai dau tukuna na veika vinaka baleti koya, e rawa sara ga ni vakavuna nodra dokai watina tale kina e so. Na yalewa vuku e makututaka na vakavulici ira na luvena ena veika vakayalo kei na nodra tuberi ena so na cakacaka ni vale. Ena cakacaka vakaukaua e vale me yaga vei iratou na lewe ni nona vuvale me ratou na bula marau kina, ratou vakacegu tale ga. Ena laurai tale ga ena nona veiqaravi ni yalomatua qai dau vakatulewa maqosa. E macala gona ni yalewa vuku e dau veivuke me vinaka qai dei na nona vuvale.
Ena yasana adua, na yalewa lialia e sega ni dau doka na ituvatuva ni veiliutaki sa kotora tu na Kalou. E totolo ga na nona dau vosavakacacataki watina. Ena sega ni kila me maninitaka vakacava na ka eratou rawata nona vuvale, ia ena vakasabusabutaka ga. E dau mokusiga. Kena itinitini ga, ena yakusurasura tu na nona vale, qai sega ni qaravi vinaka na nodratou bula vakayago kei na nodratou bula vakayalo na luvena. Sa dina ga kina ni na basuraka nona vale na yalewa lialia.
Ena kilai mada vakacava ke dua e vuku se lialia? E kaya na Vosa Vakaibalebale 14:2: “O koya sa muria tiko na nona yalododonu sa rerevaki Jiova: ia ko koya sa veve na nonai valavala sa beci koya.” Na tamata yalododonu ena rerevaka na Kalou dina, qai ‘vakatekivu ni vuku na rerevaki Jiova.’ (Same 111:10) Na tamata e tiko dina vua na vuku e kila vinaka ni dodonu me “rerevaka na Kalou, ka muria na nona vunau.” (Dauvunau 12:13) Ena yasana adua, na tamata lialia ena sega ni muria na ivakatagedegede dodonu ni Kalou. Na nona sala tale ga ena veve. E beca na Kalou, qai kaya e lomana: “Sa sega na Kalou [“Jiova” NW].”—Same 14:1.
Ni Veidusimaki na Vuku ena Ka e Tukuni
Na cava e rawa ni tukuni me baleta na vosa e tauca e dua e rerevaki Jiova kei koya e dau beca na Kalou? E kaya o Tui Solomoni: “Sa tiko e na gusuna na lialia nai waro ni viavialevu: ia na tebenigusudra na vuku ena maroroi ira.” (Vosa Vakaibalebale 14:3) Ni lekata na tamata lialia na vuku e taka mai cake, ena sega ni yalomalua se me yalorawarawa. E dusimaki koya na vuku e vakavuravura, e vakayago, qai vakatevoro. E dau vosa gaga qai dokadokai koya. Na dokadoka sara ga ni gusuna ena vakaleqai koya kei na nona veimaliwai kei ira e so tale.—Jemesa 3:13-18, VV.
Ia, na tebenigusuna na tamata vuku ena taqomaki koya qai vu ni nona marau kei na vakacegu. Ena sala cava? E kaya na iVolatabu: “Sa dua sa vosa me vaka sa suaka e nai seleiwau: ia na yamedra na vuku sa ia na veivakabulai.” (Vosa Vakaibalebale 12:18) Ena laurai ena ka e kaya na tamata vuku ni dauveinanumi qai sega ni veivakalewai. Ni bera ni vosa ena vakasamataka mada e liu na ka me kaya. (Vosa Vakaibalebale 15:28) Nona cakava oqori e vu ni veivakabulai—era vakayaloqaqataki kina na lomabibi ra qai vakacegui na vakalolomataki. Ena sega ni dau veivakacudrui, ia na ka e tukuna e vu ni vakacegu kei na lomadei.
Nira Vukutaka na Tamata na Nodra Sasaga
E kaya tarava o Solomoni e dua na vosa vakaibalebale vakasakiti me baleta na kena dau vakasamataki vinaka e dua na ka ni bera ni caka, se na yaga se sega. E kaya: “Ni sa sega kina na pulumokau, sa savasava na lomanibai [“valenimanumanu,” NW]: ia sa levu na vuata e na kaukauwa ni pulumokau.”—Vosa Vakaibalebale 14:4.
E kaya e dua na ivola me baleta na vosa vakaibalebale oqo: “Na valenimanumanu lala e vakaraitaka ni sega na bulumakau me vakani, ena sega gona ni dua e oga ena kena vakasavasavataki se qaravi, qai lailai na ilavo e vakayagataki kina. Ia, ena yasana adua e dua na leqa ena rawa ni votu kina me vaka e raici ena tikina e 4b: ke sega na bulumakau ena sega ni levu na vuata [se vuaniqele].” Io, me sa na vakatulewataka sara vakavinaka na dauteitei na ka me cakava.
Vakacava, ena yaga tale beka ga na ivakavuvuli ena vosa vakaibalebale oqori ena gauna eda via veisautaka kina na noda cakacaka, se nida digia na noda vale, se na motoka eda via volia, vaka kina na manumanu da via taukena me vaka na koli se pusi, kei na so tale na ka vaka oqori? Na tamata vuku ena vakasamataka na yasana ruarua, me kila kina se na yaga se sega na ka e via cakava kei na ilavo ena vakayagataka.
Ni Vuku o Koya e Soli iTukutuku
E kaya tale o Solomoni: “A dautukutuku lomadina ena sega ni lasu: ia ena cavuta na ka lasu ga na dautukutuku vakailasu.” (Vosa Vakaibalebale 14:5) E veivakaleqai vakalevu na tamata e dau tukutuku vakailasu. A vakaviriki mate o Nepoci na kai Jesirieli, ni rau soli itukutuku lasu baleti koya e rua na tagane lawaki ca. (1 Tui 21:7-13) Vakacava, a sega li nira tu tale ga ena gauna i Jisu na tamata vaka oqori, ra qai soli itukutuku lasu baleti koya, na ka sara ga e vakavuna nona mate? (Maciu 26:59-61) E so tale ga era a tukuna na veika lasu baleti Sitiveni—na imatai ni tisaipeli i Jisu me vakamatei ena vuku ni nona vakabauta.—Cakacaka 6:10, 11.
Ena rairai sega beka ni tobo totolo na tamata daulasulasu, ia vakasamataka mada na ka ena yacovi koya e muri. E kaya na iVolatabu ni o Jiova e cata “na dautukutuku vakailasu sa dauvosataka na ka lasu.” (Vosa Vakaibalebale 6:16-19) Na kedra itinitini na dautukutuku vakailasu na drano buka waqa sa caudre kina na sulifure—na ikarua ni mate—vata kei ira na daucaka ca me vakataki ira na daulaba, o ira na veidauci, kei ira na dauqaravi matakau.—Vakatakila 21:8.
Na tamata yalodina ena sega ni bubului vakailasu ena gauna e soli ivakadinadina tiko kina. Ena sega ni lasutaka na ka e tukuna. Ia, e sega ni kena ibalebale oqori ni na soli itukutuku vakarawarawa vei ira na via vakacacani ira tiko na tamata i Jiova. Rau a sega ni soli itukutuku vakarawarawa na peteriaki o Eparama kei Aisake vei ira na sega ni sokaloutaki Jiova. (Vakatekivu 12:10-19; 20:1-18; 26:1-10) O Reapi tale ga na yalewa ni Jeriko a vakasesei ira na nona tamata na tui. (Josua 2:1-7) E vaka kina o Jisu Karisito, a sega ni tukuna na ka kece ni kila ni rawa ni vakavu leqa. (Joni 7:1-10) E kaya: “Dou kakua ni solia na ka tabu vei ira na koli.” Baleta? Mera na kua kina ni “vuki mai ka basuraki kemudou.”—Maciu 7:6.
“Na Vuku sa Rawarawa ga Vua sa Yalomatua”
Era vuku kece beka na tamata? E kaya na Vosa Vakaibalebale 14:6: “A tamata be sa gu me vuku, ka sega ni kunea: ia na vuku sa rawarawa ga vua sa yalomatua.” Na tamata dau be se dau veivakalialiai ena saga me vuku, ia ena sega sara ga ni rawa. Ena nona viavialevu e dau beca na veika ni Kalou, e lecava gona kina e dua na ka bibi—na vuku e vu ga mai na noda kila na Kalou dina. Na nona dokadoka kei na nona viavialevu ena sega ni kila vinaka kina na Kalou, ena sega tale ga ni rawata na vuku. (Vosa Vakaibalebale 11:2) Cava ga e vakaogai koya tiko kina ena vaqara vuku? E sega ni vakamacalataka na vuna na vosa vakaibalebale, ia de dua e vinakata ga me nanumi ni tamata vuku.
Ena ‘rawarawa sara na vuku’ se kilaka vua na tamata yalomatua. E vakamacalataki vaka oqo na yalomatua, “na kena tauri rawa e dua na ka: na kena kilai,” “na kena semati na veitikina kece e vauca e dua ga na ka.” O koya e yalomatua e rawa ni raica na yasana kece ni ka e veivosakitaki kei na sala era veisemati kina. E vakamatatataka gona na vosa vakaibalebale oqo ni o koya e yalomatua e tamata kilaka tale ga.
Me baleta tiko ga na tikina oqori, vakasamataki iko ga ena gauna o mai kila kina na ka dina vakaivolatabu. Ni o se qai tekivu vulica na iVolatabu, o a rairai vulica e liu na yavu ni ivakavuvuli me baleta na Kalou, nona vosa ni yalayala, kei na veika baleti Luvena. Sega ni vakabekataki ni se sega ni matata vei iko ena gauna oya se ra veisemati vakacava na ivakavuvuli kece o vulica tiko. Ia ni toso tiko nomu vuli, e toso tale tiko ga nomu kila na veika kece e vauci ena inaki ni Kalou me baleta na vuravura kei na kawatamata. O sa qai taura rawa kina na dina ni iVolatabu kei na veisemati ni tukutuku era tu kina. E vakarawarawataka oqo na nomu vulica kei na nomu nanuma dei e so na ka vovou baleta ni o taura rawa se ra veisemati vakacava kei na veika o kila rawa.
E veivakaroti na tui vuku me baleta na vanua ena sega ni kunei kina na kilaka se vuku. E kaya: “Mo lako tani maivua na tamata lialia, ni ko sa sega ni kunea vua na tebenigusu vuku.” (Vosa Vakaibalebale 14:7) Na tamata lialia e sega vua na kilaka. E sega ni kune vua na “tebenigusu vuku” se me dau vosa vakayalomatua. Eda vakaroti meda lako tani mai vei koya. E ka vakayalomatua na noda cakava oqori baleta o koya e “veitokani vata kei na lialia ena rusa.”—Vosa Vakaibalebale 13:20.
“Sa nona vuku na yalomatua me kila rawa na nona sala,” e tomana o Solomoni, “ia na nodra lialia na yalolialia nai lawaki.” (Vosa Vakaibalebale 14:8) Na tamata vuku ena vakasama mada e liu ni bera ni cakava e dua na ka. Ena dikeva mada na veika e so e dulaki tu e matana, qai vakasamataka sara vakavinaka na kedra itinitini yadudua, sa na qai vakatulewataka vakayalomatua na sala me muria. Ia, vakacava ga o koya e lialia? Ena muria ga na sala ni lialia, ena nona nanuma ni sa kila vinaka tu na ka e cakava tiko, qai vinaka taudua na ka e sa vakatulewataka. E tini lawakitaki koya ga nona lialia.
Ni Veidusimaki na Vuku ena Noda Veimaliwai
Ena vinaka na nona veimaliwai kei ira e so tale e dua ni dusimaki koya tiko na vuku. E tukuna na tui e Isireli: “Ko ira na lialia era dredrevaka nai valavala ca: ia sa tu vei ira na yalododonu na loloma.” (Vosa Vakaibalebale 14:9) O koya e lialia ena dau dredrevaka tu ga nona cala me vaka ni sega tu ni dua na ka vua. Ena sega ni veiyaloni kei iratou e vale se vanua cava ga e lako kina, baleta ni sa rui “dokadoka qai sega ni dau via veivakameautaki” ke yaco na leqa. (The New English Bible) Na tamata yalododonu ena tu vakarau me vosota na nodra malumalumu e so tale. Ni cala ena vakaliuliu sara ga me kere veivosoti qai saga na veivakameautaki. Ena nona saga me vinaka tiko ga nona veimaliwai kei ira na wekana vaka kina nona itokani, e dau taleitaki kina.—Iperiu 12:14.
E tukuna tarava o Solomoni e dua na ka e dau tu lo ga vei keda nida bula veimaliwai kei ira tale e so. E kaya: “A yalo ni tamata sa kila na nona rarawa: ia ni sa marau ko koya, sa sega ni kauwai kina na tani.” (Vosa Vakaibalebale 14:10) Vakacava, e dau rawarawa beka noda talaucaka na lomada—nida rarawa tu se marau—vei ira tale e so, da qai vakalasikana vei ira na ka sara ga eda sotava tiko? Kena ikuri, e rawa beka nida kila ena veigauna kece na ka e tu e lomana e dua? E isau ruarua ni taro oqori na sega.
Kena ivakaraitaki ga, vakasamataka mada na lomana e dua sa via vakamatei koya tiko. Levu na gauna ena sega ni tukuna sara vakadodonu na ka e tu e lomana vua nona itokani voleka se dua ena nona vuvale. Ni vakailala tiko mada ga kei ira e so tale, era sega ni kidava na ka sa nakita lo tiko. Ia, meda kua sara ni beitaki keda kevaka eda sega ni siqema nona inaki kei na noda sega ni rawa ni vukei koya. Eda raica tale ga ena vosa vakaibalebale oqo ni dau veivakacegui na itokani e dauveinanumi, ia e vakaiyalayala ga na ka e rawa ni cakava. Sa na rairai gadrevi ga kina meda vakararavi duadua ga vei Jiova ena noda saga meda vosota e so na ituvaki dredre.
“A iYaya kei na iYau ena Tu ga e Nona Vale”
“A nodra vale na tamata ca ena vukici laivi,” e kaya na tui ni Isireli, “ia na nodra vale laca na yalododonu ena vinaka tikoga.” (Vosa Vakaibalebale 14:11) Na tamata ca ena vutuniyau tu beka ena vuravura makawa eda bula tu kina oqo se dua sara tu ga nona vale sau levu, ia me qai ka ni cavai vua na veika oqori ena gauna sa dromu kina nona matanisiga? (Same 37:10) Ena yasana adua na tamata yalododonu ena rairai dua wale toka ga na nona vale isau lailai. Ia, e kaya na Same 112:3 ni “[i]yaya kei na iyau ena tu ga e nona vale.” Na cava na kena ibalebale?
Ni dusimaki keda na vuku ena noda ivosavosa kei na noda ivalavala ena noda dina kina na “[i]yau kei na vakarokoroko” e dau salavata kei na vuku. (Vosa Vakaibalebale 8:18) E okati tiko e ke na noda veiwekani vinaka kei na Kalou kei ira tale ga na tamata, da qai marautaka tiko na loma vakacegu kei na nuidei. Sega sara ga ni qai vakatitiqataki tale ni na vinaka tiko ga na “nodra vale laca na yalododonu” ena gauna sara mada ga oqo.
[iYaloyalo ena tabana e 27]
Na yalewa vuku sa tara cake na nona vale
[iYaloyalo ena tabana e 28]
“Na yamedra na vuku sa ia na veivakabulai”